Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

172
ARANTZA OZAETA
4.2. ANALISIA ETA IRUZKINAK: BERBALDI EKARRIA
Kapituluaren lehen atala estudiatu ondoren, bigarren azter-unitateari
ekingo diogu jarraian. Gatozen, bada, berbaldi ekarria (BE) azter tzera:
4.2.1. IZENAZ ETA IZANAZ
Berbaldi ekarria polifoniaren agerleku behinetarikoa da, kapitulu honen
sarreran esan dugunez, berbaldi ekarriaren auzia aho tsen zirkulazioaren problematikan
kokatu berria da. Berbaldi ekarria izendapena sortu diogu “discours
rapportée”, “discurso referido” fenomenoari, iruditu zaigu egokia izan
daitekeela fenomenoak bil tzen dituen bereizkun tzak i tzul tzeko.
Aztergai dugun fenomeno linguistikoak, hala ere, izendapen desberdinak
ditu. Eta ez da zorizkoa: azken buruan, ondo errepara tzen bada, izendapenaz
haratago doa auzia: mamiari ere zuzen-zuzenean da txezkien ikusmolde, azalpen,
deskripzio eta helburu bereziak daude. Eta, dakigunez, hautu teoriko eta
metodologiko desberdinak daude sakonean. Bakoi tzak termino jakin batzuetan
azter tzen du fenomenoa. Diskur tso ekarriari gagozkiola, besteak beste,
honako bereizketak ezarri izan dira.
Gramatikariek koordinazio eta subordinazio terminotan azaldu ohi dituzte
aipa tzen ari garen bi fenomenoen desberdintasunak. Estilistika, bere aldetik,
estilo zuzenaz eta zehar estiloaz min tzatu ohi da. Beste ba tzuk, ostera,
zuzeneko berbaldiaz eta zeharkako berbaldiaz min tza tzen dira. Berbaldi ekarriaren
fenomenoa “aipu” terminotan azal tzen duenik ere bada (besteak beste
Reyes 1995), hau da, berbaldi ekarria aipu (cita, citation) gisa kon tsideratu.
Sperber & Wilson (1989) eta Clark & Gerrig (1990) autoreen tzat, berriz,
“komunikazio forma” li tzateke berbaldi ekarria, eta ber-ekoizte mimetiko
(“demonstration”) gisa plantea tzen dute. Bestalde, Quine-k (1960) ondoko
binomioa bereizten zuen: testuinguru ilunak vs testuinguru garbiak. “Logika
Modal-ak”, bere aldetik, Enun tziazio-modalitatea (De dicto) eta Enun tziatumodalitatea
(De re) bereizketa egiten zuen…
Fairclough autoreak (1988) diskur tso “rapportée” edo “reprise” izendatzea
baino egokiago dakusa “berbaldi errepresentatu” edo, gure ustez egokiago,
“berbaldi irudikatu” balia tzea. Arrazoia zera da: “rapportée” esateak aldez
aurretik esana edo jaulkia izan dela adierazten du. Eta gerta liteke, ostera,
berbaldia inoiz ere esana ez izatea, edota beste batek esango lukeena izatea,
edota aldez aurretik inoiz ere formulatu gabea izatea. Guri geuri egokia irudi-