Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
“NI”k joko ugari egiten du. Ager tzen da bere kabuz ari den aurkezle edo
azal tzaile bezala; baina ager tzen da, baita ere, beste testu ba tzuen iruzkingile
bezala, hau da, alteritate iturri bezala edo beste aho ts ba tzuen aurkezle gisa.
Esango bailukeen “zuekin, San Pablo”, “orain, David Santuak hi tz egingo
dizue”, “uzten zaituztet dotrinak esaten duenarekin…”. Desdoblamentu
enun tziatibo honek estilo desberdinak sor tzen ditu erretorikoki.
Bestela esanda, NI horien erreferenteak ethos diskur tsibo bikoi tza jar tzen
du agerian: batetik, iruzkingilea, “herritarrak bezala” hi tz egiten duen esatariaren
irudia; eta “predikariak” bezala hi tz egiten duenarena (bere jakin tzaren
erreferen tzia marka tzen du Biblia, kon tzilioak, Sakramentuak eta Aginduak).
Ethos gorde-inplizituak dira eta eszenografia desberdinak eboka tzen dituzte:
herritarrena, arazoz betetako mundua; erlijioarena, ia kosmos armonia tsua.
Hizkun tza erregistro desberdinak dagozkie batari eta besteari, ahozkoaren estruktura
parataktikoak lehenari (solaskide eta enun tzia tzaile-kidearekiko
fikziozko elkarrizketak, kontuhar tzeak, anekdotak konta tzea, ilustrazioak,
konparazioak), bai eta izernodain ba tzuk ere (ni, hi, berori, zu, gu). Beste rolari,
“erakusle” eta predika tzailearen eremuari alegia, erregistro espezializatua
dagokio (“atrizio”, “contrizio”, “sakramentu”, latina, “anathema”…). Azken
NI edo aho ts horrek ere bete tzen du sermoi generoaren komunikazio kontratua,
hau da, “NI” eta “HURA”-ren artean koka tzen da predikaria “Jesukristoren
ahoa” den aldetik. Beraz, gauzak horrela, ethos bikoi tza dugu sermoietan,
“mélange d’ethos” (Maingueneau 1993: 93).
Erregistro horiek eramaten gaituzte, esan bezala, enun tzia tzaileak hi tzhar
tzeetan asumi tzen dituen roletara. Paperik esplizituena “eracuslea” da,
obrari titulua ematen diona, programazio bat duena, eran tzukizuna duena
seminarioan ikasitakoak irakasteko, posizio pribilegiatuan dagoena (senti tzen
duena) Jesukristoren “aho tsa” transmiti tzeko… Herriarekiko urrin dago,
hona formula: So ≠ S1. Baina, gure begietarako, badaude beste bi rol ere
garran tzi tsuak. Batetik, erkidego espiritual eta sozialarekin kezkaturik dagoen
“aita”, eliztarren bekatuak bereak bezala senti tzen dituena, gidatu eta aholkatu
egiten duena. Halaxe, “Aita”… esaten diote kristauek lagun tza/aholku bila
doazenean. Hau da, So = S1. Beste aldean, elizaren norma edo dogma
transmiti tzen duen enun tzia tzailea dugu, bidea erakusten duena, baloreak, sinismen
mul tzoa. Rol hori konfesoreak har tzen du, epaile gisa, ona eta gai tza
juzkatuko du eta zorrozkiago ari da Aita baino. Berriz ere, So ≠ S1:
[IV 79] “Ecusten dezu, Cristaua, ceñ gauza bearra dan becatuen barcacioa
iristeco, oec Apaizari aitor tzea?” (A 238)
169