Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

168
ARANTZA OZAETA
4.4.1.3.1. Per tsona-izernordainen banaketa kontrolatua
Gure ustez, konbinazio mal tzur bat dago inposizio eta motibazioaren artean,
per tsuasio joko batean. Joko hori, marka deiktikoei dagokienez, neurri
batean isla tzen da etengabeko NI-tik ZU-ra, eta ZU-tik GU-ra pasa tze horrekin,
errekur tsiboki. Joan-etorri horiek sermoiei nolabaiteko “hurbiltasuna”
ematen diete; era berean nolabaiteko anbiguotasuna ere bai. Azterketa zehatzago
batek, ordea, argi uzten du egitura asimetrikoak eta osagarrizkoak egiten
eta eragiten direla. Horra tx bada, sermoiaren hiru zutabe nagusi: hurbiltasuna,
anbiguotasuna eta erlazio asimetrikoak baina osagarrizkoak.
Gure ustez, “NI/ZU/GU” konbinazio horiek erlazio mota ba tzuk ekartzen
dituzte bistara, “NI” hori esatari konplexua da, aho ts eta interakzio
desberdinak bidera tzen ditu: NI, Elizaren partaide; NI, Ar tzipres tzazgoko
Diputatu Nagusi, estamenduan goiko aldean kokatua; NI, Asteasuko parroko…
NI hori ez da soilik subjektu hizlari bat, baizik eta bere kondizio
erlijiosoan errepresentazio mailak bereiztu ahal zaizkion subjektu bat. Agirreri
an tzeman zaio erakuslearen paperari dagokion maila (Eracusaldiac)
(“Eguia au azal tzeco, azqueneco aldian i tzeguin nizun, Cristaua...” (C 117).
Baina baita kon tseilari eta ebalua tzaile maila ere. Maila honen identitate
erreferen tziala konfesorearena dateke, uler tzen baitugu marka horren bidez
esatariak bere presen tzia u tzi nahi duela enun tziatuan, beti ere, hartzailearekiko
erlazio eta kontrol-jarrera bat adieraziz, epaile terminotan
ebazten dena:
[IV 77] “Zuc artu cenduan becaturen batean eror tzeco oitura, eguiñ dezagun
contu birauac lagun urcoari eguiteco, gurasoaren aguinduac ez eguiteco, gauz
andietan ere: edanean igaro tzeco: cere buruarequin, edo besterequin uquiera
i tsusiac eguiteco, edo i tz loi araguizcoac esateco. Confesoreac eman cizqui tzun
sendagai egoquiac, oitura gaizto ori garai tzeco; baña e tzera sayatu oitura gaiztoa
uztera, eta erori cera berriz eta berriz” (B 276)
“ZUK”/”GUK” trukagarri lirateke askotan diskur tso homiletikoan, baina
“ZUK” egiten du “mezua” per tsonalagoa eta sakonagoa. Eta hain da horrela
bi horien konmutazio gaitasuna, ezen adibidez, hurrengo adibidean ZUK/
GUK (eta baita HURA ere, balio orokor gisa) izan litezkeela aldagarriak, berdin
esan lezake “dezuna” beharrean “deguna/dena”, eta abar:
[IV 78] “Zuc eguin bear dezuna da i tsu i tsuan Confesorearen esanera jar tzea:
eta au eguiñ nai ezpadezu, cere calte andian” (B 279)