Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

166
ARANTZA OZAETA
buruari. Beharbada horregatik NIren presen tzia ondoen erakusten duten aditzak
esatezkoak (verba dicendi) dira nagusiki:
[IV 72] “A tzo i tz eguin nuan Misterio onen gañean. Jesusen piztuerac aditzera
ematen digu, S. Pauloc dionez, gure animen piztuera: orregatic gaur i tz bi
esan nai dizqui tzuet onen gaiñean. Adi tzera emango det lenengo lecuan ... izan
bear luquean gure animen piztuerac. Urrena (...) Enzun, Cristaua, arretaz” (C 10)
Gogora ekar di tzagun azterketa linguistikoan ikusitako datuak: NI lo tzen
den predikatuak, ez guztiak esklusiboki baina bai maiztasun handiz, honakoak
dira: ukitu, hi tz egin, adi tzera eman, esan, esatera joan, eran tzun, azaldu…
Baita jarrera propozizionala erakusten duen uste ere. Orobat, hasi eta egin ere
baditu NIk. Instan tzia honek maneia tzen dituen modalitateak honakoak dira,
beraz: NAHI IZAN, JAKIN, SINISTU, AHAL IZAN. Bestalde, enun tziatzaile-kideari
ez zaio esatezko adi tzen esleipenik egiten. “Enzun arretarequin”
dagokio, erabat paper pasiboan “har tzaile” hu ts da: en tzule eta kito:
[IV 73] “Zuec, uste det, nere enzunleac (sic), ansia andiarequin gauza oec
aditu naico dituzuela, eta nic, gauza oec berac nolaere bait zuei adierazte...” (C 85)
[IV 74] “Bai, nere enzunleac (sic), bay; Mariaren jayo tza guciz a tseguin pozgarria
da mundu guciaren tzat, ceren Salva tzallearen Amaren jayo tza dan” (C 90)
Modu horretan jokatuta, esatariak enun tziazioan uzten dituen arrastoen
bidez defini tzen du solaskide eta enun tzia tzaile-kidearekiko erlazioak zein
orientazio daukan. Enun tziazioan hain justu defini tzen dira “subjektu”
bakoi tzaren eginkizunak eta espektatibak. NIren ostean ager tzen den esatari
eta enun tzia tzaile horrek enun tziazio-esanahi bat azalera tzen du. Baina beti
ere, metadiskur tsoz eraiki beharko dugu esanahi hori, ezen L esataria bere
diskur tsoan analizatuz gero, ez zaigu bere buruaren gaineko diskur tso espliziturik
agertuko (“ni naiz zuen kon tseilari, ebalua tzaile, gidari” eta abar).
Baina hor ditugu bere hi tzaren modalitateak, eta modalitate horiek i txura
bat ematen diote. Enun tziazioan, izan ere, ez dago aipamenik, baizik eta
erabilera. Sermoilariak halako tzat erakusten du bere burua, esplizituki aipatzen
ez badu ere.
Bistan gelditu da esataria/enun tzia tzailea eta solaskidea/enun tzia tzailekidea
Elizan txerta tzen direla, Eliza marko instituzional gisa kon tsideratuz.
Enun tziazioaren zama autore domina tzaileak eramaten du eta bakoi tzaren lekuak
argi eta garbi bereizturik eta hierarkizaturik daude. Sermoietan ez dago
elkarrekikotasunik; bai, ostera, osagarritasuna.