Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
Programa tzaile rolak ematen dio aukera gaien atalketa, hurrenkera eta
hierarkizazioa ere beregain har tzeko: zein sakramenturi gehiago ekin (bistan
da konfesioa eta komunioa direla nagusi), zeini gu txiago. Gaien hurrenkera
egitea ere programa tzaile rolari dagokio: zer esan den eta zer esango den, loturak,
urra tsak, arrazoiak, noiz eta nola egin:
[IV 59] “Emen iru gauza adi tzera eman nai dizqui tzut. Lenengoa...” (A 8)
[IV 60] “Azqueneco bi Eracusaldietan alic onguiena adi tzera eman dizut,
Cristaua, ceñ miragarria dan doai au. Baña oraindaño esan degun gucia ez da,
doai onen miragarritasuna adierazteco, diña. (...) Au da gaur lenengo lecuan aditzera
emango dedana. (...) Au da bigarren emango dedana... au da azquena aditzera
emango dedana. Enzun arreta andiarequin, Cristaua” (A 39)
[IV 61] “Asi guiñan Confesioco Sacramentuaren gañean i tzeguiten” (A 112)
Bada goiko adibide hauetan deiktiko mul tzo interesgarri bat: “emen” (hemen)
(59) “gaur” (60) adizlagun pronominalak dira eta antolaketarekin daude
lotuak, gaiaren antolaketarekin eta organigramarekin, hain zuen. Metadiskurtsiboak
dira. Bestalde, adizlagun horiek ez dira tokiaren eta denboraren adierazle
hu tsak: ez daude hizketa-egin tza non eta noiz gerta tzen den marka tzeko,
baizik eta gai horiek nola erlaziona tzen diren marka tzeko. Izan ere, analisi
zeha tzago batek esango digu “NI” eta “GU”ren ordezkariak direla, hau da,
hizketa-egin tza egiten duen esatariaren ordezkari. Azken batean, esataria
manten tzeko dira, “gaur”, “emen” esanez, “eracusaldi onetan...” esango balu
bezala. Modu honetan baiezta tzen da agentea diskur tsoan adierazia egon ez
arren, erraz identifika daitekeela testuinguruaren lagun tzarekin. Azterketa
enun tziatibo baten arabera, adizlagun hauei balio metonimikoa zor zaiela
esango da.
d) Irtenbideak, aholkulari tza eta gidari tza
Esatariaren “ni”ak agerian jar tzen du jakin tza maila bat. Esataria, aurreko
kapituluan ikusi dugunez, JAKIN TZA eta BOTERE subjektu da. Eta rol
mul tzo bat jar tzen du agerian, modalitate horien jabe tzaren erakusgarri:
[IV 62] “Jauna, esaten cidan batec: nere confesioac berritu nai nituquean.
Eran tzun nion: eztago orretaraco lecuric: ceren erio tza alde aldean daucagun;
eguin dezagun aleguin gucia damu egiazcoa, eta vici tza on tzeco asmo osoa zortzeco.”
(A 147)
163