Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

162
ARANTZA OZAETA
b) Hi tzaldia hasi, i txi, moztu, aldatu
Esataria da hi tz har tzearen arduradun eta gidari (“Gaur uquituco ditut…”,
“Asi gaitecen bertatic”, eta abar). Hi tzari jare egitea ere erabaki tzen du
“Asco da”, “Asco da gaurco”, “Asco da onenbesterekin”, egin ere, arbitrarioki,
berak nahi duen denboran.
Horietako esamolde/kli txe askok balio eta eragin performatiboa dute,
“esan eta egin” egiten dute hainbat formularen bidez: ikusitako “asco da gaurco”,
“demagun”, “eguin dezagun contu...”. Balio performatiboa agertuz gero
subjektibitatea erabat dago konprometituta, zeren eta ezin da banatu edo disoziatu
esatariaren eta enun tzia tzailearen artean. “Ni (edo nere ordez bestec)”
da zeremoniaren maixu: luze-laburrak erabaki tzen ditu, digresioak, perorazioak,
eta abar.
c) Bidera tzaile eta programa tzaile rola
Esataria Eracusaldiac obraren eta Eracus testuaren barruko antola tzailea
eta bana tzailea ere bada; berak du jarduera guztien “agenda” eta egitaraua.
Berak erabaki tzen du gaur-zer, eta hor ere bere subjektibitatea konprometitzen
du, ez du ezer besteren esku uzten. Noski, generoaren kontratupean dabil,
eta, berriz ere, kontratuak ezar tzen dio betebeharra. Hala ere, ikusi dugunez,
askotan i txurak egiten ditu, “ZU”rekin erdibana diharduela i txuratu “gu”
jarriz (“Au bear dan eran guc eguiteco” ). Baina delega tze hori fikziozkoa da,
badakigunez:
[IV 58] “Au da festa gucien festa , dio S. Gregori Naciancenoc: au da Jaunac
eguin, eta prestatu digun egun andia: poztu gaitecen egun onetan esaten digu Eliz
Ama Santac: Haec dies quam fecit Dominus, exultemus, eta laetemur in ea. Au bear
dan eran guc eguiteco, adi tzera emango dizuet Misterio gozo-miragarri au. Urrena,
uquituco det egun onetan eguin bear guenduqueana. Enzun arreta andirequin,
Cristaua.” (C 3)
Hala ere, i txurak i txura, asko dira 1. per tsonaren markarekin hasten diren
sermoiak. Praktikan, fun tzio estrategiko ba tzuk dakar tza rol honek, hara hor,
gai jakin ba tzuei lehentasuna ematea, hizketarako gai jakinak hauta tzea, eta
horren arabera en tzulea, beti ere nolabait “derrigortuz” posizio ba tzuk onartzera:
[IV 58] “Gai au añ ugaria da, non bera usic asco izan litequean urte gucico
i tzaldietaraco; baña ez da guchi izango gauzaric bearrenac ongui azal tzen baditut.
Gaur azalduco det ume, eta mirabeac…” (B 62)