Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

160
ARANTZA OZAETA
Honaino per tsona-izenordainen eta predikatuen arteko interakzio-esanahiari
buruzkoak. Informazio gehiago emango da alderdi horien erreferen tziabalioak
azter tzen ditugunean.
Ondoren, per tsona-izenordainei ekingo diegu. Beraien erreferentea argitu
dugularik, zein interakzio-balioa erator tzen da? Nagusiki esatariak bere rola
nola marka tzen duen aztertuko dugu.
4.4.1.2.2. Izenordainak banaka eta elkarrekiko
a) Gai jar tzaile eta programaren arduradun
“NI”ren roletako bat hi tza har tzea da eta formazio-programa antola tzea:
[IV 55] “Ascotan i tzeguin dizut, Cristaua, gauz oen gañean goiceco Mezetan,
eta jay arra tsaldeetan, Dotrinaren parteac azal tzeco demboran, baña zazpi Sacramentuac
dira gauz añ andi, ta miragarriac, non dotrinaco uqui tze u tsarequin ecin
u tzi ninzaquean. Orregatic artu det asmoa Sacramentuen gañean betaz i tzeguiteco,
Meza nagusietan. Ona da eguneco Evangelioaren gañean i tzeguitea, baña gure
errietan bearragoa da Sacramentuen berri, ta ezagüera Cristauai ugari ematea.
Ojala i tzeguin albaneza nic gay andi onec esca tzen duan eran. Gaur sarrera ondo
eguiteco, eman nai dizqui tzuT, Cristaua, ... Ondoren begirada bat dioGU (...)
Enzun arretaz”. (A 6-7)
Hor txe dugu NI-2 deitu dugun hori hi tza har tzeko daukan ardura
erakusten; berak bete tzen ditu eginkizun banaketak, eta gogorarazten ditu
bakoi tzari esleitu zaion egitekoa; “auto-modera tzailea” da eta “heteromodera
tzailea”. Bere gain du diskur tsoaren kontrolaren alderdia: jorratuko
diren gaiak (“gure errietan bearragoa da”), sarrera-i txierak, progresioaren
eran tzukizuna, sermoiaren materialtasuna, erritua zuzen tzea Gisa berean,
bere gain ditu gaien aukera tzea, atalka tzea eta sekuen tziazio-hierarkizazioak;
berak ezar tzen ditu premiak eta premiazko gaiak (“orregatic artu det asmoa
Sacramentuen gañean”; “uqui tze u tsarequin ecin u tzi ninzaquean”). Orobat,
gogorarazten du irakasle izateko duen derrigorra. Paper horren atribuzioa
nahiz justifikazioa maiz ageri dira (“eciñ alabaña bio tzac maite dezaque nolerebait
ezagu tzen ez duan Ontasuna”, “baña eguingo ditu guizonac oec, oen
berriric ezpadu?).
NI-2 horrek, izan ere, paperak ederki asko bana tzen ditu, adibideak aletuaz
ikusiko dugun bezala: