Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
transposizioz edo metadiskur tsoz. Hori batetik. Bestetik, per tsonaizenordainen
arteko erlazioak ager tzeko, honako sinboloak erabiliko ditugu:
a) “So”: sinbolo horrek subjektua errepresenta tzen du baina autonomo
gisa ager tzen denean; bestela esanda, bere balioa ez da beste subjektumutur
batean oinarri tzen. Esaterako guk horrelako zerbait esango bagenu:
“Nire lana nola antolatu dudan kontatuko dizuet. Lehenengo 7
testu bildu ditut, 1. mailako ikasleenak. Ondoren, beste zazpi testu bildu
ditut, arituenak…”. Arestiko “antolatu dudan”, “bildu ditut”... ez genuke
beste mutur batekiko erlaziopean enun tziatuko, adostasuna edo
desadostasun terminotan, hori posible izan daitekeen arren. Subjektua
beregaina da.
b) “So = S1”: So subjektua, ho ts, enun tzia tzailea, bat dator solaskide edo
enun tzia tzaile-kidearekin. Adostasun erlazio horretan koka tzen du
bere esatekoa. Inklusiozko erlazioak ager tzen dira.
c) “So ≠ S1”: oraingo honetan, ostera, ez datoz bat enun tzia tzaile biak,
hau da, subjektuen artean ez dago akordiorik edo batasunik. Subjektuen
arteko erlazioak, diferen tzia tze edo oposa tze erlazio-sistemakoak
dira. Esklusiozko erlazioa ager tzen dute.
d) “S*”: erlazio modu hau askea da, ez dago NI-ZU muturretara i tsatsirik,
at gera tzen da, desloturik dago. Adibidez esateko: “Batek aztertzen
badu…”, “Batek ez daki zer egin”, agertuz gero, “bat” horiek “NI”
izan daiteke, edota “ZU”, zein “HURA”. Edota ez bata ez bestea, edota
denak batera. Oposiziotik kanpo baitago.
Per tsona-izenordaien erlazioak ikusteko sistema bat aurkeztu ondoren,
azterketari ekingo diogu, eta horrenbestez, per tsona-izenordainen erlazio intersubjektiboen
zenbait balio argitara ekarriko dira. Esan gabe doa S0 ≠ S1
erlaziopeko balioak interesa tzen zaizkigula gehien bat.
4.4.1.2.1. Izenordain eta predikatuen interakzio-balioa
Per tsona-izenordainen eta predikatuaren arteko asoziazioak ikusi ditugu
azterketa linguistikoa egiterakoan. Zergatik egiten dira asoziazio mota ba tzuk
eta ez beste ba tzuk? Zein faktoreren gorabeheran dago per tsona-izenordain
bat edo beste aukera tzea? Zail da esatea zein faktore nagusi tzen den; nolanahi
ere, egin daiteke eskala “orienta tzaile” bat.
157