Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
– HURA-2: 3. per tsonan taldeak eta erkidegoak izenda tzen dira: bekataria
eta bekatariak, bekatu egileen erkidegoa. Orokortasun ku tsua du,
beraz. Hurrengo “guizonac” balio uniber tsala du, giza taldea du erreferente:
[IV 44] “Guizonac becatuari bio tzean lecu ematen dionean, u tzizen du bere
Jaun, eta Jaungoicoa, eta ipin tzen du bio tza emengo gauza debecatuetan....” (B 292)
Balio orokor tzaile honetan hainbat mul tzo aurkituko ditugu: bekataria,
kristaua (beti ere aposizio ez denean):
[IV 45] “eta becatu larri gucien damua sor tzen ezpada, ez da becataria biurzen
Jaunagana bio tz gucitic, baicic erdizca, edo laurdenca, eta ez du eguiten bio tz
berria, baicic erdia zarra, eta erdia berria, edo obeto esateco gucia guera tzen da
zarra” (B 297)
– HURA-3: Indefinituak genituzke. Berbaldi ekarriaren analisia egitean
ikusiko dira bereziki izenordain hauek:
[IV 46] “Norc eztacus, ceñ ongi nai, ta ontasun andia aguertu zuan guganonz?”
(A 11)
[IV 47] “Baña asco, eta asco dira sendagai au beren puzoi biur tzen duenac:
ba tzuec ceren, esca tzen duan, prestaera eguiteco saya tzen ez diran; besteac, ceren
lo tsaz, edo gaiztaqueriaz becatuac diran bezala, eta diran adiña aitor tzen ez dituen…”
(A 18)
[IV 48] “Edozeñec beregan ezagu tzen du, gauz onac eguiteo guerala naguiac,
eta gogo guchicoac” (A 21)
Ohar bedi, dena den, “GU”z osatutako erlazioek balio inper tsonala dutela
euskaraz, eta beharbada joera horrek argia emango liguke GU-4ren auzia
ebazteko ere. Hau da, “Ez daquigu noiz nescachac arima har tzen duen”, besterik
gabe, inper tsonal balioa dauka, eta ez da talde bat erreferente.
Orain arte bildu ditugun datu eta analisi guztiak, honenbestez, begirada
globalago batez ikusteko moduan gaude. Eta, hala, per tsona-izenordainen inguruan
egin dugun analisi linguistikoaren gainean iruzkin ba tzuk egingo ditugu.
Esan behar da lege zorro tzik ez dela bete tzen, kasu ba tzuetan salbu. Baina,
guztiarekin, badira joera ba tzuk eta horiek aztertu beharra dago, bereziki konfigurazio
osoagoa kontuan har tzen bada:
155