Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
Horren usu ager tzen den “Zu, nere Cristaua...” ere gisa onetakoa da:
[IV 27] “Beraz, nere Cristaua, gure siniste, edo fedeac eracusten digunez il
bearra cera zu, eta il bearra gucioc, eta u tzi bear ditugu laster aurqueriac” (B 44)
[IV 28] “Nola arquituco cera, eta guera, nere Cristauac? (B 461)
[IV 29] “...esaten diozula: Urlia, picherdicho bat ardo edan bear degu elcarrequin”
(B 121)
– ZU-3: Espezifikoa da: “emakume, nagusi, gazte...” nahiz eta sarritan
horiek “ZUEC”-en bitartez enun tzia tzen diren (senar-emazteak, eta
abar). ZU-3 hau NI-3ren kidea da. Hau da, solaskide ez eze, enun tziatzaile-kidea
da. Esan behar da “ZU” honi ari zaiola gehienetan, solaskide
fisikoari (ZU-1) baino areago 37 .
b.3.) GU
GU izenordainak bil tzen dituen erreferente desberdinak honakoak dira:
– GU-1: Deixi sozialekoa edo akademikoa. Bestela esanda, NI-ren bertsio
soziala. Beste batekin erdibana enun tzia tzen duen i txura egiten du,
inpositibo edo gogorregi ez ager tzeko-edo. GU-1en ager tzen dira erdibana
enun tzia tzen dituen adi tzak: “Azqueneco aldian i tzeguin nizuen…;
gaur uquitu bear ditugu…” (B 221); “Orain uquitu bear
ditugu…” (B 77; B 80; B 221). Honela formula genezake GU-1:
“GU” = “GU/-ZU”.
Forma horietan esatariak autoerreferen tzia saihesten du, hala ere adierazten
du bere presen tzia zeharkako mekanismoen bidez, pluraleko lehen pertsona
horiez. Hala ere, erreparatu behar da GU horiek ez direla “errealak” edo
“benetakoak”. Zein da horien erreferen tzia? Denota tzen dute subjektu mul tzo
bat? Halako kasuetan, plurak horiek izendatuko ditugu “erreferen tzialki motibaturik
ez dauden” pluralak (Hernández Sacristán 1995: 482). Hau da, sasipluralak
dira eta jo tzen dira kortesiazko tzat edo fikziozko tzat. Sasi plural horietan,
erreferen tzialki benetakoak ez diren horietan, lehen per tsona, “ego”a
37 Juan Garziak zera dio bigarren graduaren inguruan (1997: 433-34): “Joerak joera, bigarren
gradua testuan bigarren per tsona gramatikalezko erreferen tzia deiktikoaren batekin nahasteko,
solaskide esplituren bat behar li tzateke, eta horregatik erabil daiteke lasaiago eginkizun
anaforikorako”. Agirre Asteasukoak justu kontrakoa egin zuen ia, eta akaso zerikusia izango du
horrekin beraren Eracusaldiac jende aurrean irakur tzekoak izateak, bigarren graduaren erabilerak
en tzuleak ziren per tsonekin nahastea saihestu behar bai tzuen.
151