Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
[IV 2] “Azqueneco i tzaldian uquitu nituan, umeac, morroi, eta nescameac
laugarren aguintearen contra egin oi dituen, becatuac”. (B 80)
Eta, beraz, [IV 2] adibidean adi tzaren erabilera regresiboa egiten da, narratiboa
eta deskriptiboa.
a.2.) “ECUSI”
– “Ecusi” adi tzarekin forma inper tsonala ager tzen da “Ecusita dago...”.
– “NI”rekin konbinazioak urriak dira, “A tseguin andiarequin ecusi
det…” (B 233). Oso gu txi dira NI-rekiko koka tzeak *ecusten det/
*ecusico det/*ecusi nuan.
– “GU”rekiko agerrerak ugariak dira, bai “GU”rekin eta bai “ZU”rekin
komunzki dator: “Ecusi guenduan azqueneco aldian… Gaur i tzeguin
nai dizut” (B 374); “Ecusi degu leneco Eracusaldietan, Sacramentu miragarri
orrek, bear dan prestaerarekin ar tzen bada... Ecusi degu, ematen
dituala” (A 200).
– “ZU”rekin ager tzen da nagusiki “Ecusi” adi tza, “GU”rekin batera:
“ecusten dezu”, “ecusico dezu” eta abar.
– “BEAR + GU” ohikoa da, “bear degu”. Ez da ager tzen “ BEHAR + NI”
(*Bear det). “Orregatic gaur ecusi bear degu, nola guertatu oi dan au.
Asi gaitecen bertatic.” (B 353) ; “Orregatic neurri oei beguiratuaz, ecusi
bear degu gaur, nere Cristaua... (B 323); “Onetaraco i tzeguin dizuet
len… Ecusi bear degu lenengo lecuan, cer debeca tzen…” (B 129).
– “Ecusi NAI” ez da ageri jorratu dugun adieran.
– Progresiboa/regresiboa: ikus, esaterako, nola hasten duen sermoia:
“Ecusi degu, nere Cristauac, zer dan escandaloa…, ta au ongui ezagutzeco
uquitu ditugu becatu onetan eror tzeco…” (C 566). Baina sermoi
horren aurretik zera zetorren: “Gai ederra izango lizaquee tentazioac
garai tzeco neurrien gañean i tzeguitea, baña gaur u tziric au i tzeguin nai
det becaturako bidea... Onetaraco aurrena adi tzera emango det cer
dan escandaloa…” (C 547).
Adibide gehiago ere jar geni tzake:
[IV 3] “Ecusi degu aurreco dotriñan zenbat becatu, cein estaliac… Gaur ecusi
bear degu cer dan, eta cenbat eratacoa gure griña, ta pasioen uca tzea, ildura, ta eziera
au. Au ecusi ondoan beguiratuco du bacoi tzac, zer u tseguiñ duan alde onetatic bere
Jaun ona ama tzeco aginte andiaren contra. Enzun arreta andiarequin” (C 613)
139