Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
tuetan ageri diren aho tsak eta subjektuak asoziazio eta disoziazioen menpe
daudela. Polifonia eta aho tsen zirkulazioa badago sermoietan, badagoenez,
baina ekar tzen diren aho tsak eta aho ts horien subjektuak ez dira berdin aurkezten,
ez kontuan har tzen testuetan barrena. “Deshomogeneizazio” printzipio
baten existen tziaz min tzatu beharko gara. Prin tzipio horren arabera,
sermoietan hiru aho ts mota edo aho ts-barruti bereiztu daiteke, eta subjektuak,
bere tasunen arabera, barruti batean edo bestean kokatuko dira. Barruti
horiek A/B/C izendatu ditugu. A barrutiak ortodoxiaren aho tsa jaso tzen du
(Bibliako aipuak, santu-santak, eta abar). Barruti honek balorazio eta estatutu
positiboak ditu. B barrutia doxari dagokio, herritarren aho tsak eta diskur tsoak
jaso tzen ditu eta, oro har, balorazio ahula du. C barrutia, azkenik, heterodoxiarena
da eta aho ts-diskur tso hori erabat dago gai tze tsia. Barruti horiek barruti
ideologikoak dira, eta axiologema gisa fun tziona tzen dute, ho ts, balore eta
ideologia emaile dira. Gauzak horrela, fenomenoen artean “konfigurazioak”
ager tzen dira. A eta C barrutien arteko oposizioa erabatekoa da: bi muturrak
kontradiktorioak dira, eta esklusiozko erlazioan daude. A eta B-ren arteko
erlazioa behin-behinekoa da, nahiz eta azalean antagonistak diren. Sermoien
“egituraren” gil tzarrizko oposizioak dira. Barruti horiek, aho ts horiek edo “hetereogeneotasun”
horiek ez dira kontu hu tsalak; eragin zuzena dute eta oso
kontuan har tzeko aztergai ditugu hizkun tza unitateetan materializazioan eta
banaketan. Ekin diezaiogun hipotesiei eta azterketei, bada.
4.3. HIPOTESIAK
Moduluan barrena bilduaz joan garen teorien eta ikuspuntuen ildotik,
gurekiko, hizkun tza forma eta mekanismoak beti ere enun tziazio-egoerari begira
azaldu beharra dago, “goitik beherako” norabidetik, instan tzia soziodiskur
tsiboan baitute abiaburua hizkun tza mekanismook, han txe baitute posizio-estatutua,
garantia eta legitimazioa.
Aztergai ditugun bi fenomenoak, bai per tsona-izenordainen eta baita berbaldi
ekarriaren erabilpena, esatari bakoi tzaren gurarien arabera gera tzen dela
pen tsa tzen da. Hau da, esatariak nahi duen erara –indibidualki zein erretorikoki–
bideratu ohi duela bi fenomenoon erabilpena. Uste hori oso zabaldua
da, bistan da. Horiek erabat ukatu gabe, baina, baiezta daiteke unitate eta
erabilpen horien a tzean, arrazoi sozio-diskur tsibo eta elkarreraginezko sakonak
daudela eragile gisa. Azken buruan, Benvenistek geroxeago esango digun
bezala, unitate eta erabilpen horien a tzean “ekin tzak” daude eta hautu linguistikoak
ez dira “zorizkoak”.
133