Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
Zen tzu horretan dakargu gure lanera, Agirre izaki diskur tsibo gisa (eta ez
munduko gizaki bezala) aurkezteko talaia eskain tzen baitigu. Polifonia nozioa
–izenari dagokionez– Bajtinengandik hartu, eta semantikan sar tzen du Ducrotek.
Baina nozio horren benetako izanak eta baldin tzek Bally autorearen
(1932) planteamenduan dute iturburua, zen tzuari buruzko enun tziazio planteamenduan,
hain zuzen. Ducrotek bi iturri horietatik edaten du.
Polifonia diogunean, baina, berdin esan genezake dialogismo ere. Egia da
bi nozio horien artean nolabaiteko bereizkun tza egin ahal dela (Perrin 2004).
Halatan, lehenak iradoki tzen du aho ts orkestratu baten presen tzia min tzairan;
bigarrenak, dialogismoak alegia, adierazten du aho ts horiek elkar interpelatu
eta eran tzuten dutela. Halaber, ikuspuntu teoriko batetik proposa daiteke,
guk egin dugun bezala, enun tziatuek eragin bikoi tza dutela: batetik interlokutiboa
eta bestetik interdiskur tsiboa (edo intertestuala). Enun tziatuek oihar tzun
interdiskur tsiboa edo intertestuala dute, izan ere, enun tziatuetan beraietan
ager tzen baitira, oihar tzun baten moduan, hi tz beraien bidez edo gai beraren
inguruan jada esanikoak. Enun tziatuak, zen tzu horretan, jada esandakoaren
eta esandako moduen ber-aktual tzeak dira. Garrok dioen bezala “bestea ez da
solaskidea bakarrik” (19-20. or.) Horregatik, arrunta da enun tziazioaz hi tz
egitean polifoniaz hi tz egitea, edota “heterogeneitate” enun tziatiboen gainean,
“alteritatez”, “heterologiaz”, “aho tsen zirkulazioaz” eta abar (Garro, id.). Terminologiari
dagokionez, polifoniaren edo dialogismoaren nozioek elkar osatzen
dute, txanpon beraren bi alde dira, eta behin baino gehiagotan baliokidetzat
har tzen dira.
Horrela bada, baztertu egin nahi du Ducrotek hiztun bakarraren ideia,
enun tziatu bakoi tzak egile bakarra eta bat bakarra duen ideia, “hizkun tzalaritza
modernoa” deitutakoaren azpian an tzeman daitekeena: “L’objectif de cet
chapitre est de contester –et, si posible, de remplacer– un postulat qui me paraît un
oréable du sujet parlant” (op. cit. 170. or.). Enun tziazioko subjektua bakarra
den teoria kritikatu eta ordezkatu nahi du, “enun tziatu bat-subjektu bat” teoria
hain zuzen.
Gauzak horrela, Ducrotek polifoniaren teoria proposa tzen du, problematika
honi irtenbide egokiagoa eman nahian (id. 197. or.). Ducroten aburuz,
enun tziazio batean polifonia dago “per tsonaia” mota bi bereiztu daitezkeenean,
énonciateurs (guk “enun tzia tzaile” izendatuko digunak) eta locuteurs
(guk “esatariak” esango duguna):
– “Esataria” ulertuko dugu izaki bat enun tziatuaren arduraduna litzatekeena,
enun tziatuaren eran tzukizuna eman behar zaion norbait.
131