Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

126
ARANTZA OZAETA
c) Enun tziazio enun tziatua: enun tzia tzaileak, enun tziazio-operazioen bidez,
arrastoak uzten ditu enun tziatuaren azalean. Enun tziazio horri
esker, izan ere, esatariak bere markak, seinaleak eta zan tzuak ezar tzen
dizkio berbaldiari ezinbestean, ezaba ezin daitezkeenak. Operazio horien
markarik gabe ez dago testurik, ez berbaldirik.
Enun tziazio-instan tziaren izaeraz eta nolakoaz, baita auzi-arazo berriez
ere, gehiago sakon tzea onuragarria izan daiteke, nozio honen ezagu tzan, kontzeptualizazioan
eta operatibizazioan aurrera egin ahal izateko. Fun tsezkoa da
apur bat luza tzea azalpenean, tesiaren jitea ulertuko bada:
– Berbaldiaren solaskideak ez dira izaki enpirikoen baliokide. Esataria eta
solaskidea enun tziazio-instan tzia gisa uler tzen dira, berbaldiaren bidez
eta berbaldian zehar onduak eta mamituak. Enun tziazio-instan tzia,
horrela bada, ez dago subjektuen psikologiari a txikitua. Subjektuak ez
dira existi tzen enun tziazioaren aurretik, beti ere enun tziazioaren “garaikide”
baitira. “Enunciación: se llama al acontecimiento, al hecho que
constituye la aparición de un enunciado” (Ducrot 1980: 33); “La enunciación
es necesariamente contemporánea del enunciado” (Anscombre
1980: 63).
– Gauzak horrela, toki, rol, posizio… enun tziatiboak diskur tsoaren altzoan
eta diskur tsoaren bidez gauza tzen dira. Beraz, esan behar da enuntziazio-instan
tzia estuki lotua dagoela berbaldiari.
– Enun tziazio-instan tzia enun tziatu baten “efektua” da, enun tziatu batek
solaskide batengan eragindako “zirkina”. Haatik, horrek ez du esan nahi
inolaz ere enun tziazio oro enun tziatua behar denik izan. Izan ere, enuntziatu-efektuaren
presen tzia ez da ezinbestean marka jakinen bidez agertzen,
hau da, ez da adierazle morfo-sintaktiko, edota semantiko-sintaktiko
propioen bidez markatua ager tzen; efektu edo emai tza hori
interpretazio bidez ber-eraiki behar da, ez baitator zuzenean edo adierazle
jakinen bidez bideratua.
– Nolatan ber-eraiki tzen da, baina? Nolako honi eran tzuterakoan, bi auzi-
-arazo sor tzen dira: batetik, enun tziazioaren konben tzionalitateari dagokiona;
bestetik, enun tziazioaren eta esanahiaren arteko erlazioari dagokiona.
– Konben tzionalitateari dagokionez, esan behar da enun tziazioaren
presen tzia ez dela “enpirikoa”, ho ts, marka konben tzional eta jakinen
bidez datorrena.