Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

124
ARANTZA OZAETA
Diskur tsibo izenondoak, orobat, iradoki tzen digu interakziozko erlazioa
dagoela diskur tso baten eta diskur tso hori gauza tzen den egoera, instituzio
edo gizarte egituraren artean. Eta eragin hori norabide bietan gerta tzen da;
ho ts, elkar baldin tza tzen dute. Beraz, testuaren eta komunikazio- edo ekoizpen-egoeraren
arteko erlazio hau azal daiteke esanez gizarteak molda tzen duela
diskur tsoa baina diskur tsoak, era berean, egiten ere duela gizartea: egiten du
jakin tzagaiak definitu, per tsonen identitate soziala sortu eta mamitu, eta baita
per tsonen eta taldeen arteko erlazioak eratu ere. Diskur tsoa “praktika soziala”
da. Elkarreragin sozio-diskur tsiboa, horra.
Ikus daitekeenez, guk darabilgun adieran, diskur tso terminoaz forma eta
zen tzuaren arteko erlazioa har tzen da kontuan, sozialki egonkorturik dauden
hizkun tza jokoen barruan.
Beste nozioari erreparatuz gero, “berbaldia” hi tzak azpimarra tzen du mintzairaren
erabilera, beti ere sozialki estrukturaturik dauden aktibitateen arteko
aktibitate bezala. Baina adiera horrek ez du kontuan har tzen erlazioaren estabilizazioa
(esate baterako, erregularitate diskur tsibo nozioa). Ezen “diskurtsoaz”
berba egiten dugunean, nozio horrek harremanetan jar tzen gaitu
hizkun tza jokoen egonkortasun sozial jakin ba tzuekin. “Diskur tsoan” interakzioen
antolaketa espazio sozial jakin batean gerta tzen da, eta berauen erregulazioa
ez dago aktore indibidualak ezarri nahi dien inten tzioaren kontrolaren
esku, ihes egiten baitiote neurri handi batean. Zen tzu honetan hi tz egingo
da “formazio diskur tsibo” nozioaz (Foucault 1969), hau da, diskur tsoen antolaketa
instituzio sozialen hi tzezko alderdi bezala. Gure irudirako, “berbaldi”
hi tzarekin ez diogu erreferen tziarik egiten hi tzezko praktiken antolaketa sozialari.
Eta min tzaira praktika soziala da, soziala denez, esfera guzietan, baita estrukturazio
semantiko abstraktuenetan ere:
“La forma et le contenu ne font qu’un dans le discours compris comme phénomène
social: il est social dans toutes les sphères de son existence et dans tous ses
élémen ts, despuis l’image auditive, jusqu’aux stratifications sémantiques les plus
abstraites.” (Bajtin 1978, 88; Bronckart 1996: 17-tik hartua) (azpimarrak geureak).
4.1.2. ENUN TZIAZIOA
Sermoien alderdi diskur tsiboak analiza tzeari ekin behar diogula-eta, azterketa
hori enun tziazio terminotan egingo dela iragarri dugu. Baina enuntziazioaz
ere hi tz erdi bat esan beharra dago eta teorian sakondu, enun tziazio