Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
Bronckartek dioenez (2005: 154-155), hiru elkarreragin-mota bereizi
ahal dira testuetan/diskur tsoetan. Gure azterketa lehen elkarreragin-motaren
baitakoa da, ho ts, elkarreragina jarduera sozialaren eta hizkun tzaren artean
gerta tzen den motakoa. Bronckarten lan honen ai tzindari tzan leudeke, esan
dugunez, Valentin Voloshinov nahiz Mijail Bajtin autoreen lanak 33 .
Nozioak argi tzen ari garela, une egokia delakoan gaude arda tzezkoak diren
biri buruz luzeago jarduteko, ezen kapitulu osoa ez ezik lan osoa ere
zeharka tzen baitute: diskur tsoa eta enun tziazioa.
4.1.1. DISKUR TSOA
Berbaldiari buruzko analisia egiten ari garela, lehenengo bereizkun tza honakoa
da: Diskur tsoa vs berbaldia. Euskaraz biak ere sinonimo gisa erabili izan
dira, nahiz “berbaldi analisi” nahiz “diskur tso analisi”, bi-biak erabili dira analys
de dicours edo análisis del discurso delakoa izenda tzeko. Hala ere, dugun ikuspuntua
sozio-diskur tsiboa izanik, beharrezko deri tzogu nozio biak bereiztea.
Berbaldia datu gordina da, eskura dugun hurbileko datu zuzena, enpirikoa.
Berbaldia izan daiteke “solasaldiren” baliokide, bai “conversation” edo
“discourse analyse” anglosaxoiarena ere. Aldiz, diskur tsoa ez dugu eskura, objektu
normatiboa eta teorizatua da; ez da objektu naturala, teknikoa baizik,
horregatik esaten da “diskur tso politikoa”, “diskur tso zientifikoa”, eta abar
(eta ez “berbaldi politikoa”, “berbaldi zientifikoa”…).
Diskur tsoa testua sor tzeko eta testua buru tzeko prozesu-mul tzoa edo mekanismoa
da; mekanismo hori, baina, estuki lotua dago enun tziazioari eta
prozesu intersubjektiboari. Bi alderdi horiek faktore eragileak direnez gero,
norma edo norabidea marka tzen dute. Bestela esanda, alderdi intersubjektiboak
(azken buruan, sozio-diskur tsiboak) faktore erregula tzaileak dira, hau
da, eredu bati (elizakoari, zientifikoari, eta abar) da txezkien arau orokorrak
gorde tzea behar tzen duten faktoreak. Kontua da mekanismo hori egitura sintaktiko
erregularren bidez gerta tzen dela, eta, horrexegatik da, hain zuzen,
analizagarria.
33 Voloshinov: El marxismo y la filosofía del lenguaje. Madril, Alianza Universidad, 1992;
fran tseseko edizioa Bakhtine/Voloshinov. Le Marxisme et la philosophie du langage, Minuit,
Paris 1977. Bai eta Mijail Bajtin bera ere (1995/1979). Estética de la creación verbal. Madril,
Siglo veintiuno editores. “El problema de los géneros discursivos” (4. kapitulua); Bakhtin
(1984) Esthétique de la création verbale, “Le problème du texte” kapitulua (309-338. orr.).
123