Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

122
ARANTZA OZAETA
4.1. OINARRI TEORIKOA: NOZIO BA TZUK ARGITUZ
Modulu honetan sermoien analisia interakzionismo sozio-diskur tsiboaren
ikuspegi eta planteamenduaren barruan egin nahi da, Bronckart autorearen
eta Genevako Eskolaren ikusmoldeei jarraiki. Zein opzio teoriko daude eredu
horren oinarrian?
Hasteko, min tzaira-jarduera (activité langagiere), jarduera konplexua da.
Jarduera horren adierazpen behagarriak testuak dira, berezko hizkun tza (hizkuntza
natural) batean ekoizten diren testu ahozko zein ida tziak. Testuak, bada,
errealitate enpirikoak dira, eta komunikazio-unitate globalak. Testuak hainbat
osagai bil tzen du eta osagai horiek lorra tzak (traces) uzten dituzte, testuaren
ezaugarriak ikusgarri eta behagarri bihur tzen dituztenak. Besteak beste, interakzio
egoeraren ezaugarriak, testuaren erreferentearen gaineko ezaugarriak, eta
baita, maila sakonagoan, haren sorkun tzarako baldin tza sozio-historikoak ere.
Bestalde, min tzaira-portaera giza espezieari dagozkion elkarlan sozialen
alorrekoa da. Horrenbestez, min tzaira-portaera nahitaez erakunde sozial baten
parte da: erlijiosoa, politikoa, irakaskun tzakoa... Helburuen arabera gauzatzen
da (konben tzitu, libertitu, iraka tsi, informatu...). Eta, hirugarrenik, estatutu
sozial jakin bat duten har tzaileei zuzenduta dago, nahiz eta har tzaile
horiek bakoiztu edo indibidualizatu ahal diren.
Interakzio nozioari dagokionez, beti ere “goitik beherako” ibilbidean ulertu
beharra dago (Bronckart 2004: 72). Analisia goitik behera egin behar hau
Voloshinov eta Bajtin autoree zor zaie. Aldarrikapen honen oinarrian da tzan
ideia zera da: praktika diskur tsibo edo linguistikoak defini tzen dituzten ezaugarriak
eta ezaugarri horien garapena, estuki loturik daude faktore materialekin.
Horrela, testuen ezaugarriak, zenbait formazio sozialek egindako berariazko
eta borondatezko hautuen araberakoak dira, euren joko eta helburuen
arabera egin ere (Foucault-en “formation discursive” nozioa, 1969). Formazio
soziala ulertu behar da, horrela, giza ekin tzaren erakundeek har tzen dituzten
forma konkretu bezala, testuinguru fisiko, ekonomiko eta historikoen arabera.
Formazio horiek arauak sor tzen dituzte, normak, baloreak eta abar, eta horiek
harremanetan daude talde horren kideen interakzio modalitateekin:
“Les formations sociales sont les formes concrètes que prennent, en fonctions
des contextes physique, économique et historique, les organisations de l’activité
humaine, et plus généralement de la vie humaine. Ces formations sont génératrices
de règles, de normes, des valeurs, etc., qui ont trait aux modalités de régulation
des interactions entre membres d’un groupe”. (Bronckart 2004: 104).