Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

112
ARANTZA OZAETA
penuriak, gu txiespenak… Ez-jakitea eta ez-jakitearen ondorioak marka tzen dituzten
hizketa-egin tzak leudeke bertan. Atal hau ere oso hornituta dago. Baina
oraindik ez gara preskripzioara iri tsi. Izan ere OBLIGAZIOAren modalitatean
leudeke preskripziozko hizketa-egin tza guztiak. OBLIGAZIOaren modalitate
hau, gogora ekar bedi hizketa-egin tzak poten tzia tzeaz eta ahul tzeaz esan duguna
(cf. supra 3.1.2.2.) li tzateke BETEBEHARRAREN ber tsio gogorragoa,
point-a poten tziaturik lukeena, eta alderan tziz. OBLIGAZIOaren modalitate
hau ere horniturik asko dago.
Gauzak horrela, gure ustez, sermoietako hizketa-egin tzak lau dinamika edo
logika horietan koka tzen dira: desioaren logika; inten tzioaren logika; beharrizanaren
logika; eta obligazioaren logika. Eta hizketa-egin tza aleetatik edo lokaletatik,
gorago egin eta makro-egin tzara iristen dira. Logika horietan sar daitezke
hizketa-egin tza lagun tzaileak edo subsidiarioak. Taulari goitik beherako
norabideak ematen dio zen tzua, baina interpretazioa behetik gora ere egin dezakegu.
Seinalatu ditugun hizketa-egin tzetako ba tzuk zuzenekoak dira, baina,
erakusten saiatu garenez, beste logika batek mendera tzen ditu egin tza-zuzen
horiek, alegia, egin tza erretoreak gobernatu ere, eta hori zeharkako hizketaegin
tzez ematen da. Egin tza subsidiarioak edo periferikoak, zuzenekoak gure
kasuan, ixilpean gorde tzen den erretore edo nuklear horren azpian leudeke.
Gure ustez, testuaren elaborazioa mar txan jar tzen duen motiboa kezka da
“Jauna bear bezala ezagutu eta ama tzeco” kristauak behar duen formazioa eta
ardura. Azpimarra tzen da kristauak ez dakiela (“baña eguingo ditu gizonac
oec, oen berriric ezpadu?, eta abar). Kezka dago, halaber, gizonak dotrinari
kasu gu txi egiteagatik (“Dotrinac eracusten dizu, baina asco dira cristauen
artean dotrinac dacarrena adi tzen ez duenac”). Kristaua lozorroan dago, eta
sermoilariaren lana horiek esna tzea da. “Orregatic gauza bearra da beiñ ta
berriz eta ascotan azal tzea eta aguer tzea dotrinac emen eracusten diguna”. Beraz,
“ar tzaiak” atoz nerekin esaten dio kristauari, “Ceruco bidera”.
Gauzak horrela, bekatuak aurrez aurre jar tzea, edota dogmak, zigorrak eta
meha txuak egitea, ez da sermoilariaren zeregin eta asmo nagusia, instrumentu
edo bitarteko tresna baizik. Azken batean erregulazio horiek ez dira egin tza
nagusi, subordinatu baizik. Onar tzen dugu hizketa-egin tza indibidualak daudela,
baina hizketa-egin tza horiek inten tzio eta ekin tza estrategia batek lotuak
ditu: komunikazio-ekin tza baten parte eta bidera tzaile dira.
Garran tzi tsuena, ezer baino lehenago egiteko, lo dagoena esna tzea da. Eta
horretarako sen tsibilizazio eta “kon tzientizazio” egitasmo ba tzuk daude, kristauak
ez baitaki… baina baleki!