Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

HITZAURREA
Bigarren modulua sermoien testu-egiturari dagokio. Agirre Asteasukoaren
lan desberdinek trilogia bat osa tzen dute. Tesigileak dioenez ez dago hiru liburuki
horien artean oposizio esangura tsurik, bai, ordea, liburukiotan ager tzen
diren sermoi-moldeen artean (“Eracusaldiac”, “Platicac”, Bedera tziurrenac”).
Egileak liburu bakoi tzaren atalketa edo barne-egitura azal tzen du. Era berean,
egitura-eskema horien semantikaz eta zen tzu-esanahiaz ari da. Egileak dio sermoiak
oso lan kalkulatu baten arkitektura duela, obra lotua eta justifikatua
dela, aurre diseinu bati eran tzuten diona. Gauzak horrela, sermoiak min tzairaekin
tza egituratuak dira, konben tzionalitate handiko ekoizpenak. Jakina, horrek
badu komunikazioan eraginik, eta har tzaileengan (en tzuleengan) ere bai.
Hirugarren moduluan sermoiak ezaugarri tzeko beste urra ts bat ematen
da, ilokuzio-pragmatikaren lagun tzarekin. Hipotesia da sermoia hi tzezko
makro-egin tza berezia dela, haren azken helburua edo ilokuzio-balio globala
motiba tzea, zizta tzea li tzatekeelarik.
Jakina, arazoa da nola egin eta zein garantiarekin –ho ts, edozein arbritariotasun
uxatuz– hi tzezko-egin tza aleetatik makro-hizketa-egin tzarako jauzia.
Eskema batean eman ditu ikerlariak “motibarazterainoko” jauziaren pausoak.
Hi tzezko egin tza nagusia ebazteko orduan, aldez aurretik testu-planaren barruan
dauden hi tzezko egin tza desberdinen garran tzia erlatiboa zehazten da,
eta beroriek makro-egin tzaren barruan duten hierarkia ilokuzionarioa definitzen.
Horrela, justifikatuak ager tzen dira bidea eta azken emai tza.
Gatozen orain laugarren modulura. Ilokuzio pragmatikatik interakzio
pragmatikara jo tzen da bertan. Berau dugu zatirik luzeena eta ziurrenik ekarpen
nagusiena ere bai. ISDaren ildotik abiatuz, urra ts metodologikoak seinalatzen
dira. Bi azter-objekturen gainean egiten da azterketa: per tsona-izenordainak
eta berbaldi ekarria (zuzeneko diskur tsoa, zeharkako diskur tsoa). Horien azalpena
hiru mailatan egiten da: hizkun tza mailan, interakzio mailan eta
interdiskur tso mailan. Ezinbestekoa da hiru informazio edo balio horiek kontuan
har tzea azalpen oso-beterik emango bada. Kontuan har tzen dira azterunitateen
presen tzia, maiztasuna, banaketa eta konfigurazioa. Azterketan argi
eta garbi erakusten da per tsona-izenordainak ez direla neutroak eta indiferenteak
instan tzia diskur tsiboekiko, oso “konprometituak” baizik. Bergauza
gerta tzen da berbaldi ekarri edo erreferituarekin ere. Eta garran tzi tsuago dena:
diskur tso ekarri edo erreferituaren forma ezberdinek (zuzeneko diskurtsoak
zein zeharkakoak) interes eta asmo jakinen arabera dan tza tzen dute. Horrela,
aipugin tza bazter ezinekoa gertakaria da sermoiaren taxuzko karakterizazioa
egingo bada. Bereziki da azpimarra tzekoa “aipua-iruzkina” bikotearen betekizun
diskur tsiboa. Ain tzat har tzekoa da ondorengo baieztapen hau: “Historian
XIII