Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
fun tziona tzen duten hizketa-egin tza desberdinak, eta beste gauza bat sermoia
den egin tza linguistiko berezia ezaugarri tzea.
Beharrik, beste autore ba tzuk ere ohartu dira ilokuzio pragmatikaren
enun tziatuz enun tziatuko muga honetaz, eta gaindi tzeko irtenbideak seinalatu
dituzte. Guztiarekin ere, sermoien irakurketatik eratorrita (“zen tzu efektu”
gisa), testua testu bat baino “zerbait gehiago” dela esan dugunez, eta zeharkako
hizketa-egin tzen problematikaz hi tz egin dugunez, honako galdera hauek derrigorrez
planteatu behar dira: sermoiaren igorleak jaulki tzen dituen irakaspen
horiek ote dira hizketa-egin tza hegemonikoak? Ote dira nagusi, bestalde, erregulazioak
eta kontu-har tzeak? Formaz baieztapenak eta informazio emateak
direnak, edota direktiboak, lokutiboki eta ilokutiboki ezkondurik ageri diren
hizketa-egin tzak, hierarkikoki gorago, beste maila bat dute. Bestela esanda,
igorlearen ustez, Sakramentuak jakitea eta bete tzea bide bat besterik ez da:
Jesukristok gizona salba tzeko u tzitako injineru tza bat, salbamen ekipamendu
bat. Baina sermoien azken helburua ez da jakitea, baizik eta egitea eta, areago,
izatea. Dotrinaren arau-prezeptu mul tzo horiek ezagu tzea ez da aski gizakia
salba tzeko: beharrezkoa da, gisa berean, sakramentuekiko sua, miresmena
Jainkoaren obrarekiko. Horra hor hizketa-egin tza adierazkor hori toki estrategikoan,
obra osoaren lehenbiziko hi tzetan:
[III 40] “Cein on, eta maitagarria gure Jaun eta Aita cerucoa, gu betico doatsu
eguiteco artu dituan, neurri ederretan!” (A 5)
“Neurri ederrak” sakramentuak dira, esan bezala, zerurako bidea laguntzeko
eta leun tzeko modua. Interesgarria da informazioaren aurkezpena: Jesukristoren
irudia “on eta maitagarri” ageri da, balorazio positibo batek altxatua,
formulazio adierazkorrez, eta abar. Sermoietan orpoz orpo ari dira
azalpenak eta balorazioak. Ager tzen den informazio hori modalizatuta dago,
igorlearen arrimura ekarria. Azalpenarekin elkarbizi tzan, mediatizazio lanean,
erruz aurki tzen dira iruzkin eta balorazioak.
Makro-egin tzaren bidean ari garela, garran tzi tsua zaigu Haverkatek (1979)
definituriko hizketa-egin tza berria hona ekar tzea, ez Austinek, eta ez Searlek
kontenplatu ez zutena: egin tza alokuzionarioa, hain zuen. Egin tza horren oinarrizko
fun tzioa li tzateke hizlariak elkar-ekin tzan zein estrategia erabil tzen duen
zehaztea, hau da, zein da globalki darabilen estrategia, elka rrekin tza hori
zipriztin tzen edo barnebil tzen duena. Haverkatek aplika tzen du analisi modu
hau hainbat agindu, eskaera, erregu eta abar azter tzeko, eta ondoriozta tzen du
egin tza horiek ez direla benetako ilokuzio ekin tzak, baizik eta ilokuzio ekin tza
bakarraren aldakiak, egin tza inposa tzailearena.
105