Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

104
ARANTZA OZAETA
zertara deklaratiboak? Errealitatea finka tzera, esandakoa blinda tzera, eta,
Jainkoak aparta, “heterodoxiaren” ha tzaparretara ingura tzean, handik agudo
uxa tzera (Anathema sit). Hizketa-egin tza deklaratiboen fun tzio diskur tsiboa,
maiz positiboa, zera da: hizketa-egin tzak i tsu-i tsuan eta besterik gabe onartzea.
Hizketa-egin tzok benetako bidearekin oso lotuta daude.
Preskripzio-enun tziatuak, erregula tzaileak eta kontrola tzaileak ere ugari
baino ugariago dira, atergabe ager tzen dira. Pen tsa daiteke, kopuruz ez ezik,
estatutuz ere ez ote diren nagusi eta hegemonikoak. Kristauak sinistu behar
duena, nola jokatu, zer otoi tz egin, zer i txaron behar duen… Gauzak horrela
galdera sor tzen zaigu: ez ote dira sermoiak logika preskripzional bateko osagaiak?
Izan ere, ugariak dira inperatiboak, subjuntiboak, baldin tzak, galdera
kontrola tzaileak... Bai Plat eta bai Bed testuetan kon tzien tzia azterketa sakonak
eta estuak zuzen tzen zaizkio kristauari... Eta ziplo dator zigorra ere.
Dimen tsio hau agerikoa da eta bere-berea du sermoiak, instrukzio moral koerzitiboa,
Aginduetan eta Sakramentuetan oinarriturik. Esan genuen 1. kapituluan
sermoia modelo literario bat dela tradizio batetik datorrena. Gainera,
modelo prezeptibo bat ere bada. Berau ote hizketa-egin tza hegemonikoena eta
nagusiena? Kantitatez, agian, bai. Baina jarrai dezagun aurrera oraingoz.
Hizketa-egin tza adierazkorrak ere ugari dira. Eta, gure ustean, zeresan
handia dute motibazioaren mami tzean. Bereziki, motibazio “negatiboaren”
sorkun tzan, hau da, alden tze-mugimenduak gauza tzean: beldurra, ikara,
i tsukeria... eragiteko motiboak gauza tzean.
3.3.9. MAKRO-EGIN TZAREN PREMIAN ETA XERKAN
Arestiko arrazonamenduaren ildotik, ho ts, hizketa-egin tza mailako sailkapena
eta azterketa eginik, pragmatika ilokutiboaren muga metodologiko batekin
egiten dugu topo: aski ote da hizketa-egin tzak bere horretan identifika tzea
eta deskriba tzea sermoiaren ilokuzio-indarraren berri emateko? Are gehiago,
aski da nagusitasun kuantitatiboa kontuan har tzea eta horren arabera egitea
sermoiaren karakterizazioa?
Hasiera batean, bide horri ekin genion eta enun tziatuz enun tziatu bidezko
azterketa ere egin genuen (deitura bakoi tzeko lehen hiru testuak aztertuz Eracus/Plat/Bed).
Hizketa-egin tza desberdinen kopurua zenbatu eta horren araberako
erabakiak hartu genituen. Baina bide honek ez gintuen asetu, zeren
nagusi izatea edo hegemoniko izatea ez zegoen kantitatean. Desberdintasun
bat egitea fun tsezkoa da hemen: gauza bat da deskriba tzea sermoiaren barruan