Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

100
ARANTZA OZAETA
– Testuinguru 1: bada eta existi tzen da jardun-obra-pen tsamendu askatasun
eta espontaneitate bat; gizakia nahiko aske ibili ahal da.
– Testuinguru 2: ez da existi tzen bat-batekotasun hori; murrizturik dago.
– Aldaketa kontestuala: gertatu da muga tze edo errestrikzio bat.
Sermoietan kontrol egin tzak ugariak dira. Kontrol hori zertan den gehiago
zehaztu daiteke, gertaleku desberdinak baititu gure ustez. Gorago esan bezala,
kontrolak eremu desberdinak har tzen ditu, honako hauek a tzeman ditzakegu:
a) Enun tziazioaren gaineko kontrola. Igorleak bere enun tziazioaren izaera
kontrola tzen eta erabaki tzen du. Sermoilariak esan ohi du bere
enun tziazioak ze balio duen: baieztapen balioa a txikitu dio, agindu balioa,
galdera balioa... Alderdi horretatik, bat datoz, askotan, proposizio
edukia eta ilokuzio balioa. Kontu hauek, enun tziazioaren gaineko
kontrola, sakonago azter tzen dira, hala ere, hurrengo kapituluan, izenordainen
eta zenbait predikaturen arteko elkar tzean.
b) Enun tziatuaren gaineko kontrola. Enun tzia tzaileak erabaki tzen eta
kontrola tzen du enun tziatuaren egia balioa. Bi motatakoa da kontrol
hori: batetik, epistemikoa, eta, bestetik, kristauaren eran tzunari dagokiona.
Epistemikoa sermoi barruko eta sermoi osteko zita eta aipu
ugarietan ikusten dugu. Kristauen jardun eta eran tzunari dagokionez,
hona hemen adibide ba tzuk:
[III 22] “Cer esango degu zure asmoaz? Cer, ezpada zure asmoa zala an tzua,
legorra, nai eta ez nai edo iduripen u tsa? (A 604)
[III 23] “Ba tzuec esaten due [...] Baña engañatu dira.” (C 65)
[III 24] “Ez det uste, inguru oetara zabaldu dela onelaco usanza i tsusia”
(A 604)
c) Enun tziatuko erreferentearen gaineko kontrola. Hauxe da kontrolik
sendoena eta indar tsuena. Ugariak dira gure sermoietan. Adibidez:
[III 25] “Eta besterik esatea da heregia, eta, escomicu nagusiarequin Elizac
debecatua daucan, gauza, Anathema sit.” (A 14)
[III 26] “Fedeco eguia da... ” (B 516)
[III 27] “Esan behar diozu confesoriari...” (C 125)