Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
nahi du en tzuleak modu jakin batean joka dezan. Esan behar da alabaina
direktiboen eduki proposizionala beti dagokiola etorkizuneko egintza
bati.
3. Komisiboak (konpromiso xedea). Hiztuna konprometi tzen da etorkizunean
egingo dituen ekin tza mul tzo batekin. Promesak dira konpromisokoen
adibiderik argienak. Direktiboen kasuan bezala, norabidea:
mundutik-hi tzera, eta eduki proposizionala etorkizuneko ekin tza bati
dagokio. Hiztunaren jarrera zera da: esaten duena bete tzea.
4. Adierazkorrak (adierazteko xedea). Beren helburu ilokutiboa jarrera bat
adieraztea da proposizioan aurkeztu den gauzen egoeraren gainean. Ez
dago norabiderik, osagai frastikoaren egia aurresuposatu egiten baita.
Ez da hi tzen egoki tzerik egiten, ez eta gauzen egoerarik alda tzen ere. Ez
da transformaziorik.
5. Deklaratiboak (agerbidezko xedea). Bat datoz Austinek bere lehen proposamenean
definitu zituen enun tziatu performatibo instituzionalekin.
Ezaugarririk behinena zera da: “la realización con éxito de sus miembros
da lugar a la correspondencia entre el contenido proposicional y la
realidad”. Oro har, behar izaten dute instituzio extralinguistikoa, zeinaren
baitan hiztun eta en tzuleek fun tzio jakin ba tzuk dituzten.
3.1.2.2. Ilokuzio ahalmena edo poten tzial ilokuzionala
Hizketa-egin tza motak ezagu tzen ditugularik, eta badakigunez hizketaegin
tzak ilokuzio-indarraren arabera zedarri tzen direla, beste pausu bat egingo
dugu aurrera. Kontua da ilokuzio-indar edo esanahi hori ahuldu edo potentziatu
egin daitekeela. Bestela esanda, nahiz eta hizketa-egin tzaren gunea edo
point delakoa bat-bera izan, egin tza ba tzuetako ilokuzioa ahuldu edo potentziatu
egin daiteke eta horrela ilokuzio-indarraren gradua jai tsi edo igo. Adibidez:
“eskaera” eta “erregua” bereiztu egin daitezke; erregua gogorragoa da,
poten tziaturik dago “eskaera”; bestela esanda, indar tsuagoa da “eskaera”. Eta
alderan tziz. Indar tzeko edo ahul tzeko, baterako eta besterako, estrategiak asmatu
ahal ditugu hiztunok. Estrategia horiek gure inten tzio-asmoa argiago
gera dadin leudeke bideratuak. Eta modu eta mekanismo desberdinak balia
daitezke: tonuera, azentua, harridurazko esapideak, galderak, esagerazioak,
baliabide hipokoristikoak… Eta modu diskur tsiboan ere egin dezakegu: “behin
eta berriz esango dizut” bezalako birformulazioak eginez, konparazioak
eginez, errepikatuz, adibideak ekarriz, hiperboleak eta ahoberokeriak esanez…
89