Agirre Asteasukoaren "Eracusaldiac", sermoia ... - Euskaltzaindia

AGIRRE ASTEASUKOAREN ERACUSALDIAC
Hiru testu-molde bereiztu ditugu: Eracus, Plat eta Bed. Hiru testuek ezaugarri
komunak dituzte, ez dira i txuraz ematen duten bezain desberdinak.
Ezaugarri komunen konbinatoria bat dago. Arda tz biko testuak dira denak,
oinarrian: batetik, bloke euforikoa-positiboa; eta, bestetik, bloke disforikonegatiboa
(C blokea, euforiko-disforikoa bi horien konbinatoria tzat har tzen
dugu). Eta bi gune horiek garapen fasean ikusi ditugun garapen-eskemei erantzuten
diete.
Gainera, badago D bloke bat ere, B blokearen modalitate tzat kon tsidera
dezakeguna, edo disforiko-disforikoa. Preskripzioa edo direkzio marka tzea
nagusi tzen da.
Garapen fasea, beraz, bloke horiez osatuta dago eta testu-moldearen arabera
konbina tzen dira euren artean. Bed testuak hibrido bat dira Plat eta
Eracusen artean. Plat (A mota) eta Eracus, fun tsean, gauza bera dira. Eta Plat
(B mota) Bed testuaren parte da. Ondorioz, ez ditugu hiru sermoi prototipiko,
baizik eta, mutatis mutandi, modelo finko bat, ber tsatilitate handikoa.
Horrela, aldaketak i txurazkoak izango lirateke, beti ere, enun tziazioegoerako
aldagai ba tzuen arabera eginak: aipagaiaren arabera (Sakramentuak,
Aginduak), har tzaileen arabera (kristau haziak, gazteak), denboraren
arabera (Garizuma, Pazkoa). Baina finean, sermoiak molde bakarra izango
luke, eta bariazioak sermoia munta tzeko makinaria eta “sermoiaren arte”
baten ondorenak.
Hala ere, esatariaren sermoirik propioena Eracus motakoa li tzateke, hedatuena
ez ezik, obra osoari titulua ematen diona izaki. Bestalde, Plat eta Bed
testuak elkarrengandik hurbil daude, bi-biak izenda tzen ditu “i tzaldi”.
Blokeez bi hi tz, buka tzeko. A, B eta C blokeak bereizi ditugu. Blokeok
finkoak edo zurrunak ez, baina malguak eta mugikorrak dira. Aniztasuna
dago luze-laburrean ere. Orobat, sermoi ale positiboagoak eta negatiboagoak
ditugu. Negatiboenak, dudarik gabe, D blokekoak dira (“Begira, begira…”).
Positiboenak sermoi sail bati hasieran ematen diotenak: Sakramentuen sailari,
Mandamentuen sailari. Bertan ematen da gaiaren iturburuen berri, Obra noiz
eta nola hasi zuen Jesukristok. Atal horiek euforikoak dira erabat, eta tasun
positiboz beterikoak.
Esan dugu blokeak ez direla zurrunak. Galde daiteke zergatik dauden aldaketak
sermoi sail berean ere. Ho ts, zergatik diren desberdinak euren artean
bi Eracus ale, edo bi Bed ale. Sakonean, ikusi dugu, bloke makro-egituratu bat
dira. Arrazoia inon topa tzekotan bariazio beharrean legoke: orain exempla
gehiago sartu, bestean azalpen luzeagoa egin… Har tzaileek ondo ezagu tzen
77