HENAC

HENAC
Komunikazio-gaitasunak Hizkuntza-gaitasunak Gaitasun pragmatikoak
2- Testu-mailako kohesio-baliabideak:
Perpausaren gainetik, testuko pasarteak eta elementuak lotzeko eta
estekatzeko dauden bitartekoak:
▪ Konexiozkoak (testu-markatzaileak):
- Antolatzaileak: hasiera emateko, jarraipena, amaiera, ordena,
arrazoiak, aipamenak, indartzeko, hierarkizazioa, denbora, lekutasuna,
ideia berriak txertatzeko, adibideak emateko, parekidetasuna, kontrastea,
onarpena, ziurtasuna, beharrizana, balorazioa eta ondorioa adierazteko.
- Lokailuak: emendiozkoak, hautakariak, aurkaritzakoak, ondoriozkoak
eta kausazkoak.
- Puntuazio-markak: puntua; koma; puntu eta koma; bi puntuak; etenpuntuak;
galdera -eta harridura-markak; parentesia; marra luzea;
komatxoak edo aipu-markak; marratxoa; apostrofoa; zehar-marra.
- Gorputzarenak baliabide paralinguistikoak (keinuak, jarrerak…), eta
idatzizkoak (irudiak, grafikoak, ortotipografia…).
- Intonazioa, erritmoa, bolumena eta intentsitatea.
▪ Erreferentziazkoak (deiktikoak), testuan kate anaforikoa eratzeko: anafora
(aurretik esana dagoenari erreferentzia egiteko), eta katafora (gero esan
behar denari erreferentzia egiteko):
- Izenordainak (zuek, neronek, haren/bere/beraren, haien/beraien/euren,
geure burua, elkar, deus ez, zera, zeinenek...).
- Determinatzaileak (haurra, emakumeok, hau, horixe, bat/batzuk, asko,
denak/denok, laurak, aita eta biok, geure burua, elkar…).
- Aditzondoak (hemen, hortxe, bertan, hona/horra, horrela/honela,
gaur, edonon…).
- Ordezkapen lexikala: sinonimia (lapurtu/ostu), hiperonimia
(lilia>lorea), hiponimia (eguna>asteartea) eta perifrasia
(lehoia>oihaneko erregea).
- Hitz-errepikapena (Ez dago siesta egitea bezain gauza
onuragarriagorik. Siesta egunero egin beharko genuke).
- Elipsia (Arraina erosi dugu. Ø Gero prestatuko dugu).
112