06.05.2013 Views

saxelovnebo mecnierebaTa Ziebani #4 (45), 2010 ART SCIENCE ...

saxelovnebo mecnierebaTa Ziebani #4 (45), 2010 ART SCIENCE ...

saxelovnebo mecnierebaTa Ziebani #4 (45), 2010 ART SCIENCE ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Tamar cagareli<br />

da elinur RvTaebebs: `kulad saxelisdebani igi sawarmarToTa<br />

kerpTani, romelni maT RmerTad Seeracxnes romelnime mamaTa<br />

da romelnime dedaTa _ srulad moispen: dios, anu apolos,<br />

anu artems, anu boCi da gaci da badageon da armaz (anu)<br />

romel igi wne xasa yurZnisasa bilwisa mas dionises saxels<br />

ityvian da sicilsa aRazrzenen ese yoveli saeSmako ars da<br />

moispen... egreTve ganqiqebulad rokvani dedaTani nuRaramca<br />

iqnebian da romelni igi daTuTa memRerni vlen savneblad<br />

mravalTa ese yoveli moispen.~ 9<br />

winarenesansul viTarebaSi gansakuTrebul yuradRebas iqcevs<br />

interesi da miswrafeba elinuri miTologiisadmi, XI saukunis<br />

meore naxevarSi didma qarTvelma filologma, filosofosma<br />

da mTargmnelma efrem mcirem nonnes (VI s.) `elinTa zRaprobani~<br />

Targmna, raSiac ilia abulaZis TqmiT 10 , man sakuTari SeniSvnebic<br />

ara mciredi CaurTo. es `elinTa zRaprobani~ warmoadgens<br />

grigol nazianzelis SromebSi naxseneb miTologemebis<br />

ganmartebas. mevenaxeobis da dramatuli xelovnebis RvTaebis<br />

dionises miTs efrem mcire gansakuTrebuli yuradRebiT moekida<br />

da gamoxata es gmir-RvTaeba `mompovneblad Rvinisa,<br />

gamomgoneblad venaxisa~ da misi dResaswauli warmoadgina,<br />

rogorc `mwyobri stvirosTa da selinozTa, TanmrokvalTa<br />

dionvisisaTa~. aqvea ganmartebuli is elinuri sxva kerpebi,<br />

romelTa msaxurebaze miuTiTebs daviT aRmaSenebeli da romlis<br />

kultis saqarTveloSi arseboba dasturdeba mcxeTis, sarkines,<br />

Zalisis, vanis, biWvinTis arqeologiuri gaTxrebiT. gasagebia,<br />

rom nonne, dionises misterias warmogvidgens damgmobi<br />

aTvaliswunebiT `falosni da iTvifalosni bilw arian<br />

saTqmelad da sasmenelad, rameTu bilwebisaebr dionisasa<br />

dResaswaulisa missa mzorvelni igi misni damoikideben kerpebsa<br />

rasme mamal-dedalTa sarcxvinebelisasa da esreT uSverad<br />

mzorveloben~ 11 . im dros mkiTxvelni, mayurebel-msmeneli elinur<br />

miTologias ecnoboda qristianul wyevla-krulvaSi gaxveuls,<br />

magram etyoba aguna-dionises dResaswaulebi imdenad farTod<br />

iyo gavrcelebuli da wes-CveulebaSi mtkiced Camjdari, rom<br />

qristiani mefeebic ki iZulebuli iyvnen maTSi monawileoba<br />

mieRoT (aki daviT aRmaSenebeli ambobs: `elinTa mieri...<br />

TiTeulisa vnebisa kerpsa vmsaxure~ 12 ).<br />

saTeatro azri saqarTveloSi<br />

erT-erT sagalobelSi daviT aRmaSenebeli acxadebs:<br />

`TiToeulsa mxecTagan Sezavebulsa mxecsa vemsgavse<br />

mravalguarsa da mravalxats da sxua Jam sxvebr xilulsa<br />

da mvsinvarsa bunebisamebr TiToeulisa~ 13 .<br />

gavixsenoT, rom xalibebs, herodites mowmobiT, spilenZis<br />

muzaradebi exuraT, muzaradebze iyo xaris yurebi da rqebi<br />

spilenZisgan nakeTebi. adamianis saxis `Sezaveba~ pirutyvis,<br />

nadiris mimsgavsebiT e. i., tyaosnoba, uZvelesi droidan<br />

damaxasiaTebeli iyo qarTveluri saxilvel-nadirobisaTvis,<br />

qarTulma zepirsityvierebamac xom Semogvinaxa: `awyverSi<br />

daviarebi, rogorc iremi rqiani, nadirsa vwyvetam, musrs vaden,<br />

ar gadamrCeba fxaini, vefxi, focxveri, mgelkaci, pirgableSkili<br />

Riani~ 14 . mefeebic ki `tyaosnobas~ misdeven, mxecTagan<br />

mimsgavsebiT warmoidginebodnen, vaxtang gorgasalsa `Seeqmna<br />

Cabalaxi oqrosi da gamoesua winaT mgeli da ukanaT lomi~ 15 .<br />

gavixsenoT tarielis vefxistyaosnobac da tyaosanTa saxiobis<br />

aRwerilobac: `erTs Semoses spilos tyavi da meores<br />

martorqisa... mexuTesa lomis tyavi, meeqvsesa vefxvT Tavisa...<br />

mecxres veSapis tyavi mosavs da meaTes didi Tevzis~ 16 . yovelive<br />

amisda mixedviT daviT aRmaSeneblis sagaloblis sityvebi<br />

`TiToeulsa mxecTagan Sezavebulsa vemsgavse mraval-guarsa<br />

da mrval-xatsa~ 17 , ise unda gavigoT, rom nadirobis, laSqrobis<br />

da saxilvelis wesisa da gangebis mixedviT, daviT aRmaSenebelic<br />

tyaosnobda.<br />

saxilvelis istoriis, Teatris istoriis TvalsazrisiT<br />

gansakuTrebiT sagulisxmoa amocnoba da amokiTxva daviT<br />

aRmaSeneblis poeturi qmnilebis erT-erTi sagaloblisa:<br />

`sakurTxad RvTismSoblad gqadagebT, uxrwnelo qalwulo, da<br />

gurwams viTarmed pativi xatisa Senisa, Sendami wiaR-momavals<br />

da RvTis-metyvelTaebr codvilTa moqcevas aniSneb, mis mier<br />

viTarca cxad hyofs Teatro igi mrCobelTa soflisaÁ _<br />

sikeTe egviptisa Rirsi mariam~ 18 .<br />

qarTul enas, uZvelesi droidan gaaCnda sakuTrad<br />

TavisTavadi termini `saxilveli~. Sua saukuneebSi berZnullaTinuri<br />

termini `Teatron~ da `Teatrum~ isev gaacocxla<br />

`Teatron~ `TeatroÁ~-s saxiT da Zvel TviTmyofad `saxilvel~-<br />

Tan gverdi-gverd ixmareboda: `nuca TeatroÁ... nuca saxioba....<br />

30 31

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!