06.05.2013 Views

148 149 1. uiliam Seqspiri (1564-1616) genialuri ingliseli dramaturgi ...

148 149 1. uiliam Seqspiri (1564-1616) genialuri ingliseli dramaturgi ...

148 149 1. uiliam Seqspiri (1564-1616) genialuri ingliseli dramaturgi ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

esse-is komentari:<br />

<strong>1.</strong> <strong>uiliam</strong> <strong>Seqspiri</strong> (<strong>1564</strong>-<strong>1616</strong>) <strong>genialuri</strong> <strong>ingliseli</strong><br />

<strong>dramaturgi</strong> da poeti, miCneulia msoflio <strong>dramaturgi</strong>is<br />

erT-erT yvelaze didebul warmomadgenlad. _ u. <strong>Seqspiri</strong><br />

2. Sesavlis komentari:<br />

`hamleti~ _ <strong>Seqspiri</strong>s yvelaze enigmuri da cnobili tragedia.<br />

konstantine gamsaxurdia1 erTgan werda, rom donkixoti<br />

mTesvelia, xolo hamleti momkeli. aq cxadia igulisxmeba<br />

axali aRTqmis teqsti, sadac ieso qriste ambobs:<br />

– `37. radgan amaSia sityva WeSmariti: erTi Tesavs da<br />

sxva imkis.<br />

38. me Tqven mogavlenT imis mosamkelad, razedac ar giSromiaT.<br />

sxvebma iSromes, Tqven ki maT SromaSi SemoxvediT~<br />

ioane ioane 4. 4. 37.38. 37.38.<br />

Zalian sainteresoa u. folkneris interpretacia don kixotze:<br />

– `sicocxlis azri keTilsa da borotSi ar aris. don<br />

kixoti gamudmebiT ansxvavebs maT, oRond ocnebiT. igi SeSlili<br />

iyo. igi maSinaa realuri, roca imdenad upirispir deba<br />

sazogadoebas, rom dro aRar hyofnis boroti da keTili<br />

airCios~.<br />

u. folkneri. `saubrebi u. folknerTan~ Targmnes rostom da paata<br />

CxeiZeebma, 65 gv.<br />

niSandoblivia, rom xelovnebis istoriis ori gamor-<br />

Ceuli gmiri da niSan-sveti SeSlilia. don-kixotis SeSliloba<br />

da hamletis SeSliloba maxasiaTebelia im ubiwo<br />

gonebisTvis, romelsac borotebis miReba da dajereba ar<br />

ZaluZT. maT mier Seucnoblis motana samyaroSi imiT aris<br />

ganpirobebuli rom maT zecnobieris sikeTe, RvTaebrivi<br />

sinaTle miuZRvebaT da is, rac SeSlilobad iTvleba miwieri<br />

samyarosaTvis, mxolooden niSania, rom isini ukve gavidnen<br />

miwieri samyarodan, anu am samyarosTvis mkvdarni Seiqmnen.<br />

3. platoni _ (Zv.w. 427-347 w.) klasikuri xanis berZeni<br />

filosofosi. sokrates moswavle, aristoteles maswavlebeli,<br />

filosofiuri dialogebis avtori, aTenis akademiis<br />

damfuZnebeli.<br />

... platons filosofia miaCnda Ziebad da ara dasrulebuli<br />

rezultatebis momcem mecnierebad.<br />

platonis filosofiaSi poetisa da filosofosis igavmiuwvdomeli<br />

da daucilebeli myofoba aRsdga. es maSin<br />

xdeba roca RvTaebrivis macocxlebeli wveniT iwereba teqsti,<br />

platonis nawarmoebebi dialogis formiT aris dawerili,<br />

rac dramis, poeziis, filosofiis da umaRlesi musikis<br />

anu maTematikisa da musikis erTdaigiveobis enigmur rkals<br />

qmnis.<br />

masSi sitkboebiTa da laRobiT, mSvenierebiTa da zeSTagonebis<br />

aRmtaci simsubuqiT SemoaRwevs RvTaebrivis sibrZne<br />

da kacobriobis winaSe dasmuli kiTxvebis simZime da daujerebeli<br />

sicxade saCino xdeba.<br />

cnobilia, rom platonma aRmosavleTSi mogzaurobis dros<br />

miiRo didi ganaTleba is eziara aRmosavlur sibrZnes da<br />

xeldasmis ori safexuri gaiara. maSin roca egviptis qurumebs<br />

xeldasmis Svidi safexuri hqondaT gavlili.<br />

sainteresoa gaviazroT, rom platoni romelic flobda<br />

xeldasmis mxolod or safexurs, iqca mTeli dasavluri<br />

filosofiis birTvad, – im `RmerTad~, romelmac rogorc<br />

nergma aRmoacena dasavluri filosofiis yvela toti da mis<br />

mier moweuli nayofi.<br />

Cveni didi mTargmneli, brwyinvale komentarebis avtori<br />

baCana bregvaZe `parmenides~ SesavalSi aRniSnavs:<br />

`cnobili inglisel-amerikeli maTematikosi, logikosi da<br />

filosofosi alfred norT uaithedi (1861-1947 ww), mTel<br />

dasavlur filosofias platonis dialogebis kabadonebze<br />

miweril SeniSvnebad Tvlida...<br />

<strong>148</strong> <strong>149</strong>


Cveni drois TvalsaCino norvegieli platonisti egil<br />

vileri Tavis gamokvlevaSi – `platonis `parmenide~ platonuri<br />

henologiis interpretacia~ (oslo, 1960 w.) uaithedis<br />

Tvalsazrisis perifrazirebiT kidev ufro akonkretebs mis<br />

azrs da mTel dasavlur filosofias `parmenides~ komentare-<br />

bad miiCnevs~. miiCnevs (xazgasma Cemia _ J. siraZe).<br />

platoni `parmenide~-s winasityvaoba baCana bregvaZe, gv.10<br />

4. Sesavlis komentari:<br />

`es mocimcime moneta ki im sibrZned mesaxeboda, romelzedac<br />

platoni odesRac werda da gvirCevda, rom mogvepovebina~.<br />

J. siraZe `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~. gv. 4.<br />

teqstSi platonis ukvdav dialogSi `fedonSi~ moyvanili<br />

citatis perifrazireba xdeba. kerZod, ai ras wers platoni2 :<br />

– `radgan sibrZnea erTaderTi WeSmariti moneta,<br />

romelzedac yvelaferi es unda gaicvalos. mxolod sibrZniT<br />

iyideba da gaiyi deba yoveli: simamace, TavdaWeriloba, samar-<br />

Tlianoba. mokled, rom vTqvaT WeSmariti saTnoeba ganuyrelia<br />

sibrZnisagan, siamovnebis, SiSi da sxva misTanaTa miuxedavad.<br />

magram Tu saTnoeba sibrZnesTan araa wilnayari da isea<br />

qceuli gacvla-gamocvlis sagnad, maSin is saTnoeba ki ara,<br />

mxolod Crdilia saTnoebisa, maSin is monuri saTnoebaa,<br />

romelsac jansaRi da WeSmariti ara gaaCnia ra. radgan jansaRi<br />

am SemTxvevaSi vnebaTagan ganwmendas gulisxmobs da<br />

TavdaWeriloba, samarTlianoba, simamace da TviT sibrZnec<br />

ganwmendis saSualebebs warmoadgenen~.<br />

platoni `fedoni~ 25 gv. Targmna baCana bregvaZem.<br />

platonisTvis umaRlesi sibrZne da saTnoeba erTmaneTisgan<br />

ganuyofelia, amitomac, adamianma WeSmariti codna rom<br />

moipovos, wminda arss eziaros, sxvagvarad WeSmarit sibrZnes<br />

wvdes amisaTvis unda sulierad ganiwmindos, unda uaryos,<br />

ugulebelhyos Tavisi sxeuli da misi Tanamdevi vnebebi:<br />

cToma, Suri, sixarbe, simxdale, sibraze... da im saTnoebis<br />

safexurze avides, rasac hqvia simamace, simarTle, siqvele,<br />

gulovneba....<br />

anu, roca adamiani sibrZnis monetas – WeSmaritebas iwvdomebs,<br />

mas ZaluZs kosmosis yvela saganTan WeSmariti saxiT<br />

warsdgineba, radgan man ukve is samani gadalaxa, rasac mas<br />

dilegSi Camwyvdeva uwesebda, ase uwodebs platoni adamianis<br />

sulis sxeulSi yofnas. samanis gadasalaxavad gardauvali<br />

pirobaa sikvdilis SiSis daZleva. sibrZne platonTan is<br />

umaRlesi mdgomareobaa, romelic uzenaes sikeTes – RmerTs<br />

Segvacnobinebs da roca suli Tavisi wminda saxiT warmogvidgeba.<br />

am wminda saxeSi Tavad RmerTia davanebuli, radgan<br />

wminda saganTa Wvreta ukve amqveyniurobidan gasvlacaa da im<br />

igavmiuwvdomeli naTelis, mocimcime monetis xilvacaa.<br />

Tumca, Cems teqstSi (`hamletis niRabs amofarebuli xelovani~<br />

– J.s.) mocimcime moneta. dasaxelebulia, rogorc<br />

platonis sibrZne, magram es erT-erTi SesaZlo mocimcime<br />

monetaa.<br />

es mocimcime moneta – xan Talesis 3 wyalia, xan heraklites<br />

lites4 maradcocxali cecxli, xan anaqsimandres<br />

anaqsimandres5 apeironi,<br />

xan ki anaqsimenis anaqsimenis6 msoflio suli – haeri.<br />

mocimcime moneta – `piTagorelTa Teoriis mixedviT<br />

ricxvi RmerTia, RmerTia ricxvia kosmosi, da misi arsi – musika<br />

igive ricxvTa ganlagebaa, Tanafardobaa. mokled, yoveli<br />

sagani mxolod imitom aris sagani, rom is ricxvTa ganlagebaa~.<br />

e. Sure `piTagora~ 7 .<br />

sainteresoa, rasac wers pol valeri: – `yoveli sistemis<br />

dasasruli rom yalbia, es araviTar eWvs ar iwvevs. sawinaaRmdego<br />

daskvna SeuZlebeli iqneboda da arabunebrivi.<br />

rac Seexeba maT dasawyiss, – amaze SeiZleba kidev idavos<br />

kacma~. p. valeri `azrebi~<br />

am fraziT pol valeri 8 im gardauval kanonzomierebaze<br />

migvaniSnebs, rom mocimcime moneta yvela samyaroSi WeSmari-<br />

150 151


ebas gvaziarebs, Tumca amiT man mTeli Tavisi Semoqmedebis<br />

sawinaaRmdego argumenti SemogvTavaza.<br />

me ki minda vTqva, rom yoveli moazrovne, romelic erTgulebis<br />

gzas irCevs, aRwevs kidec am WeSmaritebas. is nam dvil<br />

qmnilebaSi irkaleba da myofobs, amiT imis Tqma minda, rom<br />

WeSmariteba `mocimcime monetis~ saxiT erTi da igivea da<br />

RvTaebrivi goni maT erT da igive, WeSmarit teqstad aRiqvams.<br />

amitomac Cemive teqstSi aqve (`hamletis niRabs amofarebuli<br />

xelovani~) iwereba:<br />

– `... es is monetaa, romliTac yvela ambavi aixsneboda,<br />

odnav Suq-CrdilebiT daburuli sagnebi ki yofierebis saidumloebaze<br />

mimaniSnebda (J. siraZe – `hamlets niRabs amofarebuli<br />

xelovani~ gv. 4).<br />

an, iqve:<br />

– `mocimcime moneta – is marcvlebia, samyaros arss, mis<br />

gulisguls, rom gamoxataven da gadagvixsnian~.<br />

(J. siraZe – `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~, gv. 4).<br />

magram mocimcime moneta SeiZleba m. prustisTvis9 `mexsierebiT<br />

aRdgenili gancdaa~, es mocimcime monetaa mis samyaros,<br />

rom amoZravebs:<br />

– `... gulis siRrmeSi vgrZnobdi warsulis TrTolvas<br />

warsulisa, romelsac ver vcnobT~<br />

m. prusti `wignis kiTxva~, 6 gv.<br />

an, iqve:<br />

– `... vgrZnobdi, rogor meufleboda bedniereba da vmdidrdebodi<br />

am wminda substanciiT, romelsac wmindad SenarCune buli<br />

wminda cxovrebis gardasaxuli STabeWdileba hqvia. da romlis<br />

Secnoba mxolod guldagul SenaxviT SeiZleba, – mexsiereba<br />

gancdisas ver acnobierebs, radgan igi Tavisive STanTqmuli<br />

grZnobebis morevSi trialebs~<br />

m. prusti, `wignis kiTxva~, gv. 6.<br />

aq is aris saintereso, rom marsel prusti Tavisi `diadi<br />

mexsierebiT~, radgan igi `mexsierebiT ganwmendil gancdas~<br />

gvTavazobs, uneburad adamianis dabrunebas asaxavs uxilav<br />

samyaroSi, radgan am Tavisi diadi mexsierebis erTgulebiT<br />

igi aRadgens RvTaebrivis amaRlebul xats da am sarkeSi,<br />

Tavisi Tavis aRdginebiT is srulyofilebas iZens.<br />

amiT m. prusti Sordeba yofierebis sazRvrebs da amas<br />

SeiZleba platonis ideebis samyaroSi mogzaurobac ki vuwodoT,<br />

an sakuTari Tavis cnoba mexsierebaTa sarkis saSualebiT<br />

es mocimcime moneta, moneta paskalis10 enaze azrovnebis unaria:<br />

– `adamianis sidiade – esaa misi azrovnebis unari~<br />

b. paskali, `azrebi~ 267 gv.<br />

sxva sityvebiT, paskali – azrovnebis sidiadis unars ase<br />

akonkretebs:<br />

– `suls ar SeuZlia Tavi Seikavos im simaRleze, rasac<br />

goneba araadamianuri ZalisxmeviT aRwevs; is adis iq, rogorc<br />

taxtze, ara samaradisod, aramed mxolod wamiT~.<br />

b. paskali, `azrebi~, 267 gv.<br />

ai, ras wers mecnierebaTa doqtori filosofiis darg-<br />

Si batoni revaz gordeziani wignSi `Zveli aRmosavleTis<br />

filosifia~-Si, kerZod, TavSi `ioga~-Si:<br />

`XX saukunis gamoCenili iogi ramaCaraka aRniSnavs Tavis<br />

mniSvnelovan gamokvlevebSi (`indoel iogTa msoflmxedvelobis<br />

safuZvlebi~) adamiani, TiToeuli individi aris ur-<br />

Tulesi arseba, Sinagani struqtura, romelsac mravalgvari<br />

sawyisi gaaCnia. adamiani aris mravalgvar SreTa Sinagani,<br />

struqturuli mTlianoba. am mTlianobaSi gaerTianebulia<br />

Svidi sxvadasxva sawyisi: <strong>1.</strong> fizikuri sxeuli; 2. astraluri<br />

sxeuli; 3. prana, anu sasicocxlo Zala; 4. instinqturi<br />

goneba; 5. inteleqti; 6. sulieri goneba (sulieroba –<br />

Духовность; Wvretis, intuiciis unari); 7. goni (Дух)~.<br />

da aqve agrZelebs:<br />

`meeqvse sawyisi – sulieri goneba (intuicia) Zalian<br />

iSviaTad gvxvdeba iogebis azriT. es goneba, romelsac zogjer<br />

zecnobieris goneba ewodeba, Zalian cota adamians gaaCnia,<br />

152 153


igi sxvaTa Soris, did xelovanTa STagonebis wyaros Seadgens.<br />

iogTa TvalsazrisiT, rac Seexeba meSvide sawyiss – gons<br />

(Дух) igi ufro iSviaTad gvxvdeba adamianebSi realizebuli<br />

saxiT. Tumca igi, iseve rogorc wina eqvsi sawyisi, rogorc<br />

iTqva, aucilebel sawyiss warmoadgens adamianur yofierebaSi.<br />

ramaCaraka ganmartavs, rom es sawyisi aris swored RvTaebrivi<br />

naperwkali CvenSi, Cveni RvTaebrivi buneba, Cveni WeSmariti<br />

`me~, Cveni `sulis suli~ pirovnebis mier `zecnobieris~<br />

miRweva, adamianur eqstazSi umaRlesi sulieri<br />

sinaTlis miRwevas, mopovebas, masSi swored am meSvide sawyisis<br />

`gaxsna-gamJRavnebas~ vgulisxmobdiT.<br />

r. gordeziani `Zveli aRmosavleTis filosofia~ (indoeT-<br />

CineTi), 139 gv. _ 140 gv.<br />

blez paskali swored am meSvide sawyisze saubrobs, ami-<br />

tomac wers igi `araadamianuri ZalisxmeviT miiRweva~ miiRweva~.<br />

exla minda `mocimcime moneta~ Tanamedrove samyaroSi<br />

Semovxazo.<br />

a. kamiu11 ai, ase wers:<br />

`absurdi, romelic aqamde daskvnad iyo miCneuli, am esse-<br />

Si aTvlis wertilad gvevlineba~. a. kamiu, `sizifes miTi~<br />

3 gv.<br />

a. kamiu swored im `mocimcime monetas~ gvTavazobs, ro-<br />

melic sibrZnesTan araa wilnayari da ise aris qceuli<br />

gacvla-gamocvlis sagnad.<br />

diax, a. kamiu gvTavazobs TanamedroveTa msgavsad iseT<br />

`mocimcime monetas~, romelic arc `cimcimebs~ da arc saTnoebasTan<br />

ar aris wilnayari, da es aris aRwera platonis<br />

sibrZnis monetis uwonadod qcevisa.<br />

5. jeims joisi 1882-194<strong>1.</strong> XX saukunis yvelaze gavleniani<br />

irlandieli mwerali da poeti. misi yvelaze cnobili<br />

nawrmoebia romani `ulise~, romelsac uwodeben `cnobierebis<br />

nakadis~ literaturis Sedevrs.<br />

`cnobierebis nakadis mwerlisaTvis ZiriTadia ara adamianis<br />

sulieri mdgomareobis, misi fsiqikuri samyaros, misi<br />

azrebis da gancdebis wera. ara gmiris fsiqologiuri daxasiaTeba,<br />

aramed TviT cnobierebis aqtivobis Cveneba, TviT<br />

azris gamokveTis procesis gadmocema, Tanac iseTi mxatvruli<br />

saSualebebiT, rom wina planze wamoiweva cnobierebis<br />

metyvelebamdeli done, romelic arc sametyvelo da arc<br />

damwerlobiT komunikaciur safuZvels ar gulisxmobs. amitomaa<br />

swored, rom aseTi prozis ena xSirad dawyvetili,<br />

erTi SexedviT erTmaneTTan daukavSirebeli da bundovani<br />

gamoTqmebisa da sityvebisgan Sedgeba~.<br />

n. yiasaSvili (winasityvaoba wignisa jeims joisis<br />

`ulise~).<br />

6. Sesavlis komentari: Q<br />

joisis12 `ulise~-Si moyvanili magaliTi:<br />

`algebris meSveobiT amtkicebs, rom hamletis Svili-<br />

Svili <strong>Seqspiri</strong>s papaa da rom TviTon igi sakuTari mamis<br />

`aCrdili~.<br />

j. joisi `ulise~. gv. 5<br />

aq aRiwereba is samyaro, romelic amoyiravebulia. sa-<br />

myaros am modelSi yvelaze didi Rirebuleba – aTvlis<br />

wertili – absurdia. – gaucxoebul qmedebaTa jami. am sa-<br />

myaroSi Sens Tavs rom miuaxlovde, Seni Tavi rom Seicno,<br />

es yvelaze didi danaSauli da Secdomaa, anu absurdi. da<br />

m. haidegeri13 dawers frazas, riTac gaamJRavnebs epoqis mTavar<br />

avadmyofobas:<br />

– `siyvaruls ukve aRaraferi ZaluZs~<br />

usiyvaruloba sulac kanonzomieria, radgan Tundac jeimz<br />

joisis `ulise~-Si, romelic amoyiravebuli samyaros sanimuSo<br />

msoflmxatia, aCrdilebs hyavT TavianTi memkvidreebi,<br />

radgan platonis aCrdilTa samyarom rogoradac miaCnda mas<br />

miwieri samyaro axali saxe miiRo, is (empiriuli sinamdvile)<br />

154 155


aCrdilis aCrdilad iqca da a.S. da a.S.<br />

radgan adamianma RmerTi uaryo da TavisTavad cxadia,<br />

sulier dabadebazec uari ganacxada.<br />

ioane 3.7. `nu gagikvirdebaT, rom giTxraT: Tqven xelaxla<br />

unda iSvaT-meTqi~.<br />

meored, ciT dabadeba imasac niSnavs, rom RmerTs mivendobiT<br />

da maSin buneba Tvals agvixels da RmerTis diad<br />

Zalmosilebas SegvagrZnobinebs, mis cxovelmyofel niWad<br />

gardavisaxebiT. es aris bunebis daZlevis swori gza, magram<br />

roca bunebas zurgs vaqcevT, mxolod misi meqanikuri ConCxi<br />

SemogveCeCeba xelT.<br />

Tanamedrove adamianis cxovreba imitom iqca mkvdar sqemaSi<br />

moqceul moZraobad Tavisi gamaucxoebeli sagnebiT, rom<br />

rogorc ukve vTqviT es uRmerTo samyaroa, aq sagnebi zeda-<br />

pirzea dafenili da Rirebulebani uwonadod aris qceuli. qceuli<br />

amitomac romanSi saubaria j. joisis `ulise~-ze moTxrobili<br />

`ambavic~, romelic aq `mimdinareobs~, isic amoyiravebulia<br />

da uwonado.<br />

hamletis SviliSvili – <strong>Seqspiri</strong>s papaa.<br />

Tumca, <strong>Seqspiri</strong>s dramaSi `hamletSi~ – (romelSic<br />

<strong>Seqspiri</strong>s genia RvTaebriv nebas mindobili gviyveba ambavs)<br />

personaJi hamleti ise kvdeba, rom mas Svili ara hyavs, magram<br />

rac ar unda gasaocari iyos, am amoyiravebul samyaroSi gardacvlilebs<br />

hyavT TavianTi memkvidreebi, riTac sacnobi<br />

xdeba, rom figuralurad rom warmovidginoT, platonis ideebis<br />

samyaros aCrdilTa samyarom, rogoradac miwieri samyaro<br />

iTvleba usasrulo yalbi asli gaunaRda. amitomac ase ukavSirdeba<br />

erTmaneTs ori usasrulod gadamravlebuli asli<br />

erTmaneTs, SeuZlebloba, rogorc SesaZlebloba. es uazroba<br />

gangvicxadebs da Tvals agvixels, rom wesrigi dairRva da<br />

am samyaros adamianis gaucxoebuli saxe, – misi alter ego<br />

– roboti gankargavs Rirebulebebs, rac adamianis mier uaryofili<br />

bunebis meqanikuri saxea.<br />

7. gv. 7. liri _ <strong>Seqspiri</strong>s tragediis `mefe liris~ mTavari<br />

personaJi.<br />

8. gv. 6. horacio _ <strong>Seqspiri</strong>s tragediis `hamletis~ erTerTi<br />

mTavari personaJi.<br />

9. Sesavlis komentari:<br />

`<strong>Seqspiri</strong> joiss kargad icnobda~<br />

J. siraZe `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~ gv. 6.<br />

t. elioti14 werda:<br />

– `... istoriis SegrZneba awerinebs kacs ara mxolod<br />

Tavisi Taobis poziciebidan gamomdinare, aramed ise, TiTqos<br />

mTeli evropuli literatura, homerosidan mokidebuli da<br />

masTan erTad misi mSobliuri qveynis literatura, erTdroulad<br />

arseboben da erTian wesrigs qmnian~.<br />

t. elioti `tradicia da pirovnuli niWiereba~, inglisurad<br />

Targmnes paata da rostom CxeiZeebma. 407 gv.<br />

Cven vgumanobT wesrigs, – im marcvals, romelSic erTad<br />

myofoben CvenTvis ukve gardacvlilni xelovanni, Tu momavalSi,<br />

SesaZleblobaSi moqmedni. radgan am wesrigisTvis<br />

zRvari amier da imier samyaroebs Soris ar arsebobs, – radgan<br />

_ is cocxalTa da mkvdarTa enigmuri atomia.<br />

da Tu xelovanTa warmomadgenlebi – enigmur atomSi<br />

myofoben, – maSin sulac aRar aRiqmeba paradoqsalurad, rom<br />

XVI-XVII saukuneSi mcxovrebi <strong>Seqspiri</strong> kargad icnobda XX<br />

saukuneSi mcxovreb jeimz joiss.<br />

radgan genialurobis SegrZneba xdeba ara gonebiT, an<br />

gansjiT, aramed im umaRlesi goniT, goniT romliTac literaturis<br />

wris JamierobaSi vvardebiT da warsulSi mcxovrebi <strong>Seqspiri</strong><br />

kargad icnobda (SeiZleba ufro zusti iqneboda gvexmara<br />

sityva – gumanobs-meTqi) iseTi <strong>genialuri</strong> Semoqmedis myofobas,<br />

rogoric jeimz joisia. rogorc, Tavis mxriv es ukanaskneli<br />

aRiarebda <strong>Seqspiri</strong>s genias.<br />

156 157


am Jamierobis aRwera, erTi SexedviT mark avreliusis15 fiqriT ase aris SesaZlebeli:<br />

– `vinc ixila awmyo, man ixila yvelaferi; isic, rac iyo<br />

miriadi saukuneebis ukan da isic, rac iqneba ukuniTi uku-<br />

nisamde, radgan yvelaferi erTgvarovani da erTsaxovania~.<br />

erTsaxovania<br />

erTgvarovani da erTsaxovani – aris RvTaebrivi idumalebis<br />

myofoba, romelic ar ganicdis droSi cvlilebas? – da<br />

mudam rCeba rogorc igiveobrivi erTi _ erTisa?<br />

magram sinamdvileSi mark avreliusis erTgvarovani da<br />

erTsaxovani ar gamosaxavs RvTaebrivis maradigiveobrivis,<br />

ucvalebadsa da ukvdav bunebas.<br />

masSi rogorc amas Cveni brwyinvale mTargmneli da komentatori<br />

baCana bregvaZe aRniSnavs igive azri devs, rac<br />

eklesiastes cnobil sityvebSi:<br />

eklesiaste, I, 9-10; `raO yofili, igive yofadi, da raO<br />

qmnadi, igive qmnuli, da ara raO ars axal mzesa queSe~<br />

ekl. 1; 2; 14; 2;<br />

sainteresoa, rom Tomas mani 16 aseTive garegnul msgavsebas<br />

poulobs dostoevskisa da nicSes teqstebSi. _ msgavseba,<br />

romelic sul sapirispiro sazriss imarxaven; Tumca es umjobesia,<br />

Tavad <strong>genialuri</strong> mwerlisa da moazrovnis brwyinvale<br />

komentirebiT movisminoT:<br />

`Вероятно, его (igulisxmeba nicSe J.s.) теория `вечного<br />

круговорота~, которой он придавал столь всеобъемлющее<br />

значение, порождена эйфорией, едва ли на нее распространялся<br />

постоянный интеллектуальный контроль, да и к тому же<br />

она, видимо, не плод его собственного творчества, а некая<br />

литературная реминисценция. Мережковский указывал, что<br />

идея `сверхчеловека~ уже встречается у Достоевского, в речах<br />

упомянутого выше эпилептика Кириллова из `Бесов~. `Тогда<br />

новая жизнь, тогда новый человек, _ говорит у Достоевского<br />

этот провидец-нигилист, _ все новое... Тогда историю будут<br />

делить на две части: от гориллы до уничтожения бога, и от<br />

уничтожения бога до перемены земли и человека физически~,<br />

то есть до появления человекобога, сверхчеловека. Однако,<br />

как мне кажется, здесь осталось неотмеченным то, что у<br />

Достоевского встречается и идея вечного круговорота, а именно<br />

в `Карамазовых~ в разговоре Ивана с чертом. `Да ведь ты<br />

думаешь все про нашу теперешнюю землю! Да ведь теперешняя<br />

земля может, сама-то биллион раз повторялась; ну, отживала,<br />

леденела, трескалась, рассыпалась, разлагалась на составные<br />

начала, опять, вода, яже бе над твердию, потом опять комета,<br />

опять солнце, опять из солнца земля _ ведь это развитие, может,<br />

уже бесконечно раз повторяется, и все в одном и том же виде, до<br />

черточки. Скучища неприличнейшая...~ Достоевский _ устами<br />

черта _ называет `скучищей неприличнейшей~ то, что Ницше<br />

утверждает дионийским благословением, восклицая: `Ибо люблю<br />

тебя, о вечность~. Но мысль у него _ та же, и если в случае со<br />

сверхчеловеком я предполагаю конгениальность братьев по духу,<br />

то `вечный круговорот~ я склонен рассматривать как результат<br />

чтения, как неосознанное, эйфорически окрашенное воспоминание<br />

о Достоевском~. Т. Манн. `собр. сочинений~, т. X, стр. 336.<br />

da bolos gavixseneb kamil flamarionis parafsiqologiur<br />

movlenebze gamokvle vis Sedegs, oTx Tezisad rom iqna warmodgenili<br />

da aRiarebuli, rogorc ukanaskneli mecnieruli<br />

kvlevis udidesi movlena, romlis meoTxe Tezisi ganmartavs:<br />

`momavali mzaddeba warsuliT da suls aqvs winaswarmetyvelebis<br />

unari~. kamil flamarioni. 1979 saaRdgomo epistole.<br />

ilia II. gv. 20.<br />

10. Sesavlis komentari:<br />

10. Sesavlis komentari:<br />

hamleti _ Tavisi mamis gasisxlianebuli gvamis iqiT...~<br />

J. siraZe, gv.7. `hamleti niRabs amofarebuli xelovani~<br />

<strong>Seqspiri</strong>s dramaSi daniis princi _ hamleti, winaswar<br />

eWvobs da sevdianobs, rom mama moukles, vidre Tavad _<br />

mamis suli ar ganucxadebs, rom misma Zmam, hamletis biZam<br />

igi mokla.<br />

158 159


mama mokvda _ <strong>Seqspiri</strong>s dramaSi, rogorc <strong>genialuri</strong><br />

Semoqmedis qmnilebaSi yvela siRrmiseuli Sreebi aisaxa.<br />

jer erTi, mama warmoadgens im diad idumalebas, RvTaebrivis<br />

pirvelsaxes rom gagvimJRavnebs bavSvobisas. misi yvela Jesti,<br />

gamoxedvaa, yoveli azri Tu fiqri, aris RvTaebrivis uidumales<br />

samyarodan modenili namcvrevi, romelSic RvTaebrivis<br />

cisierobas vgrZnobT da misiT vimosebiT. magram amav dros,<br />

mama aris kavSiri miwasTan da dabrkoleba, raTa moviZioT sakuTari<br />

Tavi, sakuTari `transcendaluri `me~, romelic casTan<br />

dagvakavSirebs da Cvens sulier saxlSi dagvabrunebs.<br />

mama mokvda, _ iseT adamianTan, rogorc es hamletia,<br />

es samyaros mTliani `waSlaa~, anu xilvaa im ufskrulisa,<br />

romelSic araravdeba yoveli sagani _ ganimqvreba mzis<br />

kaSkaSa sinaTle, da am udabnoSi sulieri Tvalis winaSe<br />

is ixilavs idumal fesvebs, sadac mama-Svilis erTianobis<br />

misteria ganxorcieldeba da samyaros Tavzardamcem dinebas<br />

gagvimJRavnebs.<br />

mamasTan kavSiri enigmuria, radgan masTan Cven RvTaebrivi<br />

wveniT varT SeduRabebulni, Tumca Cveni Tavisufali neba imad<br />

aqcevs am kavSirs, rogoradac Cven es `gvesurveba~.<br />

mas SeuZlia is iseve daamcros da daakninos, rogorc es<br />

oidiposis kompleqsisa da darvinis Teoriis gaerTianebis<br />

meoxebiT moxda _ XIX-XX saukuneebSi. mamasTan kavSiri _ es<br />

RvTaebrivi wveni, _ xan cxovelis bneli instinqtia _ razedac<br />

lorensi 17 ase wers: `qals misi sisxlis bneli siRrmiT<br />

vicnobT _ Caswvde mas gonebiT igivea, rac mokla is~. xan ki<br />

is RvTaebrivi ambroziaa _ RvTaebriobis umaRlesi siTxea,<br />

romelSic varskvlavebis uSoreulesi naTebac ki gvewodeba<br />

da guls is idumali sixaruli CagveRvreba, romliTac icnoba<br />

igavmiuwvdomel erTSi harmoniiTa da sixaruliani JrJolviT<br />

Sekrul saganTa rigi.<br />

mamis gasisxlianebuli gvami _ aris fanjara, saidanac<br />

moCans, rom kacobriobis harmonias bzari gauCnda da rom mas<br />

SeiZleba boroteba warmarTavs.<br />

1<strong>1.</strong> Sesavlis komentari:<br />

`boroti kaci daniaSic boroti aris~<br />

<strong>uiliam</strong> <strong>Seqspiri</strong> `hamleti~<br />

jer kidev konstantine gamsaxurdia maCabelis mier Seq s piris<br />

piesaSi `hamletSi~ gaparuli uzusto Targmanis Sesaxeb<br />

werda, upirvelesad miuTiTebda Cems mier citirebul frazaze.<br />

kerZod:<br />

`boroti kaci daniaSic boroti aris~.<br />

<strong>uiliam</strong> <strong>Seqspiri</strong> `hamleti~<br />

ai, ras wers konstantine gamsaxurdia:<br />

– `aseTive defeqtia amgvarive stereotipuli Tqmis gadmoqarTulebaSi:<br />

Lhere’s n’eer a villain dwelling in all Denmark,<br />

But he’s an arrant knave~.<br />

da, is ase `azustebs~ maCabeliseul Targmans:<br />

– `mTel daniaSi ver ipoviT erT aramzadas, rom is<br />

gaqnili ar iyos Tavad~.<br />

me aq minda is vTqva, rom xSirad mTargmnelis teqsti<br />

ufro zustia, vidre Tavad teqsti. rogor SeiZleba am paradoqsaluri<br />

mdgomareobis gageba? ubralod, mTargmneli gaam-<br />

JRavnebs teqstis farul SreSi Securebul teqsts, amitomac<br />

kargi mTargmneli erTgvarad xdeba avtoris Alter ego, romelic<br />

uzustess interpretacias iZleva.<br />

aseTi gasaocari interpretatoria maCabeli <strong>Seqspiri</strong>sa am<br />

SemTxvevaSi. da me uneburad maxsendeba pol galeris erTi<br />

azri, romelic iribul asociacias Tu aRZravs CvenSi:<br />

– `Cveni mowafeebi da mimdevrebi aTaswil ufro mets<br />

gvaswavlidnen, vidre Cveni maswavleblebi, sikvdili, rom<br />

gvaclides maTi qmnilebebis xilvas~. xilvas~<br />

p. valeri `azrebi~. 75 gv.<br />

12. gv. 8. poloniusi _ u. <strong>Seqspiri</strong>s tragediis `hamletis~<br />

personaJi<br />

160 161


13. gv. 10. mociquli petre. (svimeoni) – petre mociqulma<br />

dagvitova ori epistole, romlebic axali aRTqmis wignebSia<br />

CarTuli, petres mowafis, markozis saxarebac mis mier mier<br />

aris mowodebuli da nakurTxi.<br />

uflis saTnomyofelni – petre da pavle TavianTi<br />

RvawliT imdenad gamoirCeodnen qristes mowafeebs Soris,<br />

rom eklesiam Tavni mociqulni uwoda wmidanebs da erT dRes<br />

daawesa maTi xseneba.<br />

`RvTiuri sibrZnis marTlamdidebluri enciklopedia~.<br />

Semdeg: g. kalandaZe.<br />

14. gv. 10. ofelia _ u. <strong>Seqspiri</strong>s tragediis `hamletis~<br />

personaJi<br />

15. aqilevsis qusli, berZ. aqilevsis erTaderTi susti adgili,<br />

saidanac SeiZleboda misi sxeulis dazianeba. gadataniTi<br />

mniSvnelobiT aqilevsis qusli niSnavs pirovnebis, moZRvrebis,<br />

ama Tu im saqmis sust wertils, sust mxares.<br />

`miTologiuri leqsikoni~. Seadgina n. gafrindaSvilma<br />

16. Sesavlis komentari:<br />

`zogierTi kritikosi aqilevsis quslad miiCnevs hamletis<br />

umoqmedobas, magram aq daviwyebulia, rom yoveli diadi suli<br />

umoqmedobiT aris daRdasmuli, radgan is RvTaebriobis pirmSoa,<br />

da yoveli qmedeba mas TavisTavs, Tavis RvTaebriobas<br />

ganaSorebs~.<br />

J. siraZe. `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~, gv. 12.<br />

garegnuli TvalisTvis hamleti da sulier gzaze mavali<br />

kaci umoqmedoa. amas bevri mizezi ganapirobebs. erTi da<br />

gamorCeuli mizezi ki imaSi mdgomareobs, rom mas yvela sagani<br />

erTnairad uyvars da amitomac ar SeuZlia borotebis Cadena.<br />

maSasadame, im wuTisofelSi, sadac boroteba wesisa da kanonis<br />

Tanamdevia, mas ar SeuZlia monawileobis miReba. hamlets,<br />

<strong>Seqspiri</strong>s dramis personaJs, isic ki ar SeuZlia daijeros,<br />

rom boroteba arsebobs.<br />

misi umoqmedobis mizezi aris RvTaebriobamde asuli misi<br />

TanagrZnoba yvela sulierisadmi, – da ara goeTes 18 sayovel-<br />

Taod cnobili mosazreba, rom hamleti metismetad susti<br />

arsebaa da man rogorc nazma mcenarem, ver gauZlo im garemos,<br />

romelSic moxvda.<br />

da mainc, CvenTvis, qarTvelTaTvis upirvelesi asociaciaa<br />

vaJa-fSavelas gmiri – mindiaa. yvelasTvis cnobilia am poemis<br />

Sinaarsi: qajebi Seipyroben mindias da isic sasowarkveTili<br />

amjobinebs Tavi moiklas, vidre qajebTan icxovros. am mizniT<br />

is qajebis kerZs, gvelis kerZs SeWams.<br />

magram mindia xelaxla ibadeba, sulieri Tvali aexileba<br />

da bunebis saidumlo enas eziareba. amis gamo, misTvis SeuZlebeli<br />

gaxdeba TviT xis moWrac ki, radgan mas misi Civili<br />

Caesmis; arc nadiris mokvla ZaluZs. isev im mizeziT, rom<br />

maTi kvnesa-godeba Caesmis da amis gamo guli uwuxs.<br />

hamletis darad, mindias umoqmedobis mizezi RvTaebriv<br />

simaRlemde asuli ganurCeveli TanagrZnobaa yvela sulierisadmi.<br />

vidre, mindia bunebis enas aris gandobili, is umoqmedoa,<br />

da Tavis ojaxisTvis verc verafers akeTebs, magram samagierod<br />

mas SeuZlia yvelaferi Seicnos, SeigrZnos is RvTaebrivi<br />

netareba da siyvaruli, riTac iwvian umaRles safexurze<br />

myofi serafimebi uflis pirisaxis Wvretisas.<br />

magram, radgan mindias ojaxi aqvs da saero cxovrebaSi<br />

misTvis aucilebeli gaxdeba moqmedeba, mas bunebis saidumlo<br />

ena waerTmeva – da es aris is sasjeli, sulieri kacisTvis,<br />

romelic wuTisoflis wess misdevs.<br />

magram Semoqmed adamianTa `umoqmedobis~ iqiT, imaleba<br />

sa ocari SemoqmedebiTunarianoba. es garegnuli Tvali xedavs<br />

162 163


mas umoqmedod. me aq moviyvan mwed r. Staineris Txzulebidan<br />

fragments:<br />

– `sulier samyaroSi ar aris simSvide. erT adgilze<br />

gaCereba. rogorc es xdeba fizikur samyaroSi. – amis mixedviT<br />

ar unda davaskvnaT, TiTqos sulier samyaroSi batonobs<br />

Seuwyveteli moZraoba. iq, sadac arian pirvelxatebi, Semoq-<br />

medi arsebebi. marTlacda ar aris `erT adgilze SeCereba~, SeCereba~<br />

magram aq aris sxvagvari simSvide., sulieri xasiaTisa, romelic<br />

erwymis qmediT moZraobas. igi SeiZleba SevadaroT<br />

sulis mSvid kmayofilebas da netarebas, romelic iSvis moqmedebaSi<br />

da ara umoqmedobaSi~.<br />

r. Staineri. 104 gv.<br />

17. st. malarme _ didi frangi poeti. mimdinareoba simbolizmis<br />

sulisCamdgmeli da Teoretikosi. udidesi zegavlena<br />

moaxdina <strong>genialuri</strong> moazrovnisa da poetis pol valeris<br />

Semoqmedebaze.<br />

18. Sesavlis komentari:<br />

`xelovani, vidre Tavisi qmnilebiTa da geniiT daifareba,<br />

vidre arcerTi grZnoba, arcerTi gaelvebuli fiqri ar<br />

qceula stilis, am `mkvdari~ da gawonasworebuli gonebis<br />

pirmSod~.<br />

J. siraZe, `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~, gv. 12.<br />

am fraziT winaaRmdegobaSi movdivar sakuTar naazrevTan,<br />

sakuTar Tavsve vewinaaRmdegebi radgan, Tu Cemi teqsti iziarebs<br />

da iRebs, rom biufonis19 fraza:<br />

_ stili _ es TviT adamiania.<br />

niSnavs, rom stili es sulismieri nafexurebiT gaxazuli<br />

naWdevia _ is, riTac adamianis igavmiuwvdomeli, unikaluri<br />

erTaderToba iwvdomeba. stili is gasaRebia, riTac RmerTi<br />

sulismier mdinareSi Cagdebis unariT ajildovebs adamians.<br />

am gasaRebiT niSani gveZleva, rom adamiani TavisTavs aRemateba<br />

da is ukve uxilavi samyaros sunTqvas midevnebuli,<br />

meore dabadebis misteriiT dajildovebuli, RvTiuri TvaliT<br />

dahyurebs samyaros, sagnebs, adamianebs. faqtiurad, aranairi<br />

mniSvneloba ara aqvs _ ra Sinaarss, an ra siuJets irCevs is.<br />

`distancia~, riTac SesaZloa Cven SeviZloT saganTa Wvreta,<br />

es stilis, am sulismieri mdinaris gasaRebSia moqceuli.<br />

modiT gavimeoroT es fraza:<br />

`_ arcerTi grZnoba, arcerTi gaelvebuli fiqri ar<br />

qceula stilis, am `mkvdari~ da gaswonasworebuli gonebis<br />

pirmSod~<br />

mkiTxvels SeiZleba mcdari azri daebados, rom es fraza<br />

TanamedroveTa definiciaTa erTgvari ilustrirebaa. kerZod,<br />

ortega-i-gasetis frazisa:<br />

_ `cocxali formebisagan Tavis daRwevis tendencia~.<br />

ortega-i-gaseti `xelovnebis dehumanizacia~, 25 gv.<br />

anu, rom TiTqosda yoveli stili sxva araferia, Tu ara<br />

uneburi kopireba bunebis romelime cocxali formisa, anu<br />

TiTqosda stilis iqiT ixazeba cxovelis brma instinqts<br />

midevnebulis kvali, romelic brmad, maSasadame, ugonod qmnis<br />

qmnilebebs, riTac is iseTive `bunags~ Seiqmnis, rogorsac<br />

bunebis ganurCevlad yoveli cocxali arseba.<br />

magram, aq saubaria hamletze, romelic arasodes iqceva<br />

arc xelovnad, arc RmerTad. da rac mTavaria, is aris arseba,<br />

romelic arasodes moeqceva erTi sistemis yalibSi.<br />

me ufro hamletis enigmurobis dasadastureblad damWirda<br />

erTis SexedviT, am arazusti azris moxmoba: me Sevecdebi,<br />

sul sxva Temaze gadavitano es saubari da am gziT am arazusti<br />

azris mniSvneloba avxsna. amboben, rom wminda mamebi<br />

tirian, roca maT gansacdeli ar SeemTxvevaT. sulier gzaze<br />

mavalTaTvis, cnobilia, rom suli roca garkveul simaRles<br />

aRwevs, _ misTvis Tanamdevia pativmoyvareoba, rasac gardauvalad<br />

mohyveba sulis gaxeveba da kvdoma.<br />

qriste mociqulebad irCevs ara im kacs, patiosnad, wesierad<br />

da meTodurad rom icavs marxvasa da wes-rituals.<br />

aramed, is irCevs cxovrebis dinebaSi, mis oromtrialSi<br />

164 165


moqceul adamianebs, romelsac sul axal-axali gansacdeli<br />

gamoscdis, suls Seurxevs da ar CaaZinebs.<br />

iqneb qristes TiTqmis SeuZleblad miaCnia, rom adamians<br />

am wuTisofelSi ZaluZs did simaRleze SeinarCunos Tavisi<br />

sulis simdable da wminda siyvaruli?<br />

es erTgvari iribuli asociaciaa raTa hamletis igivmiuwvdomel<br />

pirovnebas CavwvdeT.<br />

19. Sesavlis komentari:<br />

`is vinc xelaxla meored ar daibada ciT~.<br />

J. siraZe, `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~. gv. 13.<br />

es interpretaciaa axali aRTqmisa: `miugo iesom da uTxra<br />

mas: `WeSmaritad, WeSmaritad geubnebi Sen: vinc xelaxla ar<br />

iSoba, ver ixilavs RvTis sasufevels~. ioanes saxareba 3.3.<br />

r. Staineri20 ase aRwers, meored Sobili adamianis, anu<br />

sulieri adamianis gzis Sesaxeb: – `yoveli adamianisaTvis,<br />

visac surs umaRles Semecnebamde amaRldes es SesaZlebloba<br />

odesme sinamdviled iqceva. adamiani im zRvars aRwevs, rodesac<br />

suli mas sicocxlis yvela gamovlinebas ganucxadebs,<br />

viTarca sikvdils. imieridan igi ama soflad aRar imyofeba,<br />

igi ama soflis daRmarT qvesknelSi iZireba. aidSi – qvesknelSi<br />

mogzaurobs. RmerTi Seeweva, Tuki am mogzaurobisas ar<br />

daiRupeba. Tuki mas axali samyaro ganecxadeba. igi an am axal<br />

samyaroSi dainTqmeba, anda sakuTar Tavs gardasaxuli da<br />

fernacvali warmoudgeba. ukanasknel SemTxvevaSi mas axali<br />

mze, axali dedamiwa moevlineba. sulieri cecxlidan misTvis<br />

mTeli samyaro aRorZindeba~. aRorZindeba r. Staineri `qristianoba, rogorc<br />

mistiuri faqti da uZvelesi misteriebi~, 21 gv.<br />

ai, ras wers meored Sobis Sesaxeb terenti graneli21 :<br />

– `qveynis gaCenidan nela mivdiodi sinaTlisaken, sinaTlisaken rom mex<br />

ila mze~. mze<br />

cxadia, aq terenti graneli saubrobs meored dabadebis<br />

Semdgom Sobil sulier, meore mzeze.<br />

amas gvidasturebs, ufro zusti iqneboda gveTqva gvim-<br />

JRavnebs misive fraza:<br />

– `mixaria, rom var terenti graneli~, graneli~ anu mas ukve<br />

Tavisi sulierad, meored dabadeba uxaria im ganuzomeli<br />

sixaruliT, rasac RvTaebrivTan Tanaziaroba iwvevs da<br />

TrTolviT agvavsebs.<br />

merab mamardaSvili ki ase werda:<br />

– `buneba ar qmnis adamianebs namdvilad. Cven mxolod<br />

meore dabadebisas vibadebiT. es dabadeba ki imyofeba im<br />

velSi, romelSic SesaZloa adamiani simbolos uerTdeba da<br />

im SeerTebis daZabulobisgan, anu Tavis Tavze Zalisxmevis<br />

Sedegad adamianSi adamiani ibadeba. dantem erT lamaz gamoTqmaSi<br />

Tqva, rom dabadebuls, rogorc aseTs suli ara aqvso~.<br />

m. mamardaSvili, `CaxSuli fiqri~.<br />

da iqve:<br />

– `ieso qriste SeiZleba aTiaTasjer dabadebuliyo, magram<br />

Tu is dRes SenSi ar daibada, Sen daiRupebi~.<br />

m. mamardaSvili, `daxSuli fiqri~.<br />

amiT mamardaSvili isev Segvaxsenebs, rogorc maister<br />

ekharti da sxva moazrovneebi rom ieso qristes gancda mxolod<br />

meored dabadebis Tanmyolia.<br />

Tumca maister ekhartis22 es sityvebi gaasrulebs meored<br />

dabadebis misteriis Sinaarss:<br />

_ `Бог создает мир теперь точно так же, как он делает это в<br />

первый день сотворения мира, в этом-то, как раз, и заключается<br />

его богатство~.<br />

`Это Мейстер Экхарт, от которого бог никогда ничего не<br />

скрывал~.<br />

20. Sesavlis komentari:<br />

CemTvis ki ar Cans, igi aris, anu hamleti ambobs:<br />

_ sagnebi ki ar Canan, isini myofoben.<br />

anu, isini absolutur WeSmaritebas gvTavazoben mis sam-<br />

166 167


yaroSi. da ar arsebobs manZili massa da sxva sagnebs Soris,<br />

radgan isini mis sulSi myofoben. amiT xelovanSi moZravi<br />

`wmindanis~ gzas vgumanobT, romelic mzis sxiviT gadakveTavs<br />

universums~.<br />

J. siraZe, `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~<br />

gv.13.<br />

me moviyvan paralelis saxiT fragments marsel prustis,<br />

esse-idan `wignis kiTxva~. am fragmentiT cxadi xdeba, rom<br />

goneba ki ar miuZRveba xelovans, aramed mas igavmiuwvdomeli,<br />

RvTaebrivi, meore, sulieri mze unaTebs gzas.<br />

_ `goneba ara marto uZluria amgvari gacocxlebisas,<br />

aramed ufro metic, warsulis wuTebi swored im sagnebSia.<br />

SeyuJuli, romlebSic gonebas sulac ar ucdia maTi gansaxiereba.<br />

sagnebSi romelTa meSveobiT Segnebulad gicdiaT<br />

urTierTobis damyareba Tqvens mier gancdil wuTebTan, goneba<br />

TavSesafars ver hpovebda. metic _ Tu rame SesZlebs am<br />

wuTebis gacocxlebas, maSin am ramesTan erTad gacocxlebulni,<br />

isini poeziisgan daclilni warmogvidgebian~<br />

marsel prusti: `wignis kiTxva~ mTargm. s. bendiaSvili<br />

da n. qajaia. 7-8 gv.<br />

da aqve moviyvan meore magaliTs:<br />

`am warsulis gverdiT, romelic Cvenive Sinagani arsia,<br />

gonebis WeSmaritebani TiTqos nakleb realuria. gana ar veswrafiT<br />

yovelive imas, rasac SeuZlia warsulis aRdgenaSi<br />

dagvexmaros? gansakuTrebiT maSin, roca Zala gveleva. nu<br />

gagvigeben Wkviani adamianebi, romlebmac ar ician, rom xelovani<br />

martosulia, rom sagnebis absolutur RirebulebaTa<br />

sazoms mxolod sakuTar TavSi hpovebs~<br />

marsel prusti, `wignis kiTxva~. mTargmn. s. bendiaSvili<br />

da n. qajaia. 12 gv.<br />

2<strong>1.</strong> Sesavlis komentari:<br />

`misi bageebiT mRviZare RmerTi metyvelebs~<br />

J. siraZe, `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~, gv. 15.<br />

amiT, imis xazgasma mindoda, rom es mRviZare RmerTi yvela<br />

sulismier adamianSi metyvelebs da amis dasturia, rom maTi<br />

teqstebi xandaxan sruli identobiT gveZleva.<br />

amis saukeTeso nimuSia RvTaebrivi platonis teqstSi Jamierobidan<br />

gamoxmobili axali aRTqmis fragmenti _ dedamiwis<br />

istoriul droSi ufro mogvianebiT, rom daiwereba.<br />

am paralelze baCana bregvaZem, ukve migvaniSna Tavis<br />

S esaniSnav komentarebSi da mas mohyavs platonis `fedoni~dan<br />

es fragmenti:<br />

`misteriaTa gamrigeni gveubnebian:<br />

mravalni arian Cinebul, xolo mciredni rCeul~.<br />

baCana bregvaZe paralels avlebs axali aRTqmis teqstTan.<br />

cxadia, axali aRTqmis mcodneTaTvis ar aris Zneli Sesaxsenebeli,<br />

rom es sityvebi ieso qristes ekuTvnis:<br />

`mravalni arian Cinebul, xolo mciredni rCeul~. maTe<br />

20;16;<br />

paralelis gavleba, ki mainc Zalian Znelia.<br />

Znelia da SiSismomgvreli im Jamierobis xilvaa, romelSic<br />

vWvretT frazebs, rogorc erTdaigive mdinarebis ganmeorebad<br />

fragmentebs.<br />

da roca monteni 23 ciceronis 24 frazaTa analogiiT warsdgeba<br />

Cvens winaSe, paskalTan ki montenis azrovnebis nimuSebi<br />

gagvaxsendeba, is ki ar unda vifiqroT, rogorc amas<br />

qrestomaTiis Semqmnelni fiqroben, rom viTomcda monteni<br />

ciceronis zegavlenas gani cdis, an paskali montenis. ara _<br />

igavmiuwvdomel mdinareSi isini erTmaneTs xvdebian, esaubrebian<br />

da am saubrisas, isini cxadia, erTdaigive samyaros<br />

aRmwerni erTdaigive fraziTac ki mogvmarTaven.<br />

qrestomaTiul gamokvlevebSi daweren, rom beThoveni<br />

pirvel da meore simfoniaSi ganicdis mocartis zegavlenas,<br />

magram es garegnuli Tvalis mier iwereba, sinamdvileSi ki<br />

beThoveni 25 , is vinc agrZelebs JamierobaSi svlas, isev atarebs<br />

warsulis motivebs da cdilobs axali musika Seqmnas,<br />

raTa isev da isev xelaxla daibados.<br />

168 169


22. Sesavlis komentari:<br />

`da is amiT upirispirdeba yalb sazogadoebas, mkvdar<br />

da CaZinebul adamianebs TavianTi xelovnuri TamaSiT, mravali<br />

saxeebiT da niRbebiT, rom cdiloben imitacia gaukeTon<br />

sinamdviles~<br />

J. siraZe, `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~, gv. 15.<br />

amiT, is iTqmis, razedac laroSfuko26 lapidaruli fraziT,<br />

daxvewili maqsimiT, _ zust monaxazs ukeTebs sazogadoebis<br />

arss.<br />

`sazogadoeba es niRabia~.<br />

laroSfuko `maqsimebi~ Targmani baCana bregvaZisa.<br />

rac, im tragikul sinamdvileze migvaniSnebs, rom adamianTa<br />

umravlesoba ubralod ar arsebobs. isini mxolod imitacias<br />

ukeTeben sinamdviles. es niRabia, es yalbi maerTia da is<br />

meqanizmia, riTac siyalbe, _ sulierobis niRbiT, angarebis<br />

angariSiT moqmedebs. misi mTavari mamoZravia nebismieri cTomaa,<br />

romlis ukan dgas misi warmarTveli _ sikvdilis SiSi, SiSi maS<br />

ase, sikvdilis SiSia wammarTveli, xolo misi qvemdebarea _<br />

vneba, Suri, sibraze,... sibraze ase TamaSoben sxeulis monebi suli-<br />

erebas. isini niRbis SemweobiT axerxeben iyvnen keTilSobilni,<br />

gulovanni, samarTlianni, qvelmoqmedni, magram sinamdvileSi<br />

maTi mamoZravi sikvdilis SiSia, _ is demoni, rac adamianTa<br />

CaZinebul masebs amoZravebs da aiZulebs samyaroSi, raRac<br />

moimoqmedon _ da imitaciiT aRasrulon TavianTi saqme.<br />

yvelaze Tavzardamcemi ki albaT is aris, rom sazogadoebaSi<br />

yvelaze yalbi adamiani ufro dafasebulia da ufro<br />

metic mas WeSmaritebis gansaxebad miiCneven. maSin, roca is<br />

adamiani vinc, marTlac gamoxatavs WeSmaritebas _ uaryo-<br />

filia da ignorirebuli.<br />

_ laroSfuko ase wers:<br />

_ 166 `maRal sazogadoebaSi moCvenebiT Rirsebas ufro<br />

afaseben, vidre WeSmarits~.<br />

laroSfuko `maqsimebi~. gv. 2<strong>1.</strong><br />

axali aRTqmis teqstSi, uamravi damowmeba xdeba imis Sesaxeb,<br />

rom wuTisofeli ver iRebs namdvil, sulier adamians _<br />

da mas brZoliT, siZulviliT ciliswamebiT epasuxeba.<br />

ai, ra weria axali aRTqmis teqstSi:<br />

_ `Tu Tqven wuTisofels sZulxarT, icodeT, rom Tqvenze<br />

uwin me SemiZula~. ioane, 16. 18.<br />

Tqven rom wuTisoflisani yofiliyaviT, wuTisofels eyvareboda<br />

Tavisiani. da raki ar xarT wuTisoflisani, aramed me<br />

gamogarCieT wuTisoflidan, amitom sZulxarT wuTisofels~.<br />

ioane, 16. 19.<br />

hamleti, <strong>Seqspiri</strong>s dramaSi, _ rogorc sazogadod maRali<br />

sulierobis adamiani, yovelTvis devnilia, yovelTvis gandgomilia<br />

da mouwyobelia am wuTisofelSi.<br />

ai, axali aRTqmis teqstSi, ra weria amis Sesaxeb:<br />

_ iesom uTxra mas: `meliebs soroebi aqvT da cis frinvelT<br />

_ budeebi. kacis Zes ki ara aqvs Tavis mosadreki~<br />

luka. 10. 58.<br />

es iseT adamianze iTqmis, vinc sulier gzas misdevs.<br />

hamleti upirispirdeba yalb sazogadoebas, rogorc Tavis<br />

mxriv, yalbi sazogadoeba, _ verasodes Seegueba im adamians,<br />

romelmac gabeda iyos namdvili, WeSmariti, anu WeSmaritebis<br />

ganmcxadebeli, radgan is aris maTi niRbis gamSiSvlebeli.<br />

Tumca Teofilaqte bulgareli 27 maTes saxarebis komentarebSi<br />

iesos am sityvebs aseT ganmartebas daurTavs:<br />

8.19. da mouxda mas erTi mwignobari da hrqua: moZRuar,<br />

migdevde Sen, vidreca xBdodi<br />

8.20. hrqua mas ieso: melTa kureli uCs da mfrinvelTa<br />

cisaTa sayofeli. xolo Zesa kacisasa ara aqvs, sada Tavi<br />

moidrikos.<br />

19-20 `mwignobrebs~ sjulis wignebis mcodneT uwodebs.<br />

am mwignobarma, roca mravali saswauli ixila, ifiqra, rom<br />

ieso maTgan Semosavals iRebda, amitom Seecada gahyoloda<br />

raTa Tavadac Seegrovebina simdidre. magram ieso ganzraxvas<br />

170 171


miuxvda da TiTqmis es uTxra: `Cemi gamoyoliT Sen qonebis<br />

Sovnas fiqrob, magram nuTu vera xedav, rom me saxlic ki ara<br />

maqvs? aseve unda cxovrobdes isic, vinc me gamomyveba~. ufalma<br />

es mis dasarwmuneblad Tqva, raTa ganwyobileba Secvloda da<br />

gahyoloda, magram mwignobari mas gaSorda, zogi `melsa~ da<br />

`frinvelebSi~ demonebs gulisxmobs. e.i. ufali mwignobars<br />

eubneba: radganac SenTan demonebi mkvidroben, amitom Sens<br />

sulSi me Cems gansasvenebel adgils ver vxedavo~.<br />

netari Teofilaqte bulgareli `maTes saxarebis ganmarteba~,<br />

67 gv.<br />

arsebobs uamravi klasikuri Sedevri, sadac gmiri upirispirdeba<br />

sazogadoebas.<br />

lev tolstois28 `ana karenina~ amis saukeTeso nimuSs<br />

gvTavazobs. CaZinebuli, yalbi sazogadoeba meTodurad, da wesis<br />

dacviT mruSobs. maSin, roca ana kareninas didi, wrfeli<br />

siyvaruli sazogadoebis gansjisa da risxvis sababi xdeba.<br />

gamorCeviT, SeiZleba visaubroT `daTa TuTaSxiaze~<br />

`wess gamonaklisic unda hqondes~<br />

W. amirejibi29 `daTa TuTaSxia~<br />

am lapidarul fraziT is iTqmis, rom daTa TuTaSxia<br />

amovardnilia _ wuTisoflis wesidan, kanonzomierebebidan<br />

_ maSasadame, _ am yalbi, usulo adamianebisagan gansxvavebulia.<br />

nawarmoebSi, _ es yalbi sazogadoeba virTagvebiT savse<br />

kasrTan asocirdeba, es kasris meqanizmi ki imarTeba sikvdilis<br />

SiSiT SiSiT, _ rac is simxdalea, _ yalbi simamacis niRbiT, niRbiT rom<br />

moRvaweobs cxovrebaSi.<br />

23. Sesavlis komentari:<br />

`meSCani arasodes aReldeba im sagnebiT, rac mis piraduls<br />

ar Seexeba. meSCanis piraduli ki mxolod Zalmomred aris<br />

dakavSirebuli samyarosTan~.<br />

J. siraZe, `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~,<br />

gv.16.<br />

meSCani Zalmomred aris dakavSirebuli samyarosTan. _ si-<br />

tyva _ sityviT es niSnavs, rom maT yvelas sikvdilis SiSi<br />

mierekeba. swored, sikvdilis Tavzardamcemi SiSi akeTebinebs<br />

meSCans yvelafers, _ axali aRTqmis eniT mas ori saxeli<br />

aqvs, _ fariseveli da mwignobari.<br />

me moviyvan lukas saxarebidan sam fragments:<br />

_ `12. 43. vai, Tqven farisevelno, rom giyvarT pirvel<br />

adgilze jdoma sinagogebSi da mosalmebani moednebze!<br />

12. 44. vai Tqven, radgan xarT uCinari samarxebiviT, romlebzec<br />

adamianebi dadian da ar ki ician!~<br />

12. 46. ... `vai, Tqven rjulis mcodneno, rom ahkidebT<br />

adamianebs mZime tvirTs, TviTon ki im tvirTs TiTsac ki ar<br />

akarebT~<br />

`lukas saxareba~<br />

meSCani garegnulad yovelTvis mowesrigebulia, _ da misi<br />

saqcielic uzadod gamoiyureba, _ magram sinamdvileSi, _<br />

misi tvirTi uwonadoa, _ radgan misi yoveli saqme imarTeba<br />

_ sikvdilis SiSisgan.<br />

jer kidev platoni `fedonSi~ werda:<br />

_ `... filosofosTa gamoklebiT, yvela sxva kacis simamace<br />

SiSisgan iRebs dasabams, Tumca sisulele kia, simamacis<br />

saTaved SiSi da simxdale miaCndes kacs~<br />

platoni `fedoni~ 24 gv.<br />

da Tumca platoni TiTqosda odnavi gaocebiT wers:<br />

`Tumca sisulele kia _ simamacis saTaved SiSi da simxdale<br />

miaCndes kacs~<br />

Tumca kargad icis, rom swored es sisulele _ sikvdilis<br />

SiSi igive mdabali, cxoveluri simxdale, mierekeba adamianTa<br />

umravlesobas, Tavisi saqmis aRsasruleblad.<br />

am umravlesobas hqvia Tanamedrove samyaroSi meSCani. _<br />

magram modiT, gavixsenoT, RvTaebrivi filosofosis platonis<br />

fragmenti ukvdavi `fedonidan~:<br />

_ `gana maTi TavdaWerilobac TavaSvebulobisgan ar warmosdgeba?<br />

Cven vambobT, rom es SeuZlebelia, magram swored<br />

TavaSvebulobaSi Zevs maTi fuWi TavdaWerilobis saTave,<br />

172 173


marTlac, erTi siamovnebisgan mxolod imitom ikaveben Tavs,<br />

rom SiSoben ar dahkarnon meore, romelsac ase etrfian da<br />

emonebian da Tumca vnebaTagan Zleuls TavaSvebuls uwodeben<br />

isini, TviTon mxolod imitom iurveben erT vnebas, raTa<br />

savsebiT minebdnen meores, romelic Tavis nebaze aTamaSebs<br />

maT. es ki mxolod imas mowmobs, rom maTi TavdaWeriloba<br />

TavaSvebulobisgan iRebs dasabams~.<br />

platoni `fedoni~ 25 gv.<br />

platonis azrs iziarebs laroSfuko Tavis maqsimebSi, misi<br />

xelmZRvanelobiT zustad Tvals gavadevnebT erTi saxeobis<br />

vnebis iqiT dafaruli sxva vnebis moZraobis kvals da mis<br />

saxelsac davadgenT.<br />

ai, ras wers laroSfuko:<br />

_ `rasac Cven siqveles vuwodebT, xSirad sxva ara aris ra,<br />

Tu ara sxvadasxva saqcielisa da sxvadasxva angarebis erToblioba,<br />

bedisweriTa Tu Cvenive cbierebiT erTad Serwymuli<br />

da mowesrigebuli. amitom roca qalebi umankoni arian, xolo<br />

kacebi _ mamacni, yovelTvis rodi SegviZlia vamtkicoT, rom<br />

maTTvis marTlac niSneulia umankoeba da simamace~.<br />

laroSfuko. `maqsimebi~. gv. 5 Targm. baCana bregvaZe.<br />

an, sxvagan is wers:<br />

10 `adamianis gulSi vnebebi gamudmebiT cvlian erTmaneTs<br />

da erTis Caferfvla TiTqmis yovelTvis meoris aRgznebas<br />

moaswavebs~<br />

laroSfuko `maqsimebi~ 6 gv. Targm. baCana bregvaZe.<br />

11 an, `Cveni vnebebi, xSir SemTxvevaSi maTi sapirispiro<br />

vnebebis wyarod gvevlinebian: siZunwe zogjer mflangvelobis<br />

saTavea, xolo mflangveloba _ siZunwis; kaci xSirad simxdalis<br />

gamoa mamaci da simamacis gamoa mxdali~.<br />

laroSfuko `maqsimebi~ 6 gv.<br />

magram Tu gvinda meSCanis sapirispiro gza SemovxazoT,<br />

SegviZlia isev platonis `fedonidan~ vixelmZRvaneloT:<br />

_ `... WeSmariti filosofosi sxeulisTvis ki ar iRwvis,<br />

piriqiT, SeZlebisamebr Tavs aridebs mas da sulisTvis iRwvis<br />

mxolod~.<br />

platoni `fedoni~ 13 gv.<br />

Cven SegviZlia WeSmariti filosofosis nacvlad sulier<br />

gzaze mavali adamiani CavsvaT, romelic yvelaze naklebad<br />

yuradRebas unda aqcevdes Tavis sxeuls.<br />

magram ra sasacilod JRers es sityvebi Tanamedrove samyaroSi,<br />

roca am sityvebs mTeli seriozulobiT warmovTqvamT.<br />

da ra amazrzenia is xarxari, romelic Cagvesmis, radgan Tanamedrove<br />

samyaros upirvelesi da ZiriTadi sazrisi sxeulia,<br />

xolo suli ki mxolod misi usargeblo danamati.<br />

`piraduli~ _ es orazrovani gamonaTqvamia, es dacinvaa<br />

udabless safexurze daSvebuli adamianis misamarTiT igi moqmedebs,<br />

rogorc cxoveli brmad da unebod, Tavis instinqts<br />

midevnebuli.<br />

24. gv. 16. laroSfuko (1613_1680) – frangi mwerali,<br />

moralisti, franguli klasikuri prozis didostati.<br />

25. Sesavlis komentari:<br />

`is (igulisxmeba cxadia hamleti) iseTive giganturi da<br />

amoucnobi figuraa, rogorc egviptis qurumebi, romelTac<br />

xeldasmis Svidi safexuri hqondaT ganvlili~.<br />

J. siraZe `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~ 18 gv.<br />

vinmes SeiZleba Seusabamod da gazviadebulad moeCvenos<br />

Cemi Sedareba hamletisa egviptis qurumebTan, romelTac xeldasmis<br />

Svidi safexuri hqondaT ganvlili, miT ufro <strong>Seqspiri</strong>s<br />

piesidan cnobilia hamletis usazomo ryevebi, monologebi,<br />

sadac is `yofna-aryofnaze~ msjelobs – da sadac ielvebs<br />

SurisZiebis grZnoba, rac xeldasmulisTvis SeuZlebeli mdgomareobaa.<br />

da isic, kargad viciT, rom hamleti xeldasmis gzas<br />

sulac ar adgia.<br />

magram ra azriT momyavs aq es Sedareba?<br />

174 175


albaT, imisaTvis, raTa mkiTxvels vaCveno, Tu ra uCveulo<br />

da igavmiuwvdomeli fenomenia hamleti. da rom hamlets<br />

hqonda is cnobiereba, romelic aseT aRtacebasTan erTad,<br />

gaocebas da mowiwebas gvinergavs. magram raTa ufro mkveTrad<br />

vaCino am Sedarebis SesaZlebloba, me gavixseneb r. Staineris<br />

saubars Tavis meore mowafesTan, qristian TeologTan ritelmaierTan.<br />

ai, ras ixsenebs is:<br />

`erTxel saubrisas man (Stainerma) miTxra, rom misi<br />

mSoblebi RvTismosaobiT ar gamoirCeodnen da adre bavSvobaSi<br />

misTvis araferi uTqvamT qristes cxovrebaze. xolo<br />

mere, rodesac Tavad gaecno saxarebas, gaukvirda rom iq ise-<br />

Ti ram amoikiTxa, rac adre bavSvobaSi TviTon ganicada da<br />

mkafiod Seicno~.<br />

TviTon Staineri wers:<br />

sulismecnierebis enaze aseTi cnobiereba – wminda sofiis<br />

buneba, qalwulebrivi sibrZnis cxovreba xeldasmis<br />

iniciaciis mxolod meSvide safexurze miiRweva. (es is sulieri<br />

simaRlea, romelic dedamiwaze mxolod bodisatvas<br />

SeiZleba gaaCndes).<br />

r. Staineri `vardisa da jvris saidumloeba~, 12 gv<br />

26. gv. 18. d.h. lorensi – (1885_1930.) britaneli mwerali,<br />

poeti, romanisti, esseisti. avtori fsiqologiuri<br />

Janris wignisa `aracnobieris fantazia~. Tamar kotrikaZis<br />

saintereso esseidan me moviyvan erT amonarids: `lorensma<br />

Taviseburad gaiazra XII saukunis qristiani moazrovnis<br />

ioaqim florelis doqtrina istoriis sam sulier epoqad<br />

dayofis Sesaxeb. `mamam aRasrula Tavisi Jami, Zem aRasrula<br />

Tavisi Jami, axla suliwmindis Jami sufevs~ _ ganacxadebs<br />

lorensi. es ki gulisxmobs kacobiobris istoriis dayofas<br />

ioaqimiseul epoqebad: Zveli aRTqmis xana mama RmerTis xana<br />

iyo, axali aRTqmisa – Zis xana, xolo mesame, axali xana anu<br />

Tanamedroveoba `suliwmindis~ Jamia. anu Tanamedrove adamiani<br />

sakuTar qmedebebze pasuxs, pirvel rigSi sakuTari Tavis<br />

winaSe agebs. lorensiseuli `suliwminda~ is orientiria,<br />

romelic gvaniWebs Sinagan mTlianobas~. T. kotrikaZe<br />

morwmune adamianisTvis kacobiobris droTa dinebis ase-<br />

Ti xelovnuri dayofa yovlad miuRebelia. mama, Ze da suliwminda<br />

erTi, daucilebeli mTlianobaa. Tumca Tavad mkiTxvelisTvis<br />

mimindvia gasnajos lorensiis naazrevi.<br />

27. Sesavlis komentari:<br />

27. Sesavlis komentari:<br />

`axalgazrda kaci SeZrwunebulia dedamisis sisxlis aRrevis<br />

gamo<br />

seqss aq axasiaTebs iseTi veluri da uCveulo SiSi, rogorc<br />

mas aqamde arasodes gaaCnda. fizikuri urTierTobis<br />

ubralo xsenebac ki, mas zaravs, TiTqos es arnaxuli naklia~.<br />

lorensi. gv. 18.<br />

roca teqstSi lorensis gamonaTqvams vakritikeb, SeiZleba<br />

vinmes moeCvenos, rom me erTmniSvnelovnad vuarvyof seqsis<br />

bunebas, radgan farisevlurad vakritikeb lorenss. magram es<br />

simarTles ar Seesabameba, me yovelTvis mabnevda es sakiTxi,<br />

_ magram yvelaze metad sagonebelSi maSin vvardebi, roca<br />

Rrmadmorwmune n. berdiaevis 30 am mosazrebebs vkiTxulob:<br />

`... Все почти трагедии в жизни связаны с полом и любовью.<br />

Всем известно, что с полом связана вся наша жизненность,<br />

что половое возбуждение носит характер экстатический и<br />

творческий~.<br />

Н. Бердяев, Новое религиозное сознание и общественность.<br />

стр. 159.<br />

saocaria, rom am teqsts uaRresad religiuri nikoloz<br />

berdiaevi wers:<br />

`Необходимо победить ложную стыдливость и лицемерное<br />

ханжество в вопросе о поле, иначе человечеству грозить гибель от<br />

подпольных тайнь пола, от внутренней анархiи и пола, прикрытой<br />

внешним над ним насилием~.<br />

Н. Бердяев, Новое религиозное сознание и общественность.<br />

стр. 159.<br />

176 177


da Semdeg is ukve akritikebs kidec qristianobis damokidebulebas<br />

seqsisadmi:<br />

`Христианство не преобразило пола, не одухотворило<br />

половой плоти, наобороть, оно окончательно сделало поль<br />

хаотическим, отправило его. Демонизм пола есть как бы обратная<br />

сторона христианского проклятия пола. Могущественная половая<br />

любовь была загнана внутрь, так как ей отказали в благословении,<br />

превратилась в болезненное томление, не покидающее нас и до<br />

сихпор. Аскетическое христианское учение допускаеть половую<br />

любовь, лишь как слабость греховной человеческой природы. Так<br />

и осталась половая любовь слабостью, стыдомь почти грязью.<br />

Трагическая христианская суеверия относительно пола живут<br />

еще, отравляют еще кровь нашу нестерпемымы дуализмом.<br />

Мы почти примирились с тем, что пол греховень, что радость<br />

половой любви нечистая радость что сладострастие _ грязно,<br />

и мы спокойно продолжаем грешить, предаваться нечистым<br />

радостям и грязному сладостратiю, так как намь-дe, слабым<br />

людям все равно не достигнуть идеала...<br />

... Слова Христа о поле и любви остались не понятны, не<br />

вмещены, и пол выпал из господствующего христианского<br />

сознания, сделался достоянием эзотерическихь учений.<br />

!!! Госпосдствубщее релизиозное сознание поставило<br />

проблему пола в зависимость от вульгарнаго дуализма духа и<br />

плоти, связало ее с греховностью плоти и это была не только<br />

моральная, но и метафизическая ошибка. Ведь плоть столь же<br />

метафизична и трансцендентна, как и дух, и плотская половая<br />

любовь имьееть транцендентно метафизическiе корни~.<br />

Н. Бердяев, Новое религиозное сознание и общественность.<br />

стр. 160.<br />

xSirad roca vasaxelebT avtors, ganuzomlad mets<br />

saTqmels vTavazobT mkiTxvels. nikoloz berdiaevis SemTxvevaSic<br />

asea:<br />

`В истории мировой философии я знаю только два великих<br />

учения о поле и любви. Учение Платона и Вл. Соловьева 31 . `Пирь~<br />

Платона и `Смысл `любви~ Вл. Соловьева~.<br />

Н. Бердяев, Новое религиозное сознание и общественность.<br />

стр. 16<strong>1.</strong><br />

lorensi metismetad TviTmyofadi da saintereso xelovani<br />

da moazrovnea. misi mosazrebebi Tavisi paradoqsalurobiT<br />

Tavzars gvcemen da gvafxizleben.<br />

me gamovarCevdi am gamoTqmas:<br />

_ `inglisis WeSmariti tragedia, Cemis azriT misi simaxinjea.<br />

mSvenieria misi buneba, adamianis mier Seqmnili inglisi<br />

ki _ sazareli~.<br />

`Sexvedra deivid lourensTan~ avtori da mTargmn: T.<br />

kotrikaZe. afra VI _ 98 w.<br />

an, me arsad wamikiTxavs, ufro gansacvifrebeli da zusti<br />

mosazreba qalis Sesaxeb, vidre lorensis es mosazreba:<br />

_ `qals sisxlis bneli siRrmiT vicnobT~ _ ambobs<br />

lourensi, _ `Caswvde mas gonebiT igivea, rac mokla is~. da<br />

lorensis xasiaTi, rom ufro gamovkveToT, ar SeiZleba es<br />

fraza ar moviyvanoT:<br />

_ `rom arasodes mivcem uflebas kacobriobas, raime<br />

momaxvios Tavs, aramed yovelTvis, vecdebi vaRiaro RmerTi<br />

da davemorCilo mas, rogorc CemSi, aseve sxva adamianebSi _<br />

qalebSic da kacebSic~.<br />

`Sexvedra deivid lourensTan~ avtori da mTargmn: T.<br />

kotrikaZe. afra VI - 98 w.<br />

magram roca lorensi hamletze wers, _ mas sruli uazroba<br />

da abda-ubda gamosdis, radgan, is im sferos Seexo, rac<br />

misTvis ase ucxoa da miuRebeli.<br />

erTgvarad komikur iers iZens lorensis naweri, roca<br />

hamletis enigmur pirovnebas `anatomiur~ aRweras ukeTebs.<br />

es `anatomiuroba~ cxadia pirobiTia, _ kerZod lorensis<br />

sityvebiT aRwerili seqsis veluroba da uCveulo SiSi<br />

maxasiaTebelia mxolod sulis dabal safexurze. _ magram<br />

hamleti xom maRal, mistiur safexurze asuli pirovnebaa,<br />

romelic faqtiurad gasulia miwieri samyarodan. Tumca<br />

178 179


<strong>Seqspiri</strong>s teqstSi xSirad es yovelTvis ase naTlad ara<br />

sCans, radgan Seqspirma am teqstSi Cado Rrma dumili da<br />

am igavmiuwvdomel teqstSi hamleti warmogvidgeba, rogorc<br />

kacobriobis srulyofili suli.<br />

magram, rogorc ukve aRvniSne <strong>Seqspiri</strong>s teqsti xSirad<br />

amas ewinaaRmdegeba, magram am SemTxvevaSi mTavaria is dumili,<br />

romelsac unda movusminoT, is, rac hamletis pirovnebas Tan<br />

sdevs.<br />

aq SeiZleba m. meterlinkis 32 sityvebi moviyvanoT:<br />

_ `все что может быть высказано, само по себе не имеет<br />

значения~.<br />

М. Метерлинк `Сокровище смиренных~, стр. 88.<br />

da roca me vambob, rom lorensi mxolod anatomiur aRweras<br />

ukeTebs hamletis enigmur pirovnebas amiT isic iTqmis,<br />

rom hamletis igavmiuwvdomel simaRles is oidiposis<br />

kompleqsSi gamoamwyvdevs da Seukeravs im tansacmels, rac<br />

hamletis pirovnebas ar miesadageba. dedasTan kavSiri da<br />

mamasTan kavSiri seqsualurobis es Ziri da fesvi, sruliad<br />

ganimqvreba da gardaisaxeba masTan RvTaebriv cecxlad da<br />

wminda siyvarulad.<br />

Tumca Cvens saukuneSi, roca sityva WeSmariteba saZulveli<br />

Seiqmna, roca wminda siyvaruli sasacilo da abuCad asagdebi<br />

Seiqmna, sulac kanonzomieria, rom hamletisnairi adamianebi<br />

miuRebelni Seiqmnen da ufro metic isini Seuracxadad arian<br />

aRiarebulni.<br />

aq me gavixseneb zg. froidis 33 erT-erT aqsiomas, romelic<br />

SeuZlebels xdis adamianis Tvis im maRali misiis aRsrulebisTvis<br />

gzis ganvlas. ai, isic:<br />

_ `Но кто знаком с душевной жизнью человека, тот знает, что<br />

нет для него ничего тяжелее, чем отказ от прежде испытанного<br />

наслаждение~.<br />

froidis gzis erTguli lorensi amitomac ase saSinlad<br />

amaxinjebs RvTaebrivi hamletis enigmurobas da mas, velurobisa<br />

da SiSiT aborgebul seqsis stiqiad warmogvidgens.<br />

da me davasruleb am komentars r. Staineris am fraziT:<br />

`seqsualuroba, is ucxo ramaa, romelic absoluturad<br />

gansxvavdeba wminda siyvarulisgan, mecnierebam (aq cxadia<br />

upirveles yovlisa z. froidis Teoria _ igulisxmeba J.s.)<br />

ukiduress sisaZaglemde daiyvana igi _ man iseTi literatura<br />

Semoitana, rac erTmaneTTan im or Zalas aerTebs, romlebsac<br />

araferi ar akavSirebT~.<br />

r. Staineri `vardisa da jvris saidumloeba~, 278 gv.<br />

28. gv. 19. zigmund froidi _ (1856_1939) avstrieli<br />

nevropaTologi, fsiqiatri, fsiqologi, fsiqoanalizis<br />

fuZemdebeli.<br />

Tu ramdenad didi zegavlena moaxdina fsiqoanalizma<br />

literaturaze, amaze metyvelebs n. yiasaSvilis sityvebi:<br />

`...froidis Teoria adamianis aracnobieri samyaros Sesaxeb<br />

ocian wlebSi didad gascda fsiqologiis da fsiqopaTologiis<br />

farglebs da imdroindeli mwerlebisTvis da ara mxolod<br />

mwerlebisTvis xSirad udavo WeSmaritebad iyo aRiarebuli<br />

am moZRvrebis ZiriTadi debulebani~.<br />

n. yiasaSvili (winasityvaoba wignisa j. joisi `ulise~).<br />

29. Sesavlis komentari:<br />

`Tumca Tanamedrove adamiani tanjvisadmi erTgulebas<br />

irCevs.~<br />

J. siraZe `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~, gv. 27.<br />

vidre am frazis komentirebas daviwyeb, minda moviyvano<br />

didi krZalviTa da keTili ganzraxviT Semoklebuli netari<br />

Teofilaqte bulgarelis mier `maTes saxarebis~ teqstis<br />

ganmartebani:<br />

iesom mowafeebs uTxra: `me yovelgvari Zalaufleba momeca<br />

zecaSic da dedamiwazeco~ es ki Semdegs niSnavs: rogorc<br />

RmerTsa da Semoqmeds, me mudam mqonda Zalaufleba yoveliveze,<br />

– rameTu `yovelive Sen gmsaxurebs~ mimarTavs daviTi<br />

RmerTs (fs. 118; 91); – magram nebayoflobiTi morCileba me<br />

180 181


ar mqonia, axla ki me vfiqrob isic meqneba, rameTu axla me<br />

yvelaferi damemorCileba, roca Cemi jvariT me davamarcxe<br />

sikvdilis samefo. morCileba orgvari aris: erTi uneburi,<br />

romlis mixedviTac yvela Cvengani RmerTis monebi varT uneburad,<br />

rogorc demonebi. magram arsebobs agreTve Tavisufali<br />

morCileba, romlis mixedviTac, magaliTad, pavle iyo mona<br />

qristesi. uwin, roca yoveli maTgani uneburad emorCileboda,<br />

macxovars rogorRac naxevari Zalaufleba hqonda, magram<br />

jvarcmis Semdeg, roca RvTisSemecneba yvelasTvis misaw vdomi<br />

gaxda da roca yvela daemorCila nebayoflobiT. qriste ambobs,<br />

rom `axla me miviRe yovelgvari Zalaufleba~. `uwin<br />

me mxolod nawilobrivi Zalaufleba mqonda, rameTu me memsaxurebodnen<br />

uneburad, radgan me Semoqmedi viyav, axla ki,<br />

roca me adamianebi ukve gonebiT memsaxurebian, me ukve yovelgvari<br />

da sruli ufleba maqvs~.<br />

da Teofilaqte bulgareli kiTxviT xazs gausvams jvarcmis<br />

gansakuTrebul mniSvnelobasa da sazriss: `visgan mieca<br />

mas es ufleba? mieca sakuTari Tavisagan da Tavisi simdab-<br />

lisagan, rameTu ar damdabldeboda da jvariT ar Seebmeboda<br />

mowinaaRmdegeT, maSin veRar dagvixsnida Cven.~ netari Teofilaqte<br />

bulgaruli `maTes saxarebis ganmarteba~.<br />

magram Tanamedrove adamianma (cxadia, aq mxolooden literatorTa<br />

tendenciebzea saubari) sxva gza airCia. eserT- gulebaa tanjvisa, rac niSnavs, rom qristes mowameobriv<br />

sikvdils, jvarcmas sazrisi waarTva.<br />

u. folkneri34 ase wers:<br />

– `qriste jvars ki ar acves. saaTis pawawina isrebis<br />

wik-wikma mouRo bolo, imitom, rom dai ar hyavda mas~.<br />

u. folkneri, `xmauri da mZvinvareba~.<br />

u. folkneris azriT, ise gamodis, rom TiTqosda qristem<br />

ver igrZno sikvdilis msaxvrali xeli, anu drois uazro<br />

dinebam, saaTis wik-wikma mouRo bolo. u. folkneri qristes<br />

jvarcmis interpretacias axali aRTqmis teqstis ugulebelhyofiT<br />

axdens. riTac Tavisdauneburad qristes materialuri<br />

samyaros monobaSi adanaSaulebs, rac qristes WeSmarit gzas<br />

ewinaaRmdegeba. da Tumca axali aRTqmis teqstSic xdeba<br />

qristes ase dadanaSauleba. magram es xdeba farisevelTa da<br />

mwignobarTa mier.<br />

qristes roca mimarTaven:<br />

_ Sen xar iudevelTa mefe.<br />

qristes pasuxi lakonuria:<br />

_ Sen ambobs amas!<br />

da folkneri cilismwamebelTa mxares dgeba, – maSin roca<br />

qristem kacobriobisadmi ganuzomeli siyvarulis gamo, Tavi<br />

daimdabla da morCilebiT Seimosa kacebrivi bunebiT, raTa<br />

srulad ewvnia da mieRo adamianis xorcieli vnebis simware.<br />

amitomac am amoyiravebuli samyaros modelSi dro gaxda<br />

xelovanis sasjeli, rac niSnavs, rom mas sikvdili da-<br />

eufla.<br />

u. folkneri wers:<br />

– `ar arsebobs `iyo~ – arsebobs mxolod `aris~. `iyo~,<br />

rom arsebuliyo, wuxili, dardi ar iqneboda~.<br />

u. folkneri `saubrebi u. folknerTan~ Targmani rostom<br />

da paata CxeiZeebisa<br />

am amoyiravebul samyaroSi sagnebi ufskrulzea Camokidebuli<br />

da adamiani usazomo da dauZleveli, mware `awmyos~<br />

tanjviT aris mudmiv Zleuli.<br />

aRmosavluri Sridan tanjva aRiqmeba, rogorc diadi<br />

iluzia, maxe, romlis mizeziT adamiani brmaa da amitomac mas<br />

uxilavi, miRmuri samyarosken savali gza Caketili aqvs, vidre<br />

ar ganTavisufldeba misgan.<br />

marTlmadidebluri religia ki WeSmaritebisken saval<br />

gzas upirvelesad vnebaTagan ganTavisuflebaSi xedavs, Tumca<br />

tanjva upirobod ar aRiqmeba, rogorc vnebis Tanamdevi ram.<br />

piriqiT, tanjva Cven gvawrTobs, is saSualebaa, da ara mizani,<br />

rac niSnavs, rom materialuri samyarosgan gangvaSorebs da<br />

agvamaRlebs.<br />

182 183


magram u. folknerTan, rogorc sazogadod Tanamedrove<br />

mwerlebTan tanjva miRebulia, rogorc ukve araerTxel<br />

aRvniSne amoyiravebuli samyaros, yofierebis CarCoSi Caketil<br />

sivrceSi moqceuli adamianis sazareli sasjeli. amaze Tvals<br />

agvixels oqtavio pasis mier Tanamedrove kubizmis mamam-<br />

Tavris brakis35 aseTi daxasiaTeba.<br />

`braki ar eZebs sagnis arss: sagani masTan drois gam-<br />

Wvirvale nakadSi erTveba~.<br />

oqtavio pasi36 `arili~ N 7 (152 gv.)<br />

is, faqtiurad, mTeli Tanamedrove samyaros suraTs Semoxazavs.<br />

am samyaroSi, xom sagnis arsis Zieba ar xdeba, radgan<br />

es SeuZlebelia. yvelaferi xom swored drois am gamWvirvale<br />

nakadSi, wami-wamobiT midenaSi ifanteba da qreba.<br />

am samyaroSi RmerTi arsebobs mxolod imdenad, ramdenadac<br />

es SeiZleba individis ndomis survili Seiqmnes, rac<br />

ewinaaRmdegeba wm. mamaTa mier gamoTqmul azrebs RmerTis<br />

bunebis Sesaxeb. rac fsevdo dionise areopagelis mier ase<br />

aRiwereba:<br />

_ `yovlisagan sruliad ganyenebuli da yovlismiRmuri~<br />

s. kirkegori37 ki cdilobs amis sapirispiro mosazreba<br />

daadasturos:<br />

– `sikeTe, sikeTe, kirkegoris azriT gamovlindeba (gamomJRavnde-<br />

ba) imiT, rom me minda igi. sxvagvarad, mas arsebobac ar<br />

SeuZlia. maSasadame, sikeTe ganpirobebulia TavisuflebiT.<br />

swored aseve boroteba arsebobs (aris) mxolod imitom, rom<br />

me minda igi~ popiaSvili, `individis problema s. kirkegorisa<br />

da fr. nicSes 38 filosofiaSi. 58 gv.<br />

radgan s. kirkegorma Tanamedrove filosofosTa (amoyiravbuli<br />

samyaros warmomadgenelTa msgavsad) Semoitana axali<br />

sawyisi. ai, ras wers popiaSvili ukve aRniSnul naSromSi.<br />

– `... kirkegors filosofiaSi Semoaqvs axali sawyisi,<br />

axali absoluti-individi, aqtiur samoRvaweo asparezze gamo-<br />

hyavs aqamde marTlacda yvelasgan miviwyebuli, CrdilSi mdgari<br />

arseba – individi. kirkegorTan swored TviTarCevanis<br />

Sedegad TavisTavs dauflebuli individi, pirovneba iRebs<br />

umniSvnelovanes gadawyvetilebebs yvelafris mimarT. – sikeTe<br />

da boroteba, kargi da avi, RmerTi da eSmaki da a.S. da a.S. s.<br />

kirkegorTan individia RirebulebaTa mafuZnebeli~.<br />

popiaSvili `individis problema s. kirkegorisa da fr.<br />

nicSes filosofiaSi~. gv. 303.<br />

rogorc ukve aRvniSne, s. kirkegoris moyvanili citatebi<br />

ewinaaRmdegeba wmida mamaTa gamoTqmul azrebs RmerTis<br />

bunebis Sesaxeb.<br />

`adamianis daniSnulebaa, rakiRa amqveynad gaCnda, RmerTis<br />

povnaa, Tumca mas ar SeuZlia misi povna manam, sanam Tavad<br />

RmerTi ar ipovis mas. `misiT vcocxlobT da vmoZraobT~<br />

magram Cvenma vnebebma dagvibrmava sulieri Tvali da Cven<br />

ver vxedavT mas. magram roca saxieri RmerTi Tavis mzeras<br />

mogvapyrobs, maSin, viTarca Zilisagan gamoRviZebulni, viwyebT<br />

Cveni cxonebis Ziebas~.<br />

ioseb aToneli39 `adamians TavisiT arafriT ar ZaluZs WeSmaritad keTili<br />

Seiqnas, rogoradac ar unda surdes es, Tuki masSi RmerTi<br />

ar Sesaxldeba, radgan aravinaa keTili da saxieri, Tvinier<br />

RmerTisa mxoloisa~.<br />

wmida antoni didi40 `... gadarCena ase iwyeba. adamianma unda dautevos Tavisi<br />

neba da gulisxmayofa da Seiqmneba RmrTis nebis da zraxvis<br />

aRmsrulebeli. RmrTis nebas ver SevicnobT gulisxmisyofis<br />

gareSe da es unda xdebodes ara sakuTari aramed imaTi gansjis<br />

safuZvelze, visac saamiso codnac aqvs da gamocdilebac.<br />

sxvagvarad xsna SeuZlebelia. isic ki, rac Cven sikeTed<br />

migvaCnia yovelTvis ar aris sikeTe imis gamo, rom udrood<br />

aResrulebina an kidev imitom, rom ar gvWirdeba~.<br />

wmida petre damaskeli<br />

184 185


diax, diadi iluzia da winaaRmdegoba saxezea. sinamvile-<br />

Si ki individi, romelic RvTaebrivis nebis msaxurebaSi ar<br />

cdilobs Tavisi sulieri saunje Casdos, – kargavs am suls.<br />

es pirdapir ase iwereba axal aRTqmaSi:<br />

_ 24. WeSmaritad, WeSmaritad geubnebiT Tqven. Tu miwaSi<br />

Cavardnili xorblis marcvali ar mokvda, marto dar-<br />

Ceba da Tu mokvda, bevr nayofs gamoisxams~. ioane ioane 12.24. 12.24.<br />

`vinc Tavis suls poulobs, dakargavs mas, xolo vinc<br />

Tavis suls CemTvis kargavs, hpovebs mas~. maTe 10.39.<br />

vivekanandas 41 sityvebi kidev erTxel gvidastureben im<br />

WeSmaritebas, rom yvela religia upirobod moiTxovs im `me~s<br />

`mokvdinebas~ pavle mociqulis sityvebiT `garegani adamianis~,<br />

anu rogorc Tanamedrove terminiT iTqmis, `egos~<br />

daZlevas:<br />

– `visac individualuri `me~ gaucnobiereblad, Seucnoblad<br />

uyvars, aseTi siyvaruli egoizmia. visac uyvars sakuTari<br />

individualuri `me~-s wvdoma, aseTi siyvaruli SeuzRudavi<br />

da SeuboWavia, aseTi pirovneba wmindania~. `s. vivekananda<br />

`leqciebi~ mTargm. n. kenWoSvili 111 gv.<br />

30. Sesavlis komentari:<br />

`Cven yovel wams televizoriT, warmosaxviTi msoflios<br />

sarkeSi materialuri samyaros mujluguns SevigrZnobT~.<br />

Jaklin siraZe, `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~,<br />

gv. 2<strong>1.</strong><br />

televizoris meSveobiT, im giganturi `meqanizmis~ saxes<br />

CavyurebT, romlis asaxva araerTma filosofosma Tu xelovanma<br />

scada. simbolurad mas Cven kacobriobas vuwodebT.<br />

am warmosaxviT sarkeSi mosCans giganturi sxeulis tvini,<br />

azrebi, cTomani, neba _ da Cven Tvalyurs vadevnebT, Tu rogor<br />

ukavSirdeba materialuri samyaro sulier samyaros da<br />

isic ikveTeba, rom wammarTveli amJamad, Tanamedrove samyaros<br />

modelSi es pirvelia.<br />

reklama _ zustad gamosaxavs pirdapir kavSirs materialur<br />

da sulier samyaroebs Soris _ Tanamedrove monteni,<br />

ciceroni, laroSfuko Tu paskali dRes maqsimebisa da azrebis<br />

nacvlad sareklamo rgolebze muSaobs.<br />

Tu rogor mZlavria reklama Tanamedrove samyaroSi,<br />

amaze miuTiTebs reklamis uxeSi, materialuri mujluguni<br />

romlis `wyalobiT~ im dros roca igavmiuwvdomeli Sedevri,<br />

romelsac gadavyavarT miRmur samyaroSi, SeiZleba xelovnurad<br />

da myi sierad Sewydes da umal, materialuri samyaros tlanq,<br />

uxeS samyaroSi, dagvabrunos romelSic angarebis mdinareba<br />

miadinebs samyaros nebismier sagans.<br />

3<strong>1.</strong> gv. 2<strong>1.</strong> fridrih nicSe _ (1844_1900) _ didi germaneli<br />

filosofosi.<br />

32. Sesavlis komentari:<br />

32. Sesavlis komentari:<br />

`samad sami anegdoti ikmareba adamianis dasaxasiaTeblad~<br />

fr. nicSe, `filosofosebis Sesaxeb~.<br />

am frazis axsnisas unda gaviTvaliswinoT, rom adamiani<br />

romelzedac aq aris saubari _ fridrix nicSes filosofiaSi<br />

amoyiravebul samyaros models ganekuTvneba.<br />

amis dasamowmeblad albaT umjobesi iqneboda, isev nicSes<br />

cnobili kiTxvebi moviyvanoT, romelic man Tavis cnobil. rogorc<br />

man uwoda momavali filosofiis preludias _ kerZod,<br />

`borotebisa da sikeTis miRmi~-s winasityvaobaSi dasva:<br />

pirveli da umTavresi, iqneb Tavzardamcemi kiTxva unda<br />

gavaJReroT:<br />

`Что собственно в нас хочет истины~-?<br />

am kiTxvis dakonkretebasa da gaRrmavebas fr. nicSe meore<br />

kiTxviT Seecdeba:<br />

_ `Положим мы хотим истины, _ отчего же лучше не<br />

лжи?~<br />

Фр. Ницше `По ту сторону добра и зла~<br />

186 187


am kiTxvebSi ukve devs monaxazi amoyiravebuli samyaros<br />

im modelisa, _ a. kamiu `sizifes miTSi~ rom aRwerda:<br />

_ `absurdi, romelic aqamde daskvnad iyo miCneuli, am<br />

esseSi aTvlis wertilad gvevlineba~. a. kamiu, `sizifes<br />

miTi~, 3 gv.<br />

rogor aris SesaZlebeli aTvlis wertilad absurdis miCneva?<br />

magram, es xom is samyaroa, ideaTa samyaros imitirebiT<br />

rom axerxebs misgan usasrulod daSorebas.<br />

me bertran raselis42 erTi mkvaxe ganacxadi ufro mets<br />

meubneba fr. nicSes Sesaxeb, vidre sxvaTa naSromebi:<br />

_ `Мне неприятен Ницшe потому, что ему нравится созерцать<br />

страдание~.<br />

Б. Рассел `История западной философий~.<br />

mivaqcioT yuradReba: tanjvis ganWvreta, tanjvis mzera.<br />

ra ucnaur Tvisebaze saubrobs nicSe, da ra arasworad<br />

miemarTeba erTimeoresTan ori daukavSirebeli ram. radgan<br />

sadac tanjvaa, iq Wvreta SeuZlebelia, xolo iq, sadac<br />

Wvreten _ tanjva ukve daZleulia.<br />

da me isev patara kunZuls Seviqmni, da es bertran raselis<br />

interpretacia iqneba nicSes Sesaxeb:<br />

`Он ставит силу воли выше всего~.<br />

Б. Рассел `История западной философий~.<br />

Tu saukuneebis ganmavlobaSi filosofiuri skolebi Tu<br />

Teologebi mxolod imisTvis iRwvodnen, raTa adamians saku-<br />

Tari Tavi Seecno, _ rac upirveles yovlisa sakuTar nebaze<br />

uaris Tqmas niSnavda, raTa RvTaebrivi nebis, sinaTlis, da<br />

siyvarulisa Tu sibrZnisaTvis adgili gamoeTavisuflaT.<br />

nicSe moulodnelad zurgs aqcevs kacobriobis memkvidreobas<br />

da mas sanagve yuTSi moisvris. misTvis xom warmmarTveli _<br />

nebis Zalaufleba Seiqmna. ase iqca adamianis ZiriTad Tvisebebad<br />

ara, Tavisufali neba da goneba, rac mis RvTaebriobas<br />

Segvaxsenebda, aramed sami anegdoti, _ anegdoti romelic<br />

Semoxazavs adamianis parodiul saxes. _ da Cven Secbunebulni<br />

da Tavzardacemulni aRmovaCenT, rom ideaTa samyarosgan usas-<br />

rulod dacilebulni aCrdilTa usasrulo aslis xelovnur<br />

samyaroSi moveqeciT.<br />

amitomac iwereba a. kamius mier aseTi teqsti:<br />

_ ` TviT es gulic saguleSi rom miZgers, samudamod<br />

Seucnobeli darCeba CemTvis~. a. kamiu, `sizifes miTi~, mTargmn.<br />

n. iordaniSvili gv. 27.<br />

adamianis Semzaravi gaxevebisa da misi aCrdilad yofnis<br />

sazarlobasa da am usasrulo aslebis samyaros nawilad<br />

qcevis anabeWdia saSineli sityvebi:<br />

`me mudam ucnobi davrCebi Cemiv TavisaTvis~ a. kamiu<br />

`sizifes miTi~, mTargmn. n. iordaniSvili, 27 gv.<br />

_ am amoyiravebuli samyaros modelis `arsze~, a. kamiu<br />

ase wers:<br />

_ `arian WeSmaritebani, magram ara _ WeSmariteba~.<br />

WeSmariteba~<br />

a. kamiu, `sizifes miTi~, mTargmn. n. iordaniSvili, 28 gv.<br />

33. alber kamiu – (1913-1960). frangi mwerali da filosofosi,<br />

egzistencializmis erT-erTi wamyvani fuZemdebeli.<br />

nobelis premiis laurenati literaturis dargSi. 1957 w.<br />

34. Sesavlis komentari:<br />

`Cven daaxloebiT warmovadgenT rames~<br />

Cven daaxloebiT warmovadgenT rames~<br />

a. kamiu `dacema~<br />

J. siraZe. `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~ gv. 22<br />

rTulia sworxazovnad da erTmniSvnelovnad isaubro<br />

XX saukunis xelovnebaze da mainc, Rrmadmorwmune nikoloz<br />

berdiaevi xazgasmulad da mkacrad wers, ise rom mis nawers<br />

odnavi iWvic ki ar atyvia, rom XX saukunis xelovanTa da<br />

filosofosTa warmomadgenlebma WeSmaritis Ziebaze xeli<br />

aiRes. berdiaevis azriT maT saerTodac gauqraT is diadi<br />

gancda da moTxovna WeSmaritebis ZiebisTvis, rom aris saWiro.<br />

es upirvelesad WeSmaritebisadmi siyvarulia. magram roca<br />

Tomas manis Canawerebs fr nicSeze da T. dostoevskis Ses-<br />

188 189


axeb kiTxulob SiSi gipyrobs da TiTqos grcxvenia kidec<br />

gabedo n. berdiaevis aseTi sworxazovani da erTmniSvnelovani<br />

Sefaseba gaiziaro, TiTqos geuxerxuleba kidec aRiaro, rom<br />

Tanamedrove qmnilebebSi Semecnebis paradoqsalur gzasTan<br />

erTad Tvalxiluli borotebis xorcSesxmul formebsac<br />

hpoveb, da ufro metic, verc yoveldRiurobis sagnebs akrul<br />

Tvalxiluli jojoxeTis anarekls afaseb dogmaturad da<br />

mkacrad.<br />

radgan fr. nicSesa da T. dostoevskis samyaroTa qveS (maT<br />

vinc, Tanamedrove xelovnebis uaRresad saintereso, paradoqsaluri<br />

da saSiSi gzebi Semoxazes) erTi da igive mdinare<br />

moedineba, da am mdinares ganuzomeli codvisa da damnaSaveobis<br />

gancda amoZravebs. am mdinaris mamoZravad SeiZleba miviCnioT<br />

fraza: `Я не только злым, но даже и ничем не сумел сделаться:<br />

ны злым, не добрым, не подлецом, не честным, не героем, не<br />

насекомым~.<br />

Ф. Достоевский, `записки из подполья~стр. 100.<br />

amitomac iwereba a. kamius mier brbos kacis (mersos)<br />

aRsarebaSi aseTi ucnauri fraza:<br />

`Никто, Никто, никто не имел право ее оплакивать~<br />

А. Камю, `Чужой~, 96 стр.<br />

erTi SexedviT, merso Tavis gancdas ise usazomod gazrdis<br />

da Tavisi dedis datirebis SesaZleblobas ise warmoisaxavs,<br />

rom TiTqosda amiT igi adamianur mijnas gadaabijebs.<br />

is ambobs: aravis, aravis, aravis anu, dedamisis datirebis pativi<br />

TiTqosda aravis ar SeuZlia eboZos, anu, aravis aqvs amis<br />

ufleba. magram sinamdvileSi am `aravin~-Si ikveTeba is ucxo,<br />

romelic masSi sakuTari dedis datirebas ver SesZlebs. – am<br />

ucxo-s, am aravin-is sawinaaRmdegod ikveTeba vinme, moTxro-<br />

baSi – mas arabis saxiT vecnobiT. vecnobiT amis dadasturebaa, rom roca<br />

moTxroba `ucxo~-Si merso klavs arabs, amave dros is klavs<br />

didi sinamdvilis mogonebas, anu rac mas unda ganecada dedis<br />

cxedris gverdiT. modiT, xelaxla gavixsenoT moTxrobaSi<br />

aRwerili ambavi. kerZod, arabis mkvleloba. am dros arabs,<br />

mersosTvis am sruliad ucnob adamians xelSi dana uWiravs,<br />

romlis laplapa zedapiri mexsierebis sarked gardaisaxeba,<br />

romelSic didi sinamdvile mcxunvare, kaSkaSa mzis saxiT<br />

airekleba, da merso ver uZlebs tkivilis mexsierebas da<br />

faqtiurad, roca is klavs mis winaSe mdgom kacs – arabs,<br />

misi saxiT is klavs didi sinamdvilis mexsierebas.<br />

exla aRvidginoT Tu rogor ganecxadeba mersos didi<br />

sinamdvile dedis cxedris pirispir:<br />

– `Меня разбудил шорох. Я успел отвыкнуть от яркого<br />

света и выбеленные стены совсем ослепили меня. Теней не было,<br />

каждый предмет, каждый угол и изгиб вырисовывались так четко,<br />

что резало глаза. В комнату входили мамини друзья. Их было<br />

человек двенадцать. Они неслышно скользили в слепящем свете.<br />

Они уселись и ни один стул не скрипнул. Никогда, никогда я не<br />

видел так ясно, до последней морщинки, до последней складки<br />

одежды. Однако их совсем не было слышно просто не верилось,<br />

что это живые люди люди~.<br />

А. Камю `Чужой~ 44 стр.<br />

modiT CamovTvaloT didi sinamdvilis Riaobis niSnebi:<br />

`metismetma mkveTrma sinaTlem Tvali momWra (ambobs merso).<br />

– (Tumca is ar dabrmavda, – radgan ar miiRo es sinamdvile)<br />

sagnebs Crdili ar axlavs. rogorc platoni ityoda: didi<br />

sinamdvile, saganTa namdvil saxes – ideebs gvisaxsovrebs.<br />

(adamianis moZraobas xma ar dahyveba, xmauri ar ismis.<br />

Tumca merso amasac ar iocebs, radgan brma rCeba am did<br />

sinamdvileSic). is ambobs – arasodes ase mkveTrad, ase cxadad<br />

ar daminaxia arcerTi sagani (cxadia, aq didi sinamdvilis<br />

Riaobis igavmiuwvdomel naTelSi vimzirebiT, rac cxads xdis<br />

saganTa dafarulobas).<br />

sxva saubris Temaa, rom dedis megobrebi, ieso-qristes<br />

mowafeTa msgavsad Tormetni arian, magram es sulac ar niSnavs,<br />

rom merso – ieso qristea, an ieso – dedis, cxedaria,<br />

an ieso – arabia, ... ara. rogorc a. kamiu wers:<br />

`Cven yvelani dakninebulni qristeebi varT~.<br />

190 191


a. kamiu `dacema~<br />

am logikiT gamodis, rom moTxrobis yvela personaJi<br />

– ieso qristea.<br />

dedis cxedris gverdiT aRmarTuli didi sinamdvilis<br />

SemaZrwunebeli sicxade mianiSnebs raRacaze, ris winaSec<br />

SesaZloa merso unda damdgariyo, es raRac, – sikvdilis<br />

ufskrulis winaSe dgomaa da `iq~, sadac sakuTari sulieri<br />

me-s danaxva da TviTSecnobaa SesaZlebeli.<br />

magram merso sulac ar cdilobs didi sinamdvilis winaSe<br />

darCes da masSi Caemwyvdes, radgan ar surs aexilos<br />

sulieri Tvali, anu ar surs Taviss suls waakiTxos, rom<br />

deda moukvda.<br />

ase ibadeba aravin, – erTis SexedviT, es usazomod gazrdili<br />

tkivilis saxesvaoba.<br />

es aravin – aris mTeli Tanamedrouli xelovnebis `saxe~,<br />

– radgan axali moraluri kodeqsis Camoyalibeba swored am<br />

tyupiscalebma, fr. nicSem da T. dostoevskim iTaves. maT<br />

moses kanonebisa da axali aRTqmis teqstis Secvla ganizraxes.<br />

amiT imis Tqma minda, rom Tavad tkivilis formaa maTi<br />

personaJi. mas ar gaaCnia saxe. Tanamedrove teqstebSi ki franc<br />

kafkas43 `metamorfozaSi~.gregor zamzas Tavisi tanjvis `saxeSi~<br />

vxedavT da es tanjva aRiqmeba rogorc misi metafizikuri<br />

aRwera.<br />

codvis, umniSvnelo codvis usazomod gazrda iwvevs imas,<br />

rom raimed yofna ukve danaSaulad miiCneva miiCneva. a. kamius mier<br />

dawerili `aRsareba~ `dacemad~ iwodeba. radgan a. kamiu Tavisi<br />

winamorbedebis fr. nicSes, T. dostoevskis da franc<br />

kafkas mier Semoxazul da amoyiravebul samyaros gvTavazobs.<br />

es is samyaroa, sadac uSualod veRar saubroben iudas<br />

mier qristes gayidvaze, aramed aq saubroben mxolooden<br />

qristes suraTze. anu mas `mogonebis~ saxe gaaCnia da Tanac<br />

es teqsti orazrovnebiTa da cinizmiT iwereba Tanamedrove<br />

ioane naTlismcemlis mier a. kamius am teqstSi, kerZod<br />

`dacema~-Si. qristes gamyidveli brbos kacia, da Tan isic<br />

qristea da amitomac viTomcda qristesdarad ucodvelobis<br />

grZnoba dahyveba mas. avtori daufaravi zizRiT wers am amoyiravebuli<br />

samyaros ganmgebelze:<br />

– `... verafers SeasmenT am gorilas, aqaurobis beds rom<br />

ganagebs. mxolod did-did cxovelebs ZaluZT irjebodnen ase,<br />

– TavianT nebaze. warmoidgineT pirvelyofili adamiani babilonis<br />

godolze~. a. kamiu `dacema~ 8 gv.<br />

usaxo brbos warmomadgenels, romelmac qriste gayida<br />

isev mieca SesaZlebloba, an aerCia, an ar aerCia qristes gza<br />

– oRond, ukve mxolod rogorc suraTi-mogonebis saxiT.<br />

ai, ras wers kamiu:<br />

– `marTlac suraTi ekida da Zalianac saintereso. namdvili<br />

Sedevri iyo. me momswre var, rogor SeiZina mag kacma<br />

es suraTi da mere rogor daTmo~. a. kamiu `dacema~.<br />

da Semdeg ukve grZeldeba am amoyiravebuli samyaros<br />

aRwera:<br />

– `... parizi namdvili Tvalsatyuaraa, SesaniSnavi dekoracia,<br />

sadac oTxi milioni aCrdili cxovrobs. ukanaskneli<br />

aRweris Tanaxmad TiTqmis xuTi milioni... (Semdeg avtori<br />

– aCrdilTa saqmianobas aRwers – J.s.)... me mudam im azris<br />

viyavi, rom Cven Tanamoqalaqeebs ori zne sWirT:<br />

azrovneben da mruSoben~ mruSoben a. kamiu `dacema~ gv. 53.<br />

aCrdilTa zne – gvimJRavnebs amoyiravebuli samyaros<br />

saSinelebas – swored aCrdilis definiciaa: Cven daaxloebiT<br />

warmovadgenT rames imis sapirispirod, rac RvTaebrivis msgavsebaa.<br />

a. kamius `dacemaSi~ ki aRiwereba adamianis orazrovani<br />

gaxidva yvelafersa da arafers Soris Soris. erTis SexedviT yvela<br />

sagnisadmi usazomo daSoreba ikveTeba, romelSic ara amaRlebuli<br />

da ganuzomeli SiSi gamosWvivis, aramed mxolooden<br />

cxovelis mdabali da mxdali SiSi, rom SeiZleba raimes<br />

hgavdes hgavdes.<br />

paskali werda: 311 `adamianis sidiade isaa, rom Tavis<br />

ubadrukobas grZnobs. xe ver grZnobs Tavis ubadrukobas.<br />

192 193


maSasadame, mxolod ubadruki grZnobs sakuTar ubadrukobas,<br />

magram misi sidiadec esaa swored~.<br />

blez paskali `azrebi~ 276 gv. Targmna b. bregvaZe<br />

Tu paskalis adamians ubadrukobis grZnoba – RvTaebriv<br />

sidiademde aRamaRlebs da ganwmends, a. kamius `dacema~-Si<br />

paskalis RvTaebriobis simaRlemde atanili -ubadrukobis<br />

gancdisgan ukuqceuli kacis orazrovneba ixazeba, romelic<br />

Tavisi dakninebiT RmerTs emaleba da cxadia, arc aranairi<br />

imedi ar gamosWvivis, rom misken gaeSureba. radgan Tavisi<br />

ubadrukobis aRmoCenisas is Zrwis, da ugonod TamaSobs. is<br />

orazrovnebs, viT brbo, romelic didi sinamdvilidan ukuqceuli<br />

orazrovnebis safarvels afarebs Tavs, raTa arasodes<br />

iqces vinmed vinmed.<br />

35. Sesavlis komentari:<br />

`Tanamedrove gmiri kaci ufro pilates moagavs hosa da<br />

aras Soris rom aris gaxiduli~<br />

J. siraZe, `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~<br />

ubiri kacisTvis pilates arc aranairi danaSauli ar<br />

miuZRvis iesos mimarT, is marTali kacia, maSasadame WeSmaritebis<br />

gzaze mdgomi.<br />

moviyvan amonarids maTes saxarebidan:<br />

– `22 uTxra maT pilatem: `iesos raRa vuyo, qristed<br />

wodebuls?~ yvelam Tqva: `jvarcmuli iqnes!~<br />

24. pilatem raki dainaxa, rom verafers Svelis, aramed<br />

SfoTic ki iwyeba, aiRo wyali xelebi daibana xalxis winaSe<br />

da Tqva: `ubralo var am marTlis sisxlisagan. Tqven<br />

iciT~.<br />

maTes saxarebis 27 Tavebis 15-18 ase ganmartavs Teofilaqte<br />

bulgareli:<br />

`pilate cdilobda gaeTavisuflebina qriste, Tumca arc<br />

ise didis mondomebiT, rogorc saWiro iyo; rameTu is mtkiced<br />

unda mdgariyo WeSmaritebaze. man jer hkiTxa ufals:<br />

`ara gesmis, raodensa es Segwameben Sen?~ imitom hkiTxa, rom<br />

Tu qriste Tavs imarTlebda, sababi hqonoda mis gasanTavisufleblad.<br />

roca ufalma ar isurva Tavis marTleba, raki<br />

kargad icoda, rom mainc ar gauSvebdnen, Tundac Tavi emar-<br />

Tlebina, maSin pilatem sxva gzas mimarTa, Cveuleba gaixsena,<br />

TiTqos ambobda: Tu Tqven ar gauSvebT iesos, rogorc gansjili,<br />

gaaxareT igi dResaswaulis gamo.<br />

ras warmoidgenda pilate, rom isini moisurvebdnen udanaSaulo<br />

iesos jvarcmasa da damnaSave yaCaRis gaTavisuflebas?<br />

maSasadame, raki man icoda, rom qriste udanaSaulo aris,<br />

magram mas SuriT epyrobian, swored am mizeziT ekiTxeba maT:<br />

pilatem amiT gamoavlina, rom Tavad susti kaci iyo, rameTu<br />

mas Tavic ki unda mieca dasaRupavad keTili saqmisaTvis.<br />

amitomac imsaxurebs igi gankicxvas, rogorc WeSmaritebis<br />

damfaravi.<br />

`baraba~ niSnavs `Svili mamisa~, radgan bar – vaJs da abba<br />

– mamas niSnavs. maSasadame, iudevelT Tavisi mamis, eSmakis<br />

vaJi gamoiTxoves, xolo ieso jvars acves. isini dRemdis<br />

mikedlebuli arian antiqristeze, – mamis Zeze, xolo qristes<br />

uaryofen~.<br />

netari Teofilaqte bulgareli `maTes saxarebis ganmarteba~,<br />

252 gv.<br />

a. kamius dacemaSi aRwerilia Tanamedrove adamianis pilateoba<br />

da amaze mianiSnebs misi sulieri wyoba, is `monanie<br />

msajulia~, anu, rogorc TviTon ambobs, xelobac orgvari<br />

aqvs, rogorc buneba, misi samoTxe is xelovnuri samoTxea,<br />

romelSic Tanamedrove evropaa CaZiruli. ai, ras wers<br />

a. kamiu amis Sesaxeb:<br />

– `an ki, samoTxe rogor davarqvaT im uzrunvel, netar<br />

arsebobas Cemo Zvirfaso? me vnetarebdi: Cems dReSi ar dam-<br />

Wirvebia cxovreba meswavla. es niWi dedis muclidan damyva~.<br />

a. kamiu, `dacema~ 25 gv.<br />

me isev gavimeoreb moxmobili citatis fragments:<br />

194 195


– `Cems dReSi ar damWirvebia cxovreba meswavla. es niWi<br />

dedis muclidan damyva~.<br />

anu, aq is aRiarebs, rom is meored, ciT dabadebas ar<br />

eziara, radgan mas es arc sWirdeba.<br />

Tu adre adamiani Tavisi sulis sakurneblad `aRsarebas<br />

werda, amoyiravebul samyaroSi aRsarebas dacema Seenacvla.<br />

mTxrobeli, ioane naTlismcemelia ai, rogor aRiwereba igi:<br />

– ` gaquculi palto macvia... aqlemi, romlis bewvisganac<br />

es paltoa Sekerili uTuod qeciani iyo~. a. kamiu `dacema~,<br />

gv. 12.<br />

da ai, am amoyiravebul samyaroSi, sadac RmerTi gayidulia,<br />

uaryofili da Seginebuli ai, ras wers amis Sesaxeb<br />

mTxrobeli:<br />

– `... marTlac suraTi ekida da Zalianac saintereso.<br />

namdvili Sedevri iyo. me momswre var, rogor SeiZina mag<br />

kacma es suraTi da mere rogor daTmo. orivejer saocrad<br />

frTxilobda...~. a. kamiu `dacema~, gv. 9.<br />

exla gavixsenoT ras wersa. kamiu Tanamedrove `gmiris~<br />

Sesaxeb:<br />

– `warmoidgineT pirvelyofili adamiani babilonis godolze.<br />

ucxooba mainc gastanjava. es meduqne ki sulac ar<br />

grZnobs ucxoobas. midis Tavisi gziTa da nirs veraferi<br />

Seacvlevinebs. xmas iSviaTad amoiRebs da erTaderTi winadadeba,<br />

romelic misgan gavigone iyo: an unda gaitano, an<br />

waago. ra unda gaetana? ra unda waego? albaT Tavisi Tavi.<br />

(xazg. J.s.)~. a. kamiu `dacema~, 8 gv.<br />

Tu ioane naTlismcemeli, romelmac gza unda ganumzados<br />

qristes Tavad iqca ucnaur, gaorebul kacad – monaniemsaju- lad.<br />

es mogvaniSnebs, rom Cven am amoyiravebul samyaroSi movxvdiT<br />

sadac cxadia, RirebulebaTa gadafaseba moxda. ai, ras<br />

wers i. brodskis44 samyaroze ina kuliSova:<br />

– `samoTxe da jojoxeTi brodskis mixedviT agreTve<br />

sulis ori Cixia, rameTu samoTxe usasoebis adgilia, radgan<br />

igi erT-erT planetaTagania, sadac perspeqtiva ar aris~. aris<br />

Cveulebriv es azri Tavzardamcemia rogorc morwmunesTvis<br />

ise klasikosisTvis. es, ara Tu uazrobaa, ufro metic, iseTi<br />

azria romlis mofiqrebac ki udidesi codvaa. Tumca Tanamedrove<br />

xelovneba am `diadi codvis~ kvarcxlbekze moTavsebuli<br />

qmnis Tavis `qmnilebebs~. ai, ras wers i. brodski:<br />

– `samoTxis samoTxis idea warmoadgens adamianis azris logikur<br />

bolos, radgan es azri ufro Sors ver midis, midis radgan samosamo- Txis iqiT aRaraferi xdeba. amitom SeiZleba iTqvas, rom<br />

samoTxe – Cixia. es sivrcis ukanaskneli xedvaa, sagnis boloa,<br />

mTis mwvervali, pikia, romlidanac nabijs versad gadadgam,<br />

mxolod qronosSi. swored amasTan dakavSirebiT Semodis<br />

maradiuli sicocxlis cneba~.<br />

da isev gavagrZeleb i. brodskis citirebas:<br />

– `sivrce Seqcevadi da statiuria, dro – Seuqcevadi da<br />

dinamiuri, maradiuli sicocxlis idea – es maradiuli dinamikis<br />

perspeqtivis ideaa, romlis ukan dabruneba ubralod<br />

SeuZlebelia, Tanac azrs moklebuli~.<br />

ana kuliSovi 183 gv.<br />

ratom moviyvane, TiTqosda ase uadgilod i. brodskis<br />

naazrevi? mxolod imis dasadastureblad, rom dRes genialurad<br />

moazrovnenic ki pilates mantiiT Semosilni saubroben<br />

maradiulobaze.<br />

amis dasturia haidegeris sityvebi:<br />

`msoflio dro, romelsac ar gaaCnia Ziri, ufskrulzea<br />

Camokidebuli~.<br />

Tanamedrove samyaroSi dros ar gaaCnia Ziri, radgan adamianma<br />

Tanamedrove adamianma Jamieroba uaryo, is Jamieroba,<br />

romelTanac misaaxleblad adamianSi wamyvani RvTaebrivi gznebaa<br />

da romelSic harmoniulad aris ganfenili yvela sagnebi.<br />

adamiani ki viT RvTaebrivi gzis Tanaziari dros gamosxletilia,<br />

roca amis sapirispirod Tanamedrove adamiani viT<br />

196 197


msxverpli drois am sastiki jalaTis mona gaxda. man pilates<br />

mantia moirgo, da ase Tavis zedapirulobiTa da simCatiT,<br />

saqmisadmi naxevruli midevnebiT, rac Tanamdevia ubiri kacisTvis,<br />

romelmac Tavi yofierebis saTrevelad aqcia.<br />

ase iqca misTvis ideali – sikvdilis ConCxiani saxe saxe.<br />

36. gv. 22. bertran raseli (1872_1970) _ <strong>ingliseli</strong><br />

filosofosi, logikosi, maTematikosi, sazogado moRvawe. nobelis<br />

premiis laureati literaturis dargSi. 1950 wels.<br />

37. federiko felini (1920-1998) _ XX saukunis <strong>genialuri</strong><br />

italieli kinoreJisori da scenaristi udidesi zegavlena<br />

moaxdina evropul kulturaze.<br />

38. Sesavlis komentari:<br />

`iqneb sibrZne kanfetis SesafuTi qaRaldis kideze wewe- ria?~<br />

f. f. felini felini<br />

samyaros amoyiravebul modelSi, romelic aRwerilia Cems<br />

piesaSi `xelovanis gza~, da romelzedac aseve mimdinareobs<br />

saubari SesavalSi, – usazomod `gazrdilia~ umniSvnelo<br />

sagani, – radgan aq yvelafers materialuri samyaro gankargavs.<br />

piesis enaze rom vTargmnoT;<br />

qvebi purad iqca<br />

risi interpretaciac mogvca genialurma Semoqmedma fedore<br />

mixeilis Ze dostoevskim Tavis grandiozul, genialur<br />

romanSi `Zmebi karamazovebi~.<br />

n. berdiaevis sityvebiT: `Tanamedrove xelovnebaSi suli<br />

TiTqosda mcirdeba, xolo xorci dematerializdeba~.<br />

n. berdiaevi, `xelovnebis krizisi~, 190 gv.<br />

sulieri sawyisi uaryofil iqna da mTlianad yvelaferi<br />

materialur samyaros daemorCila: warmmarTveli nebismieri<br />

vneba da cToma Seiqmna, romelic giganturad zrdis survilis<br />

sagans. es yvelaze ukeT mosCans msoflio sarkis meSveobiT,<br />

rasac televizias vuwodebT. aq pirdapir moCans, rom adamianis<br />

arsi gaigivebul iqna usazomod gazrdil survilebTan<br />

da cTomasTan, xolo Tavisufleba ki Sefasebul iqna, rogorc<br />

survilis myisieri, dauTmeneli aRsruleba.<br />

kanfetis SesafuTi faratina qaRaldi, sworedac yvelaze<br />

mosaxerxebeli da upriani adgilsamyofelia Tanamedroveebis<br />

maqsimebis – survilebis, cTomis, codvilobis ilustrirebisTvis.<br />

amoyiravebuli samyaros `sibrZne~ swored kanfetis am<br />

pawia faratina qaRaldis kideze eteva.<br />

198 199


piesis komentarebi:<br />

39. iohan volhan goeTe (1749_1832) – udidesi germaneli<br />

poeti, prozaikosi, <strong>dramaturgi</strong>, mravamxriv gansawluli<br />

adamiani, politikuri moRvawe, filosofosi, filologi,<br />

bunebismetyveli, mxatvari da sxva.<br />

40. ilia WavWavaZe (1837_1907) – didi qarTveli poeti,<br />

publicisti, politikuri da sazogado moRvawe.<br />

4<strong>1.</strong> federik Sopeni _ (1810_1849) – didi poloneli<br />

kompozitori da pianisti.<br />

42. Tedore mixeilis Ze dostoevski (1821-1881). <strong>genialuri</strong><br />

rusi mwerali, romanisti.<br />

43. jeims joisi 1882-194<strong>1.</strong> XX saukunis yvelaze gavleniani<br />

irlandieli mwerali da poeti. misi yvelaze cnobili<br />

nawrmoebia romani `ulise~, romelsac uwodeben `cnobierebis<br />

nakadis~ literaturis Sedevrs.<br />

44. pol valeri _ <strong>genialuri</strong> frangi poeti, eseisti da<br />

filosofosi. serjo solmi ase werda valeris Semoqmedebaze:<br />

`sadac sicocxlisa da Semecnebis dabadeba qveynad, maRali<br />

metafizikuri ironiiT danaxulia, rogorc laqa rogorc defeqti<br />

aryofnis sxivosani srulqmnilebisa~.<br />

45. fsiqe `berZn. ganasaxierebs suls, sunTqvas. mas<br />

warmosaxav dnen peplis, an peplis frTebiani gogonas saxiT.<br />

sulis es gamosaxuleba Zv.w. V-IV saukuneebidan Cndeba ber-<br />

Znul xelovnebaSi. ufro adre ki suli, romelic adamians<br />

tovebda, Citad an bolad warmoedginaT berZnebs. mweralma<br />

apuleusma (ax.w. 124 w.) Tavis `metamorfozebSi~ gaaerTiana<br />

sxvadasxva xalxSi arsebuli Tqmulebebi fsiqeze da mSvenieri<br />

sabedos poeturi saxe Seqmna: odesRac erT samefoSi cxovrobda<br />

mefis asuli fsiqe. igi iseTi lamazi iyo, rom mis<br />

mxilvelebs afrodite aviwydebodaT. ganrisxebulma qalRmer-<br />

Tma Tavisi Svili erosi ixmo da ubrZana, fsiqe qveynad arsebuli<br />

usazarlesi urCxulisadmi sabediswero siyvarulis<br />

grZnobiT aRenTo, sixaruliT miiRo oinTa moyvare patara<br />

RvTaebam es davaleba, magram ixila Tu ara qalwuli, misi<br />

mSvenebiT moxiblulma sakuTari Tavi Seayvara. erosma fsiqes<br />

didebuli sasaxle uZRvna. mimwuxrebisas iq xvdebodnen erTmaneTs<br />

Seyvarebulebi. arasodes unaxavs mefis asuls Tavisi<br />

metrfe, radgan erosma gaafrTxila, rom misi xilva ubedurebas<br />

moutanda. fsiqem es ambavi debs gaumxila. isini ki, SuriT<br />

aRZru lni dascinodnen, Seni satrfo, albaT, Semzaravi ur-<br />

Cxuliao. fsiqe daeWvda da erTxel, RamiT, cnobiswadiliT<br />

aRelvebulma aanTo bazma. erosis RvTaebrivi silamaziT gaognebuls<br />

xeli aukankalda da mZinare RmerTs daawveTa cxeli<br />

zeTi. erosi gamofxizlda da wamisumal gaqra. gaqra didebuli<br />

sasaxlec da mefis asuli udabur kldeze aRmoCnda. mas<br />

mravali mwuxarebiTa da salmobiT sjida afrodite. magram<br />

erosi, romelsac isev uyvarda igi, amSvidebda da ifaravda.<br />

Seecoda mexTamtyorcnel zevss Seyvarebulebi da fsiqe aRazeva<br />

olimposze olimposze, sadac igi eross SeeuRlda.<br />

fsiqes es poeturi miTosi aisaxa moqandakeTa (kanova,<br />

torvaldseni), mxatvarTa (rafaeli, julio romano), dramaturgTa<br />

(molieri), poetTa (lafonteni, bogdanoviCi) Tu<br />

kompozitorTa (liuli, franki) SemoqmedebaSi.<br />

r. gordeziani45 `berZnuli miTebi~.<br />

Cems dramaSi `xelovnebis gza~ Semotanilia fsiqeas axali<br />

simbolo – mWknari foToli. mWknari foToli poeziis<br />

simboloa, amitomac yvela didi Semoqmedis nawarmoebSi xan<br />

xilulad, xan farulad gakrTeba mWknari foTlis saxeba,<br />

rogorc gardauvali da kanonzomieri simbolo. galaktionisa<br />

da verlenis Semoqmedebac ki sakmarisia amis dasadastureblad.<br />

dramaSi is aseve Semoqmedis meore mzis sxivis gaToSigaToSi- 200 201


lobaa da poetis martoobis Jams mopovebuli samyaros<br />

igavmiuwvdomeli erTobis gansaxebaa. es mzis sxivi adamianSi<br />

moqmedi umaRlesi Zalaa, rac amTlianebs nawarmoebs uxilavad<br />

da sabolood qmnis mas imad, rac is aris.<br />

drama TTqosda miuyveba erosisa da fsiqeas sasiyvarulo<br />

Tavgadasavals, magram dramis interpretacia gardasaxavs miTs<br />

da sul sxva Sinaarss aZlevs maT sasiyvarulo istorias.<br />

berZnul miTologiaSi miCneulia, rom fsiqeasa da erosis<br />

siyvaruli ganuyofeli erToba da niSania samyaros dafaruli<br />

harmoniisa, misi gamosaxeba da simboloa. maSin, roca dramaSi<br />

maTi siyvaruli es aris fsiqeas, RvTaebrivi da ukvdavi sulis<br />

daknineba, damcroba da dacemis niSani. radgan erosi Tanamedrove<br />

xelovnebis samyaroSi ukve gardasaxulia mdabali<br />

vnebebis msaxurad da misi SeerTeba fsiqeasTan niSnavs sulis<br />

dacemas. amis niSnad dramis dasasruls fsiqea ukve SeSlilia<br />

amis mizezi ki erTis mxriv, deda-afrodites mSvenierebisa<br />

da saTnoebis qalRmerTis `sikvdilia~ Tanamedrove<br />

samyarosTvis, meores mxriv ki xelovnebis samyaroSi apolonisa<br />

da dionises TuTiyuSebad, robotebad qcevaa, aseve satiris<br />

mefoba – usaxuri da uniWo, slengiT mjRabnelis aRzevebaa,<br />

emanuelos, didi Semoqmedis gaoreba da saerTod<br />

xelovnebis krizisi Tanamedrove samyaroSi.<br />

46. piesis komentari:<br />

_ `oqros xanaSi drois RvTaebrivi wre,<br />

xelovans im oqros kveTSi amwyvdevda~, J. siraZe, `xelovanis<br />

gza~ gv. 30.<br />

r. Staineri46 ase wers:<br />

misteriis yvela moralur kodeqsSi ewera aseTi udidesi<br />

mniSvnelobis sityvebi:<br />

_ `ipove Suaguli, centri, ise rom Seni qmedebis Sedegad<br />

ar dahkargo sakuTari Tavi samyaroSi da Tavis mxriv<br />

samyaromac ar dagkargos Sen~...<br />

...adamianis bunebas ori mimarTulebiT ZaluZs moimoqmedos<br />

boroteba da rom Tavisufali nebis ganviTareba mxolod<br />

imitom xelewifeba, rom borotebas igi ori mimarTulebiT<br />

anviTarebs.<br />

... cxovreba mxolod maSin miedineba sworad da keTilad,<br />

rodesac adamianis cdomilebis es orive mimarTuleba ganixileba,<br />

rogorc sasworis ori pina, romelTagan xan erTi<br />

sZlevs, xan ki meore. WeSmariti wonasworoba mxolod maSinaa<br />

SesaZlebeli, rodesac pinebi erT swor horizontalur<br />

xazzea.<br />

... erTi mxare, saiTac adamianis buneba SeiZleba gadaixaros,<br />

aris ugunuri, angariSmiucemeli siTamame _ adamianis gankargulebaSi<br />

myofi Zalebis uazro ltolva ukiduresobisaken da<br />

am Zalebis uCveulo gadaZabva... igi angariSmiucemeli, ugunuri<br />

siTamamisken gadaixreba, dahkargavs Tavis me-s da cxovrebis<br />

dolabi marcvaliviT dafqvavs, da piriqiT, simxdalisaken<br />

gadaxra gaaxevebs mas da saganTa da arsebaTa kavSiridan<br />

moswyvets. igi gadaiqceva sakuTar TavSi Caketil arsebad,<br />

romelic amovardnilia sayovelTao kavSiridan da amdenad<br />

Tavisi saqmiTa da saqcieliT erTian mTelTan Tanxmiereba<br />

aRar ZaluZs~. r. Staineri `vardisa da jvris saidumloeba~,<br />

gv. 60. mTargm. g. niSnianiZe.<br />

am oqros kveTs sxvagvarad aRwers blez paskali Tavis<br />

azrebSi:<br />

_ `55 bunebam ise zustad mogvaTavsa SuaSi, rom Tu sasworis<br />

erT mxares vicvlebiT, uTuod meore mxaresac vicvlebiT.<br />

Je feson zia trekei es me mafiqrebinebs, rom aris Cvens TavSi<br />

idumali zambarebi, imnairad ganlagebulni, rom is vinc erTs<br />

exeba, imavdroulad, mis sapirispirosac exeba~.<br />

b. paskali, `azrebi~, 91 gv. Targm. b. bregvaZe.<br />

paskali gvTavazobs im Suagulis intuitiur wvdomas, romlis<br />

meoxebiTac adamiani Sinagan, zneobriv amaRlebas eziareba.<br />

es masSi dasabamidanvea mocemuli.<br />

202 203


47. piesis komentari:<br />

`da ase, mzisa da sikvdilis, Tavzardamcemi da aRmtaci<br />

idumalebis, diadi erTis winaSe warsdgeboda~.<br />

J. siraZe, `xelovanis gza~. gv. 3<strong>1.</strong><br />

ganurCevlad yvela Semoqmedi unda warsdges hadesis,<br />

wyvdiadiT mosili Ramis winaSe. am Savi ufskrulis gadalaxviT<br />

ixilavs is im sinaTles, sikvdilis diadi saxe, rom<br />

gaumJRavnebs. radgan sikvdili is zRvaria, sadac mTliandeba<br />

da jamdeba adamianis cxovreba. is rasac, Cven yoveldRe vakeTebT,<br />

– es iqneba: fiqri, azrovneba, sicili, tirili Tu<br />

tanjva. yvelaferi es enigmurad, gonebisTvis mouxelTebel<br />

erT rigad dalagdeba maSin, roca sikvdilis Tavzardamcemi<br />

saxe – diad wams Camohkravs.<br />

magram, xom arseboben, iseTi adamianebic, romlebic yoveldRe<br />

epatiJebian sikvdils da ase cdiloben sulis gamTlianebas.<br />

aseT adamianTa rigSi moiazrebian upirvelesad xelovanni,<br />

filosofosni, poetni, – an ubralod, maT Semoqmedi<br />

adamianebi SeiZleba vuwodoT. SeiZleba is glexia, SeiZleba<br />

is monazonia... is Semoqmedia sakuTari sulisa – rac niSnavs,<br />

rom is meored daibada ciT da Tavisi misiis aRsrulebis<br />

gzaze nabiji gadadga. amitomac, aseTi mkacria mark avreliusi,<br />

roca wers:<br />

– `17 ise nuki cxovrob, TiTqos aTi aTasi wlis si- si-<br />

cocxle gedos kidev win. ukve axloa aRsasruli~.<br />

mark avreliusi. `fiqrebi~ 110 gv. mTargm. baCana<br />

bregvaZe<br />

gardauvali kanonzomierebis gamo sikvdilis winaSe warsdgomas<br />

gamonaklisis gareSe yvela Semoqmedi gamosaxavs.<br />

zogis azriT, terenti granelis SeSliloba, fsiqiatriul<br />

saavadmyofoSi moTavseba, mxolod imis niSani iyo, rom<br />

is miwier samyaros Camoscilda.<br />

amitomac, aRar gvaocebs es teqsti:<br />

– `yovel Rames moaqvs fiqri sikvdilze da siSoreze,<br />

da meSinia...~<br />

platoni Tvlida, rom filosofosi Tavis srulyofil<br />

saxes mxolod hadesSi gaRweviT, anu miRmur samyaroSi Ses-<br />

Zlebs:<br />

ai, ras wers platoni `fedonSi~:<br />

– `...Tu marTlac WeSmariti filosofosia, is sixaruliT<br />

miaSurebs hadess, radgan Rrmad iqneba darwmunebuli, rom<br />

mxolod iq hpovebs sibrZnes misi wmida saxiT da ara sxvagan~.<br />

platoni `fedoni~ gv. 23. Targm. baCana bregvaZem.<br />

an, sxvagan ai ras wers igi:<br />

– `amrigad, Tu gvsurs wminda saxiT SevicnoT rame, Tavi<br />

unda davaRwioT sxeuls da mxolod gonebis TvaliT vumziroT<br />

sagnebs. iqneb maSin mainc veziaroT mas, rasac vetrfiT da<br />

rasac veswrafviT, saxeldobr, sibrZnes. maSin-meTqi, roca<br />

vambob, me vgulisxmob – sikvdilis Semdeg, rogorc sityva<br />

gvaniSnebs Cven; radgan sicocxleSi es gamoricxulia, da raki<br />

sicocxleSi wminda saxiT verras SevicnobT oridan erTi<br />

unda vaRiaroT uTuod: an, saerTod, verasodes SeviZenT codnas,<br />

anda mxolod sikvdilis Semdeg, roca suli sabolood<br />

eyreba sxeuls...~. platoni, `fedoni~. gv. 20. Targm. baCana<br />

bregvaZem.<br />

is sibrZne, razedac platoni saubrobs, miiRweva RvTaebrivi<br />

arsebis pirispir Wvretisas, wminda ideaTa saufloSi<br />

gaRwevis meSveobiT, sadac moismineba samyaro. platoni xmarobs<br />

gonebis TvaliT, – rasac intuicias, sulis suls, xanac<br />

ki RvTaebriv gons uwodeben. am mdgomareobaSi, suli sxeuls<br />

gayrili eziareba sikvdil-sicocxlis qorwinebis diad saidumloebas.<br />

Tu ramdenad samZimoa Tavad sicocxleSive hadesis winaSe<br />

warsdgineba, amaze gamonaklisis gareSe iwereba yvela gamoCenil<br />

SemoqmedTan, oRond es xSirad pirdapir ar iTqmis da teqstSi<br />

`Securebul~, gamouqveynebel furclebzea dawerili.<br />

didi moazrovne paskali ase mianiSnebs, Tu ra didi Zalisxmeva<br />

sWirdeba adamians:<br />

204 205


138. – `garToba – sikvdili ufro advilia, roca<br />

sikvdilze ar fiqrob, vidre sikvdilze fiqri, roca sikvdili<br />

ar gemuqreba~. b. paskali `azrebi~, 229 gv. Targm. baCana<br />

bregvaZem.<br />

ras niSnavs hadesis sauflos gadalaxva, – da Tu rogoria<br />

misi qorwineba heliosTan – sicocxlis aRmtac dinebas-<br />

Tan, – Staineris sityvebiT ase gamoiTqmis:<br />

– `yoveli adamianisaTvis, visac surs umaRles Semecnebamde<br />

amaRldes, es SesaZlebloba odesme sinamdviled iqceva.<br />

adamiani im zRvars aRwevs, rodesac suli mas sicocxlis<br />

yvela gamovlinebas ganucxadebs viTarca sikvdils. imieridan<br />

igi ama soflad aRar imyofeba. igi ama soflis damarTqvesknelSi<br />

iZireba; aidSi – qvesknelSi mogzaurobisas ar<br />

daiRupeba, Tuki mas axali samyaro ganecxadeba. igi an am axal<br />

samyaroSi dainTqmeba, anda sakuTar Tavs gardasaxuli da<br />

fernacvali warmoudgeba. ukanasknel SemTxvevaSi mas axali<br />

mze, axali dedamiwa moevlineba, sulieri cecxlidan misTvis<br />

mTeli sam yaro aRorZindeba~.<br />

r. Staineri `qristianoba, rogorc mistiuri faqti da<br />

uZvelesi misteriebi~, 21 gv.<br />

moris meterlinki ki Tavis idumal wignSi `ganZi TvinierTa~<br />

ase wers:<br />

– `Cveni sikvdilia Cvens sicocxles, rom warmarTavs da<br />

Cvens cxovrebasac sxva araferi aqvs miznad, Cveni sikvdilis<br />

garda, sikvdili is yalibia, romelSic Caedineba Cveni cxovreba<br />

da swored misiT yalibdeba misi saxe~.<br />

m. meterlinki `ganZi TvinierTa~ 32 gv. mTargmn. d. akriani<br />

xolo novalisi 47 am mistiur Sres aRwers, rogorc RvTis<br />

saCuqars:<br />

_ 14 `sicocxle sikvdilis dasawyisia. sicocxle sikvdilis<br />

gulisTvis arsebobs. sikvdili erTdroulad dasasruli<br />

da dasawyisia, ganSoreba da ufro axlo kavSiri. sikvdiliT<br />

gasruldeba reduqcia~.<br />

novalisi `yvavilTa mtveri~<br />

Cems piesaSi `xelovanis gza~ sikvdili da sicocxle,<br />

Tanatosi da heliosi gamoyvanilia rogorc daucilebeli<br />

megobrebi, urTierTmoyvarulni da erTmaneTis sulisCamdgmelni.<br />

da yvela didi Semoqmedi Zrwis sikvdilis diadi<br />

saxebis winaSe; am rTuli gzis gadalaxviT is RvTaebrivis<br />

saufloSi CaaRwevs, sadac is xelTampyrobeli xdeba yvela<br />

arsebul saganTa. TiTqosda mas heraklesaviT upyria dedamiwa<br />

da ase grZnobs is erTdroulad mzis mxurvalebasa da<br />

didebulebas, mTebis sicives, dedamiwis `usasrulo~ simcires<br />

kosmosis igavmiuwvdomeli usasrulobasTan mimarTebaSi. adamianis<br />

ubadrukobas, adamianis tragedias, rom is daibada da<br />

im bednierebasac, rasac adamianad yofna hqvia. magram, cxadia<br />

es gancda odnavac ver Seedreba im gancdas, rasac Cveulebrivi<br />

adamiani ganicdis yoveldRiurobidan gausvlelad. am dros<br />

Semoqmedi ganicdis im did simZimes, rasac samyaros yovladobaSi<br />

Cavardna hqvia da rasac mohyveba is aRmafrenac, rac<br />

niSneulia yvela SemoqmedisaTvis, da rac SeuZlebelia adamianur<br />

enaze vTargmnoT.<br />

Semoqmedi ki, romelzedac Cven vsaubrobT, Tumc gadis<br />

sikvdilis gzas da cxadia sicocxlis yvela gamovlenas<br />

moixilavs Tavisi sulismieri Tvalis winaSe. magram Semdgom<br />

is xelovnebaSi dauwereli da gardauvali kanonzomierebis<br />

gamo mopovebul sulier, mWvirvale samoselSi gaxvevs ambavs<br />

– siuJets, romelSic gamosWvivis Tavisi epoqis xma, – misi<br />

eniT, misi azrovnebiT, misi saTqmeliT – amitomac, is im mdgomareobas<br />

ufro da ufro Sordeba, razedac platoni saubrobs<br />

`fedonSi~ da rasac is wminda saxiT sibrZnis mopovebas<br />

uwodebs.<br />

48. Tanatosi<br />

48. Tanatosi – berZn. sikvdilis gansaxiereba.<br />

`Tanatosi Zilis RvTaebis, hipnosis tyupiscali iyo. igi<br />

206 207


niqsma (Ramem) Sva. mokvdavTaTvis da ukvdavTaTvis erTnairad<br />

saZulveli es pirquSi RvTaeba erTaderTi iyo, ZRvens rom<br />

ar iRebda. misi kulti dadasturebulia spartaSi.<br />

miTebSi Tanatosi komikur personaJad aris warmodgenili:<br />

mas asulelebs sazriani gmiri sisifosi; herakle orTabrZolaSi<br />

amarcxebs da Tavisuflebis wil alketisis sicocxles<br />

sTxovs.<br />

tragikosebs Tanatosi muqi mosasxamiT, frTebiTa da<br />

xelSi maxviliT gamohyavdaT scenaze. aseve warmosaxavdnen<br />

Tanatoss xelovnebaSi. xandaxan maxvilis nacvlad mas xelSi<br />

mimqrali CiraRdani eWira~.<br />

r. gordeziani `berZnuli miTebi~.<br />

dramaSi `xelovnebis gza~ Tanatosi – sikvdili gamosaxulia,<br />

rogorc adamianis sicocxlis uerTgulesi Tanamgzavri.<br />

misi arseboba adamians Sanss aZlevs sicocxlis sazrisi<br />

moipovos. mxolod mis winaSe dgomas ZaluZs adamians xorcieli<br />

Tvali daubrmavos da sulieri Tvali auxilos, amitomac<br />

is dramaSi moiazreba, rogorc sicocxlis diadi<br />

sunTqvis monawile da adamianis keTilmosurne mgzavri.<br />

is aris Semoqmedis mudmivi Tanamgzavri. is, vinc mas megzurobas<br />

uwevs, miRmuri samyaros karebs uxsnis da gahyavs<br />

xelovani im samyaroSi, sadac is SesZlebs Seqmnas nawarmoebi.<br />

amis gamo dramaSi mas bebiaqali ewodeba.<br />

49. heliosi – berZn. mzis RmerTi; titanebis, hiperionisa<br />

da Teas vaJi; selenesa da eosis Zma; romaul miTologiaSi<br />

misi Tanagvaria soli, romelsac xSirad apolonTan<br />

aigivebdnen.<br />

heliosi uZvelesi RvTaebaa. misi kulti olimpiuri pan-<br />

Teonis Camoyalibebamde arsebobda. berZenTa rwmeniT, igi sa-<br />

myaros macocxlebel Zalas flobda da TvalTa naTels<br />

arTmevda borotmoqmedebs. imyofeboda ra zecis TaRze, he-<br />

liosi Tval-yurs adevnebda RmerTebisa da adamianebis saq-<br />

meebs. swored amitom Searqves mas `yovlismxilveli~. (xa- (<br />

zgasma Cemia _ J. siraZe)<br />

heliosi cxovrobda didebul sasaxleSi, wlis droTa<br />

qalRmerTebiT garemoculi. miTosur kunZulze, romelsac<br />

Trinakia ewodeboda, balaxobdnen misi TeTrad manaTobeli<br />

xarebi (odisevsis Tanamgzavrebma rom dakles).<br />

dRisiT cecxlovan etlze amxedrebuli heliosi Tavs<br />

evleboda dedamiwas, mimwuxrisas ki okeanosis wminda wyleb-<br />

Si CaeSveboda da oqros naviT micuravda Tavisi amoxdomis<br />

adgilamde.<br />

mze-RmerTs mravali Svili hyavda. okeanosis asulma perseisma<br />

mas uSva aieti-kolxTa samefos skiptris mpyrobeli.<br />

jadoqari kirke da pasifae, kretis legendaruli mefis,<br />

minosis meuRle; nimfa klimenesgan helioss hyavda vaJi- fae-<br />

Toni da oTxi asuli; nimfa rodam ki mas Svidi Ze gauCina.<br />

helioss xSirad aigivebdnen mamamisTan, hiperionTan da<br />

amis gamo mis vaJiSvilebs hiperionidebsac uwodebdnen. Zv.w.<br />

V saukunidan ki heliosisa da apolonis kultebis Tanagvarobac<br />

SeiniSneba.<br />

Semoqmedni helioss mziT gabrwyinebul etlze aRzeveaRzeve- buls warmosaxavdnen. (xazgasma Cemia _ J. siraZe)~ r.gor- deziani `berZnuli miTebi~.<br />

dramaSi heliosi, ganasaxierebs Semoqmedis, sazogadod<br />

sulier gzaze mavalTa igavmiuwvdomel, meore sulismier<br />

mzes, romelic aris bebiaqali TanatosTan erTad. anu, mze<br />

da sikvdilia, is ori bebia-qali xelovans, rom miuZRvebian<br />

im RvTaebriv gzaze, didi Semoqmedeba rom ewodeba. dramaSi<br />

is `bnel oTaxSi~ gamoketes, anu simbolurad is yofierebis<br />

tusaRad aqcies anu yoveldRiurobis xmaursa da fuWsityvao-<br />

bas midevnebuli, iaffasiani xelovani mas ver `dainaxavda~.<br />

50. afrodite – berZn. olimpiuri religiis erT-erTi<br />

umTavresi RvTaeba, siyvarulisa da mSvenierebis qalRmerTi.<br />

208 209


omaul miTologiaSi mas aigiveben venusTan venusTan.<br />

afrodites dabadebis ori versia arsebobs. homerosis<br />

gadmocemis Tanaxmad, igi zevsisa da okeanid diones asulia.<br />

sxva, ufro gavrcelebuli versiiT, misi warmoSoba ukavSirdeba<br />

uranoss uranoss: rodesac kronosma basri adamantiT uranoss<br />

mohkveTa gasamravlebeli aso, igi zRvaSi moisrola. am asos<br />

garSemo zvirTi aqafda, xolo qafidan amoimarTa ulamazesi<br />

SiSveli qaliSvili, romelmac niJaraze mjdomma miaRwia kun-<br />

Zul kviprosamde. aq sixaruliT Seegebdnen mas droTa RvTa eba<br />

horebi da didebuli oqsinoTi Semoses da aRamaRles olimposis<br />

maRal RmerTebTan.<br />

misi mSvenebiT moxiblul RmerTebs aRfrTovanebuli<br />

SeZaxilebi aRmoxdaT. mas Semdeg marad axalgazrda, RvTaebaTagan<br />

silamaziT gamorCeuli afrodite olimposis binadaria.<br />

afrodites Tan mihyvebian weliwadis droTa cvlis<br />

meufe horebi horebi, momxiblavi qaritebi qaritebi. darwmunebis RvTaeba<br />

peiTo peiTo, celqi biWuna erosi erosi, qorwinebis mfarveli himeneosi<br />

da sxva maradiuli Zalebi.<br />

afrodites wels umSvenebs jadosnuri sartyeli,<br />

romelSic Caqsovilia siyvaruli, vneba, trfobis CurCuli,<br />

grZnobis gamxela, macduri sityva da yvela xibli.<br />

zevsma umSvenieresi afrodite miaTxova cecxlisa da<br />

mWedlobis RmerTs, koWl hefestoss. klasikuri periodis<br />

filosofosebi erTmaneTisgan ganasxvavebdnen afrodite pandemossa<br />

(uxeSi, vnebiani siyvarulis RvTaeba) da afrodite<br />

uranias (amaRlebuli siyvarulis RvTaeba). Sesabamisad, mas<br />

mravali miTi daukavSirda, sadac aisaxa siyvarulis qalRmer-<br />

Tis es ormxrivi xasiaTi.<br />

afroditesa da aresis sasiyvarulo kavSiris Sedegad<br />

daibadnen: harmonia, erosi erosi, anterosi, fobosi da deimosi.<br />

afrodites hermesisganac hyavda vaJi saxelad hermafroditosi.<br />

afrodites Seuyvarda mokvdavi anqizesi anqizesi, romlisganac<br />

SeeZina vaJi eneasi eneasi, romaelTa legendaruli winapari. misi<br />

sayvareli iyo finikieli Wabuki adonisic. igi mkacrad sjis<br />

maT, vinc siyvarulis Zalas uaryofs. ase dasaja man sikvdiliT<br />

hipolitosi, narkisosi (anu narcisi) narcisi).<br />

totemizmis kultis niSnebi afrodites kultSi gamovlinda<br />

imiT, rom mas, rogorc zRvis RvTaebas, eZRvneboda<br />

delfini: xolo rogorc nayofierebis RvTaebas – mtredi,<br />

beRura, kurdReli. siyvarulisa da nayofierebis mfarveli<br />

qalRmerTis mcenareebad asaxeleben: vards, yayaCos, vaSlsa<br />

da mirtas.<br />

r. gordeziani, `berZnuli miTebi~.<br />

drama erTi SexedviT, afrodites SemTxvevaSi berZnul<br />

miTs miuyveba. orive afrodite pirdapir scenazea naCvenebi,<br />

pirveli ganasaxierebs klasikis qmnilebaSi Cadebul mSvenierebis<br />

simbolos da rogorc araerTgzis aRvniSne _ yvela<br />

didi Semoqmedis, maT Soris TanamedroveTa srulyofili<br />

qmnilebis amaRlebuli saxea, romelSic RvTis sunTqva da<br />

gzneba ixazeba da sulieri, meore mzis sxivis naTeba xeluxleblad<br />

gamosWvivis. meore ki, dakninebuli, dacemuli da<br />

usaxuri saxea is, Tanamedrove iaffasian da modernistul<br />

xelovnebas gamosaxavs da sulac ar Takilobs intrigac ki<br />

gaxlarTos. jer erTi emanuelos didi Semoqmedis, amaRlebuli,<br />

ukvdavi sulis dacemas daisaxavs miznad. aseve fsiqeas<br />

ukvdav suls da mzis sxivis xeluxleblobis darRvevas<br />

ganizraxavs, raTa Seqmnas iaffasiani, slengiT dawerili teqstebi.<br />

afrodites dramaSi mxolod erTaderTi Svili hyavs –<br />

erosi, romelic masTan erTad qmnis qmnilebis Sinagan qsovils<br />

da xelovnebis nawarmoebis qmnadobis Tanamonawilea.<br />

5<strong>1.</strong> erosi<br />

5<strong>1.</strong> erosi (eroti). berZn. siyvarulis RvTaeba. romaul<br />

miTologiaSi misi saxelebia amuri da kupidoni.<br />

Tavdapirvelad eross RmerTTa Soris ar moixseniebdnen.<br />

mas miiCnevdnen pirvelyofil, TavadSobil kosmogoniur Zalad,<br />

romelic samyaros qmnadobisa da mowesrigebis Tanamonawile<br />

iyo. orfikosebis kosmogoniur TeoriebSi erosi iTvleboda<br />

210 211


SemoqmedebiT Zalad, romelic win uswrebda RmerTTa da adamianTa<br />

movlinebas. klasikuri epoqis filosofosebTan erosi<br />

ganasaxierebda adamianur swrafvas sikeTis Secnobisa da RvTaebrivi<br />

mSvenierebisadmi. mxolod Zv.S. VI saukunidan Cndeba<br />

miTosi, romelic eross olimpiur panTeonSi warmoadgens.<br />

miTografistTa umetesobis Tanaxmad, erosi afrodites Tanamgzavri<br />

ki ar aris mxolod, aramed misi Zea. rac Seexeba erosis<br />

mamas, aq ukve azrTa sxvadasxvaoba iCens Tavs. asaxelebdnen<br />

qaoss, zevss, aress. platoni da poeti Teokritosi gvarwmunebdnen,<br />

rom eross an ar hyavda mSoblebi, an ucnobia maTi<br />

saxelebi. mogvianebiT berZnebi ganarCevdnen uZveles, siyvarulis<br />

kosmogoniuri Zalis ganmasaxierebel eross afrodites<br />

mier Sobili siyvarulis RvTaebisagan, romelsac warmosaxavdnen<br />

patara, frTaSesxmul biWunad xelSi mSvildiTa da<br />

isrebiT. mis mier natyorcni isrebi RmerTebsa da adamianebs<br />

siyvarulis ZaliT avsebda. zogs es Zala bednierebas ani-<br />

Webda, zogs ki – tanjavda.<br />

erosis mSvenier gamosaxulebebs qmnidnen yvela drois<br />

mxatvrebi da moqandakeebi. mas xatavdnen larnakebze, kedlebze,<br />

TefSebze, beWdebsa Tu sxva samkaulebze. gansakuTrebuli<br />

popularobiT sargeblobda Tqmuleba erosisa da fsiqeas<br />

siyvarulze, romelic pirvelad Cv.w. II saukunis mwerlis,<br />

apuleusis `metamorfozebSi~ gamoCnda. mogvianebiT am siuJetze<br />

mravali drama da opera daiwera. r. gordeziani `ber-<br />

Znuli miTebi~.<br />

Zalian sainteresoa, rom `warmarTuli erosi gardaiqmna<br />

qristianul da Teofilead (RvTis siyvarulad) _ umaRles<br />

sibrZned, romelsac areopageli uwodebs `saRvTo nisls~.<br />

saRvTso nislis arsebobis codna ukve niSnavs imas, rom<br />

adamiani eswrafvis daeuflos umaRlesi sibrZnis aTvisebis<br />

gzebs.<br />

saRvTo nisli aris miuaxloebeli naTeli, romelSic,<br />

amboben, mkvidrobs RmerTi~. ( (xazgasma Cemia _ J. siraZe)<br />

j. SoSiaSvili `bizantiuri epistolografia da fsevdodionise<br />

areopagelis 48 werilebi~. gv. 62.<br />

`... siyvarulis didi RvTaebac _ `erosi~ uZveles RmerTTa<br />

(qaosi, gea, tartarosi) xomlSi Seracxili iyo jer kidev<br />

hesiodes mier. `axal aRTqmaSi~ da, mis kvaldakval, mTel<br />

qristologiur literaturaSi sabolood qreba `erosis~<br />

(`siyvaruli~) xseneba, da mis adgils meore berZnuli sityva<br />

`agape~ imkvidrebs, romelic amieridan `sulier siyvaruls~<br />

aRniSnavs, maSin rodesac `eross~ `xorcieli siyvarulis~<br />

mniSvnelobaRa rCeba~.<br />

b. bregvaZe `dro da maradisoba~, 356 gv.<br />

dramaSi erosis deda afroditea, mSvenierebisa da saTnoebis<br />

qalRmerTi, romelic gaordeba da gardaisaxeba Tanamedroveobis<br />

apokalifsuri Jamis xelovnebis simbolod – usaxurebis,<br />

Tavqarianobis da dacemulobis simbolod.<br />

dramaSi Tavad erosis gardasaxva xdeba. misi msaxureba<br />

mxolod siyvarulisgan daclili seqsis msaxurebaa, radgan<br />

mas aRar ZaluZs cis kabadonze amaRlebul, zeciur musikas<br />

ayolili nabijebiT frTosani fexebiT gairbinos da siyvaruli<br />

daamkvidros.<br />

ai, ras wers platoni Tavis SedevrSi `nadimi~:<br />

– `erosi miwieri afroditesi marTlac rom miwieria da<br />

aRviraxsnili. swored es erosi mefobs miwier kacTa Soris,<br />

romelnic ganurCevlad etrfian rogorc diacebs, ise yrme bsac,<br />

xolo visac etrfian, masSi sxeuli ufro xiblavT misi,<br />

vidre suli. Tavisi siyvarulis sagans isini yvelaze ufro<br />

Tavqarian arsebaTa Soris arCeven da, Tu vneba daicxres, naklebad<br />

dagideven kanonieris gziT miaRwies amas Tu ara~.<br />

platoni `nadimi~, 21 gv.<br />

52. `dionise<br />

52. `dionise – (baqkosi). berZn. Rvinis, Trobisa da sulieri<br />

Svebis momgvreli RvTaeba; mevenaxeobisa da meRvineobis<br />

mfarveli RmerTi; zevsisa da semeles Ze. romaul miTologiaSi<br />

mas baxuss uwodeben.<br />

212 213


dionisem mogvianebiT daimkvidra adgili olimpiur pan-<br />

TeonSi, Tumca xalxs Zlier uyvarda es mxiaruli RvTaeba.<br />

saqveynod iyo cnobili misi saocari dabadebis miTosi: zevss<br />

Seuyvarda Tebes mefis mSvenieri asuli semele da herasgan<br />

malulad xvdeboda xolme mas. rodesac caTa dedofalma es<br />

ambavi Seityo. semeles ZiZad, epidavrosel bebiaqalad gardaisaxa.<br />

semelem ZiZa Sin miiwvia. erTmaneTi rom moikiTxes,<br />

zevsic axsenes. ZiZad gardasaxulma heram ase daariga semele:<br />

is Tu zevsia, daafice stiqsis Zalebi, rom Tavisi saxiT<br />

gamogecxados. rodesac semeles TalamosSi mobrZanda zevsi.<br />

Seyvarebulma qalma sTxova, daefica stiqsis Zalebi, rom erT<br />

survils aRusrulebda. zevsma daifica. maSin semelem sTxova<br />

RmerTs, mieRo Tavisi WeSmariti saxe da ise mialerseboda.<br />

amoigmina zevsma da rac Sehfica, aRasrula: zecad<br />

aRzevda, Semoikriba saavdro Rrublebi, elva, mexi, Weqaquxili<br />

da cecxlis frqveviT gamoecxada sasikvdilod ganwirul<br />

semeles. mexistexaSi iferfleboda sabralo qali,<br />

romelic mucliT atarebda umwifar nayofs. Seebrala zevss<br />

Tavisi Cvili, amoiyvana dedis saSodan da TeZoSi Caisva.<br />

rodesac dionises qveynad movlenis dro dadga, kvlav daibada.<br />

swored amitom uwodeben mas `orgzis Sobils~.<br />

heras brZanebiT axalSobili dionise titanebma moitaces<br />

da aso-aso akuwes. misma didedam, ream ream, SviliSvilis sxeuli<br />

aRadgina da sasicocxlo suli STabera. zevsma, persefones<br />

sTxova, yuradReba ar moeklo dionisesTvis. man ki patara<br />

aRsazrdelad miabara semeles das, inos. aqac miagno heram.<br />

axla zevsma RmerTebis macne hermess sTxova misi mfarveloba.<br />

hermesma dionise droebiT ciknad gardasaxa da helikonis<br />

nimfebs mihgvara. nimfebma siyvaruliT gamozardes momavali<br />

RvTaeba. swored aq, helikonis tyis daburul nisas ferdobebze<br />

eziara dionise Rvinis damzadebis saidumlos, ramac mas<br />

samudamod gauTqva saxeli. bolosdabolos, heram Seiwynara<br />

dionise da olimpoze davanebis neba darTo, oRond goneba<br />

daubinda. dionisem ar isurva cisierebTan yofna, miwaze<br />

darCa da mraval qalaqs ewvia. mas Tavs vazisa da suros<br />

foTlebiT mownuli gvirgvini umSvenebda, xelSi jadosnuri<br />

kverTxi, Tirsosi, ekava, mxrebze Zowisferi qaTibi hqonda<br />

mosxmuli da Rvinis surneliT abruebda yvelas. dionises Tan<br />

sdevda moxuci silenosi, menadebis dasi da veluri satirebis<br />

brbo. mis TanmxlebTa Soris iyo panic panic. igi xSirad ukravda<br />

stvirze, xolo dionisem Semoiara egvipte, siria, indoeTi,<br />

bolos frigias ewvia, sadac reakibelem mis gonebas bindi<br />

Camoacila. man xalxs aswavla vazis movla, Rvinis dawurva.<br />

daaarsa didi qalaqebi da dauwesa kanonebi. cnobilia ambavi<br />

Tu rogor daatyveves mekobreebma dionise da man Tu rogor<br />

gardasaxa isini delfinebad.<br />

kunZul naqsosze dionisem ixila kretis mefis, minosis minosis,<br />

mSvenieri asuli ariadne ariadne, romelic Tesevsma miatova. man anuge-<br />

Sa mefis asuli, hefestos naxelavi gvirgvini uZRvna da<br />

colad SeirTo.<br />

bevri qveyana moiara kidev dionisem. bolos cad amaRlda,<br />

raTa mam-zevisaTvis daemSvenebina mxari. keriis mfarvelma<br />

qalRmerTma hestiam dauTmo mas saRmrTo sufrasTan Tavisi<br />

adgili.<br />

ase rom, olimpos Tormet RmerTs Soris dionise gvian<br />

damkvidrda, Tumca delfoSi mas apolonis Tanabar pativs<br />

miagebdnen. dionises mcenareul simboloebad iTvleboda vazis<br />

mtevani, da suro. cxovelur simboloebad – xari, cxeni da<br />

Txa.<br />

saberZneTSi mas mravali dResaswauli mieZRvna, rac ber-<br />

Znuli dramis aRmocenebis safuZvelic gaxda. dionises saxelTan<br />

dakavSirebul dResaswaulebs oTx tipad ajgufeben da<br />

maTSi Tavisi uaRresobiT gamohyofen e.w. did dionisiebs<br />

(`katagogia~ anu dionises Semosvla zRvidan). es iyo udidesi<br />

zeimi, romelic aTenSi Zv.w. VI saukunidan dafuZnda, zeimze<br />

gamodioda gundi (qoro), romelic asrulebda dionises sadidebul<br />

himnebs. maT `diTirambebs~ uwodebdnen., mogvianebiT<br />

diTirambosSi Sevida sadialogo partiac. ase warmoiSva<br />

214 215


pirveli sanaxaoba, romelic mogvianebiT tragediisa da komediis<br />

saxelwodebas miiRebs, yovelive es ki safuZvels<br />

daudebs Teatralur xelovnebas. sityva `tragedia~ iTargmneba,<br />

rogorc `Txis simRera~. misi Semsrulebeli msaxiobebi<br />

Txis tyaviT iyvnen Semosilni da dionises Tanamgzavrebs –<br />

satirebs ganasaxierebdnen. saxelwodeba `komedia~ ki momdinareobs<br />

sityvidan `komos~. ase ewodeboda im mxiarul procesias,<br />

romelic saerTo Rreobis Semdeg imarTeboda. am komosis<br />

monawileni uwmawur simRerebs mRerodnen da garSemomyofT<br />

dascinodnen.<br />

karnavaluroba, simRera, cekva, xotba, dacinva, cxoveluri<br />

niRbebi, transi uxsovari droidan axasiaTebda Zvel xalxTa<br />

ritualur msvlelobas.<br />

dionisuri dResaswaulebis damsaxureba isaa, rom man<br />

gaaerTiana yvela es elementi; seriozuli da araseriozuli,<br />

tragikuli da komikuri erTmaneTs daukavSira da sakulto<br />

ceremoniaTa stiqiurobidan gamomdinare profesionalur<br />

sanaxaobas daudo dasabami. ( (xazgasma Cemia _ J. siraZe).<br />

dionises mravali nawarmoebi mieZRvna. antikuri literaturidan<br />

aRsaniSnavia e.w. homerosis himni da evripides tragedia<br />

saxelwodebiT `bakqi qalebi~. Tavdapirvelad dionises<br />

warmoadgendnen wverebiani kacis saxiTa da grZeli samosiT.<br />

moyolebuli Zv.w. V saukunidan mas ukve lamaz Wabukad warmosaxaven,<br />

xandaxan axalSobiladac. sayovelTao aRiareba<br />

moipova praqsitelesis qandakebam, romelsac pirobiTad hqvia<br />

`hermesi Cvili dioniseTi~. larnakTa ferweraSi xSirad vxvdebiT<br />

tirsenieli mekobreebis miTosis Temas. mogvianebiT<br />

dionises araCveulebrivi Tavgadasavlebis saxelovan mxatvar-<br />

Ta, moqandakeTa Tu kompozitorTa STagonebis wyarod iqca.<br />

r. gordeziani `berZnuli miTebi~.<br />

`orfiuli mniSvnelobiT dionise da apoloni erTi da<br />

igive RmerTis ori sxvadasxva RmerTis gamocxadeba iyo. dionise<br />

gvevlineba ezoTerul WeSmaritebad, saganTa sawyisad da<br />

Sinagan arsad, romelic mxolod xeldasmulTaTvis aris mi-<br />

sawvdomi. is aris sicocxlis saidumlo, warsuli da momavali<br />

arsebobani, sxeulisadmi sulisa da miwierisadmi cis<br />

damokidebuleba.<br />

apoloni imave ideas ganasaxierebda, oRond miwier cxovrebasTan,<br />

sazogadoebriv wyobasTan kavSirSi. poeziis, medicinis<br />

da kanonmdeblobis STamagonebeli apoloni mecnierebaSi<br />

winaswarmetyvelebiT vlindeba, xelovnebaSi _ silamaziT,<br />

xalxTa bedisweraSi _ samarTlianobiT, eTikaSi – ganwmendiT~.<br />

e. Sure. `diadi xeldasmulni~ gv. 245.<br />

dionise dramaSi ganasaxierebs sicocxlis im gemos,<br />

riTac kacs uSualod cxovreba asaCuqrebs, – roca mas ambavi,<br />

gansacdeli gardaxdeba Tavs. is, am gamocdis Jams SeigrZnobs<br />

im mware-tkbil gemos JrJolvas, rac yofierebis<br />

farul dinebas dahyveba.<br />

dramaSi dionise – apolonisdarad gardaisaxeba TuTiyuSad,<br />

anu is gaxevebul da gaqvavebul robotad aris qceuli<br />

da es simboloa Tanamedrove iaffasian nawarmoebSi gamosaxuli<br />

cxovrebis faruli xmisa, – xelovnur da monotonur<br />

bgerad rom aris qceuli.<br />

53. evridike<br />

53. evridike – xis nimfas qaliSvili, legendaruli Semoqmedis<br />

orfeosis meuRle.<br />

(evridikisa da orfeosis ambavi ukve gadmoveciT – ix.<br />

orfeosi, _ r. gordeziani, `berZnuli miTebi~ naw. II.) dramaSi<br />

evridike gamoyvanilia gaorebuli saxiT. erTis mxriv is<br />

xatia, simboloa rafinirebuli, musikaluri da zeaRmtaci<br />

xelovnebisa. cxadia, es klasikaa, da ara marto klasikisa,<br />

aramed yvela im Tanamedrove WeSmariti xelovnebisa, (Tundac<br />

es pikasos kubisturi xanis qmnilebebi iyos). sityva Tanamedrove<br />

dramaSi, simbolurad gamoiyeneba, mdare da iaffasiani<br />

xelovnebis misamarTiT, dramis siuJetis gamosaxatavad)<br />

masSi evridike ganwmendili da Suqmfeni xatis saxiT monawileobs,<br />

rogorc cxovrebis sazrisi da kvintensacia. es maSin<br />

216 217


moxda, roca evridike daiZlia, anu roca orfeosma gvelis<br />

nakbeniT SesZlo mokvdineba da ciT xelaxla iSva.<br />

maSin roca meore evridike pirdapir gadmodis yoveldRiurobidan<br />

xelovnebaSi. amitomac gamoiyureba is ase sasacilod.<br />

asimetriulad aWrili kaba, gawyobili mwvane-brWyviala<br />

naWriT, qudis nacvlad ki puri adevs mwvane bumbulebiT<br />

gawyobili. satiri evridikes cxovrebas mTlianad iRebs Tavisi<br />

amaoebiTa da sacTuriT, amis dasturhyofaa, rom is<br />

evridikes mxlebel gvels wamdauwum kocnis.<br />

meore evridike ki ganasaxierebs cxovrebis yoveldRiurobas,<br />

monotonurobas, uazrobas, uwvrTnelobas. am xelovnebaSi<br />

adamiani uwrTvelni cxovelis donemdea dacemulebi.<br />

54. apoloni – berZn. olimpiuri religiis erT-erTi<br />

umTavresi RvTaeba; mzisa da sinaTlis ganmasaxierebeli<br />

RmerTi; winaswarmetyveli, mkurnali da xelovnebis mfarveli;<br />

zevsis Ze, artemisis tyupiscali.<br />

arsebobs mosazreba, rom zevsis kultis saboloo damkvidrebamde<br />

swored apoloni iyo uzenaesi RvTaeba. misi erTerTi<br />

epiTeti iyo `Turaiosi~ (`mekare~).<br />

radgan apolonis deda leto (apolonsa da artemideze<br />

fexmZime) devnili iyo herasgan, romelmac mas saSineli ur-<br />

Cxuli piToni miuCina. legendis Tanaxmad apolonma Suri iZia<br />

da mokla urCxuli.<br />

piToni deda-RvTaebis, geas Ze iyo da amitomac zevsma<br />

apolons mouwoda, ganwmendiliyo daRvrili sisxlisagan,<br />

xolo Semdeg piTonis pativsacemad daearsebina piTiuri asparezobani<br />

parezobani. ase moiqca apoloni. man daawesa piTiuri Sejibrebebi<br />

da daafuZna delfos taZari da samisno, romelic<br />

umniSvnelovanesi iyo misi kultisadmi miZRvnil sxva taZarTa<br />

Soris.<br />

delfos dideba Zv.w. VII saukunidan gansakuTrebiT izrdeba.<br />

igi iqceva berZenTa saerTo religiur da politikur<br />

centrad. delfos saxeli gascda elinur samyaros. aq modiodnen<br />

ara marto saberZneTidan, aramed sxva qveynebidan winaswaruwyebis<br />

mosasmenad. aq, samisnoSi, apolonis wminda<br />

samfexze ijda qurumi qali piTia da RmerTis nebas auwyebda<br />

mosulT.<br />

muzebs – Taliasa da uranias apolonma Causaxa linosi<br />

da orfevsi orfevsi. cnobili mkurnali asklepiosi asklepiosi.<br />

swored am asklepiosis gamo ganarisxa apolonma zevsi.<br />

imitom rom mkurnalma asklepiosma daiwyo micvalebulTa<br />

gacocxleba, riTac daarRvia samyaroSi arsebuli wesrigi da<br />

harmonia, zevsma igi elviT gangmira. Seuracxyofilma apolonma<br />

ki amoxoca kiklopebi – calTvala goliaTebi. ganrisxebul<br />

zevss surda samudamod Caegdo tartarosSi sinaTlis<br />

RvTaeba, magram Seibrala leto, romelmac sTxova, daendo<br />

maTi RvTaebrivi Ze. RmerTTa da kacTa ganmgebelma<br />

sasjeli Seumsubuqa apolons – TesaliaSi gagzavna da mefe<br />

admetossTan samsaxuri ubrZana.<br />

apoloni mTeli weli mwyemsavda samefo naxirs, xolo<br />

admetosi mas didi pativiscemiTa da mokrZalebiT epyroboda,<br />

rac daufasda kidec; apoloni miexmara mas, colad SeerTo<br />

mSvenieri alkestisi.<br />

apolonis saxelTan kidev mravali miTosia dakavSirebuli.<br />

maT Soris aRsaniSnavia: brZola gigantebTan, noibes SvilTa<br />

daRupva, troas omSi monawileoba, hermesis ZRveni, marsiasi marsiasi,<br />

kasandras dasja, nimfa dafnes Seyvareba, troas kedlis<br />

aSeneba da sxva.<br />

berZnuli religiis ganviTarebasTan erTad apolonis<br />

kultma STanTqa heliosis kulti.<br />

apoloni RmerTTa Soris ulamazesi iyo. maRalsa da<br />

axovans, oqrosTmians amSvenebda maradiuli axalgazrdoba da<br />

RvTaebrivad naTeli Tvalebi, romlebic sivrcisa da drois<br />

miRma imzirebodnen. (xazgasma Cemia _ J. siraZe) Sesabamisad,<br />

apoloni misnobis RvTaebac iyo. igi mfarvelobda naTel-<br />

218 219


mxilvelebs, momRerlebs, poetebs, romelTac `apolonis Svilebs~<br />

uwodebdnen. Tavad ki didebulad flobda berZnul<br />

simebian sakravze, kiTaraze dakvris xelovnebas.<br />

apoloni, rogorc poeziisa da musikis RvTaeba, muzaTa<br />

winamZRolad, anu musagetesad iTvleboda, muzebi, zevsisa da<br />

mnemosines (mexsierebis qalRmerTi) qaliSvilebi, helikonis<br />

an parnasosis mTaze ikribebodnen. drodadro olimposzec<br />

iwvevda xolme apoloni muzaTa dass. maSin RvTaebrivi sim-<br />

ReriT monusxul RmerTebs aviwydebodaT mtroba da SuRli.<br />

simSvide isadgurebda ukvdavTa samyofelSi.<br />

muzaTa dasSi apoloni kiTariT xelSia warmodgenili,<br />

grZeli samosiT, dafnis gvirgviniT.<br />

Tanamedrove evropaSi apoloni wesrigis, harmoniis, mSvenierebisa<br />

da gonierebis simbolod iqca, ramac Tavisi asaxva<br />

hpova nicSes TeoriaSi berZnuli kulturis ori sawyisis –<br />

apolonurisa da dionisuris Taobaze. rodesac saubroben<br />

berZnuli kulturis `apolonur sawyisze~ mxedvelobaSi aqvT<br />

misi racionaluri, sibrZnismieri Zirebi.<br />

r. gordeziani `berZnuli miTebi~.<br />

`sxivTamTovel RmerTs Seuyvarda nimfa dafne, daedevna,<br />

Seipyro, magram xelSive SeefoTla, xed iqca da amieridan<br />

dafna apolonis wminda xea, Rirsi pativisa, rom did xelovanTa<br />

da sardalTa Subli Seamkos~ (ov. met. I) a. gelovani<br />

`miTologiuri leqsikoni~, gv. 62<br />

im mxriv, rom apoloni iTvleba xelovnebis mfarvelad,<br />

drama berZnul miTs misdevs, magram mas dramaSi akisria nawarmoebSi<br />

idumlad CaRvrili sinaTlis, misi formisa da kompoziciis<br />

xelmZRvaneloba.<br />

dramis meore naxevarSi ki is gardaisaxeba TuTiyuSad,<br />

robotad, anu rogori `sinaTle~ `forma~ da `kompozicia~<br />

aqvs metismetad iaffasian, modernistul nawarmoebebs.<br />

55. eriniebi – berZn. SurisZiebis RvTaebebi, romlebic<br />

warmoiSvnen uranosis sisxlis wveTebidan. romaul miTologiaSi:<br />

furiebi.<br />

rodesac uranoss gasamravlebeli aso mokveTa kronosma,<br />

gadmonadenma sisxlma ukanasknelad gaanayofiera dedamiwa –<br />

gea, romelmac welTa brunvaSi Sva Surisgebis qalRmerTebi,<br />

eriniebi, gigantebi da nimfebi.<br />

eriniebi, gviandeli miTosis Tanaxmad, samni arian: tisifone,<br />

aleqto da megera. isini tartarosSi cxovroben da<br />

ganasaxierebden sindisis maradiul da damTrgunvel qenjnas,<br />

devnian codvilebs miwaze Tu miwis qveS.<br />

droTa ganmavlobaSi eriniebi gadaiqcnen damnaSaveTa sindisis<br />

qenjnis ganmasaxierebel RvTaebebad. monaniebisa da<br />

religiuri ganwmendis Semdeg codvili Tavisufldeboda eriniaTa<br />

devnisagan. TandaTan eriniebma keTilmowyale qalRmer-<br />

TTa funqciac SeiZines da evmenidebad gardaisaxnen. es maTi<br />

sakulto saxeli iyo atikaSi.<br />

r. gordeziani `berZnuli miTebi~<br />

eriniebi da evmenidebi dramaSi cal-calke gamodian<br />

scenaze. am SemTxvevaSi drama berZnul miTs miuyveba, radgan<br />

bolo moqmedebaSi eriniebi; SurisZiebis qalRmerTni aRtacebulni<br />

arian ra emanuelos ZalisxmeviT, anu imiT, rom man<br />

Tavisi cnobiereba-ganwmenda da sabolood hqreba kidec xelovnebis<br />

Tanamedrove samefoSi dafuZnebuli iluzia<br />

borotebisa, ris simbolosac satiri warmoadgenda. isini evmenidebs<br />

uerTdebian da maTi Surisgebis grZnoba gardaisaxeba<br />

da isinic saerTo sixaruls uerTdebian. dramaSi yvelaferi<br />

vedrebiTa da locvis madlmosili sulieri moZraobiT aResruleba.<br />

56. evmenidebi<br />

56. evmenidebi – berZn. (`keTilmosurne RvTaebebi~).<br />

eriniebi mas Semdeg, rac Sewyvetdnen codvilTa devnas,<br />

evmenidebad, keTilmosurne RvTaebebad, gardaisaxebodnen,<br />

220 221


adganac SurisZieba, garkveulwilad, wesrigisa da harmoniis<br />

aRdgenasac gulisxmobda. am dros eriniebi Tmobdnen<br />

TavianT borot arss da kanonis mfarvelTa funqcias iZendnen.<br />

aqedan gamomdinare, berZnul naturfilosofiaSi evmenidebi<br />

`samarTlianobis meTvalyureTa~ gagebiT moiazrebian, radganac<br />

maTi nebis gareSe `Tavad mzesac ki ar SeuZlia sxivTafena<br />

zomaze metad~.<br />

evmenidebis kulti arsebobda aTenis areopagosze.<br />

r. gordeziani `berZnuli miTebi~<br />

57. piesis komentari:<br />

`Cemi Tvalebi carielia<br />

da ras vxedav am sicarieleSi?<br />

da es qaria, da es qaria, da es qaria.<br />

qari talRa qari vardi qari samSolo.<br />

da es ubralod araferia<br />

da araferi araferia~.<br />

J. siraZe `xelovanis gza~. gv. 34.-35<br />

Cemi Tvalebi carielia – emanuelo ambobs, Cemi sulierobis<br />

sarke carielia. am Tavzardamcemi frazis aRqmas SegvaZlebinebs<br />

fragmenti m. haidegeris Sedevridan:<br />

– `msoflio Ramis xanaSi unda aitano samyaros usayrde- usayrde-<br />

noba da unda gamoicado. es niSnavs, rom aucilebelia am<br />

xanaSi iyvnen iseTebi, vinc ufskrulSi CaeSveba~.<br />

m. haidegeri `risTvis vimRero?~ (rus. Targm. J.s.)<br />

da emanuelo sworedac is xelovania, vinc Tavisi droebis,<br />

msoflio Ramis wyvdiadSi gadawyvita ufskrulSi CaSveba,<br />

amitomacaa misi Tvalebi carieli. is vardeba im berw droSi,<br />

romelSic samyarouli sisavse veRar dainaxeba.<br />

da aq daismis mtanjveli kiTxva:<br />

– es niSnavs, rom emanuelos suli da guli ar aris mzad<br />

RmerTi ixilos?<br />

radgan, rogorc maTes saxarebaSi weria:<br />

5.8. maTe `netar iyvnen wmindani guliTa, rameTu maT<br />

RmerTi ixilon~.<br />

Teofilaqte bulgareli aseT komentars akeTebs:<br />

– `sarke mxolod maSin aireklavs saxes, Tu sufTaa, aseve<br />

RvTis ganWvretaca da saRvTo werilis gulisxmisyofac mxolod<br />

wminda sulisTvisaa misawvdomi~.<br />

magram emanuelos tragedia upirvelesad im epoqis Svilobaa,<br />

romelmac adamians miusaja samyaros usayrdenobis sazarloba<br />

da misi upirvelesi amocanaa, rogorc xelovanisTvis<br />

am gadasasvleli xidis daZleva.<br />

haidegeri Tavis SedevrSi ase agrZelebs samyaros usayrdenobis<br />

sazarlobis aRweras:<br />

– `msoflio dro, romelsac ar gaaCnia Ziri, ufskrulzea<br />

Camokidebuli~<br />

m. haidegeri `risTvis vimRero~ (rus. Targm. J.s.)<br />

RvTaebrivis ganqrobis sazareli gancda emanuelTan ganic- ganic-<br />

deba, rogorc qaris qrolva – es usayrdenobis gancdaa yovel<br />

sagans Tavzardamcem sicarieleSi, rom Caagdebs, – sadac is<br />

araravdeba, ganimqvreba. da emanuelo roca sakuTar TavSi<br />

ixedeba, aRasrulebs xelovanis – am maRali sulierobis<br />

amocana-sasjels – da is `ufskrulSi CaSvebuli~ ganWvrets<br />

im kosmosuri Ramis wyvdiads da ase ixilavs ganusxvaveblad<br />

yvela sagans: samSoblos, vards, zRvis talRas, viT sicarielesa<br />

da araferobas.<br />

am araferobis iqiT unda vigulisxmoT, is araferi,<br />

romelzedac haidegeri enigmur teqsts dawers:<br />

`Бытие – это не бог и не основа мира.<br />

Бытие – это ничто, ничто – сущее~.<br />

da SeiZleba, meore frazac moviSvelioT, raTa haidegerisive<br />

fraziT gavxsnaT es enigma. – `Бытие шире, чем сущее, и<br />

бытие человека, чем любое сущее, будто животное, произведение<br />

искусства, машин и будто ангел и бог~.<br />

`qaris qrolva~ es aris RmerTis mier Tavis wiaR, Tavis<br />

222 223


wre-brunvaSi ganqrobis dausrulebeli da Tavzardamcemi xati.<br />

Cven am xatis gansxvavebul interpretaciebs vicnobT, da<br />

miuxedavad imisa, rom xatis interpretaciis dayvana ramodenime<br />

mniSvnelobaze ufro adamianis zedapirulobaze migvaniSnebs,<br />

me, mainc erT-erTze gavamaxvilebdi yuradRebas.<br />

qari – misi moZraobis kanonebi miuwvdomelia adamianisaTvis.<br />

ioane 3.8.<br />

qari – RmerTis ganaCeni es. 29.6.4<strong>1.</strong>16.<br />

qari RmerTisgan igzavneba, rogorc sasjeli codvebi-<br />

saTvis. 2 sj. 28; 38-42.<br />

haidegeris teqsts rom mivyveT: es dro daRdasmulia Rmer-<br />

Tis armosvliT Zvel qarTulad, es ase iTqmis: `piraSkmuloba<br />

RmrTisa~ – `imedgacrueba~ niSnavs, rogorc, haidegeri wers:<br />

`araviTar RmerTs ukve aRar ZaluZs saCinod da ase fxizlad<br />

Semoikribos Tavis irgvliv – adamianebi da sagnebi. da veRar<br />

aTanxmebs am SemokrebiT msoflio istorias da masSi adamianis<br />

myofobas veRar Caswers~. m. haidegeri `risTvis vimRero?~<br />

Targmani g. baramiZe.<br />

haidegeris es godeba ubrwyinvalesi musikaluri reqviemia,<br />

radgan Cven TiTqosda Cagvesmis harmoniuli samyaros eqosadmi<br />

da sinaTlisadmi nostalgia. am dausabamo sevdiT, usazomo<br />

da igavmiuwvdomeli mSvenierebis modena xdeba. ase gascdeba<br />

filosofia filosofiis zRvrebs da musikad gardaisaxeba.<br />

ai, am musikis fragmenti:<br />

– `... RmerTis imedgacruebaSi gamokrTeba raRac ufro<br />

saSineli. radgan ara marto RmerTebi wavidnen, aramed Ta-<br />

vad brwyinvaleba maTi RvTaebrivi cialisa Caqra msoflio<br />

istoriaSi~. m. haidegeri `risTvis vimRero?~ rus. Targm.<br />

J. siraZe.<br />

58. piesis komentari:<br />

`adamiani aravis da arafers ar hgavs~<br />

J. siraZe `xelovanis gza~ gv. 37.<br />

am frazis aRsaqmelad, upirvelesad unda gaTvaliswinebul<br />

iqnes, rom Cven xelovnebis warmosaxviT samyaroSi vimyofebiT<br />

da maSasadame, adamiani empiriul realobaSi ki ar moiazreba,<br />

aramed is am SemTxvevaSi esTetikuri fenomenia.<br />

es fraza lapidarulad asaxavs Tanamedrove xelovnebis<br />

TeoriaTa moTxovnebs. es aris konstantacia im `adamianurobisa~,<br />

razedac ortega-i-gaseti ase wers:<br />

– `... xedvis adamianuri wertili, wertili is wertilia, saidanac<br />

Cven ganvicdiT situaciebs, adamianebsa da sagnebs. cxadia, rom<br />

adamianuri, humanizirebuli gveCveneba yvela realoba – qali,<br />

peizaJi, bedi, – roca isini warmogvidgebian im perspeqtivaSi,<br />

romelSiac isini Cveulebriv ganicdebian~.<br />

ortega-i-gaseti `xelovnebis dehumanizacia~ 34 gv.<br />

`nacvlad imisa, rom SeZlebisdagvarad miuaxlovdes realobas,<br />

xelovani (cxadia, aq Tanamedrove xelovani igulisxmeba<br />

_ J.s.) piriqiT, mis winaaRmdeg ilaSqrebs: cdilobs Semusros<br />

adamianuri aspeqti, moaxdinos misi dehumanizacia.<br />

... vin mosTvlis, ramdeni <strong>ingliseli</strong> etrfoda jokondas,<br />

magram Tanamedrove suraTze gamosaxuli sagnebis SeTviseba<br />

ki SeuZlebelia: cocxali formebisgan, rom ganZarcva isini,<br />

mxatvarma daangria yvela xidi, dawva yvela xomaldi, romlebsac<br />

SeeZloT CvenTvis Cveul samyaroSi gadaveyvaneT~.<br />

ortega-i-gaseti `xelovnebis dehumanizacia~, 40 gv.<br />

da me isev, ortega-i-gasetis citirebas gavagrZeleb:<br />

`zogi, albaT imasac ityvis, rom amnair Sedegs advilad<br />

SeiZleba miaRwio. yovelgvari adamianuri formebisgan – kacis,<br />

saxlisa Tu mTisagan – sruli abstrahirebiT da imnairi gamosaxulebis<br />

SeqmniT, romelic arafers ara hgavs, arafers<br />

ar mogvagonebs (xazgasma ( Cemia _ J.s.), magram, jer erTi, es<br />

araracionaluria. vin icis, iqneb ornamentis yvelaze abstraqtul<br />

xazSi farulad feTqavs garkveul bunebriv formaTa<br />

bundovani mogoneba, da meorec, rac yvelaze arsebiTia, – xelovneba,<br />

romelzedac Cven vlaparakobT, araadamianuria, ara<br />

224 225


marto imitom, rom adamianur realobas ar Seicavs, aramed<br />

imitomac, rom principulad dehumanizaciis mimarTaa orientirebuli.<br />

adamianurobas rom gaurbis, misTvis imdenad mniSvnelovani<br />

rodia termini visTvis – ad quem ramdenadac<br />

termini a quo – risgan, riTi, is adamianuri aspeqti, romelsac<br />

TviTonve angrevs. saqme is ki araa, rom daxato raRac iseTi,<br />

rac srulebiT ara hgavs hgavs adamians, aramed is, is, rom rom daxato<br />

adamiani, rac SeiZleba naklebad rom emgvaneboda adamians~.<br />

(xazgasma Cemia _ J.s.)<br />

ortega-i-gaseti `xelovnebis dehumanizacia~, 41-44 gv.<br />

erTis SexedviT, Tanamedrove xelovneba mistiurobis<br />

umaRles safexurze megzurobas gviwevs. TiTqosda is Cveni<br />

pirovnulobisagan, adamianurobisgan gvanTavisuflebs, raTa<br />

Cvens sulSi RvTaebriv nebas adgili dauTmos.<br />

modiT, gavixsenoT ras wers vivekananda: – `...yoveli siyvaruli<br />

egoistobaa – meTaviseobaa, am sityvis yvelaze cudi<br />

gagebiT, rameTu me miyvars sakuTari Tavi, imitom miyvars sxva~.<br />

vivekananda `Zveli induri filosofia~ gv. 110. mTargmn. n.<br />

kenWoSvili.<br />

an, iqve:<br />

– `individualuri `me~ arsebobs, magram igi Crdilia im<br />

WeSmariti `me~-s miRma, rom mosCans. sakuTari `me~-s si-<br />

yvarulic macdurobaa eSmakisuli, rameTu igi SezRudulia~.<br />

s. vivekananda `Zveli induri filosofia~ gv. 11<strong>1.</strong> mTargmn.<br />

n. kenWoSvili.<br />

an:<br />

– `visac individualuri `me~ gaucnobiereblad, Seucnoblad<br />

uyvars, aseTi siyvaruli egoizmia. visac uyvars sakuTari<br />

individualuri `me~-s wvdoma, aseTi siyvaruli SeuzRudavi<br />

da SeuboWavia, aseTi pirovneba wmindania~.<br />

da TiTqosda, erTis SexedviT ortega-i-gasetic Tavisi<br />

azrebiT vivekanandas msgavsad umaRlesi, mistiuri safexurisken<br />

migviZRveba:<br />

– `pirovnuli, rogorc yvelaze adamianuri, yvelaze ufro<br />

gadaWriT uiariyofa `axali xelovnebis~ mier. amas gansakuTrebiT<br />

naTlad gvimowmebs musika da poezia.<br />

beThovenidan vagneramde50 musikis ZiriTadi Tema piradi<br />

grZnobebis gamoxatva gaxldaT.<br />

musika metad Tu naklebad, aRsareba iyo. amitom esTetikur<br />

tkbobas dawmendiloba aklda. jer kidev nicSe ambobda,<br />

rom musikaSi vnebebi TavianTive TaviT tkbebian. (xazgasma Cemia<br />

_ J. siraZe)~<br />

ortega-i-gaseti `xelovnebis dehumanizacia~. 51 gv.<br />

mivaqcioT yuradReba, – da xazi gavusvaT ukve moxmobil<br />

frazas.<br />

– `musika metad Tu naklebad aRsareba iyo... amitomac<br />

esTetikur tkbobas dawmendiloba aklda...~<br />

ortega-i-gaseti `xelovnebis dehumanizacia~,<br />

aRsareba Tu ortegasTvis mcdari gzaa, CvenTvis is individis<br />

ganTavisuflebis gzaa, radgan aRsarebis dros adamiani<br />

gadaabijebs Tavis individualur me-s. ase gauyveba Tavis sulismier<br />

gzas. da ase vnebebisgan wmends Tavis suls, Tu xelovani<br />

axerxebs aRsareba warmoTqvas Tavisi nawarmoebis<br />

meSveobiT, maSasadame, is adamianuri vnebebisgan ganTavisuflebuli<br />

sulis monaxazs gvTavazobs. gamodis, rom ortega-igaseti<br />

araswor komentars Semogvatyuebs.<br />

amitomac, arasworia, ortega _ i _ gasetis deklaracia<br />

rom aRsarebis SemTxvevaSi `esTetikur tkbobas dawmendi- dawmendi-<br />

loba aklda~.<br />

da aseve mcdaria ortega-i-gaseti, roca is cdilobs<br />

nicSes, metismetad froidistuli Canaweri moiSvelios da<br />

ase dagvarwmunos:<br />

– `... musikaSi vnebebi TavianTive TaviT tkbebian~.<br />

magram yvelaze didi iluziiT, maSin dagvapurebs ortegai-gaseti,<br />

roca is Tavis cnobil sentenciad qceul frazas<br />

gaaxmovanebs:<br />

– `poeti iwyeba iq, sadac mTavrdeba adamiani. erTis bedi<br />

226 227


Tavisi adamianuri gziT siarulia, meores misia – ararsebu- ararsebu-<br />

lis Seqmna~.<br />

ortega-i-gaseti `xelovnebis dehumanizacia~, 62 gv.<br />

marsel prustis, rogorc `wminda xelovanis gza~ gavixsenoT,<br />

raTa saTanadod gaviazroT is problema, romlis<br />

winaSe gvayenebs Tanamedrove xelovneba:<br />

– `... mxolod gulis siRrmeSi vgrZnobdi warsulis<br />

TrTolvas, warsulisa, romelsac ver vcnobdi~<br />

m. prusti `winasityvaoba sent-bevis winaaRmdeg~, 6 gv.<br />

an:<br />

– `vgrZnobdi, rogor meufleboda bedniereba da vmdidrdebodi<br />

am wminda substanciiT, romelsac wmindad SenarCunebuli<br />

wminda cxovrebis gardasuli STabeWdileba hqvia. da<br />

romlis Secnoba mxolod guldagul SenaxviT SeiZleba. mexsiereba<br />

gancdisas ver acnobierebs, radgan igi Tavisive<br />

STanTqmuli grZnobebis morevSi trialebs~.<br />

m. prusti `winasityvaoba sent-bevis winaaRmdeg~, gv. 7.<br />

erTis SexedviT Tanamedrove xelovnebas unda aRedgina<br />

swored es `gulis siRrmeSi myofi warsulis TrTolva~. TrTolva~ m.<br />

prusti.<br />

_ warsulis TrTolva, TrTolva romelsac Cveni yofierebiT<br />

dabinZurebuli grZnobebiT ver vwvdebiT. amitomac ase mkacrad<br />

wers platoni, Tavis RvTaebriv SedevrSi `fedonSi~:<br />

– `... xolo suli yvelaze ukeT azrovnebs maSin, roca<br />

araferi amRvrevs mas, arc smena, arc mzera, arc tkivili,<br />

arc sixaruli, roca inZarcvis da, SeZlebisamebr, Tavisufldeba<br />

sxeulisgan da Tavis TavSi oden STenili miiqceva arsebulis<br />

Wvretad~.<br />

platoni `fedoni~, 18 gv.<br />

an, sxvagan igive `fedonSi~ platoni wers:<br />

– `an vin miwvdeba masze wmindad da srulyofilad vinc<br />

mxolod gonebiT swvdeba TviTeul sagans, ise rom mzeras, an<br />

sxva grZnobas ar iSveliebs azrovnebisas, vinc mxolod<br />

wminda azriT, azriT Tavis TavSi, nadirobs Tavis TavSi ar-<br />

sebuli yoveli sagnis wminda arsze. radgan fuW iaraRad<br />

miaCnia Tvali, yuri, erTis sityviT, mTeli sxeuli...~<br />

platoni `fedoni~, 19 gv.<br />

magram Tanamedrove xelovneba sxeulisagan sulac ar<br />

ganZarcvavs adamians. arc wminda azrovnebiT ajildovebs, da<br />

arc (`gulis siRrmeSi myofi warsulis TrTolvas~ – m.<br />

prusti) SegvagrZnobinebs.<br />

saqme xom piriqiTaa., es arc Cveni halucinaciaa da arc<br />

gazviadeba. diax, roca Tanamedrove qmnilebebis umravlesobas<br />

ecnobi apaTia gipyrobs. imis nacvlad, rom maT mistiurobis<br />

maRal safexurze asvla SegvaZlebinos piriqiT, is Tavqve, im<br />

ufskrulisken migviZRveba, rasac n. berdiaevi zust dasazRvras<br />

mouZebnis:<br />

– `Tanamedrove xelovnebaSi suli TiTqosda mcirdeba,<br />

xolo xorci dematerializdeba~<br />

dematerializdeba~.<br />

n. berdiaevi, `xelovnebis krizisi~.<br />

sxvagvarad adamianurobisgan ganZarcvam Tanamedrove xelovanTa<br />

sulebi yofierebis umcires saganTa giganturad<br />

gazrdil samyaroTa rigebis tyved aqcia.<br />

a. kamiu ase werda:<br />

– `arsebobs tkbobis, pativmoyvareobis, egoizmis, an<br />

sulgrZelobis samyaroebi. samyaro gulisxmobs metafizikur<br />

sistemasa da gonebis ganwyobas~.<br />

a. kamiu `sizifes miTi~.<br />

da Cven SegviZlia saukeTeso nimuSi moviZioT da es ziuskindis<br />

gaxmaurebuli nawarmoebia `parfiumeri~.<br />

ai, ras wers cnobili literatori da poeti andro buaCiZe<br />

51 , Tavis SesaniSnav werilSi `<strong>genialuri</strong> parfiumeri~:<br />

– `Jan batist grenui ucnauri arsebaa. mas ara aqvs sakuTari<br />

suni, ara aqvs sakuTari aura. is bavSvobidanve aiTvaliswuna<br />

aRmzrdelma qalma, radgan usuno arsebad miaCnia.<br />

aseve iyo mogvianebiT grenuim xelovnurad Seqmna Tavisive<br />

suni~.<br />

andro buaCiZe `<strong>genialuri</strong> parfiumeri~.<br />

228 229


diax, <strong>genialuri</strong> parfiumeri – Jan batist grenui aravis<br />

da arafers hgavs. – ufro zustad ki, is yofierebis umciress<br />

saganTa qveS aris `gasresili~ – da ase wminda sulis<br />

nacvlad Cven giganturad gazrdil survilTa samyaroebs `veziarebiT~.<br />

59. piesis komentari:<br />

`mamis sikvdilma Tan gaiyola RvTaebrivi samyaros na-<br />

Teli<br />

da am sikeTiT naZerwi homo moralis!<br />

da misi Rirebulebani, misi harmoniuli nawilebi:<br />

sibrZne, simamace, keTilgoniereba da samarTlianoba<br />

rwmena, sasoeba da siyvaruli<br />

da maTi maerTi sindisis xma!~<br />

J. siraZe `xelovanis gza~, gv. 37.<br />

emanuelo CamoTvlis oTx siqveles, romelic klasikurma<br />

filosofiam memkvidreobiT miiRo aRmosavleTis mistiuri<br />

Sreebidan, rac Semdgom platonma Tavis srulqmnil dialogebSi<br />

`gaacocxla~ Semdeg maTi axali dalageba da interpretacia<br />

r. Stainerma SemogvTavaza _ `vardisa da jvris<br />

saidumloeba~-Si:<br />

_ `... yvelaze Rrma saidumloebebs platoni ar amJRavnebda,<br />

magram risi Tqmac SesaZ leblad miaCnda, man igi sokrates<br />

naazrevad warmogvidgina. imdroindeli evropuli ganviTarebis<br />

Sesabamisad, rodesac qristes impulsi dedamiwaze jer ar moqmedebda,<br />

platonma aRwera is umaRlesi saTnoebani, romelTac<br />

imdroindeli berZeni moraluri adamianisTvis upirveles<br />

aucileblobas miiCnevda.<br />

platoniseuli sami ZiriTadi saTnoeba gaxlavT: <strong>1.</strong> sibrZne,<br />

2. simamace anu gulovneba, 3. zomiereba anu keTilgoniereba<br />

(anu adamianis dafaruli vnebebis moTokva). dabolos, 4. meomeo- Txe saTnoebad platoni asaxelebs samarTlianobas, rogorc<br />

sami zemoxsenebeli saTnoebis harmoniul TanaSerwymas~.<br />

r. Staineri. `vardisa da jvris~ saidumloeba~, 58 gv.<br />

da r. Staineri, CamoTvlil saTnoebaT aseT komentirebas<br />

ukeTebs:<br />

_ `... usiyvarulod zeciur sasufevels ver daimkvidreb,<br />

Tundac oTxive saTnoebas flobde. davimaxsovroT is dro,<br />

rodesac kacobriobaSi STaiRvara impulsi, romlis wyalobiT<br />

sibrZne da simamace gansulierda da axleburad warmoCnda<br />

Cvens win, rogorc siyvaruli~, siyvaruli~ r. Staineri, `vardisa da<br />

jvris saidumloeba~. 58 gv.<br />

axal aRTqmaSi, ukve gveZleva is didi wyaloba, riTac<br />

yovelgvari saTnoeba siyvaruliT Seimosa da ase gamTlianda<br />

igi qristes saxiT dedamiwaze.<br />

`maTes saxareba~-Si vkiTxulobT:<br />

`xolo man uTxra mas: `Seiyvare ufali RmerTi Seni yovliTa<br />

guliTa SeniTa da yovliTa suliTa SeniTa da yovliv<br />

gonebiTa SeniTa~ maTe 22.37<br />

`es aris pirveli da didi mcneba~ maTe 22,38.<br />

`da meore amis msgavsi: Seiyvare moyvasi Seni, viTarca<br />

Tavi Seni~ maTe 22.39.<br />

`am or mcnebaze hkidia mTeli rjuli da winaswarmetyvelni~<br />

maTe 22.40.<br />

da yvelasaTvis nacnobi da Zvirfasi sityvebi, romlis<br />

winaSe mowiwebulni movidrikebiT: es aris mociqul pavles<br />

pirveli werili korinTelTa mimarT:<br />

_ `Tu me adamianTa da angelozTa enebiT vlaparakob,<br />

xolo siyvaruli ar gamaCnia, maSin JRaruna rvali var an<br />

Cxaruna winwila~.<br />

I korinTelTa 13.1<br />

_ `winaswarmetyvelebac rom mqondes, yoveli saidumlo<br />

da mTeli codnac rom vuwyo de, sruli rwmenac rom gqondes,<br />

iseTi, mTebis gadaadgileba rom SemeZlos, xolo siyvaruli<br />

ar gamaCndes, araraoba viqnebodi~.<br />

I korinTelTa 13,2<br />

a. tarkovskim swored pavle mociqulis am werilidan Tavis<br />

SedevrSi `andrei rubliov~-Si es amonaridi Seitana:<br />

230 231


_ `siyvaruli sulgrZelia, siyvaruli qvelmoqmedia, ar<br />

Surs, ar yoyoCobs, ar ampartavnos.<br />

I korinTelTa 14.4<br />

_ `ar sCasdis uwesobas, Tavisas ar eZiebs, ar risxdeba<br />

da ar ganizraxavs borots~.<br />

I korinTelTa 14.5<br />

_ `ar xarobs sicruiT, aramed WeSmariteba axarebs~<br />

I korinTelTa 14.6<br />

_ `yovelives itans, yvelaferi swams, yvelafris imedi<br />

aqvs da yovelives iTmens~<br />

I korinTelTa 14.7.<br />

_ `siyvaruli arasodes mTavrdeba; Tumca winaswarmetyvelebani<br />

gauqmdebian, enebi Sewydebian, codna gauqmdeba~.<br />

I korinTelTa 14:8.<br />

magram, aq CamoTvlili siqveleebidan Tanamedrove samyaros<br />

amoyiravebul modelSi yvelam nivelireba ganicada. a. tarkovski<br />

ase werda:<br />

`... laparakia gulgrilobaze sxvaTa mimarT. es ganurCevloba<br />

sxva adamianTa, es ignorireba am SemTxvevaSi gaigivebulia<br />

codvasTan RmerTis winaSe~.<br />

a. tarkovski Tavis `apokalifsSi~ werda:<br />

_ `moinanie kaci, anu, me vityodi sinanulis mdgomareobaSi<br />

myofi adamiani, _ ai, didi gzis dasawyisi~. a. tarkovski<br />

`apokalifsi~.<br />

faqtiurad emanuelo xan iwyebs am didi gzis dasawyisze<br />

dgomas, xan isev ukubrundeba.<br />

da roca dostoevskis mniSvnelobaze wers a. tarkovski52 ,<br />

ai, ras wers igi:<br />

_ `arsebobs erTi Sexeduleba dostoevskize, rogorc religiur<br />

mweralze, orTodoqsze, romelmac, faqtiurad, sruli<br />

masStabiT aRwera Tavisi Zieba da Ziebis gzaze mopovebuli<br />

rwmena; me mgonia es Sexeduleba arcTu mTlad zustia. misi<br />

didebuli aRmoCenebis mizezi ufro is aris, rom igi pirveli<br />

mweralia, romelmac TviTon ganvlo da TviTon Seicno su-<br />

lierobis dakargvis yvela problema~.<br />

a. tarkovski `apokalifsi~ mTargmn. d. akriani.<br />

emanuelo, _ am piesaSi `xelovanis gza~-Si Cafiqrebulia<br />

iseT gmirad, romelic sulierobis dakargvis yvela problemas<br />

ara marto gaiziarebs, aramed ganicdis da am gancda-gaazrebSi<br />

masSi kvdeba Zveli emanuelo da ibadeba axali, WeSmariti<br />

xelovani.<br />

60. piesis komentari:<br />

60. piesis komentari:<br />

`rogor CaeSva Tanamedrove xelovneba wyvdiad RameSi,<br />

am wyvdiad Rames, xelovnebis am Tavzardamcem kriziss,<br />

me vuwodeb<br />

apokalifsuri Jamis xelovnebas, biZaCemis, satiris sastiki<br />

mkvlelobis Sedegs~<br />

Jaklin siraZe, `xelovanis gza~ gv. 37.<br />

ai, ras wers n. berdiaevi apokalifsuri Jamis xelovnebis<br />

Sesaxeb.<br />

_ `mravali krizisi ganicada xelovnebam Tavisi istoriis<br />

manZilze,. gadasvlebi antikurobidan Sua saukuneebze<br />

da Sua saukuneebidan aRorZinebis xanaze erTmaneTis msgavsi<br />

Rrma krizisebiT aRiniSneboda. magram is, rac Cvens epoqaSi<br />

xdeba xelovnebis mimarT SeuZlebelia miekuTvnos erT-erT<br />

am krizisTagans~;<br />

n. berdiaevi, `xelovnebis krizisi~. mTargmn. m. WaxeliZe.<br />

da iqve wers igi, Tumca aq, mis nawers kategoriuli toni<br />

atyvia:<br />

_ `Cven saerTod xelovnebis krizisis pirispir vimyofebiT,<br />

misi aTaswliani safuZvlebis Zireuli Seryevis pirispir~.<br />

n. berdiaevi, `xelovnebis krizisi~.<br />

`xdeba adamianis SemoqmedebiTi aqtis ususurebis gacnobiereba,<br />

aris Seusabamoba SemoqmedebiT amocanasa da SemoqmedebiT<br />

ganxorcielebas Soris~.<br />

n. berdiaevi `xelovnebis krizisi~. mTargmn. m. WaxeliZe.<br />

232 233


6<strong>1.</strong> satirebi `berZn. tyis mcire RvTaebebi; nayofierebis<br />

demonebi, romlebic Tan sdevnidnen did dionises.<br />

satirebs CliqebiT daboloebuli fexebi hqondaT da<br />

welamde xSiri bewviT iyvnen dafarulni, kudic ki ebaT.<br />

welis zemoTa nawili adamianuri hqondaT, magram msxvili,<br />

wiTeli tuCebiT, Txis wveriTa da wawvetebuli yurebiT<br />

cxovelebs ufro emsgavsebodnen. zogierT satirs (satiross)<br />

panis msgavsad Tavs rqebic eba. es satirebi tyeSi nimfebTan<br />

erTobodnen, moxetiale yaribebs sxvadasxva oins uwyobdnen,<br />

mwyemsebs cxvrebsa da Txebs hparavdnen, miwis muSebs usafrTebodnen<br />

da afrTxobdnen. maTi sayvareli RmerTi iyo dionise,<br />

romelsac Turme bavSvobisas salamurze dakvriT arTobdnen.<br />

albaT amitom dionisesac gansakuTrebiT uyvarda es mxiaruli<br />

arsebebi, romelTac Rvinos asmevda da gverdidan ar<br />

icilebda.<br />

satirTa mudmivi atributebi iyo Tirsosebi, fleitebi,<br />

gudebi da Rvinis WurWeli.<br />

romaeli poetebi erTmaneTisgan aRar ganarCevdnen panebs,<br />

favnusebs, silenosebsa da satirebs.<br />

Tanamedrove metyvelebaSi satiri (satirosi) mTvrali da<br />

avxorci arsebis sinonimia~.<br />

r. gordeziani `berZnuli miTebi~.<br />

dramaSi satiri gamoyvanilia, rogorc Tanamedrove iaffasiani,<br />

uazro da mdare literaturis warmomadgenlad,<br />

romelic emorCileba Tanamedrove samyaros mTavar princips<br />

– siamovnebas da rasac nebis Tavisuflebad asaRebs.<br />

amitomac iqca is Tanamedrove samyaros meufed, – mTavar<br />

poetad. is amasTanav mkvlelia Tavisi naxvarZmis orfeosisa.<br />

cxadia, berZnuli miTis mixedviT es SeuZlebelia, magram<br />

rogorc aRvniSne, axalma saTqmelma miTs axali saxe misca.<br />

62. piesis komentari:<br />

`es tkivils ewvnis, rom davibade<br />

am ucxo samyaroSi:<br />

me xom aq mciva, me xom aq mciva! me xom aq mciva!<br />

TiTqos RmerTis diadi saxli mivatove<br />

da vin var me? arseba, romelsac lodi sress?<br />

(gulze xels moikidebs)<br />

_ aq xom taZari unda aagon,<br />

Tu me Tavad, me var lodi?<br />

es igivea! es igivea! es igivea!~<br />

J. siraZe, `xelovanis gza~ gv. 43.<br />

martin haidegeri Tavis gaxmaurebul esse-iSi ase aRwers<br />

am Tavzardamcem gaToSilobaSi adamianis Cagdebulobas:<br />

`Íî÷ü ìèðà øèðèò ñâîè ìðàê. Ýòà âðåìÿ ìèðà îïðåäåëåíî<br />

íåïðèõîäîì áîãà, `çèÿíèåì – Áîãà~. ...Çèÿíèå áîãà îçíà÷àåò,<br />

÷òî íèêàêîé Áîã óæå íå ñîáèðàåò _ çðèìî è ëàäíî _ ëþäåé<br />

è âåùåé âîêðóã ñåáÿ è íå ëàäèò èç ýòîãî ñîáèðàíèÿ ìèðîâóþ<br />

èñòîðèþ è ïðåáûâàíèå â íåé ÷åëîâåêà. Íî â çèÿíèè áîãà<br />

âûÿâëÿåòñÿ è íå÷òî êóäà áîëåå óæàñíîå. Íå òîëüêî óøëè<br />

áîãè è áîã, íî è ñàìî ñèÿíèå áîæåñòâåííîñòè óãàñëî â<br />

ìèðîâîé èñòîðèè. Íî÷íîå âðåìÿ ìèðà _ ñêóäíîå âðåìÿ, èáî<br />

ñòàíîâèòñÿ âñå ñêóäíåå. Îíî óæå ñòîëü ñêóäíî, ÷òî áîëüøå<br />

íå â ñîñòîÿíèè çàìåòèòü çèÿíèå áîãà êàê çèÿíèå~.<br />

Ì. Õàéäåããåð, `Ïåòü _ äëÿ ÷åãî~, 181 ñòð.<br />

haidegeri wers, rom msoflio Ramis berwi dro imdenad<br />

berwdeba, rom Tavad dros aRar ZaluZs SeamCnios RmerTis<br />

imedgacruebaSi imedgacrueba.<br />

sainteresoa, rom haidegeri wers, rom berw dros ar<br />

SeuZlia SeamCnios _ RmerTis imedgacrueba, Tumca samyaros<br />

harmoniul droebaSi, _ logikuria, mas unda daewera, rom<br />

adamians ar ZaluZs SeamCnios RmerTis imedgacrueba. amiT, is<br />

iTqmis, rom adamiani Cagdebulia berwi drois nakadSi da rom,<br />

is am nakadidan veRar xedavs, ufro zusti iqneboda gveTqva, is<br />

veRar Wvrets Tavis myofobas, veRar wvdeba mas da amitomac,<br />

misi sityvebi gaorebuli teqstis nawilia.<br />

TiTqos es erTgvari perifrazaa heraklites cnobili<br />

frazisa:<br />

234 235


`sad wauxval maraduqrob cecxls?~<br />

magram, heraklites moguduli qviTini brbosadmi aris<br />

mimarTuli, maSin, roca berw droSi _ es TvalRia brmoba<br />

yvelasTvis erTnairad maxasiaTebelia. TiTqosda, adamiani Sehyurebs<br />

mzes da verc Sehyurebs mzes.<br />

modi gavimeoreb teqsts:<br />

`es tkivils ewvnis,<br />

rom davibade, am ucxo samyaroSi<br />

me xom aq mciva! me xom aq mciva! me xom aq mciva!~<br />

J. siraZe, `xelovanis gza~ gv. 43.<br />

es mZime da iqneb yvelaze rTuli teqstia, radgan aq emanuelos<br />

gaorebis mTeli simZime gamosWvivis,.<br />

is Tavzardamcemi da SemaZrwunebeli sicive, rac gaorebas<br />

axlavs da is, rac RmerTisgan gandgomas mosdevs. es gaurkvevloba,<br />

es dabneuloba, sulis gaxleCilobaa, roca suli sakuTar<br />

Tavs ver cnobs.<br />

a. kamiu ase wers:<br />

`TviT es gulic saguleSi rom miZgers, samudamod Seuc- Seuc-<br />

nobeli darCeba CemTvis~.<br />

TiTqos pol valeri imave saTqmels odnav sxvagvar formas<br />

aZlevs:<br />

`frTxilad! is vinc Sens gulSi laparakobs, Senze ukeT<br />

rodi icnobs mas~.<br />

p. valeri, `rCeuli proza~. <strong>148</strong> gv.<br />

emanuelom aRar icis, TviTon aris is, vinc unda gaiTelos,<br />

Tu Tavad aris am gaTelvis Semoqmedi. ase kargavs RmerTisgan<br />

gandgomili adamiani samyaros sazriss da Tavisi raobis<br />

wvdomis unars, radgan azris sizuste sxva araferia, Tu ara<br />

RmerTis saCuqari. anu RvTis saCuqari ar ayovnebs, roca Cven<br />

codvil `mes~ ukuvagdebT da Cven Cveni nebisgan ganvdgebiT<br />

piesis teqstSi weria:<br />

`RmerTis diadi saxli mivatove~<br />

J. siraZe `xelovanis gza~<br />

am sityvebiT, isev gamJRavndeba, rom emanuelo Tanamedrove<br />

xelovnebis krebiTi saxea, RmerTis igavmiuwvdomeli,<br />

STagonebis gzaze gasvlas Tavad win rom aRudga, Tavisi<br />

gajiutebiT msoflio Ramis siciveSi, Tavzardamcemis Ramis<br />

wyvdiadSi rom Caemwyvda, sadac samyaros sagnebi ufskrulze<br />

Camoekidnen, da sadac SeuZlebelia sagani sagans hgavdes _<br />

emanuelos gaoreba da gaurkvevloba gvTavazobs samyaros amoyi-<br />

ravebul models da sulac kanonzomieria, _ rom man masSi,<br />

(Tumca droebiT) myofma emanuelom ar icis vin aris?<br />

63. `narkisosi (narcisi) – berZn. mSvenieri Wabuki; zRvis<br />

RmerTis, kefisosis da naiada liriopes vaJi.<br />

narkisosma Tavisi gamosaxuleba ixila wyalSi, Seiyvara<br />

da am siyvaruliT dalia suli. RmerTebma igi yvavilad gardasaxes<br />

da am mSvenier yvavils misi saxeli uwodes (ix. eqo).<br />

narkisosis miToszea Seqmnili kalderonis dramebi, glukisa<br />

da skarlatis operebi da sxva.<br />

gadataniTi mniSvnelobiT narkisoss (narciss) uwodeben<br />

sakuTar Tavze Seyvarebul adamians. r. gordeziani `berZnuli<br />

miTebi~.<br />

dramaSi narcisi gaigivebulia klasikosebTan, da aseve<br />

yvela WeSmarit xelovanTan, ara aqvs arsebiTi mniSvneloba<br />

is Tanamedrovea, Tu sxva saukuneSi mcxovrebi xelovani, arsebiTia,<br />

rom maTi Semoqmedeba RvTaebrivis gznebas efuZneba<br />

da sulismier meore mzis gzas miuyveba.<br />

dramaSi narcisi igive goeTea, igive galaktioni, igive<br />

Sopeni, igive... xelovani – Tavis Semoqmedebas sakuTari gamosaxulebis<br />

xilviT aRasrulebs. kvdoma da yvavilad qceva, es<br />

aris xelovanis mier miwieri aRsasrulis gancda da misi<br />

sulieri aRorZinebis maCvenebeli. yvavilebi es sulismieri<br />

gzis gamosaxebis simboloa, sulis gamJRavneba Tavis umSvenieres<br />

formaSi.<br />

Tumca berZnuli miTis mixedviT narciss arc Svili da<br />

236 237


arc gamgrZelebeli ar hyolia, magram dramaSi mas rogorc<br />

klasikis damfuZnebels hyavs Tavisi sulieri Svilebi da<br />

gamgrZeleblebi. dramaSi ikveTeba orfeosi da cxadia emanuelos<br />

dabneuli suli sabolood mamis gzas miuyveba.<br />

64. piesis komentari:<br />

dascinodiT Seqspirs, da mas uwodebdiT<br />

anc biWunas da uvic dramaturgs~.<br />

J. siraZe `xelovanis gza~, gv. 55.<br />

nikoloz berdiaevi werda:<br />

`adamianis kulturas Tavis mwvervalze gaaCnia dauZleveli<br />

midrekileba dacemisaken, dekadensisaken, gamofitulobisken.<br />

ase iyo did antikur kulturaSi, romelic arsebiTad warmogvidgeba,<br />

rogorc nebismieri kulturis maradiuli wyaro,<br />

igive xdeba axali samyaros kulturaSic~.<br />

n. berdiaevi, `xelovnebis krizisi~, gv. 196.<br />

da, Tu vinme warmoadgens klasikis gvirgvins, upirveles<br />

yovlisa es <strong>Seqspiri</strong>a, da logikuri iqneboda, Tanamedrove<br />

samyaros TavisTavSi aRmoeCina is Zala, riTac Seqspirs<br />

gaamaxsrebda. magram saswauli aRsrulda, iqneb didi saswaulic,<br />

radgan Seqspirma, rogorc universalurma dramaturgma<br />

da poetma SeinarCuna Tavisi Zalmosileba. is azrovnebis<br />

umaRles sferos gvaziarebs maSinac ki, roca samefo karis<br />

intrigebze mogviTxrobs. misi naweri gajerebulia mistikisa<br />

da cxovrebiseuli `codnis~ SeuZlebeli da daujerebeli<br />

urTierTSerwymiT da mainc, yvelaze didi saocreba masSi<br />

isaa, rom cxovrebis yvela wvrilmanis ase ubadlo aRmweri<br />

ostatis yoveli cTomisa da borotebis ase mZafrad mxedvelis<br />

iqiT, yovelTvis igrZnoba <strong>Seqspiri</strong>s alter ego _ miwierobas<br />

mowyvetili beris is Wvreta _ Zalian Soreuli,<br />

zeciuri sauflos gamToSavi sicividan rom dahyurebs adamianTa<br />

cxovrebas.<br />

<strong>Seqspiri</strong>s universalurobam SesZlo kanonzomierebis dar-<br />

Rveva _ da is gamonaklisad darCa. xolo, rac Seexeba piesis<br />

frazas, is avtoris, anu Cemi (J. siraZis) warmosaxvaa, _ da<br />

ar Seesabameba sinamdviles.<br />

65. hegeli – (1770-1831) –filosofosi, klasikuri germanuli<br />

filosofiis udidesi warmomadgeneli.<br />

66. piesis komentari:<br />

piesis komentari:<br />

`xelovnebis samefo Seicvala<br />

ufro zusti iqneboda meTqva,<br />

es samyaro amoyiravda<br />

da is, rac siRrmeSi ido,<br />

exla zedapirze devs~.<br />

`xelovanis gza~ J. siraZe. gv. 58.<br />

Cveni drois moazrovneebi am amoyiravebuli samyaros<br />

model Si moRvaweoben da rac, ar unda didi iyos moazrovne,<br />

misi naweri mainc im Sefasebas ver ascdeba, rogoradac oqtavio<br />

pasi Seafasebs ortega i gasetis Semoqmedebas:<br />

`ortega-i-gasetis kiTxva igivea, rac rTul gzaze bundovani<br />

miznisken siaruli~.<br />

radgan Tanamedrove samyaroSi, rogorc ortega wers:<br />

_ ` ìèðå åñòü ñåé÷àñ îäèí âåëèêèé áîëüíîé íàõîäÿùèéñÿ<br />

íà êðàþ ãèáåëè. ýòî _ èñòèíà~. Îðòåãà-È-Ãàññåò.<br />

nuTu SesaZloa ki Seicvalos samyaro? an xom ar aris<br />

gazviadeba, rom samyaro `amoyiravda?~ da rom faseulobebi<br />

uwonadoni Seiqmnen?<br />

ai, ras wers Rrmadmorwmune nikoloz berdiaevi, romelic<br />

ase naTlad Wvrets movlenebs da romlis msjelobas ZaluZs<br />

mtkivneulad Tvali agvixilos da Segvacnobinos Tu ramdenad<br />

pasuxismgebelni varT adamianebi samyaros winaSe, _ da ramdenad<br />

ganapirobebs Cveni Tavisufali arCevani mis beds.<br />

`Îøèáî÷íî äóìàòü, ÷òî ÷åëîâå÷åñòâî æèâåò â îäíîì è<br />

òîì æå îáúåêòèâíîì, äàííîì èçâíå ìèðå; ÷åëîâåê æèâåò<br />

â ðàçíûõ, ÷àñòî ôèêòèâíûõ ìèðàõ, íåñîîòâåòñòâóþøèõ,<br />

238 239


åñëè èõ âçÿòü â îòäåëüíîñòè, ñëîæíîé è ìíîãîîáðàçíîé<br />

äåéñòâèòåëüíîñòè. Äîëÿ ôèêòèâíîñòè è ôàíòàñìàãîðè÷íîñòè<br />

îïðåäåëÿåòñÿ ñòåïåíüþ èñêëþ÷èòåëüíîé ñîñðåäîòî÷íåííîñòè<br />

íà îäíîì, âûòåñíÿþøåì âñå îñòàëüíîå~.<br />

Í. Áåðäÿåâ, `Öàðñòâî äóõà è öàðñòâî êåñàðÿ~.<br />

piesaSi swored am Tanamedrove samyaroze _ Tanamedrove<br />

xelovnebis warmosaxviT samyarozea saubari, romelic raRac<br />

ucnaurobiT yofierebis Semzarav CarCoebSia gamomwyvdeuli.<br />

masSi RmerTis nacvlad wammarTvelia sikvdilis SiSis usazomod<br />

gazrdili fantomi.<br />

yofierebis CarCoebSi rom aris gamoketili Tanamedrove<br />

samyaro,. amaze metyvelebs televizoris warmosaxviTi sarke,<br />

romlis Tvalis midevnebisas aRmoaCen, rom Tanamedrove laroSfuko,<br />

monteni, Jan de la bruieri 53 , Tu paskali, Tavis genialur,<br />

elvare maqsimebsa Tu azrebs dRes mxolooden yoveldRiurobis<br />

mosaxmarebel saganTa kideebze ganaTavseben.<br />

67. gv. 60. ix. gv. 207-is komentari 47.<br />

68. piesis komentari:<br />

`ar arsebobs sxvaoba<br />

STagonebul poetTa<br />

survilTa sigrZeSi~<br />

J. siraZe. `xelovanis gza~ gv. 60.<br />

cota ar iyos ugergilo gamonaTqvamia, survili ki ar<br />

warmarTavs poets, da, arc WeSmariti azrovneba ar miiRweva<br />

ndomiT, aramed masSi warmmarTvelia _ usurvilobaa, anu _<br />

ara ndoma.<br />

amiT is iTqmis, rom yoveli WeSmariti azrovneba nebis<br />

miRma dgas _ (rogorc amas haidegeri ambobs). yoveli WeSmariti<br />

poetis leqsic `usurvilobidan~ warmodgeba.<br />

amitomac wers platoni erTi SexedviT ucnaur frazas<br />

`did hipia~-Si:<br />

_ `...WeSmarit poeti, roca Txzavs, gamogonilisagan,mi- mi-<br />

Tisagan Txzavs da ara namdvilisagan~.<br />

platoni. `didi hipia~<br />

anu, gamogonil ambavSi, miTSi poetis survili an, ndoma<br />

ki ar moZraobs, aramed is umaRlesi goni, romelsac iogebi<br />

RvTaebriv naperwkals uwodeben, an sulis suls, esaa yovelgvari<br />

survili-ndomisagan ganZarcvuli suli.<br />

_ `masSi moqmedebs es sayovelTao, romelic ase Tanabrad<br />

gamodgeba yoveli calkeulisTvis. aris yovelTvis yovlad<br />

Tanabari, Tanabrad gulgrili, anu is arsi, romelic verasodes<br />

gaxdeba arsebiTi~. m. haidegeri `hiolderlini54 da<br />

poeziis arsi~.<br />

anu yoveli poeti im erTaderTis, maraducvleli da igiveobrivis,<br />

_ Tanabrad gulgrilis, RvTaebrivi naTelis winaSe<br />

dgas, _ rogorc marad erTgvarovani erTis usasrulo<br />

mwkrivis, marad ganaxlebadi igiveoba.<br />

r. muzili55 ase wers:<br />

` _ poeziis simaRle is mwvervali ki ar aris, dausrulebliv<br />

zeviT rom miiwevs, poeziis simaRle wrea, romelSic<br />

arsebobs mxolod gansxvavebulTa igiveoba~.<br />

gansxvavebulTa igiveoba _ es RvTaebrivi gznebis, maraducvleli<br />

da waruvali nebaa.<br />

69. teqsti piesaSi ase grZeldeba:<br />

` _ es usasrulobaa nulebiT<br />

warmodgenili<br />

varskvlavebiT moWedili ca~.<br />

`xelovanis gza~ _ J. siraZe gv. 60.<br />

_ usasrulobis nulebiT gamosaxva, cxadia, simboluri<br />

gamoxatulebaa RvTaebrivi universalurobisa.<br />

70. piesis komentari:<br />

70. piesis komentari:<br />

`samyaro bnelia da mas ori RmerTi warmarTavs:<br />

SemTxveviTebus da evoluciuss~.<br />

240 241


J. siraZe, `xelovanis gza~ gv. 67.<br />

me aq isev gavixseneb nikoloz berdiaevis mosazrebas:<br />

_ `Îøèáî÷íî äóìàòü, ÷òî ÷åëîâå÷åñòâî æèâåò â îäíîì<br />

è òîì æå îáúåêòèâíîì äàííîì èçâíå ìèðå. ×åëîâåê æèâåò<br />

â ðàçíûõ, ÷àñòî ôèêòèâíûõ ìèðàõ, íå ñîîòâåòñòâóþùèõ,<br />

åñëè èõ âçÿòü â îòäåëüíîñòè, ñëîæíîé è ìíîãîîáðàçíîé<br />

äåéñòâèòåëüíîñòè.<br />

Í.À. Áåðäÿåâ, `Öàðñòâî äóõà è öàðñòâî êåñàðÿ~, 292<br />

ñòð.<br />

mwvave gancda meufleba am civi gansjis Semdgom, rom<br />

adamiani `dRes~ fiqtiurad, koSmaruli samyaros pirmSoa da<br />

Cems Tavs davekiTxe: ratom amoiwura dRevandeli adamianis<br />

sulieroba da ratom iSveliebs is or xelovnur sabjens _<br />

SemTxveviTobasa da evoluciis Teoriebs?<br />

SemTxveviTobus _ da Tumca magaliTebis moZieba usasru-<br />

lod SeiZleba.<br />

magram me yvelaze cnobils, da yvelaze naTel magaliTs<br />

moviSvelieb da cxadia, es alber kamius esei-dan `sizifes<br />

miTi~-dan aris:<br />

`absurdi, romelic aqamde daskvnad iyo miCneuli, am esseSi<br />

aTvlis wertilad gvevlineba~.<br />

a. kamiu, `sizifes miTi~, 31 gv.<br />

absurdi SemTxveviTobis gamoxatuleba da dadasturebaa.<br />

igi samyaros saganTa kanonzomier, aucilebel kavSirs waSlis,<br />

da mas uazrobad da moCvenebad dagvanaxvebs.<br />

SemTxveviToba uRmerTo samyaros wesrigia, romelSic<br />

mimdinare movlenebi arc kanonzormieria, da arc mizez-Sedegobrivi.<br />

SemTxveviToba Tavis yovel gamovlenas absurdis<br />

koSmaruli aCrdiliT gvidasturebs. magram ratom gausvams<br />

xazs a. kamiu, rom absurdi, aTvlis wertilia da araviTar<br />

SemTxvevaSi daskvna?<br />

radgan aTvlis wertili, rogorc TviTon a. kamiu amave<br />

essei-Si (`sizifes miTSi~) ganmartavs, aris erTaderTi makav-<br />

Sirebeli adamiansa da samyaros Soris, gadaulaxavi barieri,<br />

anu unda gaviazroT adamianis ara arsi, aramed cxovreba. da es<br />

(a. kamius azriT) gaucxoebis kedelia, amitomac is erTaderTi<br />

SesaZlo aTvlis wertilia, anu a. kamiusTvis is ganwmendili,<br />

wminda sulis gamovlenas ki ar warmoadgens aramed sxeulis<br />

usazomod gazrdil survilTagan Seqmnil samyaroTa rigebs.<br />

survilTa sxvadasxva samyaroTa jams. ai, ras wers a. kamiu:<br />

`did-didi grZnobebi mudam Tan daatareben TavianT samyaros,<br />

didebulsa Tu ubadruks, isini TavianTi vnebiT anaTeben<br />

qveyanas, sadac kvlav pouloben TavianT sargo havas. arsebo<br />

ben tkbobis, pativmoyvareobis, egoizmis an sulgrZelobis<br />

samyaroebi~.<br />

a. kamiu `sizifes miTi~. 15 gv.<br />

amitomacaa am samyaroSi yoveli didi saqmis dasawyisi<br />

umniSvnelo da ubadruki movlenaa:<br />

`Íà÷àëî âñåõ âåëèêèõ äåéñòâèé è ìûñëåé íè÷òîæíî~.<br />

À. êàìüþ. ñòð. 229.<br />

ubadrukoba, anu umniSvneloba, aris absurdis sayrdeni<br />

wertili, romlidanac is TavisTavs augebs Tavis qmnilebas<br />

_ qimeras.<br />

TviT iseT did moazrovneze, rogorc ortega-i-gasetia<br />

oqtavio pasi iZulebulia daweros iseTi ram, Cven TavzardacemulT<br />

rom SegvagrZnobinebs sasacilo da sastiki jalaTis<br />

tyveobidan TavdauRwevlobas, da misi saxeli _ `evoluciis<br />

Teoriaa~.<br />

ai, ras wers igi (oqtavio pasi):<br />

`ortega-i-gaseti gvanTavisuflebs varskvlavTa winaSe<br />

mowiwebisgan, anu metafizikisgan, azrebi imTaviTve ar myofoben<br />

mentalur zecaSi. Cven maT Cvenive azrovnebiT vqmniT. isini<br />

kosmiuri harmoniis xats ar warmoadgenen da arc msoflio<br />

wesrigis niSnebi arian, aramed cru sinaTle, romelic sibneleSi<br />

migviZRveba, signalebi, erTmaneTs rom vagonebT, xidebi<br />

_ erTi napiridan meoreze gadasasvlelad. magram swored es<br />

242 243


meore napiri, sxva mxare aklia ortega-i-gasetis nawerebs.<br />

racionaluri vitalizmi, solifsizmia, Sesaxvevi, romelsac<br />

CixSi SevyavarT~. SevyavarT~<br />

oqtavio passi `ortega-i-gaseti, rogor da risTvis?~<br />

racionaluri vitalizmi _ sxva araferia, Tu ara evolu<br />

ciis Teoriis xatovani gamonaTqvami da sulac SemTxveviTi<br />

ar aris, rom swored ortega-i-gasetis kalams ekuTvnis iqneb<br />

<strong>genialuri</strong> nawarmoebic ki romelic SesaZlebelia mxolod da<br />

mxolod ori sityviT davaxasiaToT: racionaluri vitalizmi<br />

da mas `xelovnebis dehumanizacia~ ewodeba.<br />

da mtkicebuleba rom XIX-XX saukunes warmarTavs es<br />

ori RmerTi, RmerTi _ amis Tavzardamcemi nimuSia pol valeris XIX<br />

saukunis <strong>genialuri</strong> moazrovne, romelic maSinac ki, roca<br />

STagonebaze wers am `ori RmerTis~ mizeziT CixSi Sedis. da<br />

Cven valeris figuris sidiade imasac migvaniSnebs, rom am<br />

Cixs epoqaluri Cixic ki SeiZleba vuwodoT:<br />

`romel zRvrebTan Cerdebodnen evklideebi formaTa wvdomis<br />

procesSi? ra doneze awydebodnen isini wyvetilobas<br />

azrobrivi uwyvetelobisa?<br />

kvleva-Ziebis am ukidures wertilSi versad wavuvalT<br />

evoluciuri Teoriebis sacTurs, Cven ar gvsurs imis aRi-<br />

areba, rom es zRvari SeiZlebs saboloo iyos~.<br />

pol valeri `rCeuli proza~.<br />

me isev gavimeoreb erT frazas:<br />

`Cven ar gvsurs imis aRiareba, rom es zRvari SeiZleba<br />

saboloo iyos~.<br />

pol valeri `rCeuli proza~. mTargmneli b. bregvaZe.<br />

am fraziT pol valeri mimarTavs TiTqosda winare saukunis<br />

moazrovneebs. am xmaSi daRliloba da imedgacrueba<br />

gamosWvivis, magram aramc da aramc iWvi.<br />

valeris nawerebSi evoluciis Teoria, xan amaRlebuli<br />

notiT mosaubrea, xan ki sasowarmkveTad moCurCule xmad<br />

gardaisaxeba. magram Tu valeris es fraza mxolod usaxuri<br />

kiTxvaa, mas aqvs pirdapiri pasuxi _ teqstSi rom ikiTxeba<br />

da SeiZleba is valeris `aqsiomadac~ gavasaRoT:<br />

_ valeri saswaulsa da intuicias evoluciis TeoriTeori- asTan aigivebs.<br />

7<strong>1.</strong> piesis komentarebi:<br />

adre, TrobiT viWrebodi sagnebSi<br />

da sagnebs zRvrebidan sixaruliT gamovixsnidi<br />

dRes mivxvdi, amaoa Troba da garja.<br />

fxizelsac ki SegiZlia<br />

gadaaba sagnebi erTmaneTs,<br />

da ase moipovo WeSmariteba~.<br />

J. siraZe `xelovnebis gza~ gv. 68.<br />

am striqonis gasagebad, albaT upriania a. tarkovskis<br />

`apokalifsi~-dan fragmentis moyvana:<br />

_ `...radgan kulturis am krizisis Jams, romelsac ganvicdiT<br />

bolo erTi saukunis manZilze, Cven mivediT im azramde,<br />

rom xelovani SeiZleba qmnides raime sulieri koncefciis<br />

gareSe, saerTod sulierobis gareSe, sadac Semoqmedeba (SemoqmedebiTi<br />

unari), mxolod instinqturi aqti Tu instinqtTa<br />

TamaSia, magram, Cven xom viciT, rom zogierT cxovels aqvs<br />

erTgvari esTetikuri grZnoba da ZaluZs akeTos raime, rasac<br />

garkveuli azriT, aqvs dasrulebuli forma Tu moxazuloba.<br />

magaliTad, futkris naSeneb fiWas aqvs Tavisi mowesrigebuli<br />

forma. dRes adamiani ukve Tvlis, rom SemoqmedebiTi niWi<br />

aris mis gankargulebaSi myofi raRac, rac mas sulac ar xdis<br />

raimeze pasuxismgebels, anu aranairad ar avaldebulebs~<br />

a. tarkovski, `apokalifsi~, mTargm. d. akriani. afra VI<br />

2002 w.<br />

an, iqve<br />

` _ am momentidan xelovneba dayvanilia raRac formulaze<br />

Tu formalur Ziebaze, an sulac farTo moxmarebis saqonelze,<br />

romelic unda gaiyidos an SeZenil iqnas~.<br />

a. tarkovski, `apokalifsi~. mTargmn. d. akriani.<br />

da Zalian sainteresoa, nikoloz berdiaevis naazrevi<br />

244 245


Tanamedrove adamianis Tavisuflebaze, im Tavisuflebaze,<br />

romelic aseTi usaxuri xelovnebis Tanamdevia:<br />

_ `adamiani zedmetad ganTavisuflda, usazRvrod dacarielda<br />

Tavisi carieli TavisuflebiT, metismetad Zalgamoclilia<br />

xangrZlivi kritikuli epoqis mier da SemoqmedebaSi<br />

mas moenatra organuloba, sinTezi, religiuri centri, misteria~.<br />

n. berdiaevi, `xelovnebis krizisi~, 188 gv.<br />

72. gv. 68. bakqi qalebi – berZn.Rvinis RvTaebis, dionises,<br />

Tayvanismcemeli qalebi. ase SeerqvaT maT imis gamo, rom<br />

dioni ses meore saxeli iyo bakqosi (romSi – baxusi).<br />

sxvagvarad bakq qalebs `menadebsac~ uwodebdnen. evripides<br />

erT-erTi Cvenamde moRweuli tragediis saTauric ase ikiTxeba:<br />

`bakqi qalebi~. r. gordeziani `berZnuli miTebi~<br />

dramaSi isini Cndebian, rogorc satiris boroti nebis<br />

aRmsrulebeli msaxurni.<br />

73. gv. 68. menadebi berZ. _ dionises TanamgzavrTa erTerTi<br />

saxelwodeba.<br />

74. gv. 69. `narkisosi (narcisi) – berZn. mSvenieri Wabuki;<br />

zRvis RmerTis, kefisosis da naiada liriopes vaJi.<br />

narkisosma Tavisi gamosaxuleba ixila wyalSi, Seiyvara<br />

da am siyvaruliT dalia suli. RmerTebma igi yvavilad gardasaxes<br />

da am mSvenier yvavils misi saxeli uwodes (ix. eqo).<br />

narkisosis miToszea Seqmnili kalderonis dramebi, glukisa<br />

da skarlatis operebi da sxva.<br />

gadataniTi mniSvnelobiT narkisoss (narciss) uwodeben<br />

sakuTar Tavze Seyvarebul adamians. r. gordeziani `berZnuli<br />

miTebi~.<br />

dramaSi `xelovanis gza~ narcisi gaigivebulia klasikosebTan,<br />

da aseve yvela WeSmarit xelovanTan, ara aqvs<br />

arsebiTi mniSvneloba is Tanamedrovea, Tu sxva saukuneSi<br />

mcxovrebi xelovani, arsebiTia, rom maTi Semoqmedeba RvTaebrivis<br />

gznebas efuZneba da sulismier meore mzis gzas miuyveba.<br />

aRniSnul dramaSi narcisi igive goeTea, igive galak-<br />

tioni, igive Sopeni, igive... xelovani – Tavis Semoqmedebas<br />

sakuTari gamosaxulebis xilviT aRasrulebs. kvdoma da<br />

yvavilad qceva, es aris xelovanis mier miwieri aRsasrulis<br />

gancda da misi sulieri aRorZinebis maCvenebeli. yvavilebi<br />

es sulismieri gzis gamosaxebis simboloa, sulis gamJRavneba<br />

Tavis umSvenieres formaSi.<br />

Tumca berZnuli miTis mixedviT narciss arc Svili da<br />

arc gamgrZelebeli ar hyolia, magram dramaSi mas rogorc<br />

klasikis damfuZnebels hyavs Tavisi sulieri Svilebi da<br />

gamgrZeleblebi. dramaSi ikveTeba orfeosi da cxadia emanuelos<br />

dabneuli suli sabolood mamis gzas miuyveba.<br />

75. gv. 72. es perifrazaa pol valeris cnobili frazisa:<br />

`ar arsebobs WeSmariteba vnebis gareSe. me minda vTqva: WeSmariteba<br />

mxolod vnebiT miiRweva, miiwvdomeba~ p. valeri<br />

`rCeuli~ gv. 89. mTargmn. m. bregvaZe.<br />

76. gv. 74. piesis komentari<br />

`Tanamedroveobis aRmoCena?!<br />

stili, _ sxeulis bnel sacavSi daculi?!<br />

xelovanis sxeuli wers?~<br />

J. siraZe `xelovanis gza~ 74 gv.<br />

aq, gamoTqmulia Tanamedrove moazrovneTa mosazrebebi,<br />

rac gadafasebas ukeTebs yvelasTvis cnobil gamonaTqvams<br />

_ biufonisas: `stili _ es TviT adamiania~ da Tu stilis<br />

da sazRvra diametralurad Seicvala, da daupirispirda saukuneebis<br />

ganmavlobaSi aqsiomad qceul dasazRvras, TvalsaCinoebisTvis<br />

upirvelesad bartis dasazRvra unda movixmoT:<br />

`stili _ pirovnuli mexsierebis uRrmes sacavSia Ca-<br />

Ziruli, TviT misi Seuvaloba sxeulis cxovrebiseuli ga-<br />

246 247


mocdilebidan aRmocendeba. `stilis saidumloeba, _ es aris<br />

is, rac TviT mwerlis sxeuls axsovs~.<br />

Seusabamoba tolobis niSniT xelovnurad erTiandeba r.<br />

bartTan56 :<br />

<strong>1.</strong> stili _ pirovnuli mexsierebis uRrmesi sacavi anu,<br />

stili _ sxeulis cxovrebiseuli gamocdilebidan aRmocenili<br />

_ Seuvaloba<br />

2. stilis saidumloeba _ mwerlis sxeuls axsovs.<br />

Cveni pirovnuli mexsierebis uRrmes sacavze Tu visaubrebT,<br />

is upirvelesad aris suli, _ gulis faruli da<br />

mouxelTebeli moZraoba.<br />

TiTqos gveucxoveba, roca r. barti wers:<br />

_ stili _ sxeulis sacavSia daculi, magram es azri<br />

sulac ar aris axali ganacxadi. is saukuneebis ganmavlobaSi<br />

aqa-iq iCenda, iqneb safuZvliani interpretaciiTa da iWviTac<br />

rom adamiani, rasac ar unda qmnides Tavis cxovelur bunebas<br />

ver gascildeba.<br />

magram gana yvela warmoTqmuli fraza moismineba. is xSirad<br />

uwonadoa, radgan im epoqas ar ganekuTvneba, sadac gaiJRera.<br />

saocaria, magram Cven am faqtis usasrulo dasabuTeba SeiZleba<br />

moviZioT. asec SeiZleba vTqvaT, _ bartamde _ aTasma bartma<br />

warmoTqva es fraza Tu gaaJRera, iWvi; magram mudam imarjvebda<br />

maRali sulieroba da es ise moxda, TiTqosda isini,<br />

arc arasodes aravis warmouTqvams.<br />

modiT, axla ase SevecadoT, gaviazroT es problema, da,<br />

ras niSnavs, rom biufonis fraza: `stili _ es TviT adami- adami-<br />

ania~ _ uwonado Seiqmna mxolod mas Semdeg, rac adamianma<br />

RmerTi uaryo da maSasadame SeuZlebeli Seiqmna mas hqonoda<br />

Tavisi stili?<br />

upirvelesad imas, rom adamians ara aqvs unari iyos TviTmyofadi,<br />

unikaluri, amaRlebuli, RmerTis rCeuli. ufro<br />

metic es mdgomareoba Sefasebul iqna, rogorc adamianis mier<br />

Tavisi cxoveluri gzis SeniRbva.<br />

balzaki57 ki ambobda:<br />

`sakmarisi ar aris iyo ubralod adamiani, _ unda iyo<br />

mTeli sistema~.<br />

im azriT, rom sagans mxolod maSin aqvs wonadoba da Rirebuleba,<br />

Tu is sistemis nawilia, magram TanamedroveTaTvis<br />

es wonadoba _ Rirebuleba _ RvTaebrivis maRali jildo<br />

damcrobili da uaryofil iqna da Sefasebuli rogorc adamianis<br />

mibruneba Tavisi cxoveluri bunebisadmi. da es maSinac<br />

ki, roca STagonebis igavmiuwvdomel gzas mimyol SemoqmedSi<br />

adamianis individualuri `me~ kvdeba. Tanamedrove Teoriebis<br />

mixedviT RmerTis instrumentad qceuli adamiani ki ar wers,<br />

_ aramed es Tavdacvis instinqtiT aRZruli cxovelis moqmedebaa<br />

mxolooden da sxva araferi.<br />

roca ortega i gaseti wers:<br />

`cocxali formebisgan Tavis daRwevis tendencia~.<br />

es misi umkacresi moTxovnaa, TanamedroveTa erTgvari axirebis<br />

deklaracia. _ gvaqvs stili _ maSasadame, Cveni sxeuli<br />

wers da aramc da aramc Cveni suli.<br />

magram amis iqiT arsebobs safuZvliani mosazrebebi _ da<br />

bevrad ufro Rrma, vidre Cven es erTi SexedviT warmogvidgenia.<br />

magaliTad, ina kuliSovas mohyavs i. brodskis, Tanamedroveobis<br />

erT-erTi wamyvani moazrovnis sityvebi:<br />

_ `vercerT rwmenas, vercerT did ideas ar SeiZleba<br />

hqondes pretenzia, metafizikuri horizontis srul momcvelobaze~.<br />

an, rogorc viaCeslav ivanovi58 werda:<br />

`sakmarisi ar aris qriste sakmarisi ar aris froidi,<br />

sakmarisi ar aris marqsi, eqsistencializmi da buda~.<br />

77. fragmenti aleqsandre WavWavaZis leqsidan `vah, droni,<br />

droni~<br />

248 249


78. piesis komentari:<br />

Cveni simbolo puria,<br />

aRsrulda kacobriobis ocneba,<br />

qva iqca purad. J. siraZe `xelovnebis gza~ gv. 81; gv. 85;<br />

gv. 90.<br />

J. siraZe `xelovanis gza~ gv. 90. gv. 85, gv. 8<strong>1.</strong><br />

piesaSi warmosaxviTi xelovnebis samyaroSi xdeba sulier<br />

Rirebulebebze uaris Tqma, _ da es fraza misi figuraluri<br />

gamoxatulebaa.<br />

sulier RirebulebaTa uarmyofelebT, is aerTianebT, rom<br />

isini yovelTvis bunebas moiSvelieben, Tavisi siwrfelisa<br />

da uSualobis dasacavad, _ Tumca kargad gaazrebis Semdgom<br />

Cven xelT bunebis nacvlad teqnika, bunebis es yalbi pirmSo<br />

aRmogvaCndeba.<br />

aseve niSneulia is carieli Tavisufleba, rac nebismieri<br />

survilisa da siamovnebis myis aRsrulebas mohyveba, rogorc<br />

sasjeli.<br />

vidre am fragmentis komentirebas Sevudgebi, minda puris<br />

Sesaxeb bibliis leqsikonSi Setanili mniSvnelobebi xelaxla<br />

gavixseno;<br />

qriste. ioan. 6, 33-35.<br />

qristes xorci. maT. 26, 26; 1 kor. 11, 23-24.<br />

wmindanTa kavSiri. saqme. 2, 46; 1 kor. 10, 17.<br />

siuxve. ezek. 16, 49; 2 sj 8, 9.<br />

usamarTloba. igav. 4, 17; 20, 17.<br />

amaoeba. igav. 31, 27.<br />

aseve gadataniTi mniSvnelobiT:<br />

qriste _ puri arsobisa. ioan. 6.48.<br />

eklesia. 1 kor. 5, 7; 10, 17.<br />

bibliis leqsikoni t. II. 24 gv.<br />

Semdgeneli e. giunaSvili<br />

Rrmad rom iqnes gaazrebuli, es komentari, dionise areopagelis59<br />

mosazrebas moviyvan romelSic sulier purzea<br />

saubari: _ qristeze, _ qristes xorcze, _ wmidanTa kavSirze,<br />

_ eklesiaze.<br />

ai, ras wers igi:<br />

_ `RvTiT boZebuli sazrdo orgvaria _ gvaswavlis<br />

fsevdo-dionise areopageli erTi mkvrivia da myari, meore _<br />

notio da Txevadi...<br />

mkvrivi sazrdo (...) myari da Znelad misaRebi sulieri<br />

sakvebia, romliTac adamianebi eziarebian marad ucvlel sinamdviles,<br />

amis simbolod dionise areopageli asaxelebs purs.<br />

puri simboloa im sulieri sazrdosi, romlis arqona<br />

ararsebobas udris. `puri Cueni arsobisa, momec Cuen dRes~<br />

_ naTqvamia saxarebaSi, sadac `puri arsobisa~ gagebulia,<br />

rogorc WeSmariti codna, RvTiT boZebuli sibrZne, goneba<br />

samyaros macocxlebel Zalad movlenili. yoveldRiuri puris<br />

moTxovniT Cven moviTxovT qristesTan maradiul ziarebas,<br />

radgan qriste aris puri da sicocxle Cveni.<br />

puri qristes sxeulis RvTaebriobasTan aris dakavSirebuli.<br />

iesos puris saxiT xelT upyria RmerTis sityva da<br />

azri ganivTebuli. wminda trapezi wminda sulis simboloa,<br />

xolo sakvebad motanili puri _ RmerTis sityvis, e.i. iesos<br />

xateba.<br />

XVII s. dasasruls warmoiSva mimdinareoba, purTayvanismcemlobis<br />

saxelwodebiT, romlis mimdevarnic Tayvans<br />

scemdnen purs da Rvinos, rogorc qristes sxeulisa da<br />

sisxlis ganivTebul simbolos~.<br />

j. SoSiaSvili `bizantiuri epistolografia da fsevdo<br />

dionise areopagelis werilebi~ gv. 56.<br />

exla axali aRTqmis teqsti unda gavixsenoT da rasakvirvelia<br />

netari Teofilaqte bulgarelis komentarebiT:<br />

4.1;, `maSin iesu aRmoiyvana udabnod sulisagan gamocdad<br />

eSmakisagan~<br />

_ 4;2; `da imarxa ormeoci dRe da ormeoci Rame da merme<br />

SeemSia~<br />

_ 4;3; `mouxda mas gamomcdeli igi da hrqua: ukueTu Sen<br />

250 251


xar me RmrTisaO, Tqu raiTa qvani ese pur iqmnen~<br />

4;3; `marTalia, macTurma moismina xma zecidan `ese ars<br />

Ze Cemi~, magram meore mxriv dainaxa, rom qristes moSivda<br />

da ver gaigo, Ze RvTisam rogorRa ganicada SimSili. rom<br />

darwmundes, mis cTunebas cdilobs da eubneba: `Tu Sen Ze<br />

RvTisa xar~, is liqnis mas, radgan fiqrobs, rom qriste<br />

raRacas malavs. albaT ikiTxav codva rad iqneboda qvebis<br />

purad gadaqceva, magram icode! eSmaks raSic ar unda mousmino<br />

_ codvaa. amasTan, eSmakma is ki ara Tqva: `dae es qva iyos<br />

purio~, aramed `qvebio~, raTa qristeSi sixarbis cduneba<br />

gaeRviZebina. magram mSierTaTvis xom erTi puric sakmarisia,<br />

amitom qristem arc mousmina mas~.<br />

4;3; xolo iesom miugo da hrqua: weril ars, rameTu ara<br />

puriTa xolo cxovndebis kaci, aramed yovliTa sityviTa,<br />

romeli gamovals pirisagan RmrTisa~.<br />

4;3; es damowmeba Zveli aRTqmidanaa amoRebuli da igi<br />

moses ekuTvnis. ebraelebi mananiT ikvebebodnen, rac puri<br />

ar iyo. magram maT yovelgvar moTxovnilebas akmayofilebda,<br />

radgan igi yvelaferi iyo imisda mixedviT, visac risi Wama<br />

moesurveboda Tevzis, kvercxisa Tu yvelisa~.<br />

netari Teofilaqte bulgareli `maTes saxarebis<br />

ganmarteba~.<br />

me Segnebulad moviyvane netari Teofilaqte bulgarelis<br />

komentarebi, raTa axalgazrda mkiTxvelma kargad gaiazros<br />

Tu ramdenad rTulia eSmakis mier qristes sacTuneblad<br />

warmoTqmuli kiTxva `qvis purad qcevi~-sa, razedac piesaSia<br />

saubari.<br />

upirvelesad unda gulisxmavyoT, rom `qvis purad qcevis~<br />

cTuneba eSmakisagan, mas Semdeg moxda miwier samyaroSi,<br />

rac RmerTma Tavisi Ze moavlina kacTa gamosaxsnelad dedamiwaze;<br />

Cveni eris winamZRvari, uwmindesi da unetaresi ilia II<br />

wers:<br />

`TviT ufali ase ganmartavs qveynad Tavis movlinebis<br />

mizans: esreT Seiyuara RmerTman sofeli ese, viTaremed, Zeca<br />

Tvsi mxolodSobili mosca mas, raiTa yovelsa, romelsa<br />

hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes cxovrebai saukunoi<br />

(ioane 3;16)<br />

gonebisaTvis miuwvdomeli am msxverplis wyalobiT ganqarda<br />

zRude RmerTsa da kacs Soris, adamians kvlav ganeRo<br />

samoTxis kari, gamoCnda gza maradiuli cxovrebisaken~.<br />

ilia II saSobao epistole 213 gv.<br />

1983-1984 ww.<br />

magram vidre am cTunebis sazriss ganvixilavT da ganvmartavT,<br />

unda gavixsenoT, rom mas win uZRoda adamis dacema<br />

da gamoZeveba samoTxidan. amis Sesaxeb, saintereso da Rrma<br />

wigni mogvepoveba, es aris baton z. kiknaZis 60 wigni: `saubrebi<br />

bibliaze~;<br />

ai, misgan ramodenime amonaridi:<br />

`idealuri azriT, adami Seiqmna RvTis `xatad, msgavsebad~,<br />

magram is gamoisaxa mokvdavi materiisgan, rogorc ukvdavi<br />

ideis xorcSesxma; sicocxlis sunTqvam (igive ruax elohim<br />

`suli RvTisa~) cocxal arsebad aqcia adami, romlis saxeli<br />

`miwis~ saxels (adamah) ukavSirdeba. imave sulma, romelic<br />

wylis bnel ufskrulebze dabudrebuli `Cekavda~ samyaros,<br />

Seqmna adami sulier arsebad...<br />

...(RvTis xatad da msgavsebad Seqmna, kerZod, imas niSnavs,<br />

rom adami Seiqmna Tavisufal arsebad, Tavisufali nebis myofelad<br />

da Semoqmedad msgavsad Tavisi gamCenisa. adamis maRal<br />

adgilze RvTis gaCenil samyaroSi mowmobs misi adgil-samyofeli,<br />

romelic mas gamCenma miuCina. `ufalma RmerTma baRi<br />

gaaSena edemSi, aRmosavleTSi, da dasva iq adami, romelic<br />

gamosaxa~) (dab. 2,8).<br />

`aiyvana ufalma RmerTma adami da daasaxla edemis baRSi<br />

mis dasamuSaveblad da dasacavad~ (dab. 2,15) `daasaxla edemis<br />

baRSi mis dasamuSaveblad da mis dasacavad~ ar gulisxmobs<br />

252 253


salukmapuro Sromas, imgvar muSakobas, romelic mouxda adams<br />

edemis karibWis gareT _ wuTisofelSi~...<br />

edemi qveynierebis Sauguli iyo, xolo am Saugulis<br />

SuagulSi izrdeboda ori xe _ `xe sicocxlisa~ (anu ukvdavebisa)<br />

da `xe keTilisa da borotis Secnobisa~. mTeli edemis<br />

baRi misi nayofebiTurT ekuTvnoda adams da evas. kacobriobis<br />

pirvel wyvils micemuli hqonda ufleba yoveli nayofis<br />

gemos xilvisa, garda erTisa, romlis Wamasac ukrZalavda<br />

RmerTi... `gaafrTxila ufalma RmerTma adami da uTxra: yvela<br />

xis nayofi geWmeva am baRSi. mxolod keTilisa da borotis<br />

Secnobis xis nayofi ar SeWamoT, radgan, rogorc ki SeWam,<br />

mokvdebi~ (dab. 2, 16-7). adams unda SeeWama ukvdavebis xis<br />

nayofi, rom ukvdavi yofiliyo edemis baRSi; ukvdavebis xili<br />

unda yofiliyo misi erTaderTi sazrdeli, misi fizikursulieri<br />

simrTelis wyaro. magram iswrafa gvelma da misi<br />

SegonebiT man meore xis nayofi airCia da mokvda. adami ara<br />

imdenad imis mizeziT mokvda, rom `sikeTisa da borotebis<br />

Secnobis xis~ nayofi SeWama, aramed ufro im mizeziT, rom<br />

ver moaswro ukvdavebis nayofis SeWma.<br />

`sikeTisa da borotebis~ nayofis gemosxilvam arsebiTad<br />

Secvala adamis buneba. `dauZaxa ufalma RmerTma adams da<br />

uTxra: adam, sada xar? miugo: Seni xma Semomesma baRSi da<br />

SemeSinda, SiSveli rom var, da davimale. uTxra (RmerTma):<br />

vin giTxra, SiSveli rom xar? im xis nayofi xom ar giWamia,<br />

me rom agikrZale?~ (dab. 3,9-11). adams Tvali ki aexila,<br />

rogorc gveli hpirdeboda, magram ra ixila, garda Tavisi<br />

siSiSvlisa; adamma dakarga ubiwoeba, bunebis uSualo gancda.<br />

misma axelilma Tvalma ixila, ufro sworad, Seqmna sikeTed da<br />

borotebad gaxleCili sinamdvile, rogorc surda yofiliyo<br />

samyaro kacobriobis mters, gvelis saxiT gamocxadebuls.<br />

kidec rom ar gandevniliyo adami edemidan, mas ukve dakarguli<br />

hqonda edemSi cxovrebis Zala. is ukve iyo naklovani<br />

arseba, romelic aRar Seesabameboda edemis srulyofilebas.<br />

`aexilaT Tvali orives da mixvdnen, rom SiSvelni iyvnen.<br />

Sekeres leRvis foTlebi da ardagebi gaikeTes~ (dab. 3,7).<br />

biblia mogviTxrobs ori adamis _ samoTxeSi myofis da<br />

samoTxidan gandevnili adamis ambavs. samoTxis adams, erTi<br />

arabibliuri Tqmulebis Tanaxmad, naTlis samoseli emosa,<br />

romelic aexada akrZaluli nayofis gemosxilvis Semdeg. amrigad,<br />

is fizikuradac Seicvala, naTeli mis sxeulSi bnelma<br />

Secvala: `gaukeTa ufalma adams da mis dedakacs tyavis<br />

samoseli da Semosa~ (dab. 3,21). aq miniSnebulia edemidan<br />

gandevnili adamis fizikuri saxecvlileba _ es niSani misi<br />

`tyavis samoselia~.<br />

ukvdavis Seqmnili adami da eva Tavadac ukvdavni unda<br />

yofiliyvnen, magram maT im nayofis gemosxilviT TavianT bunebaSi<br />

mokles is, rac ukvdavebis matarebeli iyo. amieridan,<br />

Tuki isini Seqmniden rasme an Sobdnen, maTi gaCenili mxolod<br />

mokvdavi SeiZleba yofiliyo~.<br />

z. kiknaZe `saubrebi bibliaze~ gv. 16-17-18;<br />

meoregan Teofilaqte bulgareli, udabnoSi eSmakisgan<br />

qristes gamocdis Sesaxeb ase wers:<br />

_ 4.1<strong>1.</strong> `sami cTuneba daTrguna ufalma: gemoTmoyvareoba,<br />

pativmoyvareoba da swrafva simdidrisaken anu angarebis siyvaruli.<br />

swored esenia vnebaTagan mTavarni, maSasadame, Tu<br />

maT daZlev, gacilebiT iolad daamarcxeb danarCenebsac~.<br />

netari Teofilaqte bulgareli `maTes saxarebis<br />

ganmarteba~.<br />

exla ki, me moviyvan amonaridebs dostoevskis romanidan<br />

`Zmebi karamazovebi~-dan. didi rusi mwerlis genialurobis<br />

gasaRebi imaSi mdgomareobs, rom misTvis kacobriobis istoriis<br />

Rrmad dafaruli sazrisi Zveli da axali aRTqmis<br />

teqstebSia daunjebuli. man, udabnoSi eSmakisgan iesos gamocdis<br />

`<strong>genialuri</strong> gaazreba warmoadgina romanis me-5 TavSi<br />

`didi inkvizitori~.<br />

_ `Ибо в этих трех вопросах как бы совокуплена в одно целое<br />

и предсказана вся дальнейшая история человеческая и явлены<br />

три образа, в которых сойдутся все неразрешимые исторические<br />

254 255


противоречия человеческой природы на всей земле. Тогда это<br />

не могло быть еще так видно, ибо будущее было неведомо, но<br />

теперь, когда прошло пятнадцать веков, мы видим, что все в<br />

этих трех вопросах до того угадано и предсказано и до того<br />

оправдалось, что прибавить к ним или убавить от них ничего<br />

нельзя более более~<br />

Ф. Достоевский, `Братья Карамазовы~ стр. 277.<br />

qriste modis dedamiwaze, raTa jojoxeTSi Cavardnili<br />

adami gamoixsnas. amisTvis gankacda da igi adamianuri bunebiT<br />

Seimosa, raTa miiRos tkivilis is simware da simuxTle, rac<br />

adamianuri bunebis Tvisebaa, da RvTaebrivi bunebisTvis ki<br />

ucxo da miuRebeli.<br />

magram, isev da isev Cvens gulSi gaxmiandeba mtanjveli<br />

kiTxva:<br />

_ ratom ar iRebs ufali am cTunebas?<br />

aki, rogorc ukve moviyvane netari Teofilaqte bulgareli<br />

Tavis ganmartebaSi brZanebs, rom raSic ar unda daugdo<br />

yuri eSmaks _ ukve codvaa.<br />

magram yvelaze mniSvnelovani albaT dostoevskis `did<br />

inkvizitorSi~ is aris, rom `qvis purad qcevas~ is ukavSirebs<br />

adamianis mTavar did Rirebulebas _ Tavisufal nebas.<br />

aki, wmida mamebi ase weren:<br />

`...adamiani ara Tu xilul qmnilebebze ufro aRmatebuli<br />

da Rirebulia, aramed uxilav sulier qmnilebebzec, anu<br />

RmerTis msaxur sulebze, angelozebzec ki rameTu miqael da<br />

gabriel mTavarangelozebzec ki ar brZana Semoqmedma RmerTma<br />

Cvens xatad da msgavsad SevqmnaTo (dab. 1-26), aramed mxolod<br />

adamianis gonier arsebaze _ mis ukvdav gonier sulze Tqva<br />

ase...~<br />

wmida makari didi, egvipteli61 .<br />

`RmerTma adamians Tavisufali neba mianiWa, radgan mas<br />

roboti ki ar sWirdeboda, aramed namdvili srulyofili<br />

arseba~<br />

wmida petre damaskeli.<br />

kacobriobis boroti suli, romelsac f. dostoevski<br />

uwodebs `saSinel da gonier suls~, `TviTganadgurebisa<br />

da aryofnis suls~ f. dostoevski `Zmeb karamazovebSi~ ase<br />

mimarTavs ufals Cvensas, ieso qristes:<br />

_ `К чему же теперь пришел нам мешать?~<br />

anu, isev ganvmeordebi, is ambobs:<br />

_ Sen moxvedi, raTa adamians Tavisufali neba mianiWo,<br />

msgavsad RmerTis xatisas.<br />

da am saubarSi gamokrTeba, Tu raoden didi iyo cTuneba<br />

da ra saSineli Sedegi mohyveboda mas.<br />

Sedegis warmosaxva SesaZlebelia, ufro naTlad, roca<br />

Teofilaqte bulgareli Tavis komentarebSi, aseT ganmartebas<br />

ukeTebs im adgils, sadac qriste jvars acves:<br />

27. 33-37.<br />

`Txemis adgili imitom ewodeba im adgils, rom gadmocemis<br />

mixedviT, iq iyo dakrZaluli adami: rogorc adamTan Cven<br />

yvela movkvdiT, ise unda gavcocxldeT qristesTan~.<br />

netari Teofilaqte bulgareli `maTes saxarebis ganmarteba~,<br />

gv. 256.<br />

gavcocxldebiT qristesTan erTad, anu Tavisuflebas<br />

movipovebT. aki, pavle mociquli wers: _ `ufali sulia,<br />

xolo sadac aris suli uflisa, iq Tavisuflebaa~ (2 korin.<br />

3;17).<br />

dostoevskis naweri srulyofili axsnaa am sakiTxisa. ai<br />

rogor mimarTavs eSmas romanSi `didi inkvizitori~ iesos:<br />

`... Ибо ничего и никогда не было для человека и для<br />

человеческого общества невыносимее свободы! А видишь ли<br />

сии камни в этой накой раскаленной пустыне? обрати их в<br />

хлеба, и за тобой побежит человечество как стадо, благодарное и<br />

послушное, хотя и вечно трепещущее, что ты отымень руку свою<br />

и прекратится им хлеба твой~ Но ты не захотел лишить человека<br />

сводобы и отверг предложение, ибо какая же свобода, рассудил<br />

256 257


ты, если послушание куплено хлебами? Ты возразил, что человек<br />

жив не единым хлебом, но знаешь ли, что во имя этого самого<br />

хлеба земного и восстанет на тебя дух земли и сразится с тобою,<br />

и победит тебя, и все пойдут за ним,...<br />

...пройдут века и человечество превозгласит устами своей<br />

премудрости и науки, что преступления нет, а стало быть, нет и<br />

греха, а есть только голодные~.<br />

Ф. Достоевский `Братья Карамазовы~ 277 стр.<br />

dostoevskis, `didi inkvizitori~-dan mxolod im amonaridebs<br />

moviyvan, romelic dagvexmareba, piesaSi dasmuli<br />

Temebis gasarkvevad;<br />

aqedan umTavresia, es sityvebi:<br />

`... ты забыл, что спокойствие и даже смерть человеку<br />

дороже свободного выбора в познании добра и зла? нет ничего<br />

обольстительнее для человека, как свобода его совести, но нет<br />

ничего и мучительнее~.<br />

Ф. Достоевский `Братья Карамазовы~ 283 стр.<br />

Tavzardamcemia am teqstis kiTxva, radgan ar SeiZleba ar<br />

vicnoT Tanadrouli samyaros cTomani da saSiSi gzebi. da me<br />

moviyvan isev ramodenime fragments:<br />

`Никакая наука не дает им хлеба, и пока они будут оставаться<br />

сводобными, но кончится тем, что они принесут свою свободу к<br />

ногам нашим и скажут нам: `Лучше поработите нас, но накормите<br />

нас~.<br />

Ф. Достоевский `Братья Карамазовы~ 278 стр.<br />

ai, meore winaswarmetyveleba am cTomili samyarosi:<br />

`И И если за тобою во имя хлеба небесного пойдут тысячи и<br />

десятки тысяч, то что станется с миллионами и с десятками тысяч<br />

миллионов существ, которые не в силах будут пренебречь хлебом<br />

земным для небесного? Иль тебе дороги лишь десятки тысяч<br />

великих и сильных, а остальные милионны, многочисленные,<br />

как песок морской, слабых, но любящих тебя, должны лишь<br />

послужить материалом для великих и сильных? Нет, нам дороги<br />

и слабые... слабые...~<br />

Ф. Достоевский `Братья Карамазовы~ 278 стр.<br />

magram me ase davsvamdi kiTxvas:<br />

_ SegviZlia ki vTqvaT, rom Tanamedrove, cTomil samyaroSi<br />

`qva ar iqca purad?~<br />

adamiani Tavisi Tavisufali nebis meoxebiT, mudam da<br />

yovel wams samyaros winaSe warsdgeba, da ase is Tavisi Tavis<br />

arCeviTa da dafuZnebiTá is irCevs, im samyaros, romelSic<br />

myofobs, anu is pasuxismgebelia erTnairad, rogorc Tavis<br />

Tavze, aseve im samyaroze, romelSic myofobs, _ rac misi<br />

arCevanis Sedegia.<br />

amaze araerTi filosofosi werda, maT Soris am Temas<br />

yvelaze metad gamokveTdnen monteni da Sopenhaueri 62 da amtkicebdnen,<br />

rom adamiani cxovrobs ara obieqturad mocemul<br />

samyaroSi, rogorc es Cveulebriv saR gonebas warmoudgenia,<br />

aramed is cxovrobs Tavis mier arCeul, zogi ambobs warmosaxul<br />

samyaroSi.<br />

_ da ra xdeba Tanamedrove, cTomil samyaroSi?<br />

yvelaze Tavzardamcemia miwieri samyarosadmi monoba, rac<br />

imaSi gamoixateba, rom xdeba nebismieri survilis myisieri aRsruleba<br />

sinanulis gareSe. da es gzavnili igzavneba msoflio<br />

xatis, _ televiziis meSveobiT yovel wams Tu ara, yovel<br />

saaTs kacobriobis yvela kuTxeSi. am msoflio xatma-televiziam<br />

udidesi roli Seasrules, raTa ise dapataravebuliyo<br />

msoflio, rogorc amas iaspersi wers, rom igi romze ufro<br />

patarad qceuliyo.<br />

ras niSnavs es?<br />

iqneb imas, rom adamiani erTnairad SeiZleba iqces marTvadi,<br />

_ am `erTnairad~ dapataravebul msoflioSi?<br />

da am `erTnairad~ dapataravebuli msoflios, cTomili<br />

samyaros udidesi Secodebaa, misi sulieri siZabune da gonebis<br />

dabindva, radgan is, Tavisufali nebis gaigivebas axdens<br />

nebismieri survilis aRsrulebasTan.<br />

es gzavnili yovel saaTs sareklamo rgolebis meSveobiT<br />

258 259


igzavneba Tanamedrove samyaroSi da daTrgunuli adamiani<br />

Tanadroul pulsacias adevnebuli da dabrmavebuli miuyveba<br />

am mcdar gzas.<br />

piesaSi `xelovanis gza~ aRiwereba, Tu rogor ebmis erTmaneTs<br />

Tanadrouli samyaros simbolos, teqnikis monapovars anu<br />

nebismieri sagans Tavisufali nebis dakargva. amis simboluri<br />

gamoxatulebaa scenaze dakidebul purebs Soris Tanamedrove<br />

adamianis gamomxatavi sagnebis ganfenaa.<br />

Tanamedrove moralistebi wignebs aRar qmnian, maTi maqsimebi<br />

ilustraciebis meSveobiT udidess zemoqmedebas axdenen<br />

kacobriobaze _ maTi mTeli `Zalisxmeva~ ki iqiTken aris<br />

mimarTuli, raTa Tavisufali nebis gaigiveba moaxdinon myisierad<br />

aRsrulebul survilTan. mag. amis saukeTeso nimuSia<br />

qarTul satelevizio sivrceSi _ sasmel `spraitis~ reklama.<br />

Tumca `spraitis~ boTls rqebi ar mouCans, magram reklamaSi<br />

sityva-sityviT imeoreben eSmakis sityvebs:<br />

miende wyurvilis gemos da Sen Tavisufali iqnebi.<br />

isini, Tanamedrove moralistebi imaze muSaoben, raTa adamianis<br />

nebisyofa moadunon da gonis nacvlad vnebebiT savse<br />

skivri usaxsovron.<br />

am moralistebis `didi muSaobis Sedegad~ adamians aRar<br />

rcxvenia imisa, rom mas ara aqvs nebisyofa da Tu is mas<br />

`iyidis~. Tumca es SeuZlebelia da am sazareli iluziiT<br />

yoveldRe xdeba misi, Tanamedrove adamianis dapureba.<br />

mag: is yidulobs sigaretis gadagdebis meTods, _ rac<br />

misi nebisyofis ukugdebiT moxerxdeba. amiT, is vnebaTagan<br />

erT-erT yvelaze saSiSs _ gemoTmoyvareobas ejaWveba yovelgvari<br />

moridebisa da uxerxulobis gareSe.<br />

ase xdeba Tanamedrove adamianis nebisyofisa da Zalis<br />

Sesyidva, sanacvlod ki mas vnebebiT savse yuTs Cuqnis, _<br />

Tanamedrove inkvizitoris gzavnils.<br />

Tumca piesaSi, _ sakiTxi xelovnebis warmosaxviT samyaroSi<br />

xdeba. yvela Temas rom Sevexo da avxsna, amisaTvis<br />

sul cota ori wignis dawera damWirdeba.<br />

yuradRebas iqcevs inkvizitoris siityvebi, romelic<br />

aRrevas axdens sityvebisa da azrisa. is, Tavisi bunebidan<br />

gamomdinare cils swamebs ufals da surs masze keTilad<br />

mogvaCvenos Tavi. TiTqos mas ufro metad ecodeba adamiani,<br />

vidre RmerTs da viTomcda amisTvis surs qvis purad qceva<br />

anu sustebisa da uZlurTa dapureba.<br />

radgan adamianTa umravlesoba misi azriT aris susti,<br />

uZluri da arc ZaluZs aitanos tanjva da ar ZaluZs daTmena.<br />

amiT eSma aRiarebs, Tavis mTavar azrs, rom adamianTa<br />

umravlesoba ganwirulia iyos misi msaxuri.<br />

f. dostoevskis sazareli da Tavzardamcemi winaswarmetyveleba<br />

axda. literaturaSi es aisaxa imiT, rom man Tavis<br />

`gmirad~ _ `antigmiri~ gamoiyvana. is, vinc erTaderT<br />

Rirsebad yofierebis, vnebebisadmi monobasa da amis gulwrfel<br />

aRiarebas sTvlis. es gulwrfeloba sulac ar niSnavs, rom<br />

is emzadeba sinanulis kibeze aRsavlelad. ara, es carieli,<br />

uwonado aRiarebaa, riTac aRsarebis udidesi mniSvneloba<br />

man kacobriobisda savalalod uwonadod aqcia. XX saukunis<br />

yvelaze didi aRsareba es a. kamius `dacema~-a.<br />

da ratom aris es SesaZlebeli?<br />

me aq moviyvan isev da isev Rrmad morwmune n. berdiaevis<br />

sityvebs, _ riTac davasruleb komentars _ Tumca sinamdvileSi<br />

problemasa da Temebs mxolod nawilobriv Sevexe.<br />

n. berdiaevi ase wers:<br />

`Почему возможна трагедия познания, почему свет Логоса<br />

не всегда освещает познавательный путь человека как существа<br />

духовного, превышающего мир?~<br />

Н. Бердяев. `Царство духа и царство Кесаря~. 291 стр.<br />

da iqve, is pasuxobs am kiTxvas:<br />

Познание не есть только интеллектуальный процесс, в нем<br />

действуют все силы человека, волевое избрание, притяжение и<br />

отталкивание от истины~<br />

Н. Бердяев `Царство духа и царство Кесаря~ стр. 29<strong>1.</strong><br />

260 261


79. piesis komentari:<br />

`is naTlis angelozs emsgavseba!<br />

da wyvdiad RameSi mosCans suli!<br />

sulis moZraoba! sulis gza!<br />

suli aravisa da arafers, rom ara hgavs!!<br />

J. siraZe `xelovanis gza~, gv. 83.<br />

m. haidegeri aseT interpretacias gvTavazobs:<br />

_ `Áûòü ïîýòîì â ñêóäíîå âðåìÿ _ çíà÷èò, âîñïåâàÿ,<br />

óêàçûâàòü íà ñëåä óøåäøèõ Áîãîâ. Ïîýòîìó-òî âî âðåìÿ<br />

ìèðîâîé íî÷è ïîýò ñêàçûâàåò Ñâÿùåííîå. Âîò ïî÷åìó<br />

ìèðîâàÿ íî÷ü ó øëüäåðëèíà _ ñâÿùåííàÿ íî÷ü~.<br />

Ì. Õàéäåããåð, `Ïåòü _ äëÿ ÷åãî~, ñòð. 184.<br />

magram, is rasac haidegeri uwodebs ñâÿùåííàÿ íî÷ü _ aris<br />

naTlis angelozis moCvenebiTi saxidan warmomdgari,- iluzia<br />

wmindaTawminda naTebisa. am sazarel droebaSi, is aRiwereba,<br />

rogorc RvTaebrivi cialisa da naTelis gamqrali kvali.<br />

da rac niSneulia zogierTi Tanamedrove egzistencialistebis<br />

nawerebSic, `naTlis angelozis~ cru gamonaTeba krTeba,<br />

sadac RvTaebrivi xmis mosmena, an gamonaTeba _ yofierebis<br />

CarCoSi Camwyvdeuli aRiwereba. cxadia, aq upirvelesad haidegerisa<br />

da iaspersis filosofias moviazreb.<br />

nikoloz berdiaevi mkacrad da odnavi ironiiT wers:<br />

_ `Ñîâåðøåííî íåïîíÿòíî, êàê ÷åëîâåê Dasein (munyofierebis)<br />

ìîæåò âîçâûñèòüñÿ íàä íèçîñòüþ ìèðà, âûéòè èç<br />

öàðñòâà Das man~<br />

Í. Áåðäÿåâ `Öàðñòâî äóõà è öàðñòâî êåñàðÿ~, 291 ñòð.<br />

da iqve daamatebs:<br />

`Äëÿ ýòîãî â ÷åëîâåêå äîëæíî áûòü âûñøåå íà÷àëî,<br />

âîçâûøàþùåå åãî íàä äàííîñòüþ ìèðà, ýêçèñòåíöèàëèñòû<br />

àíòèðåëèãèîçíîãî òèïà òàê íèçêî ìûñëÿò î ÷åëîâåêå,<br />

òàê ïîíèìàþò åãî èñêëþ÷èòåëüíî ñíèçó, ÷òî îñòàåòñÿ<br />

íåïîíÿòíûì ñàìîå âîçíèêíîâåíèå ïðîáëåìû ïîçíàíèÿ,<br />

âîçãîðåíèå ñâåòà Èñòèíû~.<br />

Í. Áåðäÿåâ, `Öàðñòâî äóõà è öàðñòâà Êåñàðÿ~, 291 ñòð.<br />

80. piesis komentarebi:<br />

me Semiyvarda samyaros wyvdiadiT mosili Rame<br />

avadoba am epoqisa,<br />

da ganZarcvuli suli.<br />

romlis samoseli<br />

sazarelma qariSxalma miitaca,<br />

J. siraZe `xelovanis gza~ gv. 84.<br />

emanuelo godebs, radgan is codvad miiTvlis wyvdiadiT<br />

mosili Ramis siyvaruls da roca, martin haidegeri cdilobs<br />

aRweros es `wyvdiadiT mosili Rame~, is aseT interpretacias<br />

gvTavazobs:<br />

`dgeba saRamo, mas Semdeg rac `samni SeTanxmebulni~ _<br />

heraklem, dionisem da qristem datoves dedamiwis samyaro,<br />

saRamo Ramisken gadaixreba~.<br />

logikuri wakiTxvis SemweobiT Cven SeiZleba ukeTes<br />

SemTxvevaSi paradoqsi aRmovaCinoT, an, ubralod sityvaTa<br />

Jonglioroba.<br />

magram es sityvebi iseTi profetis mier iwereba, rogorc<br />

magaliTad heraklitea. da Cven asociaciiT, gagvaxsendeba misi<br />

cnobili fraza:<br />

`mze ara marto marad axalia, aramed maradRe axalic~.<br />

es fraza migvaxvedrebs, rom heraklite da haidegeri Tumca<br />

erTdaigive instrumentze ukravs, magram sxvadasxva musikas.<br />

mivaqcioT yuradReba, rom haidegerTan msoflio Ramis<br />

daRameba unda ganvicadoT ara rogorc raRac totaluroba,<br />

romelic erTbaSad gveZleva, aramed msoflio Rame unda ganvicadoT,<br />

rogorc yoveli wamis, sazareli wamis saukuned<br />

qceva.<br />

_ es niSnavs, rom msoflio Rame Ramisken gadaixreba. am<br />

sazarel daRamebas, Tavzardamcemad ganicdis emanuelo; da is<br />

monawile xdeba haidegeris sityvebis:<br />

_ `msoflio Rame ufro da ufro ganavrcobs mrume wyvdiwyvdi- ads~.<br />

aq ukve azri gonebis sicxadiT ki aRar iwereba, radgan<br />

262 263


Cven wminda musikis sferoSi gadavdivarT da vismenT godebas,<br />

romelic RvTaebrivis ganqrobisgan mogvrili didi tkivilisgan<br />

moedineba. cxadia, filosofia aq Tavis sazRvrebidanaa<br />

gasuli da ase iqceva is, im filosofiad, romelzedac<br />

platoni ocnebobda: dauwereli teqstis filosofiad. aq<br />

epoqis is avadoba aRiwereba, romlis aRsawerad tarkovski<br />

`apokalifsis~ am fragments airCevs:<br />

`netar ars, romeli ikiTxvides da romelni ismenden sityuaTa<br />

amis winaswarmetyuelebisaTa da daimarxon, ra igi mas<br />

Sina weril ars, rameTu Jami axlo ars~ (gam. 1, 3), rasac<br />

a. tarkovski aseT komentars ukeTebs:<br />

_ `magram Cven ar viciT da ar SegviZlia vTqvaT, rodis mova<br />

es dro da ranairad aris igi `axlos~, _ es Cven ar viciT.<br />

es SeiZleba moxdes xval, an aTasi wlis Semdeg da swored<br />

masSi vpoulobT adamianis mTel sazriss, adamianisa, romelic<br />

iRebs pasuxismgeblobas Tavis cxovrebasa da qmedebaze~.<br />

a. tarkovski `apokalifsi~ mTargmn. d. akriani, gv. 20<strong>1.</strong><br />

m. haidegeri, Tavis genialur reqviemSi igulisxmeba _<br />

`risTvis vimRero?~ ase wers:<br />

_ `es dro daRdasmulia RmerTis armosvliT (Zvel qar-<br />

Tulad es ase iTqmis _ `piraSkmuloba RvTisa~), misi imedgacruebiT~.<br />

da m. haidegeri ase agrZelebs:<br />

_ `... RmerTis imedgacrueba niSnavs, rom araviTar RmerTs<br />

ukve aRar ZaluZs saCinod da ase fxizlad Semoikribos Tavis<br />

irgvliv adamianebi da sagnebi, radgan am SemokrebiT msoflio<br />

istorias ver aqcevs erTis harmoniad da cxadia, am msoflioSi<br />

adamianis myofoba veRar Caiwereba~.<br />

m. haidegeri _ `risTvis vimRero?~ Targm. rus. J. siraZe.<br />

emanuelos `avadoba~ _ `RmerTis wasvlaze mianiSnebs~,<br />

Tumca rom mas Seuyvarda `wyvdiadiT mosili Rame~ _ es<br />

niSnavs, rom RmerTis wasvla, misi droebis es avadoba, mis<br />

bedTan aris gadajaWvuli da man, rogorc xelovanma unda<br />

gaiazros, gadalaxos da iwvdomos am avadobis simZime.<br />

exla ki mivadeqiT yvelaze rTul sakiTxs:<br />

`da ganZarcvuli suli<br />

romlis samoseli<br />

sazarelma qariSxalma miitaca~.<br />

J. siraZe `xelovanis gza~<br />

es metismetad rTuli pasaJia. ganZarcvuli suli im avadmyofi<br />

epoqis pirmSoa, raSidac emanuelo daeWvda da es iWvi<br />

ukve misi danaSaulia, radgan am iWvSi ido mamis uaryofac<br />

da misi sikvdilic.<br />

ganZarcvuli suli _ es igavmiuwvdomeli xilvaa sulisa,<br />

im sulisa, romelic Tanamedrove avadmyofi epoqis SekveTiT<br />

axerxebs jer orad gaixliCos da romelSic TiTqosda sikeTisa<br />

da borotebis ganyofa ar xdeba da ufro metic viTomcda<br />

RvTaebrivis gonmiuwvdom naTebaSi maTi ganqvroba mimdinareobs,<br />

rogorc es magaliTad, fr. nicSes am frazaSi:<br />

_ `Ñòûäèòüñÿ ñâîåé áåçíðàâñòâåííîñòè _ ýòî îäíî èç<br />

ñòóïåíåé òîé ëåñòíèöû, íà âåðøèíå êîòîðîé ñòûäÿòñÿ òàêæå<br />

ñâîåé íðàâñòâåííîñòè~.<br />

Ôð. Íèöøå, `Ïî òó ñòîðîíó äîáðà è çëà~, ñòð. 295<br />

sartric63 cdilobs am mdgomareobis aRweras, magram ufro<br />

ugergilod:<br />

`Òðåâîãà åñòü, äàæå åñëè åå ñêðûâàþò~.<br />

Semiyvarda samyaros wyvdiadiT mosili Rame _ Semiyvarda,<br />

imasac niSnavs, rom xelovani Tavis droebazea Seyvarebuli, da<br />

mijaWvuli, radgan es misi bedisweraa. is, Tavisi sulismieri<br />

gziT, Tavisi xat-saxeebiT asaxavs Tavis droebas, Tavis epoqas.<br />

epoqa _ aris misi samoseli, _ anu yvelaferi, rac iTqmis<br />

xelovanis mier, nasazrdoebia misive cxovrebidan.<br />

sazareli qariSxali _ is Tavzardamcemi movlenaa, romelsac<br />

n. berdiaevi aRwers, rogorc xelovani da filosofi:<br />

_ `... sul erTianad gamqrala mziT gasxivosnebuli sicocxlis<br />

sixaruli. zamTris kosmiur qartexils erTianad<br />

Camouglejia yvelafrisTvis safarveli... uxrwneli silamazis<br />

264 265


xatebad movlenili erTiani sxeuli daSlila, danawevrebula<br />

da geCveneba, rom aRarasodes dadgeba kosmiuri gazafxuli...<br />

TiTqos pikasoseuli saSineli zamTris Semdeg samyaro verasodes<br />

ayvavildeba ise, rogorc es xdeboda adre...~<br />

n. berdiaevi. `xelovnebis krizisi~. gv. 189.<br />

roca m. haidegeris filosifias ganixilavda, erTi komentatori<br />

ase werda:<br />

– `ñòðóêòóðó ÷åëîâå÷åñêîãî áûòèÿ â åå öåëîñíîñòè<br />

Õàéäåããåð îáîçíà÷àåò êàê `çàáîòó~. Îíà ïðåäñòàâëÿåò ñîáîé<br />

åäèíñòâî òðåõ ìîìåíòîâ: ìîìåíòîâ<br />

<strong>1.</strong> áûòèå _ в мире<br />

2. Çàáåãàíèÿ âïåðåä<br />

3. Áûòèÿ ïðè âíóòðèìèðîâîé ñóùåì.<br />

`Ñîâðåìåííàÿ Ñîâðåìåííàÿ áóðæóàçíàÿ ôèëîñîôèÿ~ ôèëîñîôèÿ ñòð. 292.<br />

da me TviToeul momentTan haidegeris `samni SeTanxmebuli~-s<br />

saxeli davwere:<br />

<strong>1.</strong> dionise 2 _ herakle, 3 _ ieso qriste.<br />

8<strong>1.</strong> piesis komentari:<br />

me Semiyvarda filosofosi da poeti,<br />

datanjuli da mocaxcaxe<br />

radgan, iq dadga<br />

sadac arafris gamoTqma ar SeiZleba<br />

da vixileT qmnadobis procesi<br />

_ mzis Riaoba<br />

_ da azris azri<br />

_ azri _ aravis da arafers, rom ara hgavs,<br />

_ grZnoba _ aravisa da arafers, rom ara hgavs~<br />

J. siraZe `xelovanis gza~ gv. 84.<br />

am strofis gasagebad, me moviSvelieb hiordelinis Semoqmedebas.<br />

mis SemoqmedebaSi _ `iq dadgoma~, anu kaSkaSa mzis<br />

sicxadis pirispir warsdgoma imiT dasrulda, rom hiordelinis<br />

bavSvuri miamitobiTa da gasaocari sinaziT mosilma<br />

diadma sulma ver miiRo saukunis avadoba, _ da rogorc<br />

m. haidegeri wers:<br />

_ `... is sigiJem moicva da dedis saxlSi brundeba~<br />

da ai, ras wers igi (hiordelini) Tavad:<br />

_ `Zlevamosili stiqioni, cecxli zecisa da adamianTa<br />

simSvide, maTi SezRuduloba da kmayofileba yovelTvis<br />

mTrgunavda da rogorc gmirebze amboben xolme Semdeg, mec<br />

SemiZlia vTqva:<br />

_ `apolonma mZlia da damca~. (xazgasma Cemia _ J. siraZe)<br />

da ukve haidegeri aRwers _ `iq dgomas~, _ sadac arafris<br />

gamoTqma ar SeiZleba.<br />

`Warbma naTelma wyvdiadSi Caagdo poeti~, _ magram haidegeri<br />

araswor interpretacias gvTavazobs, roca aseT kiTxvas<br />

svams:<br />

`kidev raime sabuTia saWiro imis saCveneblad, rom misi<br />

saqmianoba saSiSia~, m. haidegeri `hiordelini da poeziis<br />

arsi~ mTargmn. n. gelaSvili. gv. 245<br />

ueWvelia, rom, poetis Semoqmedeba saSiSia, SeiZleba iTqvas,<br />

Tavzardamcemic, magram hiordelini xom haidegerisTvis aris<br />

bedisweris mier, erTdroulad gamorCeuli da ganwiruli<br />

poeti, romelzedac Tavad haidegeri wers:<br />

_ `poezia hiordelinisa aRbeWdilia poeturi mowodebiT<br />

_ sakuTriv Semoimoqmedos poeziis arsi.<br />

... magram poetis Sesaxeb poeturi Semoqmedeba gana ar aris<br />

niSani gzaSemcdari TviTasaxvisa da amave dros gamotydoma<br />

samyarouli sisavsis arqonaSi?~.<br />

m. haidegeri `hiordelini da poeziis arsi~ Targmn. n.<br />

gelaSvili.<br />

berw droSi poeti veRar qmnis, radgan misi unayofobis<br />

mizezi misi daeWvebaa Tavad SemoqmedebiT procesSi, _ Cems<br />

piesaSi es ase iTqmis:<br />

`mzis Riaoba<br />

da azris azri<br />

266 267


azri, _ aravisa da arafers, rom ara hgavs.<br />

grZnoba _ aravisa da arafers, rom ara hgavs~.<br />

J. siraZe. `xelovanis gza~ gv. 84.<br />

amitomac am dros poeti miubrundeba Tavad SemoqmedebiT<br />

process da mis kvlevas awarmoebas.<br />

es niSnavs, rom is, mzis sicxades usworebs Tvals, anu<br />

STagonebis igavmiuwvdomel gzaSi `imzireba~ an, masze wers.<br />

ai, ras vkiTxulobT martin haidegeris esse-Si:<br />

`Ñóùíîñòè ïîýòà, èñòèííîãî ïîýòà â òàêîå âðåìÿ ìèðà,<br />

ñâîéñòâåííî òî, ÷òî èç âñåé ñêóäíîñòè âðåìåíè òâîð÷åñêèì<br />

âîïðîñîì äëÿ íåãî ñòàíîâèòüñÿ ïðåæäå âñåãî ïîýòè÷åñêîå<br />

òâîð÷åñòâî è ïðèçâàíèå ïîýòà~.<br />

Ì. Õàéäåããåð, `Ïåòü _ äëÿ ÷åãî?~ 184 ñòð.<br />

da Semdeg haidegeri agrZelebs:<br />

`Áûòü ïîýòîì â ñêóäíîå âðåìÿ _ çíà÷èò âîñïåâàÿ,<br />

óêàçûâàòü íà ñëåä óøåäøèõ áîãîâ. Ïîòîìó-òî âî âðåìÿ<br />

ìèðîâîé íî÷è ïîýò ñêàçûâàåò Ñâÿùåííîå. Âîò ïî÷åìó<br />

ìèðîâàÿ íî÷ü ó øëüäåðëèíà _ ñâÿùåííàÿ íî÷ü.~<br />

М. Хаидеггер `Ïåòü – äëÿ ÷åãî?~ 184 ñòð.<br />

magram Cven yuradRebas ipyrobs da Semdeg gvaforiaqebs<br />

Tavad is faqti, rom SemoqmedebiTi procesis kvleva, _ STagonebaSi<br />

Camzera, _ uciloblad ukavSirdeba wasul RmerTebs<br />

da maT mier datovebul nakvalevs.<br />

erTis SexedviT haidegeris moyvanili sityvebi:<br />

_ `poeturad cxovreba niSnavs RmerTTan pirispir dgomasa<br />

da saganTa arsis siaxloviT gaTangulobas. `poeturia~<br />

yofiereba Tavis safuZvelSi, amave dros niSnavs: rogorc<br />

daarsebuli is damsaxureba ki ara, saCuqaria~.<br />

m. haidegeri, `hiordelini da poeziis arsi~, 243 gv.<br />

mTargmn. n. gelaSvili.<br />

berw droSi moqceul poets esadageba es sityvebi, Tu<br />

ubralod es Secdomaa? radgan, rogorc TviTon aRniSnavs<br />

jer erTi: poeturad cxovreba niSnavs RmerTTan pirispir<br />

dgomas.<br />

magram cxadia, berw droSi es ver ganxorcieldeba, radgan<br />

Tumca gajiutebuli da uazrod gaxevebuli poeti dgeba<br />

kaSkaSa mzis sicxadis winaSe. magram mowiwebisa da kdemis<br />

gareSe RmerTi ar midis poetTan da es ver gansruldeba da<br />

wasuli RmerTis nakvalevi da misi diadi naTeba abrmavebs<br />

hiordelins.<br />

arc saganTa arsis siaxloviT gaTanguloba gveZleva, _<br />

radgan didi sagnebi gaurbian im adamians, vinc locvis da<br />

mowiwebis gareSe bedavs maTTan miaxlebas, vinc eZiebs anu<br />

manamde ar irwmuna, vidre ar ixila.<br />

hiordelinze (miuxedavad imisa, rom is goeTes epoqas ganekuTvneba)<br />

Cven SegviZlia is tragikuli sityvebi gamoviyenoT,<br />

rac oqtavio passim ortega-i-gasetze warmoTqva:<br />

_ `mas SeuZlia mzes miaSterdes da Tavisi Crdili, gamosaxuleba<br />

ver dainaxos~, `igi sakuTar sikvdils ver gani cdida~.<br />

apokalifsuri Jamis xelovnebis `kanoni~ aseTia. is<br />

msoflio Ramis, qmnadobis procesis igavmiuwvdomel procesTan<br />

gajiutebiT gaaCerebs Semoqmeds. haidegeri wers:<br />

`È âñå æå ìèðîâóþ íî÷ü ñëåäóåò ìûñëèòü êàê ó÷àñòü,<br />

ñâåðøàþùóþñÿ ïî òó ñòîðîíó ïåññèìèçìà è îïòèìèçìà~,<br />

`Ïåòü äëÿ ÷åãî?~ Ì. Õàéäåããåð. 182 ñòð.<br />

cxadi xdeba, rom emanuelo cdeba, roca fiqrobs, rom aq,<br />

STagoneba-qmnadobis procesSi Camzerisas, SesaZloa miswvdes<br />

azris azrs azrs.<br />

Tanamedrove xelovnebis nimuSebma gagvimJRavnes, rom `azris<br />

azri~ mxolod iluzia, Cixi iyo, romlis iqiT vixileT<br />

RmerTs ganSorebuli samyaros gaucxoebuli sagnebi, an rogorc,<br />

haidegeri wers: `ufskrulze Camokidebuli sagnebi~. Tu<br />

Tvals mivadevnebT Tanamedrove xelovnebas, misi nawarmoebis<br />

mTavari personaJia erTis mxriv massis adamiani, romelsac<br />

pirobiTad SeiZleba aravin vuwodoT, _ da romelmac moitana<br />

swored ara sulis rafinireba da azrovnebis simaRle, aramed<br />

268 269


sxeulis yvela cToma, _ misi yvela survilis usasrulod<br />

gazrda da gazviadeba.<br />

ortega i gaseti roca definicias gvTavazobda, imedovnebda<br />

kidec, rom Tanamedrove xelovani, _ wminda sulis darad<br />

SesZlebda kidec camde aRsvlas da kosmosis xmis gaJRerebas:<br />

_ `poeti iwyeba iq, sadac mTavrdeba adamiani. erTis bedi<br />

Tavisi adamianuri gziT siarulia, meores misia _ ararsebulis<br />

Seqmna~.<br />

ortega-i-gaseti `xelovnebis dehumanizacia~, 62 gv.<br />

mTargmn. b. bregvaZe.<br />

an meoregan<br />

`pirovnuli, rogorc yvelaze adamianuri, yvelaze ufro<br />

gadaWriT uariyofa axali xelovnebis mier. amas gansakuTrebiT<br />

naTlad gvimowmebs musika da poezia~.<br />

ortega i gaseti `xelovnebis dehumanizacia~. 51 gv. mTargmn.<br />

b. bregvaZe<br />

Tumca samwuxaroa rom Tanamedrove xelovnebam es<br />

moTxovnebi ver gaamarTla.<br />

82. piesis komentari:<br />

`nuTu Cveni adamianuri daniSnulebis Zieba<br />

im wertilis Ziebas moagavs,<br />

romelic ar arsebobs?!<br />

da Cven SeSlilobas ki es warmousaxavs,<br />

rogorc raRac `simyare~.<br />

SeS-li-lo-bis daR-li-lo-ba!!!<br />

SeS-li-lobis daR-li-lo-ba!!!<br />

RmerTi _ wertili!!! mzis sxivi _ wertili!!!<br />

J. siraZe `xelovnebis gza~ gv. 87.<br />

emanuelSi mxolod da mxolod gaielvebs sazari da Tavzardamcemi<br />

skepsisi adamianis diad misiaze, mis daniSnulebaze<br />

miwier samyaroSi. amis iqiT ki dgas avadmyofi epoqis Tanamedrove,<br />

did moazrovneTa sulismieri gzis monaxazebi.<br />

roca a. kamiu wers:<br />

`is, ucxoc, zogjer sarkidan rom Semogvegebeba, nacnobi<br />

da mainc gulismomwyvleli Cveni RviZli Zma, romelsac vpoulobT<br />

sakuTar fotoebze, esec absurdia~.<br />

a. kamiu `sizifes miTi~. gv. 2<strong>1.</strong> mTargmn. n. iordaniSvili.<br />

an, meoregan:<br />

_ `kaci telefonze laparakobs SuSis tixars miRma. misi<br />

xma ar ismis. magram mis mimikas vadevnebT Tvals: Tavs ekiTxebi,<br />

ratom cxovrobs es kaci. es SeSfoTeba adamianis araadamianurobis<br />

winaSe, rom gveufleba, es moulodneli damxoba xatisa,<br />

rasac gunebaSi warmovidgendiT es `gulzidva~, rogorc amas<br />

Cveni drois erTi avtori uwodebs, esec absurdia~.<br />

a. kamiu `sizifes miTi~, 21 gv. frangulidan Targmna n.<br />

iordaniSvilma.<br />

am samyaroSi adamiani sakuTari Tavis, `Sinagani adamianis~,<br />

im uRrmesi me-s Wvretas, romelsac xan sarkeSi arekvlisas<br />

aRmoaCens, xan fotosuraTze, xan ki axlobelTan, Tu ucnob-<br />

Tan saubrisas, romlis xilvas Tu sxva `epoqaSi~ udidesi<br />

TrTolviTa da sixaruliT egebeboda `dRes~ Cven Tanamedroveni<br />

am sixarulisa da am aRmtaci TrTolvis SesaZleblobas<br />

xan absurds vuwodebT, xan ki gulzidvas.<br />

es niSnavs, rom Cven amoyiravebuli samyaros modelSi<br />

moveqeciT da am samyaroSi yvelaze didi Rirebuleba _ aTv-<br />

lis wertili _ absurdia. gaucxoebul qmedebaTa jami.<br />

am modelSi Sens Tavs, rom miauxlovde, Seni Tavi rom<br />

Seicno _ es yvelaze didi danaSauli da Secdomaa, anu abab- surdi, radgan aq, rogorc m. haidegeri dawers:<br />

_ `siyvaruls ukve aRaraferi ZaluZs:<br />

mTliani teqsti ki _ aseTia:<br />

`Ñìåðòü óêðûòà çàãàäêîé. îñòàåòñÿ òåìíîé òàéíà áîëè.<br />

Íè÷åãî íå óìååò ëþáîâü~<br />

Ì. Õàéäåããåð. `Ïåòü _ äëÿ ÷åãî~ 186 ñòð.<br />

270 271


atom iwereba Cems teqstSi adamianur daniSnulebaze da<br />

me ki ratom vwer da xazs gavusvam adamianis mier Tavisi<br />

Tavis Secnobis raobaze?<br />

radgan, Tavisi Tavis Secnoba aucilebeli xidi da safexuria,<br />

raTa aRvasruloT Cveni adamianuri daniSnulebis. umaRlesi<br />

misia miwier samyaroSi, rasac transcentaluri `me~-s<br />

moZieba ewodeba, es Sinagan saxlSi dabrunebaa, anu RmerTis<br />

povna, zogi ki ityoda _ RmerTSi davanebaa. magram, es SeiZleba<br />

aRsruldes, Tu adamiani Tavisi Tavis Secnobas, Tavisi raobis<br />

moZiebas SesZlebs.<br />

Tavis Secnoba SeiZleba gamoixatos _ samSoblosTvis uan-<br />

garod sicocxlis gaRebaSi, Tu wminda siyvarulSi, an keTili<br />

saqmeebis aRsrulebaSi, an, mSoblis movaleobis aRsrulebisas,<br />

rac arc ise martivi saqmea, rogorc es sazogadod warmoudgeniaT.<br />

radgan namdvil mSobels gacnobierebuli aqvs is didi<br />

misia, rasac mas miwieri cxovreba avaldebulebs, da rac<br />

TavisTavad imasac gulisxmobs, rom is Tavis sulier gzas<br />

gadis da romlis aRsrulebisas RmerTi adamians ajildoebs<br />

ganuzomeli netarebiTa da sixarulis aurwyavi madliT.<br />

Tavisi Tavis cnobis siaxlovis gancdidan Tu ar ibadeba<br />

Cveni `saqmeebi~ _ es iqneba: wera, samSoblosaTvis Tavganwirva,<br />

megobroba, siyvaruli... _ Tavis Secnobis gareSe _ Seni adamianuri<br />

daniSnulebis gacnobierebis, _ Ziebis gareSe aRsrulebuli<br />

yvela saqme mkvdaria da usargeblo RmerTisTvis.<br />

platoni ase werda:<br />

`... filosofosTa gamoklebiT, yvela sxva kacis simamace<br />

SiSisgan iRebs dasabams, Tumca sisulele kia, simamacis sa-<br />

Taved SiSi da simxdale miaCndes kacs~. platoni `fedoni~<br />

24 gv.<br />

roca platoni sikvdilis SiSiT mirekil adamianTa saqmianobas<br />

usargeblod miiCnevs, es imasac niSnavs rom uwonado<br />

da Rirebuleba moklebulia adamianis nebismieri saqmianoba,<br />

romelSic ar aRsruldeba Tavis Secnoba _ Tu sikvdilis<br />

SiSi ar daiZleva anu aRsrulebuli es saqme Tavad unda iqces<br />

sakuTari raobis moZiebis gzad.<br />

emanuelSi mamis mkvlelobam bzari gaaCina da am bzaridan<br />

man igumana, rom samyaroSi SeiZleba arsebobdes boroteba,<br />

_ magram misi ubiwo suli vera ver iRebs am borotebas da<br />

am ryevisas diadi tanjvis kvali Semoixazeba. am sazareli<br />

skepsisis dros, is epoqis tkivils `xelT aiRebs~ da misi<br />

sityvebi ukve epoqis xmaa.<br />

RmerTi _ wertili! da mzis sxivi _ wertili!<br />

RmerTi _ wertili! _ amis iqiT igulisxmeba Tanamedrove<br />

gamoCenil adamianTa naazrevi. maT Soris upirvelesia orni:<br />

_ froidi da lorensi.<br />

RmerTi _ wertilad iqca mas Semdeg, rac zigmund froidma<br />

seqsualur energiasa da RvTaebriv energias Soris tolobis<br />

niSani dasva. roca RvTaebriobamde misasvleli gza _ sityviT<br />

libidoTi monaTla, riTac anatomiur enaze Targmna igavmiuwvdomeli<br />

RvTaebrivi gzneba da cecxli.<br />

oidoposis kompleqsi, RmerTis wertilad warmomCeni Teoriaa,<br />

radgan is erTaderT ambavs, oidiposis ambavs gadaacmevs<br />

kacobriobis usasrulod mravalferovan ambebs, raTa adamianis<br />

RvTaebrivi misia cxovelis brma instinqtamde daiyvanos.<br />

es martivi sqema `gadidebuli saxiT~ daefina RvTaebrivis<br />

igavmiuwvdomel gzas.<br />

amiT, imis Tqma minda Tu ramdenad daSorda adamiani Tavis<br />

amaRlebul misias da magaliTad, roca paskalis azrebs<br />

vkiTxulobT, aq Semoixazeba adamianis iseTi sidiade _ romelic<br />

dRevandeli adamianisTvis gaugebaria, da cxadia miuRebelic.<br />

ai, es azrebi:<br />

_ 57 `araTanazomadoba kacisa _ dae, adamiani miiqces<br />

bunebis mTeli savsebisa da sidiadis Wvretad; dae, aaridos<br />

Tvali mis garemomcvel ubadruk sagnebs: dae, umziros TvalismomWrel<br />

naTels, uSreti CiraRdaniviT rom anaTebs samyaros.<br />

272 273


dae, Seignos, rom dedamiwa mxolod da mxolod wertilia im<br />

uzarmazar wresTan SedarebiT, romelsac Semoswers Suqmoiefe<br />

mze; dae, SeZrwundes im azris gamo, rom TviT es uzarmazari<br />

wrec, Tavis mxriv mxolod uCino wertilia cis TaRze msrboli<br />

sxva varskvlavebis orbitebTan SedarebiT.<br />

...mTeli xiluli samyaro sxva ara aris ra, Tu ara qrTilis<br />

marcvali bunebis veeba wiaRSi. veraviTari idea ver moicavs<br />

mas... sinamdvilesTan SedarebiT xelT gvrCeba mxolod atomebi.<br />

samyaro usazRvro da usasrulo sferoa, romlis centri<br />

yvelganaa, periferia ki arsad. uflis yovlisSemZleobis<br />

yvelaze aSkarad sagrZnobi da TvalsaCino gamovlenac swored<br />

isaa, rom Cveni warmosaxva dabneuli Cerdeba, am Tavzardamcemi<br />

sidiadis winaSe da ukvalod ikargeba RvTaebriv azrSi.<br />

da maSinac ki roca Cven ase TviTneburad SevkvecavT<br />

paskalis azrs da is Tavis Zalmosilebas araTu dakargavs,<br />

_ da ufro metic Cven mudam iseTi gancda gveufleba, rom<br />

reqviemis sasowarmkveTi da amaRlebuli musika Cagvesmis. ai<br />

es sityvebi:<br />

_ `amaze fiqri Tavzardamcemia., vinc warmoidgens, rom<br />

nivTieri garsi, romelSiac is moaqcia bunebam, or ufskruls<br />

Soris qanaobs, _ usasrulobis ufskrulsa da araraobis ufskruls<br />

Soris _ uTuod ZrwolviT aRivseba am saswaulis winaSe<br />

da me mgoni misi cnobiswadili gancvifrebad Seicvleba, xolo<br />

bunebis qedmaRali mkvlevari mdumare mWvretelad iqceva.<br />

da marTlac ra aris adamiani samyaroSi?~ (xazgasma Cemia<br />

_ J. sisaZe).<br />

b. paskali `azrebi~ mTargm. baCana bregvaZe. 199 gv.<br />

da Tumca paskalTan xSirad meordeba sityva wertili wertili,<br />

magaliTad, rom dedamiwa da mzec mxolod wertilia wertilia, magram<br />

paskalis yoveli aRqma, yoveli fraza mxolod agvamaRlebs<br />

da maTi saSualebiT Cven ufro da ufro vuaxlovdebiT ciur<br />

sagnebs da Cvenc didi TrTolviT vgrZnobT, rom Cveni sulic<br />

RvTaebrivis mosiyvarule sagnad gardaisaxeba.<br />

maSin roca Tanamedrove teqstebSi, adamianis, RmerTis,<br />

mzis sxivis _ STagonebis _ sruli damcroba da sazrisis<br />

mokleba xdeba.<br />

mas Semdeg, rac fridrih nicSem Semoitana intonaciaze<br />

gamaxvilebuli saTqmeli, Cven ukve daviwyeT frazis ara marto<br />

sazrisis, aramed swored tonis, xmis intonaciis mosmenac da<br />

musikaluri nabijebiT urTulesi gzis daZleva da naazrevis<br />

aRdgena.<br />

da pol valeri, Tanamedrove epoqis Svili, paskalis stilis<br />

mosmenis saSualebiT, saSualebiT _ paskalis gadafasebasac axerxebs:<br />

_ `maradiuli dumili~ da a.S. _ paskalisTvis Seuferebeli<br />

Jonglioroba~<br />

p. valeri, `azrebi~, 371 gv.<br />

da Cven, ar unda gagvakvirvos, Tomas manis mcdelobam _<br />

moisminos, da intonaciidan aagos goeTes `sulis Senoba~.<br />

Tomas mani goeTes aseT citirebas SemogvTavazebs:<br />

`... Îí îòêðîâåííî è ïðÿìî çàÿâëÿë, ÷òî åìó íèêîãäà íå<br />

ïðèõîäèëîñü ñëûøàòü î òàêîì ïðåñòóïëåíèè, íà êîòîðîå îí<br />

íå ÷óâñòâîâàë áû ñåáÿ ñïîñîáíûì...~<br />

da Semdeg. _ Tomas mani `mosmenis gziT~ aseT komentars<br />

SemogvTavazebs:<br />

_ `Ýòî _ ñëîâà ÷åëîâåêà, âîñïèòàííîãî â äóõå ïèåòèñòñêè<br />

_ óãëóáëåííîãî èçó÷åíèÿ ñâîåé ñîâåñòè; Îäíàêî â íèõ<br />

ïðåîáëàäàåò ýëåìåíò ýëëèíñêîé äóøåâíîé ÷èñòîòû.<br />

Âåðíî, ÷òî ýòè õëàäíîêðîâíûå ñëîâà _ âûçîâ áþðãåðñêîé<br />

äîáðîäåòåëè, íî âíèõ áîëüøå õëàäíîêðîâèÿ è ãîðäûíè, ÷åì<br />

õðèñòèàíñêîãî ñàìîóíè÷òîæåíèÿ, â íèõ áîëüøå äåðçîñòè,<br />

÷åì ãëóáèíû _ â ðåëèãèîçíîì ñìûñëå~. ñìûñëå<br />

Ò. Ìàíí `Äîñòîåâñâêèé _ ïî ìåðó~ ñîáð. ñî÷. I. IX ñòð.<br />

33<strong>1.</strong><br />

(am mcire gadaxvevis Semdeg mivubrundeT saTqmels):<br />

a. kamiu wers:<br />

_ `absurdi, romelic aqamde daskvnad iyo miCneuli, am<br />

esse-iSi aTvlis wertilad gvevlineba~.<br />

a. kamiu `sizifes miTi~ 3 gv. mTargmneli n. iordaniSvili.<br />

274 275


a. kamiu swored am wertilad qcevis gzas Semoxazavs,<br />

rasac kidev erTxel gvidasturebs kamius winasityvaoba:<br />

_ `aq naxavT mxolod sulis avadobis aRweras, romelsac<br />

jer arc metafizika Serevia da arc rwmeniT aris daRdasmuli.<br />

aseTi gaxlavT am wignis sazRvrebi da erTgvari winaswar<br />

akviatebuli azrebic~.<br />

a. kamiu, `sizifes miTi~, 4 gv. mTargmneli n. iordaniSvili.<br />

da roca wertili, aq aRiwereba, rogorc sulis avadoba,<br />

romelsac metafizika ver Seexeba da arc rwmeniT iqneba<br />

daRdasmuli. amiT isev miniSnebaa, rom kamiu yovelTvis yofierebis<br />

CarCoSi darCeba. misTvis simamacea ara sikvdilis<br />

SiSis daZleva, da adamianuri sazRvrebidan gasvla, aramed<br />

mis sazRvrebSi gaZleba da am poziciebidan mas _ epoqis sibrmave<br />

STaagonebs rom sulis gzis _ RmerTis _ wertilad<br />

qceva unda SeiZlos.<br />

ai, ras wers igi:<br />

_ `sxeulis danaskvni gonebis danaskvns diaxac udris<br />

da xorci ukan ixevs ganadgurebis SiSiT. cxovrebas manamde<br />

veCveviT, vidre fiqrs viswavlideT~.<br />

a. kamiu, `sizifes miTi~.<br />

`adamianuri daniSnulebis Zieba~ _ sakuTari Tavis xilvaa<br />

igavimiuwvdomel RvTiur sarkeSi da Tavisi Tavis cnoba. `SeS- `SeS-<br />

lilobis daRliloba~ _ es SeSliloba, aris igavmiuwvdomeli<br />

`me~-s ganqromis saSiSroebis winaSe `dgoma~. `SeSlilobis<br />

daRliloba~ _ es, uzarmazari garbenaa kosmosSi, sadac adamiani<br />

moixilavs yvelafers da arafers erTdroulad, erTdroulad da ase<br />

iwvdomebs, rom mas aqvs boZebuli is umaRlesi madli, rasac<br />

RvTaebrivis saCuqari hqvia _ Tavisufali arCevani arCevani.<br />

emanuelos SeSlilobis daRliloba, daRliloba is tragikuli sibrmavea,<br />

rac Tanamdevia XX saukunis wamyvani moazrovneebisa,<br />

filosofosebisa Tu xelovanTaTvis, radgan Tu maradJams<br />

isini TavianTi waruvali, ukvdavi `me~-dan ganWvretdnen TavianT<br />

daniSnulebas da samyaros sazriss. dRes TviT genialur<br />

moazrovneebsac ki waerTvaT xedvis niWi. radgan isini amoyiravebul<br />

samyaroSi moRvaweoben da ufskrulze Camokidebuli<br />

sagnebi gamoxataven da gankargaven maT samyaros da cxadia<br />

gansazRvraven kidec maT saTqmels. amitom, arc aris gasakviri,<br />

rom oqtavio pasi ortega-i-gasetis Sesaxeb ase wers:<br />

_ `im uzarmazar, da mravalferovan memkvidreobaSi, romelic<br />

man Cven dagvitova, sam nakls vxedav... pirveli is, rom<br />

igi instrospeqtuli araa amas ki yovelTvis TviTironiisken<br />

mivyavarT _ igi ver xedavda Tavs da amitom verc sakuTar<br />

anarekls amCnevda sarkeSi. meore, rac gamoepara ortega i. ga-<br />

sets sikvdilia, rRveva, romelic nebismier Senebas Tan sdevs~.<br />

oqtavio pasi `xose ortega i gaseti~ rogor da risTvis~.<br />

yvelaze Tavzardamcemi, albaT is aris, rom Tanamedrove<br />

geniosebis Sefasebas Seesabameba im mosazrebas, rac Tavis<br />

droze oqtavio pasim gamoTqva ortega-i-gasetze:<br />

_ `mas SeuZlia miaSterdes mzes, magram sikvdils igi<br />

ver xedavs~.<br />

amoyiravebuli samyaros modeli, rom warmovidginoT,<br />

SegviZlia martin haidegeris sityvebi gavixsenoT:<br />

_ `Íî÷íîå âðåìÿ ìèðà _ ñêóäíîå âðåìÿ, èáî ñòàíîâèòñÿ<br />

âñå ñêóäíåå. Îíî óæå ñòîëü ñêóäíî, ÷òî áîëüøå íå â<br />

ñîñòîÿíèè çàìåòèòü çèÿíèå áîãà êàê çèÿíèå~.<br />

Ì. Õàèäåãåð `Ïåòü-äëÿ ÷åãî~ 181 ñòð.<br />

emanuelos sazari skepsisi, rom viwvdomoT, _ haidegeris<br />

msoflio Rame unda gaviazroT da imasac CavwvdeT, rom es<br />

berwi droa. aq, sainteresoa xazgasma, rom am RameSi dro<br />

maradcvladobis msaxuri Seiqmna da is, veRar iqceva Jamad.<br />

radgan, rogorc haidegeri migvaniSnebs is _ ufro da ufro<br />

berwdeba da is, imdenad berwia, rom RmerTis imedgacruebaSi<br />

veRar amCnevs imedgacruebas.<br />

anu, _ sagani, verasodes gaxdeba Secnobadi _ radgan<br />

dakargulia igiveobis RvTaebrivi gza, _ riTac mimdinareobs<br />

cnobadoba. igiveoba, imitom aris SeuZlebeli berw droSi,<br />

rom sagnebi SemTxveviTobis pirmSoni arian.<br />

276 277


amitomacaa, aq SesaZlebelia SeuZlebeli _ mzis sicxadis<br />

winaSe adamiani sikvdilis idumal sarkeSi veRar icnobs<br />

TavisTavs.<br />

radgan Tanamedrove adamianma daiviwya, da siyalbed miiCnia<br />

`maTes saxarebaSi~ moyvanili sityvebi:<br />

7.13 `SediT viwro karibWiT, vinaidan farToa karibWe<br />

da ganieria gza, romelsac daRupvisken mihyavs da mravalni<br />

dadian masze.<br />

7.14. vinaidan viwroa karibWe da viwroa gza, rasac<br />

sicocxlis ken mihyavs da mciredni hpoveben mas~. maTes saxareba.<br />

viwro karibWeSi moiazreba sulis cxonebisken savali,<br />

rTuli da mZime gza. ris iqiTac igulisxmeba sakuTari Tavis<br />

WeSmariti Secnoba.<br />

82 a piesis komentari:<br />

`_ ra Rirebuleba aqvs nawers,<br />

nebismier avtors rom SeiZleba mieweros?<br />

SeiZleba momeweros me _ apolons!<br />

SeiZleba _ dionises! (xels iSvers misken)<br />

da SeiZleba _ biZaSens _ satirs!~<br />

J. siraZe `xelovanis gza~.<br />

Tumca am azrs satiri warmoTqvams, magram es azri<br />

Tanamedrove xelovnebis warmosaxviT samyaroSi warmoiTqmeba<br />

iseT did xelovanTa mier, rogoric p. valeria, romlis<br />

Semoqmedebis didi nawili, am sakiTxs mieZRvna.<br />

amis Sesaxeb Tavis rveulSi valeri wers:<br />

`...Òî ÷òî ñîñòàâëÿåò ïðîèçâåäåíèå, íå åñòü òîò, êòî<br />

ñòàâèò íà íåì ñâîå èìÿ. Òî, ÷òî ñîñòàâëÿåò ïðîèçâåäåíèå,<br />

íå èìååò èìåíè~.<br />

SesaniSnavi rusi komentatoris kazavois mxolod erT<br />

paralels moviyvan, ukve citirebuli a. valeris frazis<br />

Taobaze:<br />

`Ì. Õàéäåããåð â ñóùíîñòè ëèøü çàîñòðÿåò ýòó ïîçèöèþ,<br />

êîãäà ãîâîðèò: `Õóäîæíèë äëÿ ïðîèçâåäåíèÿ åñòü íå÷òî<br />

áåçðàçëè÷íîå; ìîæíî äàæå ñêàçàòü, ÷òî, óíè÷òîæàÿ ñåáÿ<br />

â ïðîöåññå òâîð÷åñòâà, îí ñïîñîáñòâóåò âîçâûøåíèþ<br />

ïðîèçâåäåíèÿ èñêóññòâà~. Êîìåíòàðèè: Â. Êîçîâîé.<br />

83. artiga-i-qimeriusi _ igulisxmeba ortega-i-gaseti<br />

(1883_1955) _ didi espaneli sociologi, filosofosi,<br />

eseisti. Tanamedrove modernistul Teoriaze Seqnili aqvs<br />

wigni `xelovnebis dehumanizacia~. wigni, romelmac gamoxata<br />

epoqis saTqmeli, Tumca ver vityvi rom man sasikeTo<br />

roli iTamaSa. pol valers rom davesesxo: `man Cveni sulis<br />

zrda ver SeZlo~. misi wignebi elvare metaforuli<br />

azrovnebis nimuSia. mas oqtavio pasma uZRvna <strong>genialuri</strong><br />

essei. _<br />

`ortega-i-gasets. rogor da risTvis?~ vaRiareb Oortega<br />

i. gasetis Rrma da originalur azrovnebas. Tumca iZulebuli<br />

gavxdi teqstSi is parodiuli saxeliT momexseniebina<br />

_ artiga i-qimeriusi.<br />

84. piesis komentari:<br />

`Cemma tanjvam dabada cremlT – mdinare<br />

da me am Cemi cremliT Seqmnil mdinareSi<br />

usasrulod vimzirebi da viZirebi.<br />

aq, Tavs iyris da moZraobs<br />

msoflios sagnebi<br />

da ase erTiandeba da sulierdeba<br />

samyaros yoveli azri, qmedeba da grZnoba~<br />

J. siraZe, `xelovanis gza~, gv. 97.<br />

roca iwereba cremliT Seqmnili mdinare<br />

cremliT Seqmnili mdinare, – es niSnavs,<br />

rom teqsti waiSala da nebismieri didi Semoqmedis mistiuri<br />

Sre ganvWvriteT.<br />

278 279


Tu mistiuri Sris `azrobriv Targmans~ movindomebT,<br />

SeiZleba goeTes gamonaTqvami gamogvadges:<br />

– `vinc erT sagans Caswvdeba, – is yvela sagnis gagebis<br />

unars iZens~.<br />

es unari RvTis saCuqaria, yvela im adamians rom eboZa,<br />

vinc Tavisi sulieri gzis erTguleba SesZlo da maSasadame<br />

mas RvTaebrivi gzneba – angelozebi miuZRvebian am gzaze.<br />

roca paskali wers:<br />

– `mdinareebi fexadgmuli gzebia, romlebic midian da<br />

mivyavarT iqiT, saiTac gza gviZevs~ b. paskali `azrebi~.<br />

mTargm. b. bregvaZe, 192 gv.<br />

am fraziT Cven vWvretT, Tu rogor devs paskalis geniaSi<br />

RvTaebriobis maradiuli sunTqva da amitomac angelozebi<br />

RvTaebrivis es macneebi TavianTi fizikuri sxeulebiT<br />

– mdinareebiT – pirdapir Cndebian nawerSi. amis dasturad<br />

me momyavs r. Staineris ganmarteba sulieri ierarqiebis Sesaxeb:<br />

a) mesame ierarqiaa dedamiwis, kacobriobis da civilizaciis<br />

Semoqmedi RvTaebrivi Zalebi:<br />

1) angelozebi (~macneni~) – cxovrebis sulebi, igive<br />

mwuxris sulebi. maTi emanaciaa yovelgvari keTili azri,<br />

keTili neba, saTnoeba, fSvinieri siTbo adamianSi. maTi fizikuri<br />

sxeulebia mdinareebi. yoveldRiurad da mravalgzis<br />

Semodian adamianTa cxovrebaSi~. r. Staineri<br />

angelozTa fizikuri sxeulebi mdinareebia, amaze migvaniSnebs<br />

axali aRTqmis teqsti, roca masSi iwereba:<br />

maTe 12.43 `xolo raJams suli igi arawminda ganvidis<br />

kacisagan, mimovaln urwyulTa adgilTa da eZiebn gansuenebasa<br />

da ara hpovi~.<br />

Teofilaqte bulgarelis sakmaod vrceli komentarebidan<br />

moviyvan mxolod im mcire fragments, romelic aRniSnul<br />

interpretacias Seavsebs:<br />

– `... Sen ki isic gaxsovdes, rom naTlisRebis gziT gandevnili<br />

uwminduri suli gaunaTlavs sulebTan erTad uwylo<br />

udabnoTa zeda daexeteba, magram iq mosvenebas ver poulobs,<br />

radganac demonebisaTvis mosveneba mxolod naTelRebulTa<br />

boroti saqmeebiT dacemaa...~<br />

Teofilaqte bulgareli `maTes saxarebis ganmarteba~.<br />

106 gv.<br />

85. fragmenti <strong>genialuri</strong> qarTveli poetis g. tabiZis<br />

leqsidan `udabno~ gv. 10<strong>1.</strong><br />

86. fragmenti g. tabiZis usaTauro leqsidan gv. 10<strong>1.</strong><br />

87. piesis komentari:<br />

87. piesis komentari:<br />

`aqamde msoflio emorCileboda Tqvens mier amorCeuli,<br />

ara, akviatebuli ideis,<br />

erTaderTi ideis tiranias!<br />

erTaderTi grZnobis tiranias!<br />

erTaderTi aRqmis tiraniases<br />

kacobriobis tragediaa!<br />

xelovanni zRvas ieso qristes darad gadaseraven,<br />

Tqveni Semoqmedeba erTaderTi nabijia... qristesadmi gadadgmuli!~<br />

`xelovanis gza~ J. siraZe<br />

es aris CixSi Semyvani, Tanamedrove xelovnebis Tu filosofiis<br />

TeoriaTa ilustrireba.<br />

viaCeslav ivanovi aseT usaxur frazas wers:<br />

`sakmarisi ar aris qriste, sakmarisi ar aris froidi,<br />

sakmarisi ar aris marqsi, egzistencializmi da buda~.<br />

erTis SexedviT, aq is iTqmis, rom Cven unda ganvTavisufldeT<br />

yvelafrisagan _ da ase kosmosis wminda xma movisminoT.<br />

TiTqosda amas exmianeba Tanamedrove `kulturis~ aqsioma<br />

erTi samyaros meore samyaros zRvarze Sexvedrisa, iq, sadac<br />

Cven arsad vimyo febiT da rogorc, r.barti ityoda: `haerSi<br />

unda avagoT teqsti~, an `haerSi mfrinavi teqsti~.<br />

fr. nicSe Tavis momavali filosofiis preludiaSi `si-<br />

280 281


keTisa da borotebis miRma~ am azris Tavisebur varirebas<br />

gvTavazobs:<br />

– 65. Ëþáîâü ê îäíîìó åñòü âàðâàðñòâî: èáî îíà<br />

îñóùåñòâëÿåòñÿ â óùåðá âñåì îñòàëüíûì. Òàêæå è ëþáîâü<br />

ê Áîãó~<br />

Ôð. Íèöøå, `Ïî òó ñòîðîíó äîáðà è çëà~. 291 ñòð.<br />

kosmosis wminda xmis iqiT dafaruli azri Tu gvinda<br />

moviZioT, es lakoniurad, naTlad magram `mkvaxed~ SeiZleba<br />

adornom64 gangvimartos:<br />

_ `sistema gonad qceuli mucelia~.<br />

igives wers, a. kamiu, sizifes miTSi~, oRond ufro poeturad:<br />

`sxeulis danaskvni gonebis danaskvs diaxac udris da<br />

xorci ukan ixevs ganadgurebis SiSiT, cxovrebam manam veCveviT,<br />

vidre fiqrs viswavlideT~. a. kamiu `sizifes miTi~, gv.<br />

11 gv. mTargmn. n. iordaniSvili.<br />

Tanamedroveoba, _ im safrTxobelas gaurbis, romelic<br />

man TavisTavs Tavad augo.<br />

samyaros ageba erTi `idee fi xe~-Ti _ oidiposis kompleqsiT,<br />

zg. froidma mogvca Tanamedrove samyaros, _ amoyiravebuli<br />

modelis mafuZnebelma. romelmac es oidiposis kompleqsi<br />

xelovnurad gadaacva yvela ambavs, yvela istorias, gardaxdenilsa,<br />

Tu SesaZlos.<br />

swored oidiposis kompleqsma Cauyara safuZveli im<br />

process, rom gamasxrebuliyo RvTiuri mzis sxiviT gasxivosnebuli<br />

gzis erTaderToba da swored, amis Semdgom moxda<br />

klasikaSi momqmedi sulieri, meore mzis sxiviT Suqmfeni gzis<br />

uaryofa. ase iCina Tavi klasikis damxobis SesaZleblobis<br />

gzamac.<br />

88. gv. 105. dante aligieri (1265-1321) – udidesi italieli<br />

poeti. avtori avtografiuli wignisa `axali cxovreba~<br />

da yvela drois Sedevrisa `RvTaebrivi komedia~.<br />

89. gv. 105. beatriCe – didi italieli poetis dante<br />

aligieris zeciuri satrfo. `naadrevad gardacvlili beatriCes<br />

saxiT (romlis sruli saxelia beatriCe portinari)<br />

avtorma madonas idealuri xati Seqmna, romelic sulieri<br />

simaRlisa da zneobrivi srulqmnilebis poetur simbolod<br />

iqca~. jemal ajiaSvili.<br />

90. gv. 106. espanus frangis iqiT igulisxmeba pablo<br />

pikaso _ (1881-1973). <strong>genialuri</strong> frangi mxatvari, mis Semoqmedebas<br />

pirobiTad yofen sam periodad: `cisferi periodi~,<br />

`vardisferi periodi~ da bolos `kubizmis periodi~.<br />

9<strong>1.</strong> gv. 107. fr. Sileri _ (1759-1805). _ didi germaneli<br />

poeti, <strong>dramaturgi</strong>, moazrovne, filosofosi, xelovnebis<br />

Teoretikosi, istorikosi. germ. ganmanaTleblobis gamoCenili<br />

warmomadgeneli. germ. klasikuri literaturis erTerTi<br />

fuZemdebeli.<br />

92.þgv. 107. m. paviCi _ daibada 1929 wels. gamoCenili<br />

serbi poeti, mwerali, mTargmneli da istorikosi. is ase<br />

werda Tavis Tavze: `safrangeTis da espaneTis kritikosebma<br />

XXI saukunis pirveli mwerali miwodes, Tumca XX saukuneSi<br />

vcxovrobdi, anu im droSi, roca ara brali da danaSauli,<br />

aramed udanaSauloba unda dagemtkicebina. teqstSi dramaSi<br />

`xelovanis gza~ milorad paviCi parodiuli saxeliT moixsenieba<br />

– paviCiusi.<br />

93. gv. 107. sent-egziuperi (1900-1944) – didi frangi<br />

mwerali, avtori Sedevrisa `patara ufliswuli~. aviatori,<br />

samoqalaqo da samxedro mfrinavi, eseisti da poeti.<br />

94. gv. 108. gv. 108. fridrih nicSe _ (1844_1900) _<br />

didi germaneli filosofosi.<br />

282 283


95. gv. 108. onore de balzaki _ (1789_1850) – didi<br />

frangi mwerali, romanisti. balzaki ambobda: `sakmarisi ar<br />

aris iyo ubralo adamiani, _ ambobda igi, unda iyo mTeli<br />

sistema~.<br />

amboben, rom man ukve uamravi romanis avtorma dante<br />

aligieris `RvTaebrivi~ komediis `sapirispirod~ roca<br />

moifiqra da Semoxaza Tavisi romanebis gamaerTianebeli<br />

saTauri `adamianuri komedia~, maSin igrZno Tavisi geniis<br />

Zalmosileba da mizandasaxuloba.<br />

96. gv. 109. sen-Jon persi _ didi frangi poeti.<br />

yvelaze mniSvnelovani da gaxmaurebuli nawarmoebi `anabasisi~.<br />

nobelis premia miiRo 1960 w.<br />

97. gv. 110. lev tolstoi _ (1828-1910) didi rusi<br />

mwerali.<br />

98. gv. 114-115. piesis komentari:<br />

`es me var emanuelos, oRond, arc mamaCemi mouklavs<br />

vinmes,<br />

arc dedeCemma uRalata mamaCems, arc fsiqea yofila Cemi<br />

STagoneba,<br />

da arc biZaCemis mokvlaze mifiqria<br />

mokled, _ es me var emanuelos, _ araferma gamomzarda<br />

da ase mivaRwie am monologamde<br />

ra saWiroa materialur samyaroTa rigebi,<br />

raRac pretexte-i, raRac _ causa, Tu isedac sulSi devs<br />

_ is,<br />

viT uumciresisa da uudidess saganTa paraleluri xazebi~2<br />

`xelovanis gza~ Jaklin siraZe. gv.115.<br />

1 iqnes es yvelaze rTuli pasaJia. aq, adamanis is igavmi-<br />

uwvdomeli idumaleba ganiTqmeba, romelic migvaniSnebs, Savi<br />

Ramis wyvdiadSi manaTobel im varskvlavze, romelic mxolod<br />

da mxolod im dausabamo usasrulobiTa da kosmosuri, Tavzardamcemi<br />

sicivis meSveobiT aRviqvaT, riTac adamianis faqizi<br />

sulis samoseli Semoiwereba.<br />

Tanamedrove samyaros avadobad iqca adamianis sulis pragmatulad,<br />

mecnieruli TvalsazrisiT aRwera.<br />

adamianis suls `mogzaurobisas~ mxolod nawilobriv Tu<br />

Seswevs gaamJRavnos Tavisi Tavi. _ radgan, is, rac TviTmyofadi,<br />

ucvlebadi, ukvdavia, _ maradgamouTqmelia da marad<br />

is mocimcime, kaSkaSa varskvlavia, romelic gvacbunebs da<br />

gvakrTobs, Tavisi `sidiadiT~.<br />

emanuelos, _ ganmartoebiT warmodgena, _ yvela ambis gareSec<br />

imas emsaxureba _ raTa mis maraddafarul da enigmur<br />

sulze moxdes miniSneba. aq SeiZleba, meterlinkis cnobili<br />

sityvebi gagvaxsendes: `Â ãëóáèíå ìû æèâåì äóøà ñ äóøîþ<br />

è ìû áîãè, êîòîðûå ñàìè íå ïîçíàþò ñåáÿ~.<br />

Ì. Ìåòåðëèíê `Ýìåðñîí~ ñòð. 53.<br />

an ` ñàìîì äåëå _ âñåãî óäèâèòåëüíåå â ÷åëîâåêå åãî<br />

ñêðûòàÿ çíà÷èòåëüíîñòü è ìóäðîñòü~<br />

Ì. Ìåòåðëèíê `Ýìåðñîí~ 53 ñòð.<br />

2 xolo meore nawilis SemTxvevaSi me davesesxebi Cven did<br />

moRvawes, brwyinvale komentarebis avtors, baCana bregvaZes<br />

ai, es fragmenti, romelic, blez paskalis 57 azris interpretaciaa.<br />

mkiTxvelic dameTanxmeba, igi zustad esadageba<br />

piesis am pasaJs. maS, ase, baCana bregvaZis brwyinvale da zust<br />

komentars movusminoT:<br />

_ `RmerTi, rogorc `yvelafrisa~ da `arafris~ makrokosmosisa<br />

da mikrokosmosis erTianoba; RmerTi, rogoric<br />

dapirispirebulTa TanadamTxveva (coincidentia oppositorum) _ am<br />

284 285


aspeqtSi paskali TiTqmis sityva-sityviT imeorebs nikola kuzanels<br />

65 (1401-1464), visi azriTac, `raki RmerTi yvelaferia,<br />

amitom is, imavdroulad, araferi ar aris~ (De docta ignorantia<br />

1, 16); `RmerTi yvelganaa da arsad aris~ (idid, 11, 12) erTi<br />

sityviT RmerTi `absoluturi maqsimumicaa~ da `absoluturi<br />

minimumic~ (sxvaTa Soris, sityva `absoluti~ filosofiis<br />

istoriaSi pirvelad swored nikola kuzanelma ixmara)~.<br />

b. paskali `azrebi~ komentarebi: baCana bregvaZe gv. 325.<br />

Tumca baCana bregvaZis komentarSi RmerTzea saubari, magram<br />

emanuelo, rogorc RmerTis xateba igive daxasiaTebas<br />

eqvemdebareba.<br />

99. gv. 115. _ aTena _ berZnul miTebSi gadmocemulia<br />

aTenas dabadeba zevsis Tavidan. es migvaniSnebs, rom is aris<br />

sibrZnis qalRmerTi.<br />

mecnierebis mfarveli. man Seuqmna adamianebs kanonebi da<br />

dauwesa areopagi.<br />

siqalwulisa da saTnoebis gansaxiereba.<br />

persevsi aTenas daxmarebiT imarjvebs gorgona _ meduzaze<br />

da mis Tavs saCuqrad aZlevs qalRmerTs. aTenam gorgonas<br />

TaviT fari Seamko.<br />

dramaSi `xelovanis gza~ _ J.s. meduza _ gorgonas ganasaxierebs<br />

didi germaneli filosofosi f.r. nicSe.<br />

100. piesis komentari:<br />

deda evridike emanuelos mimarTavs:<br />

_ `Sen daibade ase ucxo<br />

avadmyofobasaviT saSiSi da miuRebeli,<br />

TviT me, dedaSens, ar ZalmiZs Seni miReba<br />

da aba sxvas, _ satirs,<br />

es rogor movTxovo~.<br />

J. siraZe `xelovnebis gza~ gv. 129.<br />

_ darwmunebuli var mkiTxveli metismetad Secbunebuli<br />

waikiTxavs am strofebs da amaSi xom uCveulo araferia. deda-<br />

Sviloba aris kacobriobis diadi madli da diadi saidumlo.<br />

RvTaebrivi siyvaruliT ukavSirdeba deda-Svils, _ da masSi<br />

gancxaddeba is dafaruli WeSmaritebani, romelSic kacobriobis<br />

istoria mudam duRabdeba da viTardeba. da maSinac<br />

ki roca xdeba deda-Svils Soris dapirispireba, maTSi raRac<br />

daucilebeli nakadi isev da isev iZvris.<br />

magram, iyo xelovani, (emanuelo piesaSi `xelovanis gza~<br />

xom poetia). es gansakuTrebuli madlia da wyevlacaa. amas<br />

yvelaze ukeT komentars ukeTebs Sarl bodleri 66 , Tavis<br />

`borotebis yvavilebSi~:<br />

`roca maRal da uzenaes Zalebis nebiT<br />

poeti stumrobs am samyaros wiaR<br />

SeZrwunebuli dedamisi iklebs ginebiT<br />

da muSts uRerebs RmerTs zecaSi, mis Tanaziars,<br />

netav gvelebi gamCenoda, menana mwared<br />

vidre mekveba Svili, Cemi Semarcxveneli<br />

wyeuli iyos warmavali siamis Rame<br />

rom Camisaxa is, visganac wamebas veli~.<br />

Sard bodleri `borotebis yvavilebi~, mTargmn: sibila<br />

mgelaZem.<br />

10<strong>1.</strong> piesis komentari:<br />

10<strong>1.</strong> piesis komentari:<br />

`CemSi, Signidan vxedav, rom yvelaferi anaTebs<br />

da es sinaTle maswavlis sityvebs, da gonebas miwvavs<br />

sityva _ cecxli, RmerTis siyvarulTan, rom damabrunebs.<br />

am cecxlis SemweobiT usazRvrod izrdeba Cemi siyvaruli<br />

da ase Cems brma Tvalebs xedva ubrundeba~<br />

J. siraZe `xelovanis gza~ 143 gv.<br />

286 287


`yvela simbolisti _ platoni, plotini 67 da sxv. cotad<br />

Tu bevrad dakavSirebuli iyo sinaTlesTan _ wers prof.<br />

a. losevi 68 , platonis esTetikaSi mTavar rols TamaSobs<br />

sinaTlis Teoria, ara mxolod mSvenieri, aramed saerTod<br />

yovelive arsebuli, platonisaTvis aris sinaTle, an gamonaSuqi.<br />

RvTaebrivi sawyisis gamovlena _ Teofania naTels ukavSirdeba,<br />

egzistencialurad aRiqmeba maT mier, visTanac<br />

aRwevs naTeli sxivi. amgvari sxivia iesos gamocxadeba, romelic<br />

umaRlesi sibrZnisa da saTnoebis gamovlinebaa...~<br />

j. SoSiaSvili `bizantiuri epistolografia da fsevdo<br />

dionise araopagelis werilebi~ gv. 63.<br />

wignze minaweri:<br />

mTeli wigni im imediT daiwera, rac ase naTlad aqvs<br />

gamoTqmuli Cven uwmindessa da unetaress, sruliad saqarTvelos<br />

patriarqs ilia II-s 69 :<br />

`es saukune RvTisgan xalxs sinanulisTvis mieca. futurologni<br />

amtkiceben, rom Tu kacobriobam kidev iarseba<br />

XXI saukuneSi, igi metad religiuri aswleuli iqneba,<br />

radgan xalxi daiRala, uRvTod dacarielda taZari siyvarulisa~.<br />

dRes ki Cven varT mowme aramarto Tanamedrove istoriis<br />

tragizmisa, aramed moaxloebuli apokalifsuri droisa.<br />

sul ufro mkveTrad Cagvesmis sityvebi:<br />

_ `me var ani da hoe, ityvis ufali RmerTi, romeli ars<br />

da romeli iyo da romeli momaval ars, yovlisa mpyrobeli~<br />

(gamoc. 1; 8). 1992-1993 w.<br />

288 289


komentarebSi moxseniebuli avtorebi:<br />

<strong>1.</strong> konsantine gamsaxurdia (1890-1975). didi qarTveli<br />

klasikosi, poeti, eseisti, prozaikosi da romanisti. didi<br />

sazogado moRvawe.<br />

2. platoni _ (Zv.w. 427-347 w.) klasikuri xanis berZeni<br />

filosofosi. sokrates moswavle, aristoteles maswavlebeli,<br />

filosofiuri dialogebis avtori, aTenis akademiis<br />

damfuZnebeli.<br />

3. Talesi – (Zv.w. 624-Zv.w. 546) pirveli berZeni filosofi<br />

da maTematikosi.<br />

4. heraklite – (540-480) <strong>genialuri</strong> berZeni filosofosi,<br />

mistikosi. misi Sromidan metnaklebad ueWveli 126<br />

nawyveti – fragmentia SemorCenili.<br />

Zalian sainteresoa mis Sesaxeb gamoTqmuli bertran raselis<br />

sityvebi: `Он был мыстиком, но особого рода. Он рассматривал<br />

огонь как основную субстанцию. Все подобно пламени<br />

в костре рождается благодаря чьей – либо смерти”.<br />

Б. Рассель “История западной философии” стр.60<br />

5. anaqsimandre (610-546 w.w. Zv. welTaR.)<br />

Zveli berZeni filosofosi. mis mier `apeironi~ _ ganusazRvreli,<br />

mravaferovan movlenaTa sawyisi, saxeldeba<br />

rogorc saganTa dasabami. mas ekuTvnis cnobili gamoTqma:<br />

`arafrisgan araferi ar warmoiSoba~. misi originaluri filosofiuri<br />

samyaro m. haidegeris STagonebis wyarod iqca.<br />

ase Seiqmna saintereso gamokvleva saxelwodebiT: `anaqsimandres<br />

gamonaTqvami~.<br />

6. anaqsimeni – (daax. 580-528 Zv.w.) Zveli berZeni filosofosi.<br />

mis mier haeri saxeldeba pirvel sawyisad, arxed<br />

SeiZleba anaqsimeni, rogorc Zveli saberZneTis filosofos-<br />

Ta umravlesoba mistikosad miviCnioT. radgan haeri masTan<br />

moiazreba, rogorc saganTa dasabami, Sinagani arsi. es RmerTis<br />

sunTqvaa da myofoba, yoveli sagnis faruli arsi da mamoZravebeli.<br />

misi azriT: `haeri aris msoflio suli, romlis gareSec<br />

msoflio daiSleboda, qaosad gadaiqceoda, msoflio sulis<br />

gamo mTliania., mwyobrad aris agebuli, kosmosia. (kosmosi<br />

anaqsimenis terminia, pirvelad man ixmara es sityva).<br />

s. wereTeli. antikuri filosofia gv. 8<strong>1.</strong><br />

7. piTagora samoseli (580-500 w.w. Zv.w.). Zveli berZeni<br />

filosofosi<br />

`ra aris saWiro, rom piTagoras moZRvrebas CavwvdeT?<br />

dakvirveba da msjeloba miznis misaRwevad cotaa. aq aucilebelia<br />

intuicia. piTagora iyo adepti da umaRlesi xeldasmuli.<br />

mas hqonda uSualo aRqmis saocari sulieri unari,<br />

mas xelT epyra okultur mecnierebaTa da sulier samyaroTa<br />

gasaRebi~. e. Sure `diadi xeldasmulni~. gv. 334.<br />

8. pol valeri _ <strong>genialuri</strong> frangi poeti, eseisti da<br />

filosofosi. serjo solmi ase werda valeris Semoqmedebaze:<br />

`sadac sicocxlisa da Semecnebis dabadeba qveynad, maRali<br />

metafizikuri ironiiT danaxulia, rogorc laqa rogorc<br />

defeqti aryofnis sxivosani srulqmnilebisa~.<br />

9. marsel prusti. (1871-1922). frangi mwerali avtori<br />

monumentaluri romanisa `dakarguli drois ZiebaSi~.<br />

10. blez paskali – (1623_1662) – udidesi mecnieri, geometri,<br />

fizikosi, Tanamedrove kompiuteris fuZemdebeli, <strong>genialuri</strong><br />

moazrovne da mwerali, avtori Sedevrisa `azrebi~.<br />

1<strong>1.</strong> alber kamiu – (1913-1960). frangi mwerali da filosofosi,<br />

egzistencializmis erT-erTi wamyvani fuZemdebeli.<br />

nobelis premiis lauriati literaturis dargSi.<br />

1957 w.<br />

12. jeims joisi 1882-194<strong>1.</strong> XX saukunis yvelaze gavleniani<br />

irlandieli mwerali da poeti. misi yvelaze cnobili<br />

nawrmoebia romani `ulise~, romelsac uwodeben `cnobierebis<br />

nakadis~ literaturis Sedevrs.<br />

290 291


`cnobierebis nakadis mwerlisaTvis ZiriTadia ara adamianis<br />

sulieri mdgomareobis, misi fsiqikuri samyaros, misi<br />

azrebis da gancdebis wera. ara gmiris fsiqologiuri daxasiaTeba,<br />

aramed TviT cnobierebis aqtivobis Cveneba, TviT<br />

azris gamokveTis procesis gadmocema, Tanac iseTi mxatvruli<br />

saSualebebiT, rom wina planze wamoiweva cnobierebis<br />

metyvelebamdeli done, romelic arc sametyvelo da arc<br />

damwerlobiT komunikaciur safuZvels ar gulisxmobs. amitomaa<br />

swored, rom aseTi prozis ena xSirad dawyvetili,<br />

erTi SexedviT erTmaneTTan daukavSirebeli da bundovani<br />

gamoTqmebisa da sityvebisgan Sedgeba~.<br />

n. yiasaSvili (winasityvaoba wignisa jeims joisis<br />

`ulise~).<br />

13. martin haidegeri (1889 – 1976). didi germaneli filosofosi,<br />

XX saukunis egzistencializmis erT-erTi fuZemdebeli.<br />

14. t. elioti – (1888_1965). <strong>ingliseli</strong> poeti, esseisti<br />

da didi moazrovne. Tavisi gasaocari niWisa da farTo<br />

erudiciis wyalobiT, is erTdroulad iqca XX saukunis<br />

moder nistuli skolis mamamTavrad da klasikosad. nobelis<br />

premiis laureati 1948 w.<br />

15. mark avrelius antoninusi (121_180). romis imperatori<br />

161 wlidan. misi umniSvnelovanesi naazrevi 12 wignad<br />

aikinZa. es erTgvari aRsareba, TviT CaRrmavebaa sakuTari<br />

Tavis wiaR. berZnulad wigns asec ewodeba: `sakuTari<br />

Tavisadmi~. rogorc erTi mkvlevari zustad SeniSnavda, rom<br />

es wigni: _ `warmarTuli samyaros saxarebaa~. qarTulma<br />

literaturam didi mTargmnelisa da moazrovnis SemweobiT,<br />

SeiZina berZnulad Seqmnili Zeglis identuri Sedevri – qarTul<br />

enaze mas ewodeba `fiqrebi~.<br />

cnobilia rom didi rusi mwerali, anton pavloviC Cexovi<br />

am wigns yvelgan Tan daatarebda, razedac erTi kritikosi<br />

samarTlianad werda: _ `is am wignis Rirsi iyo~.<br />

16. Tomas mani (1875_1955) _ inteleqtualuri prozis<br />

didostati, didi sazogado moRvawe, romanisti, novelisti,<br />

eseisti, nobelis premia miiRo 1929 w.<br />

17. d.h. lorensi – (1885_1930.) britaneli mwerali,<br />

poeti, romanisti, esseisti. avtori fsiqologiuri Janris<br />

wignisa `aracnobieris fantazia~. Tamar kotrikaZis saintereso<br />

esseidan me moviyvan erT amonarids: `lorensma<br />

Taviseburad gaiazra XII saukunis qristiani moazrovnis<br />

ioaqim florelis doqtrina istoriis sam sulier epoqad<br />

dayofis Sesaxeb. `mamam aRasrula Tavisi Jami, Zem aRasrula<br />

Tavisi Jami, axla suliwmindis Jami sufevs~ _ ganacxadebs<br />

lorensi. es ki gulisxmobs kacobiobris istoriis<br />

dayofas ioaqimiseul epoqebad: Zveli aRTqmis xana<br />

mama RmerTis xana iyo, axali aRTqmisa Zis xana, xolo<br />

mesame, axali xana anu Tanamedroveoba `suliwmindis~ Jamia.<br />

anu Tanamedrove adamiani sakuTar qmedebebze pasuxs, pirvel<br />

rigSi sakuTari Tavis winaSe agebs. lorensiseuli `suliwminda~<br />

is orientiria, romelic gvaniWebs Sinagan mTlianobas~.<br />

T. kotrikaZe<br />

morwmune adamianisTvis kacobiobris droTa dinebis ase-<br />

Ti xelovnuri dayofa yovlad miuRebelia. mama, Ze da suliwminda<br />

erTi, daucilebeli mTlianobaa. Tumca Tavad mkiTxvelisTvis<br />

mimindvia gasnajos lorensiis naazrevi.<br />

18. iohan volhan goeTe (1749_1832) – udidesi germaneli<br />

poeti, prozaikosi, <strong>dramaturgi</strong>, mravalmxriv ganswavluli<br />

adamiani, politikuri moRvawe, filosofosi, filologi,<br />

bunebismetyveli, mxatvari da sxva.<br />

19. biufoni _ frangi bunebismetyveli. aqvs naSromebi<br />

bunebismetyvelebaSi. mas miakuTvneben dedamiwis ganviTarebis<br />

fantast. hipoTezas. am bunebismtyvelis erTi fraza ki `stili<br />

_ es TviT adamiania~. sayovelTaod cnobili gaxda da<br />

ufro metic, is damkvidrda, rogorc klasikuri literaturis<br />

aqsioma.<br />

292 293


20. r. Staineri _ (1861_1925) – <strong>genialuri</strong> avstrieli<br />

filosofosi da pedagogi. Teosofosi.<br />

2<strong>1.</strong> terenti graneli (1897-1934) udidesi qarTveli poeti,<br />

mistikosi.<br />

22. maister ekharti (1260_1327) – enciklopediebSi<br />

daweren, rom is iqneb yvelaze amoucnobi figura da moazrovnea<br />

msoflio istoriaSi. misma naSromma `qadagebani da<br />

msjelobani~ udidesi zegavlena moaxdina evropul kulturaze.<br />

Tomas mani mas did Sefasebas aZlevda. amitomac is, vidre<br />

romelime nawarmoebis Seqmnas daiwyebda, is isev da isev miubrundeboda<br />

maister ekhartis nawerebs.<br />

23. miSel de monteni – 1533-1592. didi frangi filosofosi,<br />

moralisti, politikosi, mwerali. Tanamedrove esseis<br />

Janris fuZemdebeli.<br />

24. markus tulius ciceroni (Zv.w. 106_Zv.w.43). romaeli<br />

politikosi, advokati da politikuri moazrovne. Zveli<br />

romis yvelaze saxelganTqmuli oratori da konsuli. Zv.w.<br />

63 w. filosofiur politikur SexedulebaTa Tu saoratoro<br />

xelovnebis Teoriaze Seqmnili aqvs traqtatebi.<br />

25. ludvig van beThoveni _ (1770-1827) <strong>genialuri</strong> germaneli<br />

kompozitori, pianisti da diriJori.<br />

26. laroSfuko (1613_1680) – frangi mwerali, moralisti,<br />

franguli klasikuri prozis didostati.<br />

27. netari Teofilaqte bulgareli _ (XI saukunis I<br />

naxevari. _ 1087 w).<br />

Tavi gamoiCina saRvTo werilis ganartebiT da istoriuli<br />

xelovnebis codniT warmoTqmuli homiliebiT.<br />

28. lev tolstoi _ (1828-1910) didi rusi mwerali.<br />

29. mzeWabuki amirejibi _ didi qarTveli mwerali, klasikosi,<br />

romanisti. wardgenili iyo nobelis premiaze.<br />

30. n. berdiaevi – (1874_1948) didi rusi mistikosi,<br />

filosofosi.<br />

3<strong>1.</strong> vladimer soloviovi _(1953- 1900) rusi filoso-<br />

fosi, Teologi, poeti, publicisti da kritikosi.<br />

32. moris meterlinki (1862_1949) belgieli mwerali,<br />

mistikosi, <strong>dramaturgi</strong>, prozaikosi, nobelis premiis laureati<br />

1911 wels.<br />

33. zigmund froidi _ (1856_1939) avstrieli nevropa-<br />

Tologi, fsiqiatri, fsiqologi, fsiqoanalizis fuZemdebeli.<br />

Tu ramdenad didi zegavlena moaxdina fsiqoanalizma<br />

literaturaze, amaze metyvelebs n. yiasaSvilis sityvebi: `...<br />

froidis Teoria adamianis aracnobieri samyaros Sesaxeb<br />

ocian wlebSi didad gascda fsiqologiis da fsiqopaTologiis<br />

farglebs da imdroindeli mwerlebisTvis da ara mxolod<br />

mwerlebisTvis xSirad udavo WeSmaritebad iyo aRiarebuli<br />

am moZRvrebis ZiriTadi debulebani~.<br />

n. yiasaSvili (winasityvaoba wignisa j. joisi `ulise~).<br />

34. u. folkneri (1897_1962) – didi amerikeli mwerali,<br />

romanisti. Tu onore de balzakma `adamianuri komediis~<br />

qveS gaaerTiana Tavisi samyaro_sistema, u. folknerma Seqmna<br />

Tavisi warmosaxviTi samyaros ruka ioknapatofis olqi~ da<br />

iq daasaxla Tavisi personaJebi. misma araordinalurma azrovnebam<br />

da stilma udidesi zegavlena moaxdina XX saukunis<br />

xelovnebaze. nobelis premiis laureati 1949 w.<br />

35. JorJ braki (1882-1963) frangi fermweri da grafikosi.<br />

kubizmis fuZemdebeli.<br />

36. oqtavio pasi (1914_1998) _ meqsikeli poeti, esseisti,<br />

filosofosi, Tanamedroveobis erT-erTi wamyvani<br />

moazrovne. nobelis premia miiRo 1990 wels.<br />

37. s. kirkegori (1813_1855). araordinalurad moazrovne<br />

danieli filosofosi, Teologi da mwerali. iTvleba egzistencialuri<br />

mimdinareobis winamorbedad. cxovreba absolutur<br />

martoobaSi gaatara, mis sasaflaos aqvs misi cxovrebis<br />

Sesabamisi epitafia: `is martosuli~.<br />

38. fridrih nicSe _ (1844_1900) _ didi germaneli filosofosi.<br />

294 295


39. ioseb aToneli _ aToneli isiqasti (1959_1998),<br />

misi samSoblo parosi. 23 wlidan daiwyo wminda mamebis<br />

wignebis Seswavla da Seiyvara dumili, RvTismsaxureba da<br />

locvebi. WeSmariti mTawmindeli mkacri isiqasti, ganmartoebuli<br />

mavedrebeli, sulieri Sinaganawesis erTguli. bevri<br />

aToneli beri misi aRzrdilia.<br />

`RvTiuri sibrZnis enciklopedia~ gv. 578.<br />

Semdg. g. kalandaZe<br />

40. wminda antoni didi, (+356. s.s. 17 ianvari) asketurad<br />

cxovrebis fuZemdebeli. daibada 251 wels egviptis<br />

sofel komanSi. 20 wlisas mSoblebi gardaecvala, mTeli<br />

qoneba Rarib-Ratakebs dauriga. 35 wlidan eweoda astekur<br />

cxovrebas. Rirs mamas sakvirvelmoqmedebis Zala hqonda, igi<br />

sneulTac hkurnavda da borot sulTa ganasxamda<br />

SepyrobilTagan, igi icavda aleqsandriaSi WeSmarit sarwmunoebas<br />

maniqeveluri da arianuli mwvaleblobisgan. wm. antonim<br />

85 weli dahyo udabnoSi, RvTivsulier RvawlTa Soris<br />

da aResrula 105 wlisa.<br />

Cvenamde moaRwia misma 20 samoRZvrebo sityvam da 7 epistolem.<br />

`RvTiuri sibrZnis enciklopedia~ gv. 591 Semd. g.<br />

kalandaZe.<br />

4<strong>1.</strong> svami vivekananda (1863_1902) didi indoeli moazrovne.<br />

mis nawerebSi poezia, filosofia da religia erT<br />

rkalad Seikvra. is iyo iogi, is aResrula gasxivosnebis<br />

dros, rogorc iogebi weren amis Sesaxeb: `is Tavisi nebisa<br />

da Zalismevis SemweobiT, `gadafrinda~ miRmur samyaroSi~.<br />

42. bertran raseli (1872_1970) _ <strong>ingliseli</strong> filosofosi,<br />

logikosi, maTematikosi, sazogado moRvawe. nobelis<br />

premiis laureati literaturis dargSi. 1950 wels.<br />

43. franc kafka (1883_1924) avstrieli mwerali,<br />

romelmac udidesi zegavlena moaxdina evropul kulturaze.<br />

misi `werilebi mamisadmi~ aTi mcnebis axlebuli intepreta-<br />

ciaa. cnobilia rom <strong>genialuri</strong> italieli reJisori federiko<br />

felini filmze muSaobis pirvel etapad miiCnevda am werilebis<br />

xelaxal gadakiTxvas da gaazrebas.<br />

44. i. brodski (1940-1996). – didi amerikeli poeti,<br />

esseisti, kritikosi. misma araordinalurma azrovnebam asaxa<br />

Tanamedrove epoqis aCqarebuli pulsacia, amitomacaa rom is<br />

aseT did zegavlenas axdens Tanamedrove kulturaze. 1987<br />

wels miiRo nobelis premia.<br />

45. r. gordeziani _ gv. filologi, profesori, saqarTvelos<br />

da saqsoniis (gfr.) mecnierebaTa akademiis wevr-koresp.<br />

aris 150-mde samecn. naSromis, maT Soris 20 wignisa<br />

da monografiis avtori.<br />

46. r. Staineri _ ix. kom. (19)<br />

47. novalisi – (1772-1801w.) ) adreuli germanuli romantizmis<br />

erT-erTi umniSvnelovanesi warmomadgeneli, mistikosi.<br />

48. wminda dionise areopageli _ dionise areopagi aTenis<br />

uzenaes samsjavros wevrad airCies. roca areopagis winaSe<br />

warmdgarma pavle mociqulma warmarTebs `ucnauri<br />

RmerTis~ gankaceba axara da qristianuli swavleba uqadaga,<br />

wmindanma irwmuna WeSmariti RmerTi da mociqulTa swori<br />

erTguli mowafe gaxda. pavle mociqulis aRsrulebis Semdeg<br />

dionise dasavleTis qveynebSi gaemgzavra saqadageblad da<br />

mravali adamiani moaqcia qristes sjulze. cnobilia, rom<br />

Tavis mokveTamde, dionisem saRvTo liturgia aRasrula<br />

uflis angelozebTan erTad, diliT ki moawameebs Tavebi mohkveTes.<br />

dionisem Tavisi mokveTili Tavi aiRo, taZramde mivida<br />

da iq daeca.<br />

dionise areopagelis swavlebam Cvenamde moaRwia oTxi<br />

wigniT `saRvToTa saxelTaTvis~, `zecaTa mRvdelmTavrobisaTvis~,<br />

`saeklesiosa da mRvdelmTavrobisaTvis~, `saidumlo<br />

RvTismetyvelebisaTvis da aTi epistoliT. TiTqmis oTxi<br />

saukunis manZilze, VI s-is I naxevramde wminda mamis swav-<br />

296 297


leba mxolod saidumlo gadmocemebiT iqna Semonaxuli. dionise<br />

areopagelis Txzulebebi XI s.s. meore naxevarSi qar-<br />

Tul enaze mTlianad Targmna efrem mcirem~.<br />

`RvTiuri sibrZnis enciklopediis~ mixedviT. gv. 558.<br />

Semdg. g. kalandaZe.<br />

49. ortega _ i-gaseti (1883_1955) _ didi espaneli sociologi,<br />

filosofosi, eseisti. Tanamedrove modernistul<br />

Teoriaze Seqnili aqvs wigni `xelovnebis dehumanizacia~.<br />

wigni, romelmac gamoxata epoqis saTqmeli, Tumca ver vityvi<br />

rom man sasikeTo roli iTamaSa. pol valers rom davesesxo:<br />

`man Cveni sulis zrda ver SeZlo~. misi wignebi<br />

elvare metaforuli azrovnebis nimuSia. mas oqtavio pasma<br />

uZRvna <strong>genialuri</strong> essei. _<br />

`ortega-i-gasets. rogor da risTvis? vaRiareb Oortega<br />

i. gasetis Rrma da originalur azrovnebas. Tumca iZulebuli<br />

gavxdi teqstSi is parodiuli saxeliT momexseniebina _<br />

artiga i-qimeriusi.<br />

50. r. vagneri – (1813_1883) didi germaneli kompozitori,<br />

diriJori, mus. mwerali da Teatraluri moRvawe.<br />

5<strong>1.</strong> andro buaCiZe – gamoCenili qarTveli poeti, literatori<br />

da mTargmneli.<br />

52. andrei tarkovski (1932_1986) _ <strong>genialuri</strong> rusi<br />

reJisori, scenaristi, msaxiobi, mwerali.<br />

53. Jan de la briuieri _ frangi mwerali, moralisti<br />

da moazrovne.<br />

54. holderlini _ (1770-1843w.). <strong>genialuri</strong> germaneli<br />

<strong>dramaturgi</strong>, poeti, filosofosi, mistikosi. `haidegeri<br />

aRniSnavda, rom Stefan georgesa da rainer maria rilkes<br />

leqsebSi (rilkes `duinuri elegiebi~). swored holderlinis<br />

lirikisagan miiRes gadamwyveti impulsi~. n. kakabaZe.<br />

55. robert muzili – (1880 – 1942 ). udidesi avstrieli<br />

mwerali romanisti, novelisti da esseisti.<br />

56. rolan barti (1915_1980) _ frangi literaturis<br />

kritikosi, literaturis da socialur mecnierebaTa Teoretikosi,<br />

filosofosi da semiotikosi. bartis naSromebma, romelic<br />

mraval sferos moicavs, gavlena moaxdina sxvadasxva<br />

Teo riul skolaze, maT Soris struqturalizmze, semiologiaze,<br />

egzistencializmze, marqsizmsa da poststruqturalizmze.<br />

57. onore de balzaki _ (1789-1850) – didi frangi mwerali,<br />

romanisti. balzaki ambobda: `sakmarisi ar aris iyo<br />

ubralo adamiani, _ ambobda igi, unda iyo mTeli sistema~.<br />

amboben, rom man ukve uamravi romanis avtorma dante<br />

aligieris `RvTaebrivi~ komediis `sapirispirod~ roca<br />

moifiqra da Semoxaza Tavisi romanebis gamaerTianebeli sa-<br />

Tauri `adamianuri komedia~, maSin igrZno Tavisi geniis<br />

Zalmosileba da mizandasaxuloba.<br />

58. viaCelsav ivanovi (1866_1949). rusi poeti, <strong>dramaturgi</strong>,<br />

filologi. 1905 wlis Semdeg rusi simbolistebis<br />

meore Taobis Teoretikosi gaxda. Targmna petrarka, dante<br />

da sxva.<br />

59. dionise areopageli _ gv. ix. kom. (46)<br />

60. zurab kiknaZe (1933 Tbilisi) – cnobili qarTveli<br />

literaturaTmcodne, mTargmneli da miTologiis cnobili<br />

specialisti.<br />

6<strong>1.</strong> wminda makare didi, egvipteli 30 wlisa ukve srulyofili<br />

beri iyo. mas `Wabuk moxucsac~ uwodebdnen. wminda<br />

makari didma mravali tanjva da devna ganicada mwvalebel-<br />

Tagan. man 97 weli icxovra amqveynad, romelTagan 60 weli<br />

udabnoSi dahyo, igi aResrula 391 wels. Cvenamde moaRwia<br />

misma 57 homiliam da Svidma samoRZvrebo sityvam.<br />

`RvTiuri sibrZnis enciklopedia~ gv. 58<strong>1.</strong><br />

62. a. Sopenhaueri _ (1788-1860) didi germaneli filosofosi.<br />

Zir. naSromi: `samyaro, rogorc neba da warmodgena~<br />

cnobilia goeTes sityvebi misi misamarTiT gamoTqmuli: `Tu<br />

298 299


gsurs datkbe Seni mniSvnelobiT, nu waarTmev yovelgvar<br />

mniSvnelobas samyaros~.<br />

63. Jan pol sartri (1905_1980) didi frangi mwerali<br />

da mimdinareoba egzistencializmis wamyvani filosofosi.<br />

1964 wels uari Tqva nobelis premiaze literaturaSi.<br />

64. T. adorno _ (1903-1969) w. germaneli filosofosi<br />

da mus. Teoretikosi.<br />

65. nikoloz kuzaneli – (1401_1464) italieli filosofosi.<br />

maTematikosi, astronomi da fizikosi. farTo ganaTlebis<br />

mecnieri da Rrmad morwmune Teologi qmnis filosofiur<br />

naSromebs: `swavluli arcodnis Sesaxeb~, `gulubryvilo~<br />

da `sibrZnis miRwevis Sesaxeb~.<br />

66. Sarl bodleri (1821_1867) _ <strong>genialuri</strong> frangi poeti,<br />

eseisti, prozaikosi. misi leqsebis krebuliT xelovnebis<br />

`amoyiravebuli samyaros~ modeli Seiqmna. `kaeni da abeli~<br />

pirdapir da TvalnaTliv gviCvenebs, am `amoyiravebuli samyaros~<br />

models.<br />

67. plotini (daax. 204_269). berZeni filosofosi, neoplatonizmis<br />

fuZemdebeli. mas ekuTvnis yvelaze gasaocari<br />

mistiur-filosofiuri Txzuleba `enneadebi~.<br />

68. a. losevi (1898_1988) _ didi rusi filosofosi.<br />

florenskis msgavsad udides mniSvnelobas aniWebda saxels,<br />

is werda: `saxeli Tavis TavSi moicavs ontologiur<br />

JReradobas. saxelis gareSe xom samyaro bneli, yru da munjia.<br />

mxolod saxels ZaluZs misi gansuliereba~. `saxelTa<br />

filosofia~ - 1927 w. misi yuradRebis centrSia mudmivad<br />

miTebSi arsebuli simboloebi: `miTis dialeqtika~ (1930)<br />

misi yvelaze mniSvnelovani nawarmoebia: `antikuri esTetikis<br />

istoria~. gansacvifrebelia misi wigni: `musika rogorc<br />

logikis sagani~.is gamodioda filosofiis, maTematikisa da<br />

musikis erTianobidan.<br />

69. ilia II. (irakli RuduSauri_SiolaSvili) (1933 w.<br />

4 ianvari) – uwmindesi da unetaresi sruliad saqarTvelos<br />

kaTolikos patriarqi, mcxeTa – Tbilisis mTavarepiskoposi.<br />

1957 wels berad aRikveca da wminda ilia winaswarmetyvelis<br />

pativsacemad ilia ewoda. 1977 wels wminda sinodis<br />

mier arCeuli iqna sruliad saqarTvelos kaTolikos patriarqad.<br />

disertaciaSi `aTonis iverTa monastris istoria~<br />

1960. RvTismetyvelebis doqtoris wodeba mianiWa niu-iorkis<br />

sasuliero seminariam 1979 w. aris kretis sasuliero<br />

akademiis sapatio da gaerosTan arsebuli informatizaciis<br />

saerTaSoriso akademiis namdvili wevri; kviprosis sasuliero<br />

akademiis sapatio doqtori (1977 wlidan) amerikis<br />

marTlmadidebluri eklesiis wm. tixonis saRvTismetyvelo<br />

seminariam RvTismetyvelebis doqtoris sapatio wodeba mianiWa<br />

(1998w.). dajildoebulia TiTqmis yvela marTlmadidebluri<br />

eklesiis umaRlesi jildoTi. aris niu-iorkis wm.<br />

vladimiris sasuliero seminariis (1986 w.), amerikis mar-<br />

Tlmadidebeli eklesiis umaRlesi jildos wm. inokentis<br />

ordenis mflobeli. (1998 w.)~.<br />

`RvTiuri sibrZnis enciklopedia~ gv. 589. Semdg. g. kalandaZe.<br />

300 301


sarCevi<br />

saubari saubramde .......................................................................................... 3<br />

esse _ `hamletis niRabs amofarebuli xelovani~ ............. 4-23<br />

drama `xelovanis gza~ .................................................................... 24-146<br />

esse-is komentarebi .......................................................................147-199<br />

piesis komentarebi ..........................................................................200-287<br />

komentarebSi moxseniebuli avtorebi ..................................288-300<br />

avtoris SeniSvna:<br />

komentarebSi citirebuli pol valeris azri (gv.151)<br />

arazus tia:<br />

`yoveli sistemis dasasruli rom yalbia, es araviTar eWvs<br />

ar iwvevs. sawinaaRmdego daskvna SeuZlebeli iqneboda da arabunebrivi.<br />

rac Seexeba maT dasawyiss dasawyiss, – amaze SeiZleba kidev idavos<br />

kacma~. p. valeri `azrebi~ gv. 95.<br />

amis gamo Cems komentarebSi araswori interpretacia mieca<br />

valeris Semoqmedebas. kerZod, me vwer:<br />

am fraziT pol valeri im gardauval kanonzomierebaze<br />

migvaniSnebs, rom mocimcime moneta yvela samyaroSi WeSmaritebas<br />

gvaziarebs, Tumca amiT man mTeli Tavisi Semoqmedebis sawinaaRmdego<br />

argumenti SemogvTavaza.<br />

me SecdomaSi Semiyvana Cveni brwyinvale mTargmnelis da<br />

moazrovnis Targmanma. (p. valeris `rCeuli proza~ frang.<br />

Targmna baCana bregvaZem, gamomc. `nakaduli~, 1983)<br />

`yoveli yoveli sistemis dasasruli rom yalbia, yalbia es araviTar eWvs<br />

ar iwvevs. sawinaaRmdego daskvna SeuZlebeli iqneboda da arabunebrivi.<br />

rac Seexeba maT dasasruls, dasasruls – amaze SeiZleba kidev idavos<br />

kacma~. p. valeri `azrebi~ gv. 95.<br />

zusti iqneboda ase Semesworebina es fraza:<br />

_ `yoveli yoveli sistemis dasawyisi rom yalbia, yalbia es araviTar eWvs<br />

ar iwvevs. sawinaaRmdego daskvna SeuZlebeli iqneboda da arabunebrivi.<br />

rac Seexeba maT dasasruls dasasruls, – amaze SeiZleba kidev idavos<br />

kacma~. p. valeri `azrebi~ gv. 95.<br />

ai ras wers valeri Tavis gaxmaurebul SedevrSi.<br />

`Âå÷åð ñ ãîñïîäèíîì Òýñòîì~:<br />

`Òî, ÷òî îíè íàçûâàþò âûñøèì ñóùåñòâîì, åñòü ëèøü<br />

ñóùåñòâî, êîòîðîå îøèáëîñü~<br />

iqve is akonkretebs am azrs:<br />

`Êàæäûé óì, ñ÷èòàþùèñÿ ìîãóùåñòâåííûì, íà÷èíàåò ñ<br />

îøèáêè, êîòîðàÿ äåëàåò åãî èçâåñòíûì~ññòð. 9<strong>1.</strong><br />

302 303


J. siraZe<br />

xelovanis gza<br />

gamomcemloba `meridiani~<br />

Tbilisi 2008<br />

teq. redaqtori inga navrozaSvili<br />

gamomcemloba `meridiani~,<br />

al. yazbegis gamz. #45<br />

E – mail: info@meridianpub.com t. 39-15-22

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!