xelovneba da istoria - Ganatleba
xelovneba da istoria - Ganatleba xelovneba da istoria - Ganatleba
xelovneba da istoria 5
- Page 2 and 3: yfmpwofcb!eb jtupsjb Sen ukve ici,
- Page 4 and 5: istoriuli Janris nawarmoebebi xSira
- Page 6 and 7: yfmpwofcb!eb jtupsjb istoriuli Janr
- Page 8 and 9: 12 yfmpwofcb!eb jtupsjb istoriuli p
- Page 10 and 11: 14 inglisuri istoriuli portreti por
- Page 12 and 13: 16 yfmpwofcb!eb jtupsjb daxate isto
- Page 14 and 15: 18 yfmpwofcb!eb jtupsjb qarTuli fre
- Page 16 and 17: 20 yfmpwofcb!eb jtupsjb freska da i
- Page 18 and 19: 22 yfmpwofcb!eb jtupsjb bataluri Ja
- Page 20: 24 informacia #1. diego de silva ve
<strong>xelovneba</strong> <strong>da</strong> <strong>istoria</strong><br />
5
yfmpwofcb!eb<br />
jtupsjb<br />
Sen ukve ici, rom droTa ganmavlobaSi<br />
<strong>xelovneba</strong> icvleba <strong>da</strong> yovel epoqas<br />
Tavisi stili axasiaTebs. amis erT-erTi<br />
mizezi isaa, rom sxva<strong>da</strong>sxva istoriuli,<br />
politikuri, religiuri, socialuri <strong>da</strong><br />
sxv. pirobebi Tavis gavlenas axdens<br />
xelovanebze, maT azrovnebasa <strong>da</strong><br />
gemovnebaze, rac aucileblad aisaxeba maT<br />
nawarmoebebSi. amitom, rodesac vafasebT<br />
xelovnebis nawarmoebs, un<strong>da</strong> gvaxsovdes<br />
is viTareba, romelSic es nawarmoebi iqmnebo<strong>da</strong>,<br />
anu, mecnieruli eniT rom vTqvaT,<br />
nawarmoebi un<strong>da</strong> ganvixiloT am viTarebis<br />
konteqstSi. magaliTad, Tu Sen gecodineba,<br />
ra epoqaSi <strong>da</strong> qveyanaSi cxovrob<strong>da</strong><br />
xelovani, rogori iyo maSin cxovreba, ra<br />
moswon<strong>da</strong>T, risi swam<strong>da</strong>T, ra icodnen <strong>da</strong><br />
ra _ ara, ra azrisa iyvnen <strong>xelovneba</strong>ze <strong>da</strong><br />
sxv., maSin Sen gacilebiT ukeT mixvdebi,<br />
ratom xatav<strong>da</strong> esa Tu is mxatvari swored<br />
ase <strong>da</strong> ara sxvagvarad.<br />
lado gudiaSvili `iyalTos akademia~<br />
rogorc xe<strong>da</strong>v, <strong>xelovneba</strong> <strong>da</strong> <strong>istoria</strong><br />
mWidro<strong>da</strong>a <strong>da</strong>kavSirebuli. amave dros,<br />
<strong>istoria</strong> uZvelesi droi<strong>da</strong>n uSualod<br />
aisaxebo<strong>da</strong> <strong>xelovneba</strong>Si: gamoCenili a<strong>da</strong>mianebi,<br />
mniSvnelovani movlenebi, mokled,<br />
yovelive is, ramac imoqme<strong>da</strong> istoriis<br />
msvlelobaze. amas istoriuli Janri<br />
ewodeba.<br />
istoriuli suraTebi <strong>da</strong> qan<strong>da</strong>kebebi jer<br />
kidev Zvel egviptesa <strong>da</strong> saberZneTSi<br />
sruldebo<strong>da</strong>, magram rogorc <strong>da</strong>moukidebeli<br />
Janri igi XVII _ XVIIIss-Si<br />
Camoyalib<strong>da</strong>.<br />
gansakuTrebiT ganviTar<strong>da</strong> istoriuli<br />
Janri XVIIs-is safrangeTSi, sa<strong>da</strong>c misi<br />
fuZemdebeli iyo klasicizmis cnobili<br />
warmomadgeneli nikola puseni. yvelaze<br />
metad mas aintereseb<strong>da</strong> antikuri <strong>da</strong> bibliuri<br />
<strong>istoria</strong> <strong>da</strong> miTologia.<br />
6<br />
<strong>xelovneba</strong> <strong>da</strong> <strong>istoria</strong><br />
pusenis suraTze `germanikusis sikvdili~<br />
gamosaxulia epizodi saxelganTqmuli romaeli<br />
mxe<strong>da</strong>rT mTavris dramatuli istorii<strong>da</strong>n:<br />
keTilSobili <strong>da</strong> mamaci meomari, mterze mravaljer<br />
gamarjvebuli gmiri sakuTar<br />
TanamemamuleTa Surma <strong>da</strong> mtrobam isxverpla _<br />
igi veragulad mowamles.<br />
nikola puseni `germanikusis sikvdili~<br />
yuradrebiT Sexede am nawarmoebs. rogor aris<br />
agebuli misi kompozicia? rogor ferebs iyenebs<br />
mxatvari? rogoria naxatis xasiaTi? rogoria<br />
formebi? rogoria Suq-Crdili? rogori garegnoba<br />
aqvT personaJebs? rogori Jestebi <strong>da</strong> moZraobebi<br />
aqvT maT? rogoria maTi Cacmuloba, ra detalebi<br />
<strong>da</strong> aqsesuarebi gamosaxa mxatvarma? Seni azriT,<br />
rogor grZnobebs iwvevs nawarmoebi? rogor<br />
STabeWdilebas stovebs igi _ amaRlebulsa <strong>da</strong><br />
keTilSobilurs, mgznebared emociurs, Tu mSvidsa<br />
<strong>da</strong> yoveldRiurs? rogor aRwevs amas mxatvari?<br />
imsjeleT amis Sesaxeb klasSi.<br />
ferwerisa <strong>da</strong> qan<strong>da</strong>kebis akademia, romelic<br />
<strong>da</strong>aarsa pusenis mimdevarma Sarl lebrenma,<br />
swored istoriul Janrs miiCnev<strong>da</strong> yvelaze<br />
mniSvnelovan, seriozul Janrad (meorenairad<br />
mas `didebul Janrs~ uwodebdnen). imisaTvis,<br />
rom mxatvari akademiis wevri gamx<strong>da</strong>riyo, mas<br />
komisiis winaSe swored istoriuli Janris<br />
suraTi un<strong>da</strong> warmoedgina. lebrenma Seqmna<br />
paraduli istoriul-alegoriuli kompoziciis<br />
tipi, romelic SemdgomSi akademisturi<br />
stilis saxeliT iyo cnobili (gaixsene, ra<br />
iswavle SarSan akademizmis Sesaxeb).<br />
istoriuli ferweris tradiciebi grZeldeba
XVIII-XIX ss-Ta mijnis SenTvis ukve cnobili<br />
neoklasicisti mxatvris Jak lui<br />
<strong>da</strong>vidis SemoqmedebaSi. masac Zalze aintereseb<strong>da</strong><br />
antikuri <strong>istoria</strong>, magram misTvis<br />
igi keTilSobilebisa <strong>da</strong> patriotizmis<br />
Sesaxeb ideebis wyaro iyo, rac magaliTi<br />
un<strong>da</strong> yofiliyo misi TanamedroveebisaTvis<br />
(gaixsene, <strong>da</strong>vidis ra nawarmoebebs icnob).<br />
<strong>da</strong>akvirdi am suraTs, romelsac `belizariusi~<br />
ewodeba. ase erqva saxelganTqmul romael<br />
mxe<strong>da</strong>rTmTavars, romelic boroti imperatoris,<br />
tiberiusis brZanebiT usamarTlod <strong>da</strong>sajes _<br />
<strong>da</strong>abrmaves <strong>da</strong> maTxovrad aqcies. Seni azriT, ra<br />
xdeba aq? vin arian aq gamosaxulni? rogor<br />
viTardebo<strong>da</strong> moqmedeba am momentamde? ra<br />
SeiZleba moxdes Semdgom? ra azrebsa <strong>da</strong><br />
grZnobebs gadmogvcems es suraTi? <strong>da</strong>iyaviT<br />
jgufebad <strong>da</strong> moifiqreT moTxroba am suraTis<br />
mixedviT.<br />
istoriuli ferweris cvlilebas<br />
vxe<strong>da</strong>vT XIXs-Si, rodesac romantzmis mimdinareobis<br />
wamyvani mxatvris, eJen<br />
delakruas nawarmoebebSi aisaxeba ara<br />
marto Soreuli warsulis, aramed misive<br />
epoqis gansakuTrebiT dramatuli <strong>da</strong><br />
mZafri momentebi.<br />
eJen delakrua `xocva-Jleta kunZul xiosze~<br />
delakruas am tiloze gamosaxulia berZenTa<br />
Turqi <strong>da</strong>mpyroblebis winaaRmdeg brZolis<br />
tragikuli epizodi, rodesac Turqebma ajanyebuli<br />
kunZulis, xiosis mosaxleoba <strong>da</strong>arbies.<br />
aRwere es suraTi, misi siuJeti <strong>da</strong> Sesrulebis<br />
manera <strong>da</strong> isaubre imaze, Tu ra STabeWdilebas<br />
axdens Senze es nawarmoebi <strong>da</strong>, Seni azriT, ra<br />
mxatvruli xerxebiT aRwevs mxatvari am<br />
STabeWdilebas.<br />
<strong>da</strong>imaxsovre!<br />
istoriuli Janri _ Janri, romelic eZRvneba<br />
warsulisa <strong>da</strong> awmyos mniSvnelovan istoriul<br />
movlenebsa <strong>da</strong> moRvaweebs.<br />
konteqsti _ garemo, viTareba, romelSic<br />
arsebobs raime movlena an obieqti.<br />
Sarl lebreni _ XIIs-is frangi mxatvari <strong>da</strong><br />
Teoretikosi, ferwerisa <strong>da</strong> qan<strong>da</strong>kebis samefo<br />
akademiis <strong>da</strong>maarsebeli.<br />
Seni azriT<br />
rogori Tvisebebi axasiaTebs zoga<strong>da</strong>d XXs-is <strong>xelovneba</strong>s:<br />
pirobiTobiTi stilis mimdinareobebi Warbobs Tu realisturi?<br />
ufro metad emociuria igi Tu mSvidi? dinamikuria<br />
igi Tu statikuri? novatorulia igi Tu tradiciuli?<br />
kidev ra Tvisebebis aRniSnva SegiZlia? rogor ggonia, aris<br />
Tu ara XXs-is xelovnebis saerTo xasiaTi raime kavSirSi<br />
istoriul viTarebasTan? ratom ggonia ase?<br />
7
istoriuli Janris nawarmoebebi<br />
xSirad asaxavs kacobriobis <strong>istoria</strong>Si<br />
momx<strong>da</strong>r gansakuTrebiT dramatul<br />
momentebs. axla Sens winaSea akademisturi<br />
ferweris cnobili nimuSi, karl<br />
briulovis suraTi `pompeis ukanaskneli<br />
dRe~. aq asaxulia antikuri samyaros<br />
erT-erTi yvelaze tragikuli momenti,<br />
rodesac ax.wT-is Is-Si romauli qalaqi<br />
pompei vulkan vezuvis amofrqvevam karl briulovi `pompeis ukanaskneli dRe~<br />
imsxverpla. mosaxleobis didi nawili <strong>da</strong>iRupa, quCebi, moednebi, saxlebi, Sadrevnebi <strong>da</strong> auzebi<br />
vulkanurma ferflma <strong>da</strong> lavam <strong>da</strong>fara. nel-nela qalaqis arseboba <strong>da</strong>viwyebas mieca.<br />
magram rodesac XIXs-Si arqeologebma gaTxares pompei, aRmoCn<strong>da</strong>, rom aTaswleulTa manZilze<br />
igi sruliad ucvleli <strong>da</strong>rCeniliyo. ga<strong>da</strong>rCa ara marto arqiteqtura <strong>da</strong> qan<strong>da</strong>keba, aramed,<br />
warmoidgine, aveji <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva nivTebic ki. gamodis, rom am saSinelma katastrofam<br />
saSualeba misca Tanamedrove mecnierebs, absoluturad zustad <strong>da</strong>edginaT, rogor<br />
cxovrobdnen a<strong>da</strong>mianebi romis<br />
imperiaSi.<br />
yfmpwofcb!eb<br />
jtupsjb<br />
pompeis freskebi<br />
<strong>da</strong>aTvaliere es <strong>da</strong> sxva fotoebi <strong>da</strong><br />
scade aRwero, ra Seityve maTi<br />
meSveobiT: rogori iyo romaelTa<br />
yoveldRiuri cxovreba, maTi quCebi,<br />
saxlebi, ezoebi, rogor icvamdnen, ras<br />
Wamdnen, ras saqmianobdnen,<br />
rogor<br />
erTo bodnen <strong>da</strong> a.S.<br />
<strong>da</strong>iyaviT jgufebad,<br />
moifiqreT <strong>da</strong> <strong>da</strong>we -<br />
reT mokle moTxroba<br />
am Temaze. gaacaniT<br />
Tqveni moTx robebi<br />
erTmaneTs. SemdegSi am<br />
moTxrobebis<br />
safuZvelze SegiZliaT<br />
<strong>da</strong>dgaT warmodgena an<br />
`cocxali suraTebi~.<br />
gansakuTrebiT sainteresoa mozai ku -<br />
ri iatakebi <strong>da</strong> freskebi, romlebic<br />
TiTqmis mTlianad faravs Senobebis<br />
kedlebs. aRsaniSnavia, rom aq gvxvdeba<br />
sruliad gansxvavebuli moxatulobebi:<br />
zogi ubra lod feradi marmarilos<br />
filebis ferweruli imitaciaa,<br />
aris sufTa dekoratiuli moxatulobebic<br />
_ sxva<strong>da</strong>sxva tipis ornamentebi,<br />
arqiteqturuli elementebis<br />
ostaturi imitaciebic _ mag., <strong>da</strong>xatuli<br />
kar-fanjrebi, svetebi, TaRebi <strong>da</strong><br />
sxv. magram aris iseTi freskebic, romlebzec<br />
miTologiuri an yofiTi<br />
scenebi, portretebi, peizaJebi <strong>da</strong><br />
naturmortebia gamosaxuli.<br />
8
<strong>da</strong>valeba<br />
<strong>da</strong>aTvaliere pompeis ferweris<br />
mocemuli nimuSebi. scade moifiqro <strong>da</strong><br />
Seasrulo pompeis stilis kedlis moxatulobis<br />
Seneuli variantis eskizi.<br />
SegiZlia gamoiyeno mocemuli nimuSi,<br />
magram umjobesi iqneba, Tu misi meSveobiT<br />
sakuTar variants <strong>da</strong>xatav.<br />
9
yfmpwofcb!eb<br />
jtupsjb<br />
istoriuli Janris nairsaxeobani<br />
rogorc ici, istoriul Janrs miekuTvneba<br />
is nawarmoebebi, romlebic warsulisa Tu<br />
awmyos istoriuli mniSvnelobis mqone<br />
movlenebs asaxavs. erTi SexedviT, es Zalze<br />
martivi <strong>da</strong> gasagebia. magram Tu am Janris<br />
zogierT nawarmoebebs erTmaneTs Sea<strong>da</strong>reb,<br />
maT SinaarsSi erTgvar gansxvavebas SeniSnav.<br />
klod loreni<br />
Jan Jeromi `molieri <strong>da</strong> korneli~<br />
<strong>da</strong>akvirdi am namuSevrebs. ra aris maTze<br />
gamosaxuli? ra msgavseba-gansxvavebaa maT<br />
Soris? Seni azriT, isini erTsa <strong>da</strong> imave Janrs<br />
miekuTvneba Tu ara? ratom ggonia ase?<br />
imsjeleT amis Sesaxeb.<br />
rogorc xe<strong>da</strong>v, <strong>istoria</strong>sTan bevri<br />
sxva<strong>da</strong>sxva ram SeiZleba <strong>da</strong>vakavSiroT:<br />
magaliTad, saxelganTqmuli moRvawis<br />
gamosaxuleba, scena Soreuli epoqis<br />
cxovrebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> a.S. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />
istoriuli Janri sxva JanrebTan mWidrod<br />
un<strong>da</strong> iyos <strong>da</strong>kavSirebuli.<br />
10<br />
magaliTad, Sexede pusenis am suraTs.<br />
erTi SexedviT, es mxolod peizaJia.<br />
magram <strong>da</strong>akvirdi: pirvel planze<br />
gamosaxulia scena berZeni filosofosis,<br />
diogenes cxovrebi<strong>da</strong>n (diogene<br />
ubraloebas, simdidreze uaris Tqmas<br />
qa<strong>da</strong>geb<strong>da</strong>. aq mocemulia momenti, rodesac<br />
man Tavisi ukanaskneli `qoneba~ _<br />
Wiqac ki mgzavrs misca, rodesac naxa, rom<br />
igi wyals xeliT svam<strong>da</strong>). Janris am nairsaxeobas<br />
`istoriul peizaJs~ uwodeben.<br />
rubensis es tilo safrangeTis dedoflis,<br />
maria mediCis cxovrebisadmi miZRvnil<br />
namuSevarTa serias ekuTvnis. aq gamosaxulia<br />
momenti, rodesac florenciis hercogis<br />
asuli, safrangeTis mefis anri IV-is sacole<br />
safrangeTSi Camodis. es realurad arsebuli<br />
istoriuli scenaa. magram aq, rogorc<br />
rubensis sxva mraval istoriul<br />
nawarmoebebSi, miTologiuri personaJebia<br />
Seyvanili _ princesas egebeba xelgaSlili
alegoriuli figura, romelic safrangeTs<br />
ganasaxierebs, haerSi <strong>da</strong>frinavs sayvirebiani<br />
frTosani figura _ didebis alegoria, xolo<br />
zRvis talRebSi Canan miTologiuri arsebebi:<br />
zRvis RmerTi neptuni, nereidebi <strong>da</strong> tritonebi.<br />
amitom istoriuli Janri aq miTologiur<br />
Janrs erwymis.<br />
im SemTxvevaSi, rodesac portretze<br />
saxelganTqmuli a<strong>da</strong>miania gamosaxuli, romlis<br />
moRvaweoba istoriis furclebze aisaxa,<br />
es nawarmoebi portretul-istoriul Janrs<br />
miekuTvneba. magaliTad, antuan-Jan gros<br />
suraTi `napoleoni arkolis xidze~ ubralo<br />
portreti ar aris: aq gamosaxulia istoriuli<br />
momenti, rodesac jer kidev axalgazr<strong>da</strong><br />
generali napoleoni Tavad waruZRva Setevas,<br />
ris Sedega<strong>da</strong>c safrangeTis jarma<br />
mniSvnelovani gamarjveba moipova.<br />
J.a.gro `napoleoni arkolis xidze~<br />
<strong>da</strong>akvirdi am nawarmoebs. ra ici aq gamosaxuli<br />
personaJis Sesaxeb? gaixsene, sxva mxatvrebis mier<br />
Sesrulebuli romeli misi portretebi ginaxavs?<br />
sad <strong>da</strong> rogor gamosaxa igi mxatvarma? rogori<br />
poza aqvs mas? rogoria misi saxis gamometyveleba?<br />
ra STabeWdilebas tovebs igi? Seni azriT, ra<br />
mizani hqon<strong>da</strong> mxatvars? ga<strong>da</strong>wyvita man Tavisi<br />
amocana? ratom ggonia ase? warmoidgine, rom Sen<br />
im epoqaSi cxovrobdi <strong>da</strong> am ambis TviTmxilveli<br />
iyavi. moifiqre SenTvis sasurveli roli, anu vin<br />
gsurs, rom yofiliyavi, <strong>da</strong> <strong>da</strong>were Seni `mogoneba~<br />
am epizodis Sesaxeb.<br />
<strong>da</strong>imaxsovre!<br />
antuan-Jan gro _ XVIII-XIXs-Ta mijnis<br />
frangi mxatvari, neoklasicizmis mimdevari.<br />
lourens alma-tadema _ XIXs-is holandiuri<br />
warmoSobis ingliseli mxatvari.<br />
l.almna-tadema `berZeni qali~<br />
istoriuli Janri xSirad ukavSirdeba<br />
yofiTsac _ magaliTad, rodesac nawarmoebSi<br />
asaxulia romelime istoriuli epoqisTvis<br />
<strong>da</strong>maxasiaTebeli yoveldRiuri yofis amsaxveli<br />
scena. aseT nawarmoebebs istoriul-yofiTi<br />
Janris nawarmoebebi ewodeba. magaliTad, am<br />
Janris mravali nawarmoebi aqvT Seqmnili<br />
SenTvis ukve cnobil XIXs-is inglisel<br />
mxatvrebs frederik bler-leitons, uiliam holman<br />
hanTs, lourens alma-tademas <strong>da</strong> sxv.<br />
l.alma-tadema `Wadraki~<br />
Sexede am suraTs. ra aris aq gamosaxuli? Seni azriT,<br />
romeli istoriuli epoqis yofisTvisaa<br />
<strong>da</strong>maxasiaTebeli es scena? ra niSnebiT SegiZlia amis<br />
mixvedra? ra ici am epoqis Sesaxeb? <strong>da</strong>iyaviT jgufebad.<br />
moifiqreT <strong>da</strong> <strong>da</strong>wereT moTxroba am nawarmoebis<br />
mixedviT <strong>da</strong> gaacaniT Tqvens klaselebs.<br />
Seni azriT<br />
istoriul Janris nairsaxeobaTagan romelia<br />
ufro saintereso? romelia ufro<br />
mniSvnelovani? ratom ggonia ase? isaubreT amis<br />
Sesaxeb klasSi.<br />
11
12<br />
yfmpwofcb!eb<br />
jtupsjb<br />
istoriuli peizaJi<br />
Sen ici, rom istoriuli peizaJi<br />
klasicizmis xanaSi, XVIIs-Si<br />
Caisaxa <strong>da</strong> misi mTavari warmomadgenlebi<br />
nikola puseni <strong>da</strong><br />
klod loreni iyvnen. orive mxatvarma<br />
cxovrebis didi nawili<br />
italiaSi gaatara <strong>da</strong> maT tiloebze<br />
umetesad romis mi<strong>da</strong>moebis<br />
asaxuli, magram es xedebi<br />
fotografiuli sizustiT ar<br />
asaxav<strong>da</strong> garemos: isini<br />
gamSvenierebuli <strong>da</strong> idealizebulia.<br />
es imitom aris, rom pusenis<br />
<strong>da</strong> lorenis peizaJebi<br />
STagonebuli iyo antikuri<br />
kulturiT, kerZod legendiT arkadiaze, Zveli saberZneTis bednier <strong>da</strong> mSvenier kuTxeze,<br />
sa<strong>da</strong>c a<strong>da</strong>mianebi bunebis wiaRSi mSvi<strong>da</strong>d, ubralod <strong>da</strong> u<strong>da</strong>rdelad cxovrobdnen. saxviTi<br />
xelovnebis, literaturisa <strong>da</strong> musikis im Janrs, romelic aseT siuJetebzea agebuli,<br />
`pastorali~ ewodeba.<br />
klasicizmis xanis istoriul peizaJebze yvelaferi simetriuli <strong>da</strong> gawonasworebulia,<br />
yvela xe, klde Tu Senoba zustad gansazRvrul adgilzea gamosaxuli, ferebi<br />
rbilad <strong>da</strong> harmoniula<strong>da</strong>a Sexamebuli, erTiani, mSvidi ganaTeba ki ufro aZlierebs<br />
saerTo STabeWdilebas.<br />
<strong>da</strong>akvirdi pusenis am suraTs. ras<br />
xe<strong>da</strong>v wina planze, Sua planze,<br />
ukana planze? warmoidgine, rom<br />
suraTSi Sesvla SeZeli, sad<br />
aRmoCnebi? rogor ggonia,<br />
migviTiTebs Tu ara mxatvari<br />
moZraobis mimarTulebas? ras<br />
xe<strong>da</strong>v, ra gesmis, ras grZnob? ra<br />
ganwyoba geufleba? ra SeiZleba<br />
moxdes Sens garSemo? aRwere<br />
yovelive es mokle moTxrobis<br />
saxiT.
<strong>da</strong>valeba<br />
1. <strong>da</strong>aTvaliere lorenisa <strong>da</strong> pusenis mocemuli peizaJebi.<br />
2. SearCie SenTvis sasurveli bunebis xedi. Tu realur peizaJze uSualod <strong>da</strong>kvirvebis<br />
saSualeba ar gaqvs, SegiZlia gamoiyeno peizaJis foto an realisturi suraTi.<br />
3. gaakeTe mcire zomis Canaxati grafitis (ubralo) fanqriT.<br />
4. amis Semdeg Seecade, Seqmna misgan `idealuri~, gawonasworebuli <strong>da</strong> harmoniuli suraTi _<br />
moacile yvelaferi zedmeti <strong>da</strong>, Tu saWiroa, Seitane <strong>da</strong>matebebi.<br />
5. <strong>da</strong>amate raime antikuri detalebi: antikuri Senobis nangrevebi, svetebi an patara figura.<br />
6. Canaxatis mixedviT Seasrule normaluri zomis suraTi ferSi, SenTvis sasurveli<br />
masaliT.<br />
7. SegiZlia gamoiyeno mocemuli nimuSi, magram umjobesia, Tu sakuTar variants Seasruleb.<br />
8. mza namuSevrebi gamofineT klasSi <strong>da</strong> moawyveT prezentacia.<br />
<strong>da</strong>imaxsovre!<br />
pastorali _ Janri,<br />
romlisTvisac <strong>da</strong>maxasiaTebelia<br />
bunebis wiaRSi ubralo a<strong>da</strong>mianebis,<br />
mag., mwyemsebis cxovrebis<br />
asaxva.<br />
13
14<br />
inglisuri istoriuli<br />
portreti<br />
portretuli Janri, maT Soris istoriuli<br />
portretic, farTod gavrcelebuli<br />
Janria. magram zogierT qveynebSi,<br />
magaliTad, safrangeTsa <strong>da</strong> italiaSi,<br />
ufro mniSvnelovan, `maRal~ <strong>xelovneba</strong>d<br />
iTvlebo<strong>da</strong> miTologiur <strong>da</strong> bibliur<br />
siuJetebze Sesrulebuli nawarmoebebi<br />
<strong>da</strong> zogan ki, Tun<strong>da</strong>c inglisSi, meti<br />
popularobiT sargeblob<strong>da</strong> portreti <strong>da</strong><br />
peizaJi. magram un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom<br />
inglisSi sakuTari erovnuli ferweruli<br />
skola sakmaod gvian _ XVIIIs-Si<br />
Camoyalib<strong>da</strong>, manamde ki aq ZiriTa<strong>da</strong>d ucxoeli<br />
fermwerebi moRvaweobdnen.<br />
hans holbaini `mefe henri VIII~<br />
pirveli, vinc inglisSi ferweras<br />
Cauyara safuZveli, iyo aRorZinebis<br />
xanis didi germaneli mxatvari, hans<br />
holbain umcrosi (sityva<br />
`umcross~ amateben, raTa gavarCioT<br />
igi misi mamis, aseve mxatvar hans<br />
holbainisagan). sainteresoa, rom<br />
Tu manamde holbaini sxva<br />
JanrebSic muSaob<strong>da</strong>, inglisSi<br />
Camosvlis Semdeg igi mxolod<br />
portretebs asruleb<strong>da</strong> _ sxva<br />
Janrebze moTxovna aq praqtikulad<br />
ar iyo.<br />
van deiki `elizabeT <strong>da</strong> filadelfia uortonebi~<br />
XVIIs-Si inglisis samefo karis mxatvari<br />
gax<strong>da</strong> ganTqmuli flandrieli mxatvari, rubensis<br />
mowafe, antonis van deiki. igi iseve,<br />
rogorc holbaini, samefo karis mxatvari iyo.<br />
cnobilia, rom inglisis sazogadoeba<br />
gansakuTrebiT moxibluli iyo misi portretebis<br />
eleganturobiT <strong>da</strong> aristokratizmiT. sainteresoa,<br />
rom van deiks saxelosnoSi hqon<strong>da</strong><br />
cvilisagan naZerwi lamazi, natifi xelebis<br />
mravali nimuSi <strong>da</strong> portretebis xatvisas<br />
xSirad iyeneb<strong>da</strong> maT. rogor ggonia, es<br />
umniSvnelo, kerZo momentia, Tu aqe<strong>da</strong>n<br />
SegviZlia <strong>da</strong>vaskvnaT, rom van deikis<br />
portretebi mTlianad idealizebulia (anu<br />
Selamazebuli, gakeTilSobilebulia)?<br />
erovnuli ingli su ri<br />
ferweris skolis<br />
pirveli didi ostati<br />
iyo XVIIIs-is mxatvari<br />
joSua reinoldsi. igi<br />
iyo inglisis samxatvro<br />
akademiis erTerTi<br />
<strong>da</strong>maarsebeli <strong>da</strong><br />
misi pirveli prezidenti.<br />
manve SeimuSava<br />
inglisSi e.w. `didebuli<br />
stili": Sinaarsob -<br />
rivad es gulisxmob<strong>da</strong><br />
amaRlebuli Temebis<br />
<strong>da</strong> idealuri persona -<br />
Je bis SerCevas, rasac<br />
TiTqos miTologiuri<br />
reinoldsi `polkovniki<br />
tarltoni~
<strong>da</strong> bibliuri siuJeteb is popularizacia<br />
un<strong>da</strong> mohyolo<strong>da</strong>,<br />
magram inglisSi es ase ar<br />
mox<strong>da</strong> _ ingliselTa sayvarel<br />
Janrad mainc portreti <strong>da</strong>rCa.<br />
amitom `didebuli stilis~<br />
niSnebi reinoldsma Tavis<br />
portretebSi Seitana: a<strong>da</strong>mianebi<br />
mis suraTebze xSirad<br />
miTologiur gmirebad warmogvidgebian,<br />
rogorc ledi<br />
sara banberi, romelic, antikur<br />
samosSi gamowyobili, silamazis<br />
<strong>da</strong> moxdenilobis<br />
qalRmerTebis, graciebis<br />
sakurTxevelTanaa gamosaxuli,<br />
an gamoisaxebian efeqtur,<br />
romantikul garemoSi, romelic<br />
TviT personaJis gansakuTre -<br />
bul xasiaTze an saqmianobaze<br />
migviTiTebs _ aseTia, mag., axalgazr<strong>da</strong><br />
polkovnik tarltonis<br />
portreti brZolis fonze.<br />
rac Seexeba Sesrulebis maneras,<br />
reinoldsi Tvli<strong>da</strong>, rom<br />
sakuTari stilis Camoyalibe -<br />
bisTvis mxatvarma aucileblad<br />
un<strong>da</strong> Seiswavlos aRorZinebis<br />
genialuri italieli mxatvrebis<br />
_ ticianis, veronezes, miqelanjelos<br />
<strong>da</strong> sxvaTa Semoqme -<br />
de ba. igi ambob<strong>da</strong>: `rodesac<br />
sxvebis aRmoCenebs akvirdebi,<br />
Tava<strong>da</strong>c swavlob aRmoCenebis<br />
gakeTebas~. amisTvis man<br />
italiaSic imogzaura.<br />
<strong>da</strong>imaxsovre!<br />
hans holbain umcrosi _ XVIs-is<br />
germaneli mxatvari.<br />
joSua reinoldsi _ XVIIIs-is<br />
ingliseli mxatvari.<br />
Tomas geinsboro _ XVIIIs-is<br />
ingliseli mxatvari.<br />
Sea<strong>da</strong>re van deikis <strong>da</strong> geinsboros<br />
es namuSevrebi. rogoria maTi kompozicia?<br />
rogori ferebia aq<br />
gamoyenebuli? rogori proporciebi<br />
aqvT figurebs? rogor<br />
grZnobebs <strong>da</strong> STabeWdilebebs<br />
iwveven isini? ra msgavseba-gansxvavebs<br />
xe<strong>da</strong>v maT Soris? Semdeg<br />
Sea<strong>da</strong>re geinsboros <strong>da</strong> reinoldsis<br />
namuSevrebi. ra gansxvavebas<br />
xe<strong>da</strong>v kolorits, kompozicias,<br />
personaJTa proporciebs Soris?<br />
imsjeleT amis Sesaxeb klasSi.<br />
reinoldsi `ledi sara banberi veroneze `venera <strong>da</strong> marsi~<br />
graciebis sakurTxevelTan~<br />
<strong>da</strong>akvirdi reinoldsis <strong>da</strong> veronezes am namuSevrebs. rogor ggonia,<br />
reinoldsis kolorits, naxats, kompozicias, ganaTebas, perso naJebis<br />
ga<strong>da</strong>wyvetas aqvs Tu ara raime saerTo am namuSevreb Tan? Tu migaCnia,<br />
rom aqvs, maSin rogor ggonia, reinoldsma pir<strong>da</strong>pir ga<strong>da</strong>iRo italieli<br />
ostatebis xerxebi Tu misi manera mainc gansxvavdeba maTgan?<br />
ratom ggonia ase?<br />
XVIIIs-is inglisuri ferweruli skolis meore didi warmomadgeneli,<br />
Tomas geinsboro, Tanamedro veTa gadmocemiT,<br />
poeturi, meocnebe a<strong>da</strong>miani iyo. igi ar iziareb<strong>da</strong> reinoldsis<br />
Sexedulebebs _ misi idealia ara efeqturi <strong>da</strong> monumenturi<br />
`didebuli stili~, aramed van deikis eleganturi<br />
ferwera. cnobilia, rom misi ukanaskneli sityvebi iyo: `Cven<br />
yvelani samoTxeSi wavalT, <strong>da</strong> CvenTan erTad _ van deiki!~<br />
geinsboro `biWi lurj samosSi~ van deiki `stiuartis gvaris princebi~<br />
15
16<br />
yfmpwofcb!eb<br />
jtupsjb<br />
<strong>da</strong>xate istoriuli portreti<br />
ingliseli <strong>da</strong> inglisSi moRvawe mxatvrebi<br />
mxolod mefis, misi ojaxisa <strong>da</strong> aristokratiis<br />
portretebis SeqmniT ar ifarglebodnen _<br />
imdroindel portretebze xSirad vxe<strong>da</strong>vT mecnierebis,<br />
religiisa <strong>da</strong> xelovnebis cnobil<br />
warmomadgenelTa saxeebs. Seqspiris rolebis<br />
saxelganTqmuli Semsruleblis, msaxiob sara<br />
sidonsis Semoqmedeba Teatraluri xelovnebis<br />
mTel epoqas warmoadgen<strong>da</strong>. igi imdenad popularuli<br />
iyo, rom misi sxva<strong>da</strong>sxva mxatvris mier<br />
Sesrulebuli mravali aTeuli portreti arsebobs.<br />
maT Soris aris yvelaze cnobili<br />
ingliseli mxatvrebis: reinoldsis, geinsboros,<br />
Tomas lourensis, jorj romnis <strong>da</strong><br />
sxvaTa mier Sesrulebuli Sedevrebi. saintere-<br />
reinoldsi `sara sidonsi tragediis muzis saxiT~<br />
soa, rom imxanad maT Soris yvelaze warmatebulma<br />
<strong>da</strong> popularulma joSua reinoldsma Tavisi xelmowera portretis kabis<br />
kalTaze moaTavsa <strong>da</strong> Tqva: `maradisobaSi Tqveni kabis kalTas un<strong>da</strong> Sevyveo~.<br />
Tomas geinsboro `sara sidonsi~<br />
Tomas lourensi `sara sidonsi~<br />
<strong>da</strong>imaxsovre!<br />
sara sidonsi _ XVIIIs-is ingliseli msaxiobi.<br />
jorj romni _ XVIIIs-is ingliseli mxatvari.<br />
Tomas lourensi _ XVIIIs-is ingliseli mxatvari.
<strong>da</strong>valeba<br />
scade, Seasrulo sara sidonsis<br />
portreti XVIII saukunis ingliseli<br />
ostatebis maneriT.<br />
1. gul<strong>da</strong>smiT <strong>da</strong>aTvaliere reinoldsisa<br />
<strong>da</strong> geinsboros namuSevrebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>akvirdi<br />
maTi koloritis Taviseburebebs. moifiqre,<br />
romeli ufro Seefereba Sens gemovnebas:<br />
reinoldsis Tbili, intensiuri ferebi Tu<br />
geinsboros civi, vercxlisfer-lurji, msubuqi<br />
ferebi.<br />
2. Semdeg ga<strong>da</strong>ixate amave epoqis<br />
ingliseli mxatvris uiliam biClis `sara<br />
sidonsis portretis~ mocemuli konturuli<br />
naxati. SegiZlia gamoiyeno SenTvis nacnobi<br />
`badis meTodi~, gamWvirvale qaRaldiT<br />
ga<strong>da</strong>xatva an SuSi<strong>da</strong>n ga<strong>da</strong>xatvis meTodi,<br />
magram umjobesia, pir<strong>da</strong>pir TvaliT ga<strong>da</strong>xato<br />
_ ase Tvalis zomas <strong>da</strong> xelis sizustes<br />
ukeT gaivarjiSeb. amisaTvis Tav<strong>da</strong>pirvelad<br />
sworad un<strong>da</strong> SeZlo naxatis azomva _<br />
ilustraciebze mocemulia azomvis<br />
Tanmimdevruli nabijebi.<br />
3. SegiZlia, SearCio romelime sxva<br />
portreti <strong>da</strong> TviTon Seasrulo konturuli<br />
naxati _ es ufro rTulia, samagierod<br />
meti <strong>da</strong>moukideblobis <strong>da</strong><br />
Tavisuflebis SesaZlebloba geqneba.<br />
4. Seaferade suraTi SenTvis sasurveli<br />
masaliT _ akvarelis an guaSis<br />
saRebavebiT, pasteliT, feradi fanqrebiT <strong>da</strong><br />
sxv., geinsboros an reinoldsisTvis<br />
<strong>da</strong>maxasiaTebeli koloritis Sesabamisad.<br />
rodesac namuSevrebi mzad iqneba, gamofineT<br />
isini klasSi <strong>da</strong> isaubreT maT Sesaxeb.<br />
jorj romni `sara sidonsi~<br />
o. eduari `sara sidonsi~<br />
u. biCli `sara sidonsi~<br />
T. lourensi `sara sidonsi~<br />
17
18<br />
yfmpwofcb!eb<br />
jtupsjb<br />
qarTuli freska _ <strong>xelovneba</strong><br />
<strong>da</strong> religia<br />
istoriuli personaJebis gamosaxulebebs<br />
vxvdebiT ara mxolod istoriulportretuli<br />
Janris suraTebze _ zogjer<br />
isini religiuri Janris<br />
nawarmoebebSic gamoisaxeba. mag., Sua<br />
saukuneebis droindeli taZrebis kedlebze<br />
xSirad vxe<strong>da</strong>vT freskebsa <strong>da</strong><br />
reliefebs, romlebze<strong>da</strong>c gamosaxulni<br />
arian qtitorebi, anu is saero pirebi,<br />
romelTa saxsrebiT aigo es taZari.<br />
amitom xSirad isini xelSi eklesiis<br />
maketiT arian gamosaxulni. magram<br />
SegviZlia es nawarmoebebi istoriulportretul<br />
Janrs mivakuTvnoT, Tu ara?<br />
Sua saukuneebis<br />
am reli efze<br />
gamosaxulia<br />
aSot kurapalati<br />
xelSi<br />
taZris maketiT.<br />
<strong>da</strong>akvirdi, <strong>da</strong>culia<br />
aq a<strong>da</strong>mianis<br />
sxeulis proporciebi<br />
Tu<br />
ara? moculobrivia<br />
formebi<br />
Tu brtyeli?<br />
realistura<strong>da</strong>a gadmocemuli Tma-wveri <strong>da</strong><br />
tansacmlis naoWebi Tu ornaments mogvagonebs? Seni<br />
azriT, aSotis saxe portretulia <strong>da</strong> mis realur<br />
nakvTebs gadmogvcems, Tu igi pirobiTia <strong>da</strong> ostatis<br />
warmosaxviTaa Seqmnili? rogor ggonia, es namdvili<br />
portretia Tu qtitoris simboluri gamosaxuleba?<br />
<strong>da</strong>asabuTe Seni azri.<br />
adre Sen giswavlia, rom Sua saukuneebis<br />
<strong>xelovneba</strong> religiuri xasiaTisaa <strong>da</strong> im periodis<br />
nawarmoebebi pirobiTi, ararealisturi<br />
maneriT sruldeba. magram SeiZleba gagiCndes<br />
kiTxva: iqneb aseTi stiliT mxolod bibliur<br />
personaJebs gamosaxavdnen <strong>da</strong> ara realur<br />
istoriul pirebs? an iqneb aSot kurapalatis<br />
reliefi gamonaklisia <strong>da</strong> qtitorTa sxva<br />
gamosaxulebebi ufro metad gadmoscems<br />
cocxal portretul msgavsebas? maSin Sexede<br />
gelaTi. qtitirebi.<br />
romelime sxvas,<br />
mag., jvris monastris<br />
kedelze<br />
gamosaxuli<br />
reliefis fragments<br />
a<strong>da</strong>rnese<br />
erisTavis<br />
gamosaxu lebiT<br />
<strong>da</strong> Sea<strong>da</strong>re<br />
jvari. a<strong>da</strong>rnerse erisTavi<br />
erTmaneTs: isini sxva<strong>da</strong>sxva dros, sxva<strong>da</strong>sxva<br />
ostatis mieraa Sesrulebuli, magram<br />
orives<br />
turia.<br />
gamosaxvis principi ararealis-<br />
safara. beqa jayeli. XII-XIVs.<br />
Sen isic ici, rom Sua saukuneebSi taZrebis<br />
Sesamkobad freskasa <strong>da</strong> mozaikasac iyenebdnen.<br />
aseTi teqnikiT Sesrulebuli istoriul<br />
pirTa gamosaxulebebi xSirad gvxvdeba<br />
qarTuli taZrebis kedlebze.
yinwvisi varZia beTania<br />
<strong>da</strong>akvirdi Tamar mefis amsaxvel am freskebs. ar <strong>da</strong>gaviwydes, rogori iyo imxanad silamazis ideali:<br />
mrgvali pirisaxe, didi Tvalebi, wvrili grZeli warbebi, Txeli cxviri, patara piri. rogor ggonia,<br />
am freskebze erTi <strong>da</strong> igive a<strong>da</strong>mianis zusti, naturi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>xatuli portretebia mocemuli Tu<br />
mxatvris warmosaxviT Seqmnili ideali? ratom ggonia ase? imsjeleT amis Sesaxeb.<br />
un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom religiuri<br />
personaJebis xatvis dros mxatvari valdebuli<br />
iyo iseTi garegnoba, Cacmuloba <strong>da</strong><br />
atributebi gamoesaxa, rogorc amas tradiciulad<br />
moiTxov<strong>da</strong> sagangebo wesebi, anu ikonografia.<br />
magaliTad, RvTismSoblis kaba<br />
lurji, mosasxami ki sosanisferi un<strong>da</strong> yofiliyo,<br />
Sublze <strong>da</strong> mxrebze varskvlavebiT; wm.<br />
petre WaRara, mokle Tma-wveriT gamoisaxebo-<br />
informacia #1.<br />
<strong>da</strong>viT VI rusu<strong>da</strong>nis Ze (<strong>da</strong>viT narini) (1225 - 1293).<br />
saqarTvelos mefe 1245-1258 ww. <strong>da</strong>savleT saqarTvelos<br />
mefe 1258-1293 ww. rusu<strong>da</strong>n mefis Ze. 1230 wels xuTi<br />
wlis <strong>da</strong>viTi rusu<strong>da</strong>nma TanammarTvelad gamoacxa<strong>da</strong>.<br />
monRolebma igi umcros mefed (narinad( <strong>da</strong>amtkices,<br />
xolo <strong>da</strong>viT giorgis Zi _ ufros mefed (ulu).<br />
Tav<strong>da</strong>pirvelad isini erTad marTavdnen, SemdegSi ki<br />
<strong>da</strong>viT narini <strong>da</strong>savleT saqarTveloSi mefob<strong>da</strong>.<br />
sibereSi <strong>da</strong>viTi berad aRikveca.<br />
<strong>da</strong>, wm. pavle _ grZeli wveriTa <strong>da</strong><br />
SeTxelebuli TmiT. saero pirebis xatvis<br />
dros aseTi SezRudvebi ar iyo, amitom maTi<br />
meSveobiT mravali sakiTxis garkveva<br />
SeiZleba _ magaliTad, SegviZlia <strong>da</strong>vazustod<br />
TariRebi, <strong>da</strong>vadginoT zogierTi istoriuli<br />
faqti, SeviswavloT imdroindeli<br />
Cacmuloba <strong>da</strong> a.S.<br />
gelaTis monasterSi mefe <strong>da</strong>viT VI<br />
rusu<strong>da</strong>nis Zis (<strong>da</strong>viT narinis) ori<br />
gamosaxulebaa. <strong>da</strong>akvirdi mis asaksa<br />
<strong>da</strong> Cacmulobas. romel freskazea igi<br />
ufro axalgazr<strong>da</strong>? romelzea igi<br />
gamosaxuli saero (samefo)<br />
tansacmelSi <strong>da</strong> romelze _ beris<br />
samosSi? ra <strong>da</strong>skvnebi SegiZlia gamoitano?<br />
imsjeleT amis Sesaxeb klasSi.<br />
amis Semdeg SegiZlia waikiTxo informacia<br />
#1.<br />
<strong>da</strong>imaxsovre!<br />
ikonografia _ personaJebis an siuJeturi<br />
scenebis gamosaxvis mkacrad <strong>da</strong>dgenili wesebi.<br />
qtitori _ saero piri, romlis saxsrebiT aigo<br />
an SekeT<strong>da</strong> taZari.<br />
19
20<br />
yfmpwofcb!eb<br />
jtupsjb<br />
freska <strong>da</strong> <strong>istoria</strong><br />
Sen ukve ici, rom Sua saukuneebSi <strong>xelovneba</strong><br />
religiur xasiaTs atareb<strong>da</strong> <strong>da</strong> amitom gamosaxuleba<br />
sruldebo<strong>da</strong> ara realisturad, sinamdvilis iluziis<br />
Sesabamisad, aramed pirobiTad. aseT SemTxvevaSi xelovani<br />
personaJebis garegnobasa <strong>da</strong> garemos warmosaxviT<br />
qmnis, magram warmosaxviT Seqmnili es samyaro ikonografiis<br />
wesebs un<strong>da</strong> emorCilebodes. amis gar<strong>da</strong>, arsebob<strong>da</strong><br />
kidev erTi mocemuloba, romelic aucileblad<br />
un<strong>da</strong> <strong>da</strong>ecva mxatvars: taZris moxatvis dros mas un<strong>da</strong><br />
gamoesaxa ara nebismieri, aramed <strong>da</strong>kanonebuli siuJetebi.<br />
Tanac yoveli maTgani mkacrad gansazRvrul adgilas<br />
un<strong>da</strong> yofiliyo ganlagebuli.<br />
amis mizezi imaSi mdgomareobs, rom marTlmadidebluri<br />
taZari ganixileba, rogorc mTeli samyaros modeli. yvelaze<br />
mniSvnelovani, yvelaze wmin<strong>da</strong>a misi ze<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />
aRmosavleTi nawilebi _ gumbaTi <strong>da</strong> sakurTxeveli. es<br />
zecis, samoTxis simboloa, Sesabamisad aq gamoisaxebo<strong>da</strong><br />
jvari, qriste yovlismpyrobeli an RvTismSobeli (es<br />
ukanaskneli mxolod sakurTxevelSi). Semdegi zonaa<br />
kedlis ze<strong>da</strong> nawilebi _ aq gamoisaxebo<strong>da</strong> qristes<br />
cxovrebis scenebi, anu `aTormeti dResaswauli~. <strong>da</strong><br />
bolos, kedlis qve<strong>da</strong> zonaSi, romelic miwier samyaros<br />
ganasaxierebs, gamoisaxebodnen wmin<strong>da</strong> mamebi <strong>da</strong> eklesiis<br />
moRvaweni _ rac ufro maRalia maTi rangi, miT ufro<br />
aRmosavleTiT. qve<strong>da</strong> zonis <strong>da</strong>savleT nawilSi<br />
gamoisaxebodnen qtitorebi.<br />
magram un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom freskebis ganlagebis es<br />
sistema ar iyo ucvleli <strong>da</strong> gayinuli Sabloni, romel-<br />
ateni XIs. ubisi. XVIs.<br />
nikorwmin<strong>da</strong>. gumbaTi.<br />
nikorwmin<strong>da</strong>. gumbaTi.
ic yvela taZris sruliad erTnairad moxatvas<br />
moiTxov<strong>da</strong>: yoveli maTgani ganumeorebelia, imis<strong>da</strong><br />
mixedviT, Tu romel wmin<strong>da</strong>ns eZRvneba taZari,<br />
ra zomisaa igi, rogoria misi arqiteqturuli<br />
Taviseburebebi, romel periodSia igi<br />
Sesrulebuli <strong>da</strong> a.S. moxatulobac nawilobriv<br />
icvlebo<strong>da</strong>. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, xelovans<br />
erTgvari mxatvruli Tavisufleba, anu sakuTari<br />
gemovnebis gamovlenis SesaZlebloba mainc hqon<strong>da</strong>.<br />
magaliTisTvis, Sea<strong>da</strong>re erTmaneTs atenis (XIs)<br />
<strong>da</strong> ubisis (XVIs) freskebi, romlebic erTsa <strong>da</strong><br />
igive siuJets _ xarebas gamosaxavs. ra msgavsebasa<br />
<strong>da</strong> gansxvavebas amCnev maT Soris?<br />
gamoxatvis Tavisufleba gansakuTrebiT maSin<br />
eZleva mxatvars, rodesac igi sufTa qarTul, adgilobrivad<br />
Seqmnil Tematikaze muSaobs.<br />
magaliTad, aseTia freskebis cikli <strong>da</strong>viT garejis<br />
monasterSi (u<strong>da</strong>bno, XIs.) sa<strong>da</strong>c wm. <strong>da</strong>viT<br />
garejelis <strong>da</strong> misi mowafis, lukianes cxovrebis<br />
<strong>da</strong>viT gareja. u<strong>da</strong>bno. XIs.<br />
scenebia asaxuli.<br />
saqarTveloSi jvar-gumbaTovani taZris moxatvis sistema XI saukunisTvis Camoyalib<strong>da</strong>.<br />
sxva marTlmadidebel qveynebSic arsebob<strong>da</strong> msgavsi sistemebi, magram maT yvelgan Taviseburi,<br />
erovnuli elementebi hqon<strong>da</strong> _ magaliTad, bizantiaSi gumbaTSi qristes gamosaxva iyo<br />
miRebuli, saqarTveloSi ki ufro xSirad jvars an jvris amaRlebas gamosaxavdnen.<br />
<strong>da</strong>valeba<br />
<strong>da</strong>iyaviT jgufebad. <strong>da</strong>aTvaliereT<br />
mocemuli freskebi <strong>da</strong> amoirCieT TiTo maTgani.<br />
Tqvens mier adre naswavli `badis meTodis~<br />
meSveobiT SeasruleT maTi aslebi <strong>da</strong><br />
ga<strong>da</strong>itaneT isini qaRaldis did furcelze.<br />
rodesac namuSevrebi mzad iqneba, gamofineT<br />
isini klasSi <strong>da</strong> isaubreT maT Sesaxeb.<br />
beTania. Tamar mefe<br />
gelaTi. <strong>da</strong>viT aRmaSenebeli<br />
21
22<br />
yfmpwofcb!eb<br />
jtupsjb<br />
bataluri Janri<br />
istoriuli Janris mniSvnelovani Sto<br />
aris bataluri Janri (frang. bataille _<br />
brZola), romelic omis scenebis<br />
gamosaxvas eZRvneba. batalisti<br />
mxatvris mizania aRbeWdos omis<br />
gansakuTrebiT mniSvnelovani,<br />
tragikuli an gmiruli momentebi, gadmosces<br />
sabrZolo<br />
suliskveTeba, zogjer ki<br />
gviCvenos saomari movlenis<br />
istoriuli arsi.<br />
amiT bataluri Janri istoriul<br />
Janrs uaxlovdeba.<br />
larnaki brZolis<br />
gamosaxulebiT<br />
omis scenebs gamosaxavdnen<br />
jer kidev<br />
uZveles xanaSi, magram<br />
calke Janrad misi<br />
Camoyalibeba XVI_XVII<br />
saukuneebSi mox<strong>da</strong>.<br />
am droisTvis Seiqmna bataluri<br />
scenebis sxva<strong>da</strong>sxva tipebi: SenTvis ukve<br />
cnobilma Sarl lebrenma SeimuSava<br />
sazeimo alegoriuli suraTis tipi, sa<strong>da</strong>c<br />
umeteswilad gamoisaxebo<strong>da</strong> mxe<strong>da</strong>rT -<br />
mTavari mogebuli brZolis fonze. aseTia,<br />
mag., `aleqsandre makedonelis Sesvla<br />
babilonSi~, sa<strong>da</strong>c spiloSebmul oqros<br />
etlze amxedrebuli mefe triumfiT Sedis<br />
<strong>da</strong>marcxebul qalaqSi.<br />
S.lebreni `aleqsandre makedonelis Sesvla<br />
babilonSi~<br />
magram bataluri scenebi yovelTvis rodi gadmoscems<br />
aseT ganwyobas. magaliTad, <strong>da</strong>akvirdi am graviuras,<br />
romelic Seqmnilia leonardo <strong>da</strong> vinCis freskis<br />
mixedviT `brZola angiarisTan~ (Tavad freskam,<br />
samwuxarod, Cvens dromde ver moaRwia). es iyo centraluri<br />
nawilis fragmenti _ brZola droSisTvis<br />
florenciel <strong>da</strong> milanel meomrebs Soris. ra<br />
mdgomareobaSia gamosaxuli figurebi? rogoria maTi<br />
pozebi <strong>da</strong> Jestebi? rogori saxeebi aqvT mebrZolebs?<br />
ra grZnoba giCndeba maTi Sexedvisas? rogor ggonia,<br />
aris Tu ara aq iseTi didebuli, gmiruli <strong>da</strong> sazeimo<br />
atmosfero, rogorc lebrenis namuSevrebSi? ratom<br />
ggonia ase? Seni azriT, SesaZlebelia Tu ara am<br />
namuSevris mixedviT mivxvdeT, rogoria mxatvris<br />
<strong>da</strong>mokidebuleba am personaJebisadmi, an SeviqmnaT warmodgena<br />
imaze, rogori <strong>da</strong>mokidebuleba hqon<strong>da</strong> mas<br />
omisadmi saerTod? gaixseneT Tqvens mier naswavli pikasos<br />
namuSevari `gernika~.<br />
rogor ggonia, aris Tu<br />
ara rame msgavseba<br />
omisadmi <strong>da</strong>mokidebule -<br />
bis TvalsazrisiT sxva -<br />
<strong>da</strong> sxva epoqaSi Seqmnil<br />
am namuSevrebSi? ratom<br />
ggonia ase? imsjeleT<br />
amis Sesaxeb klasSi.<br />
centraluri figuris eskizi<br />
samxedro Temis kidev erT gansxvavebul<br />
ga<strong>da</strong>wyvetas vxvdebiT espanur<br />
ferweraSi, kerZos, fransisko<br />
goias suraTze `bre<strong>da</strong>s Cabareba~.
warmogidgenia, ra mizani amoZraveb<strong>da</strong> mxatvars, risi Tqma undo<strong>da</strong> mas?<br />
batalur ferweraSi arsebobs iseTi<br />
mimarTulebac, romelic omis yoveldRiur,<br />
yofiT mxares asaxavs: jaris <strong>da</strong>banakebas, meomrebis<br />
<strong>da</strong>svenebas <strong>da</strong> a.S. magaliTad, aseT<br />
siuJetebs gamosaxav<strong>da</strong> XVIIIs-is cnobili frangi<br />
mxatvari, antuan vato. XVIIs-is holandiaSi<br />
ki popularuli iyo sazRvao brZolebis<br />
amsaxveli suraTebi. bataluri Janri popularuli<br />
iyo romantizmis Tvis, rogoricaa,<br />
magaliTad, eJen delakrua, Zalze saintereso<br />
iyo is Zlieri grZnobebi, <strong>da</strong>Zabuli dinamika<br />
<strong>da</strong> efeqturoba, ris gamosaxvis saSualebasac<br />
iZleva bataluri scenebi. gar<strong>da</strong> amisa,<br />
delakruas izi<strong>da</strong>v<strong>da</strong> warsuli epoqebis<br />
Taviseburi xibli, amitom igi xSirad xatav<strong>da</strong><br />
Sua saukuneebis safrangeTSi momx<strong>da</strong>ri<br />
omebis epizodebs _ Serkinebul meomarTa<br />
masebs, xelCarTul brZolaSi Cabmul raindebs,<br />
moelvare abjars, gafrialebul<br />
droSebsa <strong>da</strong> mosasxamebs.<br />
antuan vato `jariskacebis Sesveneba~<br />
<strong>da</strong>akvirdi diego velaskesis<br />
nawarmoebs `bre<strong>da</strong>s Cabareba~<br />
<strong>da</strong> upasuxe SekiTxvebs, Semdeg<br />
ki waikiTxe informacia #1 <strong>da</strong><br />
isaubre imaze, Seicvala Tu<br />
ara Seni STabeWdileba.<br />
1.gaixsene, vin iyo es mxatvari,<br />
sad <strong>da</strong> rodis moRvaweob<strong>da</strong><br />
igi. 2.Seni azriT, vin arian<br />
gamosaxulni am suraTze<br />
(centrSi, marjvniv, marcxniv)?<br />
3.ra aris gamosaxuli ukana<br />
planze? 4.rogor ggonia, ra<br />
xdeba am suraTze? 5.Seni<br />
varaudiT, aq gamosaxulia<br />
mxatvris Tanamedrove epoqa<br />
Tu romelime sxva? ratom<br />
ggonia ase? 6.Seni azriT, vin<br />
aris aq gamarjvebuli <strong>da</strong> vin<br />
_ <strong>da</strong>marcxebuli? ratom<br />
ggonia ase? 7.SegiZlia Tu ara<br />
mixvde, rogori <strong>da</strong>mokidebuleba<br />
aqvs mxatvars Tavisi<br />
personaJebis mimarT? 8.rogor<br />
e.delakrua `talieburis brZola~<br />
<strong>da</strong>iyaviT jgufebad. gaixseneT cnobili<br />
brZolebi, romlebic saqarTvelos <strong>istoria</strong>Si<br />
momx<strong>da</strong>ra (mag., didgoris, basianis, krwanisis <strong>da</strong><br />
a.S.), amoirCieT romelime maTgani, SeagroveT<br />
maTze cnobebi <strong>da</strong> aRwereT suraTi, romelsac<br />
Tqven SeqmnidiT am Temaze. moifiqreT, romel<br />
personaJebs gamosaxavdiT, rogori garegnoba <strong>da</strong><br />
Cacmuloba eqnebo<strong>da</strong>T maT, ra iaraRi eqnebo<strong>da</strong>T,<br />
rogor iqnebodnen isini ganlagebulni <strong>da</strong> ra<br />
pozebi <strong>da</strong> Jestebi eqnebo<strong>da</strong>T, ra iqnebo<strong>da</strong><br />
gamosaxuli fonze. SegiZliaT agreTve<br />
SeasruloT eskizebi <strong>da</strong> Canaxatebi. amis Semdeg<br />
waikiTxeT klasSi warmosaxviT Seqmnili am<br />
suraTebis aRwerilobani <strong>da</strong> gamoTqviT Tqveni<br />
azri.<br />
23
24<br />
informacia #1.<br />
diego de silva velaskesi <strong>da</strong>iba<strong>da</strong> 1599 wels<br />
qalaq seviliaSi. mas adre aRmoaCn<strong>da</strong> mxatvris<br />
niWi <strong>da</strong> igi saswavleblad mxatvris<br />
saxelosnoSi miabares, rac im drois<br />
espaneTSi Zalze iSviaTi SemTxveva iyo:<br />
maRali warmoSobis a<strong>da</strong>mianisTvis (velaskesi<br />
aznauri iyo) nebismieri xeloba (ferwera ki<br />
maSin xelobad iTvlebo<strong>da</strong>), <strong>da</strong>uSvebel saqmed<br />
iTvlebo<strong>da</strong>. axalgazr<strong>da</strong> mxatvarma male<br />
gamoiCina Tavi <strong>da</strong> mas samefo karis pirveli<br />
mxatvris wodeba mianiWes. TviT mefe filipe<br />
IV Zalian Tbilad <strong>da</strong> megobrulad eqceo<strong>da</strong><br />
mas. cnobilia, rom igi yoveldRe <strong>da</strong>dio<strong>da</strong><br />
velaskesis saxelosnoSi, esaubrebo<strong>da</strong> mas <strong>da</strong><br />
akvirdebo<strong>da</strong> mis muSaobas. manve <strong>da</strong>ukveTa<br />
velaskess misi erTaderTi bataluri suraTi<br />
_ `bre<strong>da</strong>s Cabareba~, sa<strong>da</strong>c gamosaxulia niderlanduli<br />
qalaqis _ bre<strong>da</strong>s aReba espaneTis<br />
armiis mier. centrSi gamosaxulia bre<strong>da</strong>s<br />
gubernatori, romelic qalaqis gasaRebs espanel<br />
sar<strong>da</strong>ls ga<strong>da</strong>scems, is ki mowyale JestiT<br />
mxarze exeba <strong>da</strong>marcxebul mters. marcxniv<br />
Cans <strong>da</strong>marcxebul holandielTa <strong>da</strong>qsaqsuli<br />
figurebi, marjvniv ki _ espanelebi, romelTa<br />
Tavze mwyobrad aRmarTuli Subebis ritmi<br />
kidev ufro usvams xazs Zlieri, mobilizebuli,<br />
gamarjvebuli armiis iers. SemTxveviTi<br />
araa, rom meorenairad am suraTs `Subebi~<br />
Searqves. (un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom es omi, sa<strong>da</strong>c<br />
holandielebi samSoblos<br />
ganTavisuflebisTvis ibrZodnen, sabolood<br />
niderlandebis (igive holandiis) sruli<br />
gamarjvebiT <strong>da</strong>mTavr<strong>da</strong>, bre<strong>da</strong>s aReba ki<br />
espanelTa TiTqmis erTaderT gamarjvebad<br />
<strong>da</strong>rCa.<br />
vilem van de velde `amster<strong>da</strong>mis brZola~. XVIIs.<br />
holandia<br />
filips vouvermani `brZolis qarcecxli~<br />
XVIIs. holandia<br />
Seni azriT<br />
ratom xdeba, rom omis Temas aseTi<br />
didi roli aqvs <strong>xelovneba</strong>Si <strong>da</strong><br />
kerZod istoriul ferweraSi?<br />
moifiqreT <strong>da</strong> CamoTvaleT rac<br />
SeiZleba meti mizezebi.<br />
<strong>da</strong>imaxsovre!<br />
bataluri Janri (frang. bataille _<br />
brZola) _ Janri, romelic omis<br />
scenebis gamosaxvas eZRvneba.<br />
antuan vato (1684-1721) _ frangi<br />
fermweri, rokokos stilis<br />
fuZemdebeli.<br />
skopasi _ Zv.w. IVs-is berZeni<br />
moqan<strong>da</strong>ke.