06.05.2013 Views

musika marika CikvaiZe

musika marika CikvaiZe

musika marika CikvaiZe

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>musika</strong><br />

<strong>marika</strong> <strong>CikvaiZe</strong><br />

VIII<br />

klasis<br />

saxelmZRvanelo<br />

inteleqti


<strong>marika</strong> <strong>CikvaiZe</strong><br />

VIII klasi<br />

grifi mieniWa 2012 wels ssip ganaTlebis xarisxis ganviTarebis<br />

erovnuli centris (brZaneba ## 375, 18. 05. 2012) mier<br />

gamomcemloba inteleqti<br />

Tbilisi 2012


<strong>marika</strong> CGikvaiZe<br />

<strong>musika</strong> VIII<br />

Marika Chikvaidze<br />

MUSIC VIII<br />

INTELEKTI PUBLISHERS<br />

Tbilisi 2012<br />

redaqtori mzia CGxaiZe<br />

gamomcemloba inteleqti<br />

Tbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #5<br />

225-05-22, 291-22-83, 5(99) 55-66-54<br />

faqsi: 25-05-22<br />

elfosta: inteleqti@caucasus.net, info@intelekti.ge vebgverdi: www.intelekti.ge<br />

ISBN 978-9941-439-24-7 © gamomcemloba `inteleqti~, 2012.


sarCevi<br />

Tavi I _ musikis gamomsaxveli xerxebi da saSualebebi<br />

<strong>musika</strong> _ Cemi cxovrebis Tanamgzavri ............................................................... 7<br />

ra Zala aqvs <strong>musika</strong>s? .............................................................................................10<br />

risgan `mzaddeba~ <strong>musika</strong>? ....................................................................................13<br />

ritmi ..........................................................................................................................14<br />

raSi mdgomareobs valsis ritmis Tavisebureba? .......................................... 21<br />

bedisweris motivi ..................................................................................................28<br />

punqtiruli ritmi .................................................................................................29<br />

melodia .....................................................................................................................32<br />

naxatSi aJRerebuli melodia .............................................................................37<br />

portreti <strong>musika</strong>sa da ferweraSi ......................................................................38<br />

`Laccrymoza~, anu `Tvalcremliani~...................................................................41<br />

harmonia ....................................................................................................................43<br />

disonansi da konsonansi .......................................................................................45<br />

faqtura .....................................................................................................................46<br />

ra aris polifonia? ...............................................................................................49<br />

cota ram qarTuli xalxuri polifoniis Sesaxeb ......................................... 52<br />

polifonia profesiul <strong>musika</strong>Si ........................................................................54<br />

gaarkvieT, ra gaxsovT, ra _ ara? ......................................................................56<br />

ra aris tembri? ......................................................................................................61<br />

gitara ........................................................................................................................66<br />

fleita .......................................................................................................................68<br />

dinamika .....................................................................................................................71<br />

Tavi II _ Strixebi did musikosTa biografiidan<br />

ludvig van beThoveni ............................................................................................75<br />

`mTvaris sonata~ .....................................................................................................77<br />

qariSxali CrdiloeTis zRvaze ..........................................................................80<br />

friderik Sopeni .....................................................................................................88<br />

robert Sumani .........................................................................................................94<br />

ra aris cikli? .........................................................................................................98<br />

Stabat Mater ...................................................................................................... 100<br />

Tavi III_ <strong>musika</strong> da literatura<br />

<strong>musika</strong> da sityva ....................................................................................................103<br />

romansi ....................................................................................................................105<br />

mxolod <strong>musika</strong>s esaWiroeba literatura, Tu literaturac ver<br />

iarsebebs musikis gareSe?... ...............................................................................108<br />

Seqspiri da <strong>musika</strong> ................................................................................................109<br />

miuzikli `vestsaiduri istoria~....................................................................113<br />

kvleviTi proeqti.................................................................................................117<br />

informacia <strong>musika</strong>lur-kompiuteruli programebis Sesaxeb ................. 118<br />

danarTi ...................................................................................................................128


• saxelmZRvanelo Seesabameba axal erovnul saswavlo gegmas;<br />

• daexmareba moswavles testuri gamocdebisaTvis momzadebaSi;<br />

• xels Seuwyobs Tvalsawieris gafarToebas;<br />

• daexmareba moswavles xelovnebis sxvadasxva dargSi gaT viTcno<br />

bi ere baSi;<br />

• daexmareba sakuTar SesaZlebloba­monacemebis amocnobasa da<br />

gan vi TarebaSi;<br />

• daexmareba mSobels, GaerTos Svilis saganmanaTleblo procesSi;<br />

• saxelmZRvanelo gamiznulia rogorc jgufuri, ise individualuri<br />

meca di ne obisaTvis;<br />

• saxelmZRvanelo iTvaliswinebs rogorc klasSi, ise Sin mecadineobas.<br />

5


Tavi _ I<br />

musikis gamomsaxveli xerxebi da saSualebebi<br />

Tqven am TavSi iswavliT...<br />

• gasul saswavlo wels SevecadeT, gagvemdidrebina Tqveni <strong>musika</strong>luri<br />

STa beW dilebebi klasikuri nawarmoebebiT, Tumca gverdi arc<br />

TqvenTvis saintereso sfe rosTvis, msubuqi musikisTvis agvivlia...<br />

• musikis gakveTilebze araerTxel mogiwevT sakuTari fiqrisa<br />

Tu SegrZnebebis, mu sikis mosmeniT gamowveuli emociebis dafiqsireba...<br />

• sainteresoa, risgan `mzaddeba~ <strong>musika</strong>? TiTqos, erTi SexedviT,<br />

yve la fers erT mTlianobaSi aRviqvamT, magram aRmoGndeba, rom am<br />

mTlianobas mci re nawilebi qmnis, esenia:<br />

ritmi _ misi arseboba mxolod <strong>musika</strong>Si ar SeiniSneba;<br />

melodia ki mxolod da mxolod musikis sakuTrebaa, <strong>musika</strong>luri<br />

nawarmoebis sulia;<br />

harmonia SeTanxmebas, Sexmatkbilebas niSnavs, arada berZnuli miTi<br />

mogviTxrobs, rom harmonia omis RvTaebis, aresisa da siyvarulis qal-<br />

RmerTis, afrodites Svili yofila. maS, romel Sexmatkbilebazea saubari?<br />

faqtura es aris `<strong>musika</strong>luri qsovili~, `ornamenti~, `xmaTa naxati~.<br />

ratom Seicavs es termini iseT sinonimebs, rogoricaa `qsovili~, `naxati~?<br />

polifonia mravalxmianobas niSnavs. qarTul xalxur polifoniasac<br />

SevexebiT;<br />

tembri <strong>musika</strong>lur nawarmoebSi gansazRvravs mxatvruli saxis emociur<br />

ganwyobas, ar aqvs mniSvneloba, adamianis xma iqneba es Tu mwyemsis<br />

salamuri;<br />

dinamika Weqa-quxili xmamaRla gugunebs, JuJuna wvima Gumad da<br />

wvri lad cris... rogor aisaxeba yovelive <strong>musika</strong>Si?<br />

• maTTvis, visac surs <strong>musika</strong>lur-kompiuteruli programebis<br />

gamoyenebiT musikis Cawera, tembris SerCeva, ritmuli Tanxlebis gaweva,<br />

saxelmZRvanelos bolos (gv. 118) gTavazobT programa Finale-s gamoyenebis<br />

mokle instruqcia.<br />

6


<strong>musika</strong> _ Cemi cxovrebis Tanamgzavri<br />

Gveulebriv, rodesac adamianebs vakvirdebiT, rTulia, erTi SexedviT,<br />

gamo vic noT maTi interesTa sfero, gemovneba... Tumca, adamianis<br />

Sinagani samyaro vlin deba xolme mis RimilSi, xmis intonaciaSi...<br />

<strong>musika</strong>luri nawarmoebebic, gar kveulwilad, hgvanan adamianebs. maTSic<br />

SesaZlebelia SevigrZnoT garkveuli gan wyoba: xan sevdiani, mwuxare, xan<br />

kidev naTeli, gasxivosnebuli, iumoriT ga jerebuli, msubuqi. amitomacaa,<br />

rom sxvadasxva adamians moswons da uyvars sxva dasxva stilis <strong>musika</strong>:<br />

erTni usmenen mocarts da bramss, meoreni kmayo fil debian popularuli<br />

saestrado simRerebiT...<br />

Tanamedrove <strong>musika</strong><br />

xalxuri <strong>musika</strong><br />

?<br />

gaixseneT yvelaferi, rac am terminebs ukav­<br />

Sirdeba. sainteresoa, romel grafaSi aRmoGndeba<br />

ufro meti pasuxi?<br />

1<br />

?<br />

Tqven rogori stilis<br />

<strong>musika</strong> mogwonT?<br />

klasikuri <strong>musika</strong><br />

7


SegiZliaT gaixsenoT SemTxvevea, rodesac mowyenils, ugunebod myofs<br />

guneba­ganwyobileba SegicvalaT lamazma, mzianma dRem an JuJuna wvimis<br />

Semdeg caze gamoGenilma cisartyelam? aRwereT Tqveni SegrZnebebi an<br />

kidev SeTxziT mcire moculobis moTxroba/leqsi.<br />

8<br />

• bavSvobis droindeli romeli simRerebi dagamaxsovrdaT/SegiyvardaT?<br />

• vin asrulebda maT?<br />

?<br />

• rogor fiqrobT, sul geyvarebaT es <strong>musika</strong>, Tu daiviwyebT<br />

rodisme?<br />

• amJamad rogori stilis <strong>musika</strong> mogwonT? ratom?<br />

• ramdenadaa axlos es <strong>musika</strong> Tqvens Sinagan samyarosTan?<br />

termins `klasikuri~ <strong>musika</strong>Si farTo gamoyeneba aqvs:<br />

klasikosebs vuwodebT warsulis saukeTeso, rCeul<br />

kompozitorebs, vsaubrobT klasikur <strong>musika</strong>lur<br />

Txzulebebze, klasikur <strong>musika</strong>lur sakravebze, klasikur<br />

jazze. amrigad, yvelafers kargs, ramac gauZlo drois<br />

msvlelobas da ganagrZobs arsebobas, vuwodebT klasikurs.


!<br />

SeasruleT/moismineT:<br />

i. bramsi. #3 simfoniis III nawilis fragmenti<br />

• aseTi musikis fonze SegiZliaT daisvenoT?<br />

• Tvalebi daxuWeT da ise moismineT, ra warmogidgaT<br />

Tvalwin?<br />

• ra grZnobebi, emociebi gaaRviZa am <strong>musika</strong>m TqvenSi?<br />

?<br />

9


warmoidgineT, fiqrobT raime erT konkretul Temaze, magram fiqrma<br />

ise ga gi tacaT, rom dadebiTi guneba­ganwyobileba uaryofiTiT SegecvalaT...<br />

Semdeg isev daubrundiT sawyis azrs...<br />

gaixseneT Tqveni realobidan:<br />

xSirad xdeba, rom dilidan saRamomde<br />

erTsa da imave ganwyobaze rGebiT?<br />

?<br />

... marTlac, grZnobaTa samyaro usasrulod moZravia da cvalebadi.<br />

masze gavlenas axdens adamianis qmedeba, saubari, cxovrebiseuli<br />

warmateba Tu warumatebloba, wakiTxuli wignebi da, bolos, mosmenili<br />

<strong>musika</strong>. Tqveni azriT,<br />

ra Zala aqvs <strong>musika</strong>s?<br />

cota ram berZnuli miTologiidan...<br />

Zvel saberZneTSi <strong>musika</strong>lur aRzrda-ganviTarebas erT-erTi mniSvnelovani<br />

adgili eTmoboda. Gvenamde SemorGenil uamrav ZvelberZnul legendebSi, mi-<br />

Tebsa Tu TqmulebebSi naTladaa asaxuli musikis jadosnuri, magiuri Zala.<br />

ai, magaliTad, ras mogviTxrobs erT-erTi maTgani:<br />

rodesac SesaniSnavi momRerali, orfevsi Tavis ulamazes xmas gamos cemda,<br />

igi RmerTebze Zlevamosili xde bo da: im magiur wamebSi mxolod or fev si<br />

ganagebda samyaros, mTeli buneba emor Gileboda im saocar hangs. orfev sis<br />

xmiT mojadoebuli xeebi da klde e bic ki adgilidan iZvrodnen, GanGqe re bi<br />

wyvetdnen xmaurs, raTa damtk ba riyv nen am saocrebiT...<br />

10<br />

2 ra Zala aqvs <strong>musika</strong>s?


aranakleb sainteresoa argonavtebis<br />

mogzaurobis epizodi: kolxeTSi oqros sawmisis<br />

mosapoveblad iazonma Tan or fev sic<br />

gaiyola, vinaidan misTvis cnobili iyo, Tu<br />

ra safrTxes umzadebda mog za u rebs demonuri<br />

arsebebiT dasaxlebuli zRva.<br />

... zRvis sirinozebTan Sexvedris dros da Rupva garduvali iyo. ra<br />

safrTxes qmnidnen es saidumloebiT moculi ar se bebi, erT­erTi muzis,<br />

melpomenas Svilebi? isini xom mezRvaurebs ar esxmodnen Tavs?<br />

ra da, maT hqondaT sxva, ucnauri iaraRi<br />

_ RvTaebrivi xma, araGveulebrivad mim zid ­<br />

veli, damaTro beli. sirinozebis sim Re riT<br />

gab ruebuli mezRvaurebi zRvaSi cviodnen<br />

da iRu pebodnen. riT daexmara orfevsi?<br />

mis ma dakvram da simReram daaxSo si rino<br />

zebis xma da mezRvaurebi gadaurGnen<br />

da Rupvas...<br />

11


12<br />

SeasruleT/moismineT:<br />

k. debiusi _ `sirinozebi~<br />

(fragmenti simfoniuri<br />

ciklidan `noqtiurnebi~)<br />

!<br />

?<br />

• mousmineT <strong>musika</strong>lur fragments<br />

da Tavad gansajeT, Seswevs am<br />

nawarmoebs Zala, rom msmeneli mieces<br />

Tavdaviwyebas?<br />

• ra SegrZnebebi dageuflaT?<br />

musikis mosmeniT miRebuli STabeWdileba<br />

aRwereT mcire moculobis literaturuli<br />

Txzulebis meSveobiT.<br />

XIX saukunis frangi kompozitoris,<br />

klod debiusis<br />

`sirinozebi~ na Teli piesasuraTia,<br />

romelSic SeigrZnoba zRvis<br />

wylebis fera dov neba, talRebis xmauri<br />

da, amasTanave, am lamazi peizaJis fonze<br />

aJ Re rebuli mSvenieri sirinozebis sim­<br />

Rera...


isgan `mzaddeba~ <strong>musika</strong>?<br />

anu musikis gamomsaxveli xerxebi da saSualebebi<br />

iseve, rogorc Gveni cxovreba, <strong>musika</strong>luri nawarmoebebic Sedgeba<br />

mcire na wi lebisagan. magram yovelives _ cxovrebasac da <strong>musika</strong>sac _<br />

aRviqvamT mTlia no baSi.<br />

Tumca, xdeba xolme, rom am mTlianobidanac gamovarGevT romelimes.<br />

mu sikaluri nawarmoebis SemTxvevaSi, magaliTad, zRapruli samyaros gadmo<br />

sa cemad kompozitorebi xazs usvamen tembrul feradovnebas, sakuTari<br />

dama xa siaTebeli JReradoba aqvs <strong>musika</strong>lur mxiarulebas da mwuxarebas,<br />

dRes da Ra mes, cas da miwas...<br />

ai, ratom moiTxovs musikis gageba misi gamomsaxveli xerxebisa da<br />

saSua le bebis Sesaxeb Tundac elementarul codnas. es saSualebebi da<br />

xer xe bia: ritmi, melodia, harmonia, polifonia, faqtura, tembri da dinamika.<br />

aRniSnuli GamonaTvali SesaZlebelia gagrZelebuliyo, magram am<br />

saswavlo kur s Si gTavazobT, Gveni azriT, umTavress.<br />

!<br />

klasi daiyos sam jgufad. TiToeuli jgufis saxelwodebaa:<br />

vo kalistebi, instrumentalistebi da musi ka l uri kritikosebi.<br />

moismineT maswavleblis mier SerGeuli <strong>musika</strong>luri Txzu leba.<br />

vokalistTa jgufi ganmeorebiTi mosmenis Semdeg, SeZlebisdagvarad,<br />

ahyves <strong>musika</strong>s wamRerebiT;<br />

instrumentalistebmac ganmeorebiTi mosmenis Sedegad gansazRvron,<br />

Tu romeli tembrebi Seicnes. Gaxaton isini (SeZlebisdagvarad),<br />

Semdeg ki Jestis elementebis daxmarebiT ganasaxieron, Tu rogor<br />

SeiZleba daukran konkretul sakravze;<br />

mesame jgufma, <strong>musika</strong>lurma kritikosebma ki aRweron <strong>musika</strong>luri<br />

nawarmoebi: maTi azriT, raze fiqrobda kompozitori, rodesac am<br />

nawarmoebs qmnida; SeuZliaT naxatiT an literaturuli GanaxatiTac<br />

gadmoscen sakuTari damokidebuleba mosmenilis mimarT.<br />

3<br />

13


itmi Gven irgvliv mudmivad arsebobs. ritmulad enacvlebian erTimeores<br />

weliwadis droni, Tveebi, kvirebi, dReebi da Rameebi; ritmulia adamianis<br />

sun Tqva da guliscema; ritmulia arqiteqturuli nagebobebi, sasaxleebi<br />

da sacxov rebeli saxlebi simetriulad ganlagebuli fanjrebiT, svetebiT,<br />

GuqurTmiT...<br />

?<br />

• gifiqriaT rodisme, ratom iZinebs<br />

Gvili bavSvi ase swrafad da Tavisuflad,<br />

rodesac deda umReris `nanas~?<br />

• ratom iwyebs igi cekvas (moZraobas), rodesac<br />

raime cocxal melodias waumRereben? pataram<br />

xom jer kidev ar icis, mas ar uswavlia,<br />

rom <strong>musika</strong>ze aseTi reagireba unda moaxdinos<br />

_ imoZraos, icekvos, miyuGdes, miiZinos...<br />

yovelive metyvelebs imaze, rom ritmi arsebobs cocxal da aracocxal<br />

bunebaSi, Gven mas vxedavT da gvesmis _ kldeze zRvis talRebis mixeTqebisas,<br />

peplis frTis naxatze, xis Gamona Talze...<br />

14<br />

4-6<br />

ritmi<br />

ase imitom xdeba, rom <strong>musika</strong>luri nawarmoebis ritms 1<br />

SeuZlia zemoqmedeba moaxdinos adamianze. Sesabamisad,<br />

<strong>musika</strong>lur ritms Seswevs Zala, gamoiwvios sapasuxo reaqcia,<br />

xolo nebismieri sapasuxo reaqcia ukve dialogia.<br />

Tumca, `nanas~ zemoqmedebas bavSvze sxva faqtorebic<br />

ganapirobebs da mxolod ritms ar ukavSirdeba.<br />

1 rhythmos - simwyobre, Tanazomiereba erT-erTi umTavresi gamomsaxvelobiTi elementi<br />

<strong>musika</strong>Si. ufro viwro mniSvnelobiT ritmi gulisxmobs sxvadasxva grZliobis<br />

<strong>musika</strong>luri bgerebis Tanmimdevrul Sexamebas, farTo gagebiT ritmis cneba moicavs<br />

<strong>musika</strong>luri nawarmoebis danawevrebas frazebad, winadadebebad da a.S. ritmis gamomsaxveli<br />

mniSvneloba mWidrod aris dakavSirebuli tempTan. ritms moqmedebis siCqare<br />

ganapirobebs. am SemTxvevaSi ritmi TiTqmis tempsac niSnavs.


!<br />

moiZieT da aRbeWdeT fotofirze<br />

romelime arqiteqturuli<br />

nageboba an CuqurTma, sadac SeiniSneba<br />

ritmuloba.<br />

SeasruleT ori sxvadasxva xasiaTis<br />

simRera: erTi iyos moZ ravi, Gqar tempSi,<br />

xolo meore _ neli, mSvi di, Tundac,<br />

`iavnana~. aRwereT Tqveni SegrZnebebi:<br />

~iavnanas~ Sesrulebis dros cekvis survili<br />

xom ar gagiGndaT? ratom?..<br />

gaixseneT notis grZliobebi da SeasruleT davaleba.<br />

amisaTvis ki klasi gaiyos sam rigad. TiToeulma rigma<br />

SearGios Tavisi `diriJori~, ro me lic:<br />

a) Tavad gaarGevs da Seiswavlis ritmul naxazs;<br />

b) Seaswavlis Tavis rigs taSiT/kakuniT/TiTebis tkacuniT.<br />

sainteresoa, Tu romeli rigi ufro mokle droSi gaarTmevs<br />

davalebas Tavs (ami saT vis, usaTuod, wammzomic unda<br />

GairTos). warmatebas gisurvebT.<br />

gamocana-koncerti<br />

klasi daiyos jgufebad. TiToeulma<br />

jgufma SearGios popularuli<br />

simRera da misi ritmi fanqriT magidaze<br />

daakakunos, danarCenebma gamoicnon simRera.<br />

!<br />

!<br />

15<br />

!


gamoicaniT, romeli simReraa?<br />

• SeasruleT dakvriT/simReriT. vfiqrobT, SesrulebisTanave igrZnobT<br />

simsubuqes, silaRes, ritmisa da melodiis Tanafardobas. albaT, es<br />

simRera imitomacaa popularuli, rom mas advilad imaxsovreben da<br />

mRerian patara bavSvebic ki.<br />

16<br />

l. v. beThoveni<br />

#17 sa for te piano sonatis finali (fragmenti)<br />

?<br />

es ki, savsebiT sxva magaliTia _<br />

beThovenis # 17 safortepiano sonatis<br />

finali. ratom moviyvaneT es magaliTi<br />

am ubralo, martivi xalxuri simReris,<br />

`Wrelo pepelas~ gverdiT?<br />

saqme is aris, rom <strong>musika</strong>luri<br />

ritmis kanonebi Tanabrad vrceldeba<br />

umar ti ves simRerazec da beThovenis<br />

sonatazec.


!<br />

axla ki, xelaxla moismineT/daukariT fragmenti beThovenis<br />

Txzu le bidan:<br />

• SeecadeT ahyveT wamRerebiT `la~ marcvalze<br />

• taSiT SeasruleT (SeZlebisdagvarad) ritmuli naxazi.<br />

es sainteresoa!<br />

musikis mkvlevrebma afrikis velur<br />

tomebSi mogzaurobisas SeniSnes, rom pirvelyofil<br />

monadireebs ritmis gansakuTrebulad<br />

ganviTarebuli grZnoba gaaGndaT. maT<br />

mier Sesrulebuli simRerebi Tu sacekvao<br />

moZraobebi imdenad sinqroniuli, ritmulad<br />

organizebuli iyo, rom xtunviTi<br />

moZraobisas maTi miwaze daxtoma TiTqos<br />

erTs Seesrulebinos da ara cxras<br />

erTdroulad; arc erTi momRerali ar<br />

iwyebda sxvaze adre da, Sesabamisad,<br />

ar amTavrebda sxvaze gvian...<br />

... aRmosavleTafrikeli mtvir­<br />

Tavebi, Turme, fexze imagreben JRarunebs,<br />

ro mel Ta xma ismis yoveli<br />

nabijis gadadgmisas. amgvarad,<br />

bgerebi ritmulad enacvlebian<br />

erTimeores...<br />

... maT nebismier saqmianobas<br />

Tan axlavs simReriT. mRerian,<br />

rodesac mZime tvirTs<br />

ezidebian, mRerian, ro desac<br />

sakvebs moipoveben...<br />

<strong>musika</strong>luri ritmi exmareba<br />

ada mians Sromis organizebaSic.<br />

17


18<br />

afrikul <strong>musika</strong>Si ritmi umniSvnelovanesia. swored<br />

amitom gamoiyeneben afrikelebi uamravi saxis dasartyam<br />

sakravs. momRerlebi da sakravebi xSirad melodiis<br />

nacvlad ritmebs gadmoscemen.<br />

afrikuli simRerebis melodiebi mokle frazebiTaa<br />

agebuli, martivia, xolo ritmi _ rTuli.<br />

internetSi moiZieT msoflioSi cnobili<br />

jgufis, `burundis melodiebis~ videofiri<br />

Live at the Real World. uCveneT Tanaklasebs<br />

!


unebrivia, gaGndeba kiTxva: ucxo<br />

tomebis ma galiTi rom ar mogveyvana,<br />

Gven, qarT ve leb sac xom gvaqvs Sromis<br />

procesTan dakav Si re buli simRerebi?<br />

geTanxmebiT, Gvens <strong>musika</strong>lur folklorSi<br />

uxvad mogvepoveba sxvadasxva<br />

kuTxis Sromis sim Rerebi (iseve, rogorc<br />

sawesGveulebo, sabr Zo lo, liri<br />

kuli, patriotuli da sxv.).<br />

!<br />

iswavleT simReriT<br />

glesav da glesav (xalxuri)<br />

SeiswavleT simReriT<br />

glesav da glesav (xalxuri)<br />

glesav da glesav, namgalo,<br />

namgalo, Gemo rkinao.<br />

qasuri salesaviTa.<br />

namgalo, Gemo rkinao<br />

gaglesav da migayudeb,<br />

namgalo, Gemo rkinao,<br />

gasWer, gamiZex winao,<br />

namgalo, Gemo rkinao<br />

qarTvelTa sameurneo saqmianoba xSi rad Sro miTi simRerebis fonze<br />

mim dinareobs. ga vix senoT, Tundac, `nadi~, rodesac ojaxs me zob lebi<br />

exmarebian SromiT saqmianobaSi. isini dro ebiT muSa­koleqtivs ayalibeben.<br />

erTad sim Rera ki kravs koleqtivis wevrebs. nadis wev rTa<br />

moZaxili amsubuqebs SromiT process da axalisebs adamians. erTi<br />

wuTiT warmoidgineT, ra rTulia Sua simReris dros gundis mitoveba.<br />

amitomac gundi, rogorc wesi, samuSaos dam Tav rebamde erTadaa Sekruli.<br />

simRera muSaobis ritmsac karnaxobs glexs. garda amisa, sim­<br />

Reris dros xmaTa SeTanxmebuli JReradoba momuSaveebs Soris TviTkma<br />

yo filebasac iwvevs...<br />

19


20<br />

gamoicaniT, romeli cekvebi sruldeba am fotoebze, Semdeg<br />

ki daaxasiaTeT maTi ritmi.<br />

rogor fiqrobT, SesaZlebe lia am cekvebis gamorGeva er­<br />

Ti meorisagan ritmis Tavisebu rebis mixedviT?<br />

?


aSi mdgomareobs valsis ritmis Tavisebureba?<br />

pirvel yovlisa, mis zomaSi _ 3/4. samwilad zoma­<br />

Sia Seqmnili msof li oSi yvela valsi, ara mxolod<br />

avst ri uli, aramed franguli, germanuli, ru su li...es<br />

gaxlavT taqtis erTi Zlieri da ori susti drois<br />

monacvleoba, rac brunviTi moZraobisken miuTiTebs<br />

mo cek vaveTa wyvils.<br />

!<br />

SeasruleT/moismineT<br />

Strausis valsi<br />

da SeecadeT ahyveT<br />

cekviTac.<br />

SeasruleT ritmuli naxazi:<br />

• Tvlaze `erTi~ _ taSi, Tvlaze `ori­sami~ _<br />

magidaze marjvena­marcxena xe lebiT dartyma. gaiTvaliswineT<br />

Semdegi: pirveli Tvla iyos Zlieri,<br />

xma ma Rali, danarGeni _ susti, Gumi;<br />

• axla ki, wamodeqiT fexze da igive ritmuli<br />

naxazi, Tvlaze `erTi~ _ xma maR la, Tvlaze `orisami~<br />

_ Gumad, SeasruleT fexebis ba ku niT, ritms<br />

miusadageT Tavisufali moZraobac.<br />

i. Strausi<br />

valsi. venis tyis zRaprebi (fragmenti)<br />

7-9<br />

21


22<br />

sxvaTa Soris, samwiladi zoma valsis garda sxva cekvebisTvisac<br />

aris niSan dob livi _ mazureki, polonezi, bolero.<br />

miuxedavad erTnairi zomisa, am cek vebs advilad gamovarGevT<br />

erTimeorisagan.<br />

f. Sopeni<br />

mazureki (fragmenti)<br />

!<br />

• SeasruleT/mousmineT<br />

da SeecadeT<br />

ahyveT taSiT;<br />

• axla ki xelaxla<br />

mousmineT Strausis valss,<br />

SeadareT es ori nimuSi,<br />

aris maT So ris gansxvaveba<br />

an msgavseba?


iswavleT da SeasruleT TanaklaselebTan erTad. Tu gsurT,<br />

dawyvildiT da simReras sacekvao moZraobebic daurTeT.<br />

Tbilisis dila<br />

kinofilmidan `abezara~<br />

<strong>musika</strong> s. cincaZis<br />

teqsti p. gruzinskis<br />

roca Cemi qveynis zecas<br />

mtredis feri edeba,<br />

maSin dila Cems TbilisSi<br />

simRerebiT Tendeba.<br />

Tbilisic xom simReraa<br />

agaRelvebs, gadagwvavs,<br />

uTbilisod saqarTvelo<br />

zRaparSiac ara mwams.<br />

sanapiros xeivani<br />

tirifebi, verxvebi,<br />

rom SemeZlos, rogorc satrfos<br />

moval Semogexvevi.<br />

Tbilisic xom simReraa,<br />

agaRelvebs, gadagwvavs,<br />

uTbilisod saqarTvelo<br />

zRaparSiac ara mwams.<br />

Tqveni azriT, s. cincaZis simRera, orwilad zomaSia dawerili<br />

Tu samwilad zomaSi?<br />

gaixseneT, ra iciT sulxan cincaZis Sesaxeb?<br />

!<br />

?<br />

23


amoirGieT xazi da feri<br />

araerTgzis mosmenili/Sesrulebuli Strausis valsi da<br />

So pe nis mazurka gamosaxeT xazebiT, anu romel xazs da fers<br />

miu sa da gebdiT aqedan valss da romels mazurkas?<br />

!<br />

mazurekis ritmuli naxazi gansxvavdeba valsis mdore,<br />

tal Ri se bu ri moZraobisagan, igi savsea sworxazovani intonaciebiT,<br />

mkveTri aq centebiT (xSirad sust droze).<br />

!<br />

f. Sopeni<br />

polonezi (fragmenti)<br />

polonezis ritmi kidev erTi nairsaxeobaa samwilad zomaSi<br />

dawerili sa cek vao musikis. es gaxlavT sazeimo cekva­svla. mousmineT<br />

<strong>musika</strong>s da gan sazR vreT, rogori moZraoba SeiZleba Sesruldes aseTi<br />

musikis TanxlebiT?<br />

24


es ki, espanuri ce­<br />

k vis, boleros sanoto<br />

maga li Tia:<br />

m. raveli<br />

• taSiT SeasruleT ritmuli naxazi<br />

• SeasruleT melodia `la~ marcvalze.<br />

!<br />

25


• SeasruleT es ritmuli naxazi taSiT/kakuniT<br />

• sTxoveT Tqvens megobars, am ritms Seusabamos raime motivi/<br />

melodia<br />

• axla ki, Tavad moifiqreT raime sxva ritmuli naxazi da<br />

sTxoveT me gob rebs taSiT/kakuniT/xelT arsebuli <strong>musika</strong>luri instru<br />

men te biT gaimeoron igi.<br />

26<br />

!<br />

a. xaGaturiani<br />

cekva xmlebiT (fragmenti baletidan `gaiane~)<br />

SeecadeT gaimeoroT `ta~ marcvalze<br />

am fragmentis ritmuli naxazi.<br />

!


frangma kompozitorma debiusim Tavis piesaSi saxelwodebiT `kek­uoki~<br />

jazuri musikisaTvis damaxasiaTebel ritms mimarTa.<br />

!<br />

`kek­uoki~ XX saukunis dasawyisSi<br />

warmoiSva. es cekva Semdeg Secvala<br />

foqstrotma, Carlstonma. ufro<br />

mogvianebiT ki am cekvam `kankanis~<br />

(varie teebi sa da kafe­Santanebis<br />

cekva) msgavsi xasiaTi miiRo.<br />

naxeT da moismineT `rusuli cekva~,<br />

fragmenti igor stravinskis baletidan<br />

`petruSka~. rogori ritmu li naxazi<br />

aqvs Tqven mier mosmenil <strong>musika</strong>s,<br />

mdore, talRi seburi Tu swor xazovani<br />

intonacie biT, mkveTri aqcentebiT?<br />

moismineT es piesa.<br />

SeecadeT ta SiT gaimeoroT<br />

am nawar moebis ritmuli<br />

naxazi. aRwe reT<br />

Tqve ni SegrZ ne bebi.<br />

!<br />

27


xdeba xolme, rodesac vusmenT <strong>musika</strong>s da Gvens mexsierebaSi rGeba<br />

ritmuli naxazi an motivi, an kidev fraza, melodiac. aseTi advili<br />

dasamaxsovrebelia, magaliTad, beThovenis #5 simfoniis dasawyisi,<br />

sakmarisia erTxel mousminoT, mexsierebaSi darGeba ai, es ritmi:<br />

am motivze Tavad genialurma kompozitorma ase brZana: `ase<br />

bediswera gvikakunebs kars~. `bedisweris motivi~ _ swored aseTi<br />

saxelwodebiT Sevida musikis istoriaSi es oTxi bgerisagan Semdgari<br />

motivi.<br />

rodesac vsaubrobT ritmze, gverds ver avuvliT temps.<br />

gaixseneT, romel <strong>musika</strong>lur<br />

temps icnobT? ?<br />

Tqven mier GamoTvlili tempebis aRniSvnebis garda gamoiyeneba<br />

maTi gamaZlierebeli (molto _ Zalian) an Semasustebeli (ma non troppo<br />

_ magram arc ise) xasiaTis terminebi.<br />

28<br />

10 bedisweris motivi<br />

Tqveni azriT, rogor tempSi<br />

unda Sesruldes:<br />

• Gafiqrebuli xasiaTis <strong>musika</strong>?<br />

• saxumaro, mxiaruli ganwyobis<br />

amsaxveli <strong>musika</strong>?<br />

?


punqtiruli ritmi<br />

`me daviRupebi Tavisuf le bisaTvis. misTvis vcxovrobdi, misTvis<br />

vibrZodi, mas msxverplad Sevwirav sakuTar sicocxles... samSoblos<br />

dasacavad mogiwodebT yvelas!~ _ aseTi gmiruli mowodebiT sruldeba<br />

germaneli mwerlis, volfgang goeTes dramatuli nawarmoebi,<br />

saxelwodebiT `egmonti~.<br />

goeTes tragediaSi asaxulia XVI saukunis nam dvili<br />

istoriuli ambebi: niderlandelebis (holandia)<br />

ganmaTavisuflebeli brZola espanel dampyrobTa<br />

winaaRmdeg, ro melic espaneli mmarTvelis, hercog<br />

albas mier sastikad iqna GaxSobili. ajanyebulTa<br />

be ladi egmonti (grafi lemonali) ki sikv di liT<br />

iqna dasjili.<br />

29


as niSnavs `dramatuli Sinaarsis nawarmoebi~? es aris qmnileba,<br />

romelSic gadmocemulia daZabuli movlenebi, brZola. udidesma germanelma<br />

kom pozitorma beThovenma Seqmna <strong>musika</strong> goeTes `egmontisaTvis~.<br />

ga mov yofT erT­erT <strong>musika</strong>lur nomers am nawarmoebidan, klerhenis<br />

(egmontis sat rfos) simReras, `grgvinaven dafebi~. simReris intonaciebi<br />

aRsavsea gmiruli SemarTebiT, simkacriT:<br />

<strong>musika</strong>Si daZabulobis efeqts qmnis e. w. punqtiruli ritmi.<br />

`punqtum~ niSnavs wertils.<br />

punqtiruli ritmi Gveulebrivi ritmi<br />

daakvirdiT pirvel magaliTs, notis gverdiT wertilia dasmuli _<br />

wer ti li nots umatebs Tavisi grZliobis naxevars. punqtiruli ritmi<br />

<strong>musika</strong>lur nawarmoebs aniWebs simkveTres. igi xSirad gamoiyeneba<br />

marSebSi, gmiruli xasiaTis nawarmoebebSi.<br />

waikiTxeT da gaiTamaSeT egmontis monologi goeTes dra mi dan<br />

`egmonti~:<br />

!<br />

`o, Gemo mamaco xalxo! gamarjvebis qalRmerTi migviZRvis<br />

win! GavaxSoT tiranebis cixesimagre! ganvdevnoT isini usamarTlod<br />

dapyrobili miwidan!~<br />

grgvinaven dafebi.<br />

`Gu! gesmiT! ra xSirad momiwodebda es xmebi brZolis velze gamarjvebisaken!<br />

rogorc iqna, Rirseuli sikvdilis Sesaxvedrad momiwevs<br />

wasvla! me daviRupebi TavisuflebisaTvis. misTvis vcxovrobdi, misTvis<br />

vibrZodi, mas msxverplad Sevwirav sakuTar sicocxles... samSoblos<br />

dasacavad mogiwodebT yvelas!~<br />

dafebi.<br />

`mteri yoveli mxridan gvitevs. xmlebi elaven, megobrebo, uSiSrad<br />

SevxvdeT mters... Gvens zurgs ukan colebi, moxucebi da bavSvebi<br />

arian! samSoblosaTvis gavwioT win!~<br />

dafebi. farda eSveba, JRers <strong>musika</strong>, romelic asrulebs piesas<br />

gamarjvebis simfoniiT.<br />

30


ogorc zemoT SeniSneT, goeTes dramis mTavar gmirs, egmonts<br />

hyavs satrfo _ klerheni. moifiqreT da warmoadgineT scena _<br />

`egmontis gamoTxoveba klerhenTan~.<br />

!<br />

• SeasruleT taSiT<br />

• Tqveni azriT, amgvari ritmi daZabulobis efeqts qmnis?<br />

• axla ki sTxoveT megobars, kakuniT daukras es ritmuli<br />

naxati, Tavad ki, raime melodia SeuxameT simReriT an dakvriT.<br />

!<br />

31

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!