06.05.2013 Views

musika marika CikvaiZe

musika marika CikvaiZe

musika marika CikvaiZe

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>musika</strong><br />

<strong>marika</strong> <strong>CikvaiZe</strong><br />

VIII<br />

klasis<br />

saxelmZRvanelo<br />

inteleqti


<strong>marika</strong> <strong>CikvaiZe</strong><br />

VIII klasi<br />

grifi mieniWa 2012 wels ssip ganaTlebis xarisxis ganviTarebis<br />

erovnuli centris (brZaneba ## 375, 18. 05. 2012) mier<br />

gamomcemloba inteleqti<br />

Tbilisi 2012


<strong>marika</strong> CGikvaiZe<br />

<strong>musika</strong> VIII<br />

Marika Chikvaidze<br />

MUSIC VIII<br />

INTELEKTI PUBLISHERS<br />

Tbilisi 2012<br />

redaqtori mzia CGxaiZe<br />

gamomcemloba inteleqti<br />

Tbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #5<br />

225-05-22, 291-22-83, 5(99) 55-66-54<br />

faqsi: 25-05-22<br />

elfosta: inteleqti@caucasus.net, info@intelekti.ge vebgverdi: www.intelekti.ge<br />

ISBN 978-9941-439-24-7 © gamomcemloba `inteleqti~, 2012.


sarCevi<br />

Tavi I _ musikis gamomsaxveli xerxebi da saSualebebi<br />

<strong>musika</strong> _ Cemi cxovrebis Tanamgzavri ............................................................... 7<br />

ra Zala aqvs <strong>musika</strong>s? .............................................................................................10<br />

risgan `mzaddeba~ <strong>musika</strong>? ....................................................................................13<br />

ritmi ..........................................................................................................................14<br />

raSi mdgomareobs valsis ritmis Tavisebureba? .......................................... 21<br />

bedisweris motivi ..................................................................................................28<br />

punqtiruli ritmi .................................................................................................29<br />

melodia .....................................................................................................................32<br />

naxatSi aJRerebuli melodia .............................................................................37<br />

portreti <strong>musika</strong>sa da ferweraSi ......................................................................38<br />

`Laccrymoza~, anu `Tvalcremliani~...................................................................41<br />

harmonia ....................................................................................................................43<br />

disonansi da konsonansi .......................................................................................45<br />

faqtura .....................................................................................................................46<br />

ra aris polifonia? ...............................................................................................49<br />

cota ram qarTuli xalxuri polifoniis Sesaxeb ......................................... 52<br />

polifonia profesiul <strong>musika</strong>Si ........................................................................54<br />

gaarkvieT, ra gaxsovT, ra _ ara? ......................................................................56<br />

ra aris tembri? ......................................................................................................61<br />

gitara ........................................................................................................................66<br />

fleita .......................................................................................................................68<br />

dinamika .....................................................................................................................71<br />

Tavi II _ Strixebi did musikosTa biografiidan<br />

ludvig van beThoveni ............................................................................................75<br />

`mTvaris sonata~ .....................................................................................................77<br />

qariSxali CrdiloeTis zRvaze ..........................................................................80<br />

friderik Sopeni .....................................................................................................88<br />

robert Sumani .........................................................................................................94<br />

ra aris cikli? .........................................................................................................98<br />

Stabat Mater ...................................................................................................... 100<br />

Tavi III_ <strong>musika</strong> da literatura<br />

<strong>musika</strong> da sityva ....................................................................................................103<br />

romansi ....................................................................................................................105<br />

mxolod <strong>musika</strong>s esaWiroeba literatura, Tu literaturac ver<br />

iarsebebs musikis gareSe?... ...............................................................................108<br />

Seqspiri da <strong>musika</strong> ................................................................................................109<br />

miuzikli `vestsaiduri istoria~....................................................................113<br />

kvleviTi proeqti.................................................................................................117<br />

informacia <strong>musika</strong>lur-kompiuteruli programebis Sesaxeb ................. 118<br />

danarTi ...................................................................................................................128


• saxelmZRvanelo Seesabameba axal erovnul saswavlo gegmas;<br />

• daexmareba moswavles testuri gamocdebisaTvis momzadebaSi;<br />

• xels Seuwyobs Tvalsawieris gafarToebas;<br />

• daexmareba moswavles xelovnebis sxvadasxva dargSi gaT viTcno<br />

bi ere baSi;<br />

• daexmareba sakuTar SesaZlebloba­monacemebis amocnobasa da<br />

gan vi TarebaSi;<br />

• daexmareba mSobels, GaerTos Svilis saganmanaTleblo procesSi;<br />

• saxelmZRvanelo gamiznulia rogorc jgufuri, ise individualuri<br />

meca di ne obisaTvis;<br />

• saxelmZRvanelo iTvaliswinebs rogorc klasSi, ise Sin mecadineobas.<br />

5


Tavi _ I<br />

musikis gamomsaxveli xerxebi da saSualebebi<br />

Tqven am TavSi iswavliT...<br />

• gasul saswavlo wels SevecadeT, gagvemdidrebina Tqveni <strong>musika</strong>luri<br />

STa beW dilebebi klasikuri nawarmoebebiT, Tumca gverdi arc<br />

TqvenTvis saintereso sfe rosTvis, msubuqi musikisTvis agvivlia...<br />

• musikis gakveTilebze araerTxel mogiwevT sakuTari fiqrisa<br />

Tu SegrZnebebis, mu sikis mosmeniT gamowveuli emociebis dafiqsireba...<br />

• sainteresoa, risgan `mzaddeba~ <strong>musika</strong>? TiTqos, erTi SexedviT,<br />

yve la fers erT mTlianobaSi aRviqvamT, magram aRmoGndeba, rom am<br />

mTlianobas mci re nawilebi qmnis, esenia:<br />

ritmi _ misi arseboba mxolod <strong>musika</strong>Si ar SeiniSneba;<br />

melodia ki mxolod da mxolod musikis sakuTrebaa, <strong>musika</strong>luri<br />

nawarmoebis sulia;<br />

harmonia SeTanxmebas, Sexmatkbilebas niSnavs, arada berZnuli miTi<br />

mogviTxrobs, rom harmonia omis RvTaebis, aresisa da siyvarulis qal-<br />

RmerTis, afrodites Svili yofila. maS, romel Sexmatkbilebazea saubari?<br />

faqtura es aris `<strong>musika</strong>luri qsovili~, `ornamenti~, `xmaTa naxati~.<br />

ratom Seicavs es termini iseT sinonimebs, rogoricaa `qsovili~, `naxati~?<br />

polifonia mravalxmianobas niSnavs. qarTul xalxur polifoniasac<br />

SevexebiT;<br />

tembri <strong>musika</strong>lur nawarmoebSi gansazRvravs mxatvruli saxis emociur<br />

ganwyobas, ar aqvs mniSvneloba, adamianis xma iqneba es Tu mwyemsis<br />

salamuri;<br />

dinamika Weqa-quxili xmamaRla gugunebs, JuJuna wvima Gumad da<br />

wvri lad cris... rogor aisaxeba yovelive <strong>musika</strong>Si?<br />

• maTTvis, visac surs <strong>musika</strong>lur-kompiuteruli programebis<br />

gamoyenebiT musikis Cawera, tembris SerCeva, ritmuli Tanxlebis gaweva,<br />

saxelmZRvanelos bolos (gv. 118) gTavazobT programa Finale-s gamoyenebis<br />

mokle instruqcia.<br />

6


<strong>musika</strong> _ Cemi cxovrebis Tanamgzavri<br />

Gveulebriv, rodesac adamianebs vakvirdebiT, rTulia, erTi SexedviT,<br />

gamo vic noT maTi interesTa sfero, gemovneba... Tumca, adamianis<br />

Sinagani samyaro vlin deba xolme mis RimilSi, xmis intonaciaSi...<br />

<strong>musika</strong>luri nawarmoebebic, gar kveulwilad, hgvanan adamianebs. maTSic<br />

SesaZlebelia SevigrZnoT garkveuli gan wyoba: xan sevdiani, mwuxare, xan<br />

kidev naTeli, gasxivosnebuli, iumoriT ga jerebuli, msubuqi. amitomacaa,<br />

rom sxvadasxva adamians moswons da uyvars sxva dasxva stilis <strong>musika</strong>:<br />

erTni usmenen mocarts da bramss, meoreni kmayo fil debian popularuli<br />

saestrado simRerebiT...<br />

Tanamedrove <strong>musika</strong><br />

xalxuri <strong>musika</strong><br />

?<br />

gaixseneT yvelaferi, rac am terminebs ukav­<br />

Sirdeba. sainteresoa, romel grafaSi aRmoGndeba<br />

ufro meti pasuxi?<br />

1<br />

?<br />

Tqven rogori stilis<br />

<strong>musika</strong> mogwonT?<br />

klasikuri <strong>musika</strong><br />

7


SegiZliaT gaixsenoT SemTxvevea, rodesac mowyenils, ugunebod myofs<br />

guneba­ganwyobileba SegicvalaT lamazma, mzianma dRem an JuJuna wvimis<br />

Semdeg caze gamoGenilma cisartyelam? aRwereT Tqveni SegrZnebebi an<br />

kidev SeTxziT mcire moculobis moTxroba/leqsi.<br />

8<br />

• bavSvobis droindeli romeli simRerebi dagamaxsovrdaT/SegiyvardaT?<br />

• vin asrulebda maT?<br />

?<br />

• rogor fiqrobT, sul geyvarebaT es <strong>musika</strong>, Tu daiviwyebT<br />

rodisme?<br />

• amJamad rogori stilis <strong>musika</strong> mogwonT? ratom?<br />

• ramdenadaa axlos es <strong>musika</strong> Tqvens Sinagan samyarosTan?<br />

termins `klasikuri~ <strong>musika</strong>Si farTo gamoyeneba aqvs:<br />

klasikosebs vuwodebT warsulis saukeTeso, rCeul<br />

kompozitorebs, vsaubrobT klasikur <strong>musika</strong>lur<br />

Txzulebebze, klasikur <strong>musika</strong>lur sakravebze, klasikur<br />

jazze. amrigad, yvelafers kargs, ramac gauZlo drois<br />

msvlelobas da ganagrZobs arsebobas, vuwodebT klasikurs.


!<br />

SeasruleT/moismineT:<br />

i. bramsi. #3 simfoniis III nawilis fragmenti<br />

• aseTi musikis fonze SegiZliaT daisvenoT?<br />

• Tvalebi daxuWeT da ise moismineT, ra warmogidgaT<br />

Tvalwin?<br />

• ra grZnobebi, emociebi gaaRviZa am <strong>musika</strong>m TqvenSi?<br />

?<br />

9


warmoidgineT, fiqrobT raime erT konkretul Temaze, magram fiqrma<br />

ise ga gi tacaT, rom dadebiTi guneba­ganwyobileba uaryofiTiT SegecvalaT...<br />

Semdeg isev daubrundiT sawyis azrs...<br />

gaixseneT Tqveni realobidan:<br />

xSirad xdeba, rom dilidan saRamomde<br />

erTsa da imave ganwyobaze rGebiT?<br />

?<br />

... marTlac, grZnobaTa samyaro usasrulod moZravia da cvalebadi.<br />

masze gavlenas axdens adamianis qmedeba, saubari, cxovrebiseuli<br />

warmateba Tu warumatebloba, wakiTxuli wignebi da, bolos, mosmenili<br />

<strong>musika</strong>. Tqveni azriT,<br />

ra Zala aqvs <strong>musika</strong>s?<br />

cota ram berZnuli miTologiidan...<br />

Zvel saberZneTSi <strong>musika</strong>lur aRzrda-ganviTarebas erT-erTi mniSvnelovani<br />

adgili eTmoboda. Gvenamde SemorGenil uamrav ZvelberZnul legendebSi, mi-<br />

Tebsa Tu TqmulebebSi naTladaa asaxuli musikis jadosnuri, magiuri Zala.<br />

ai, magaliTad, ras mogviTxrobs erT-erTi maTgani:<br />

rodesac SesaniSnavi momRerali, orfevsi Tavis ulamazes xmas gamos cemda,<br />

igi RmerTebze Zlevamosili xde bo da: im magiur wamebSi mxolod or fev si<br />

ganagebda samyaros, mTeli buneba emor Gileboda im saocar hangs. orfev sis<br />

xmiT mojadoebuli xeebi da klde e bic ki adgilidan iZvrodnen, GanGqe re bi<br />

wyvetdnen xmaurs, raTa damtk ba riyv nen am saocrebiT...<br />

10<br />

2 ra Zala aqvs <strong>musika</strong>s?


aranakleb sainteresoa argonavtebis<br />

mogzaurobis epizodi: kolxeTSi oqros sawmisis<br />

mosapoveblad iazonma Tan or fev sic<br />

gaiyola, vinaidan misTvis cnobili iyo, Tu<br />

ra safrTxes umzadebda mog za u rebs demonuri<br />

arsebebiT dasaxlebuli zRva.<br />

... zRvis sirinozebTan Sexvedris dros da Rupva garduvali iyo. ra<br />

safrTxes qmnidnen es saidumloebiT moculi ar se bebi, erT­erTi muzis,<br />

melpomenas Svilebi? isini xom mezRvaurebs ar esxmodnen Tavs?<br />

ra da, maT hqondaT sxva, ucnauri iaraRi<br />

_ RvTaebrivi xma, araGveulebrivad mim zid ­<br />

veli, damaTro beli. sirinozebis sim Re riT<br />

gab ruebuli mezRvaurebi zRvaSi cviodnen<br />

da iRu pebodnen. riT daexmara orfevsi?<br />

mis ma dakvram da simReram daaxSo si rino<br />

zebis xma da mezRvaurebi gadaurGnen<br />

da Rupvas...<br />

11


12<br />

SeasruleT/moismineT:<br />

k. debiusi _ `sirinozebi~<br />

(fragmenti simfoniuri<br />

ciklidan `noqtiurnebi~)<br />

!<br />

?<br />

• mousmineT <strong>musika</strong>lur fragments<br />

da Tavad gansajeT, Seswevs am<br />

nawarmoebs Zala, rom msmeneli mieces<br />

Tavdaviwyebas?<br />

• ra SegrZnebebi dageuflaT?<br />

musikis mosmeniT miRebuli STabeWdileba<br />

aRwereT mcire moculobis literaturuli<br />

Txzulebis meSveobiT.<br />

XIX saukunis frangi kompozitoris,<br />

klod debiusis<br />

`sirinozebi~ na Teli piesasuraTia,<br />

romelSic SeigrZnoba zRvis<br />

wylebis fera dov neba, talRebis xmauri<br />

da, amasTanave, am lamazi peizaJis fonze<br />

aJ Re rebuli mSvenieri sirinozebis sim­<br />

Rera...


isgan `mzaddeba~ <strong>musika</strong>?<br />

anu musikis gamomsaxveli xerxebi da saSualebebi<br />

iseve, rogorc Gveni cxovreba, <strong>musika</strong>luri nawarmoebebic Sedgeba<br />

mcire na wi lebisagan. magram yovelives _ cxovrebasac da <strong>musika</strong>sac _<br />

aRviqvamT mTlia no baSi.<br />

Tumca, xdeba xolme, rom am mTlianobidanac gamovarGevT romelimes.<br />

mu sikaluri nawarmoebis SemTxvevaSi, magaliTad, zRapruli samyaros gadmo<br />

sa cemad kompozitorebi xazs usvamen tembrul feradovnebas, sakuTari<br />

dama xa siaTebeli JReradoba aqvs <strong>musika</strong>lur mxiarulebas da mwuxarebas,<br />

dRes da Ra mes, cas da miwas...<br />

ai, ratom moiTxovs musikis gageba misi gamomsaxveli xerxebisa da<br />

saSua le bebis Sesaxeb Tundac elementarul codnas. es saSualebebi da<br />

xer xe bia: ritmi, melodia, harmonia, polifonia, faqtura, tembri da dinamika.<br />

aRniSnuli GamonaTvali SesaZlebelia gagrZelebuliyo, magram am<br />

saswavlo kur s Si gTavazobT, Gveni azriT, umTavress.<br />

!<br />

klasi daiyos sam jgufad. TiToeuli jgufis saxelwodebaa:<br />

vo kalistebi, instrumentalistebi da musi ka l uri kritikosebi.<br />

moismineT maswavleblis mier SerGeuli <strong>musika</strong>luri Txzu leba.<br />

vokalistTa jgufi ganmeorebiTi mosmenis Semdeg, SeZlebisdagvarad,<br />

ahyves <strong>musika</strong>s wamRerebiT;<br />

instrumentalistebmac ganmeorebiTi mosmenis Sedegad gansazRvron,<br />

Tu romeli tembrebi Seicnes. Gaxaton isini (SeZlebisdagvarad),<br />

Semdeg ki Jestis elementebis daxmarebiT ganasaxieron, Tu rogor<br />

SeiZleba daukran konkretul sakravze;<br />

mesame jgufma, <strong>musika</strong>lurma kritikosebma ki aRweron <strong>musika</strong>luri<br />

nawarmoebi: maTi azriT, raze fiqrobda kompozitori, rodesac am<br />

nawarmoebs qmnida; SeuZliaT naxatiT an literaturuli GanaxatiTac<br />

gadmoscen sakuTari damokidebuleba mosmenilis mimarT.<br />

3<br />

13


itmi Gven irgvliv mudmivad arsebobs. ritmulad enacvlebian erTimeores<br />

weliwadis droni, Tveebi, kvirebi, dReebi da Rameebi; ritmulia adamianis<br />

sun Tqva da guliscema; ritmulia arqiteqturuli nagebobebi, sasaxleebi<br />

da sacxov rebeli saxlebi simetriulad ganlagebuli fanjrebiT, svetebiT,<br />

GuqurTmiT...<br />

?<br />

• gifiqriaT rodisme, ratom iZinebs<br />

Gvili bavSvi ase swrafad da Tavisuflad,<br />

rodesac deda umReris `nanas~?<br />

• ratom iwyebs igi cekvas (moZraobas), rodesac<br />

raime cocxal melodias waumRereben? pataram<br />

xom jer kidev ar icis, mas ar uswavlia,<br />

rom <strong>musika</strong>ze aseTi reagireba unda moaxdinos<br />

_ imoZraos, icekvos, miyuGdes, miiZinos...<br />

yovelive metyvelebs imaze, rom ritmi arsebobs cocxal da aracocxal<br />

bunebaSi, Gven mas vxedavT da gvesmis _ kldeze zRvis talRebis mixeTqebisas,<br />

peplis frTis naxatze, xis Gamona Talze...<br />

14<br />

4-6<br />

ritmi<br />

ase imitom xdeba, rom <strong>musika</strong>luri nawarmoebis ritms 1<br />

SeuZlia zemoqmedeba moaxdinos adamianze. Sesabamisad,<br />

<strong>musika</strong>lur ritms Seswevs Zala, gamoiwvios sapasuxo reaqcia,<br />

xolo nebismieri sapasuxo reaqcia ukve dialogia.<br />

Tumca, `nanas~ zemoqmedebas bavSvze sxva faqtorebic<br />

ganapirobebs da mxolod ritms ar ukavSirdeba.<br />

1 rhythmos - simwyobre, Tanazomiereba erT-erTi umTavresi gamomsaxvelobiTi elementi<br />

<strong>musika</strong>Si. ufro viwro mniSvnelobiT ritmi gulisxmobs sxvadasxva grZliobis<br />

<strong>musika</strong>luri bgerebis Tanmimdevrul Sexamebas, farTo gagebiT ritmis cneba moicavs<br />

<strong>musika</strong>luri nawarmoebis danawevrebas frazebad, winadadebebad da a.S. ritmis gamomsaxveli<br />

mniSvneloba mWidrod aris dakavSirebuli tempTan. ritms moqmedebis siCqare<br />

ganapirobebs. am SemTxvevaSi ritmi TiTqmis tempsac niSnavs.


!<br />

moiZieT da aRbeWdeT fotofirze<br />

romelime arqiteqturuli<br />

nageboba an CuqurTma, sadac SeiniSneba<br />

ritmuloba.<br />

SeasruleT ori sxvadasxva xasiaTis<br />

simRera: erTi iyos moZ ravi, Gqar tempSi,<br />

xolo meore _ neli, mSvi di, Tundac,<br />

`iavnana~. aRwereT Tqveni SegrZnebebi:<br />

~iavnanas~ Sesrulebis dros cekvis survili<br />

xom ar gagiGndaT? ratom?..<br />

gaixseneT notis grZliobebi da SeasruleT davaleba.<br />

amisaTvis ki klasi gaiyos sam rigad. TiToeulma rigma<br />

SearGios Tavisi `diriJori~, ro me lic:<br />

a) Tavad gaarGevs da Seiswavlis ritmul naxazs;<br />

b) Seaswavlis Tavis rigs taSiT/kakuniT/TiTebis tkacuniT.<br />

sainteresoa, Tu romeli rigi ufro mokle droSi gaarTmevs<br />

davalebas Tavs (ami saT vis, usaTuod, wammzomic unda<br />

GairTos). warmatebas gisurvebT.<br />

gamocana-koncerti<br />

klasi daiyos jgufebad. TiToeulma<br />

jgufma SearGios popularuli<br />

simRera da misi ritmi fanqriT magidaze<br />

daakakunos, danarCenebma gamoicnon simRera.<br />

!<br />

!<br />

15<br />

!


gamoicaniT, romeli simReraa?<br />

• SeasruleT dakvriT/simReriT. vfiqrobT, SesrulebisTanave igrZnobT<br />

simsubuqes, silaRes, ritmisa da melodiis Tanafardobas. albaT, es<br />

simRera imitomacaa popularuli, rom mas advilad imaxsovreben da<br />

mRerian patara bavSvebic ki.<br />

16<br />

l. v. beThoveni<br />

#17 sa for te piano sonatis finali (fragmenti)<br />

?<br />

es ki, savsebiT sxva magaliTia _<br />

beThovenis # 17 safortepiano sonatis<br />

finali. ratom moviyvaneT es magaliTi<br />

am ubralo, martivi xalxuri simReris,<br />

`Wrelo pepelas~ gverdiT?<br />

saqme is aris, rom <strong>musika</strong>luri<br />

ritmis kanonebi Tanabrad vrceldeba<br />

umar ti ves simRerazec da beThovenis<br />

sonatazec.


!<br />

axla ki, xelaxla moismineT/daukariT fragmenti beThovenis<br />

Txzu le bidan:<br />

• SeecadeT ahyveT wamRerebiT `la~ marcvalze<br />

• taSiT SeasruleT (SeZlebisdagvarad) ritmuli naxazi.<br />

es sainteresoa!<br />

musikis mkvlevrebma afrikis velur<br />

tomebSi mogzaurobisas SeniSnes, rom pirvelyofil<br />

monadireebs ritmis gansakuTrebulad<br />

ganviTarebuli grZnoba gaaGndaT. maT<br />

mier Sesrulebuli simRerebi Tu sacekvao<br />

moZraobebi imdenad sinqroniuli, ritmulad<br />

organizebuli iyo, rom xtunviTi<br />

moZraobisas maTi miwaze daxtoma TiTqos<br />

erTs Seesrulebinos da ara cxras<br />

erTdroulad; arc erTi momRerali ar<br />

iwyebda sxvaze adre da, Sesabamisad,<br />

ar amTavrebda sxvaze gvian...<br />

... aRmosavleTafrikeli mtvir­<br />

Tavebi, Turme, fexze imagreben JRarunebs,<br />

ro mel Ta xma ismis yoveli<br />

nabijis gadadgmisas. amgvarad,<br />

bgerebi ritmulad enacvlebian<br />

erTimeores...<br />

... maT nebismier saqmianobas<br />

Tan axlavs simReriT. mRerian,<br />

rodesac mZime tvirTs<br />

ezidebian, mRerian, ro desac<br />

sakvebs moipoveben...<br />

<strong>musika</strong>luri ritmi exmareba<br />

ada mians Sromis organizebaSic.<br />

17


18<br />

afrikul <strong>musika</strong>Si ritmi umniSvnelovanesia. swored<br />

amitom gamoiyeneben afrikelebi uamravi saxis dasartyam<br />

sakravs. momRerlebi da sakravebi xSirad melodiis<br />

nacvlad ritmebs gadmoscemen.<br />

afrikuli simRerebis melodiebi mokle frazebiTaa<br />

agebuli, martivia, xolo ritmi _ rTuli.<br />

internetSi moiZieT msoflioSi cnobili<br />

jgufis, `burundis melodiebis~ videofiri<br />

Live at the Real World. uCveneT Tanaklasebs<br />

!


unebrivia, gaGndeba kiTxva: ucxo<br />

tomebis ma galiTi rom ar mogveyvana,<br />

Gven, qarT ve leb sac xom gvaqvs Sromis<br />

procesTan dakav Si re buli simRerebi?<br />

geTanxmebiT, Gvens <strong>musika</strong>lur folklorSi<br />

uxvad mogvepoveba sxvadasxva<br />

kuTxis Sromis sim Rerebi (iseve, rogorc<br />

sawesGveulebo, sabr Zo lo, liri<br />

kuli, patriotuli da sxv.).<br />

!<br />

iswavleT simReriT<br />

glesav da glesav (xalxuri)<br />

SeiswavleT simReriT<br />

glesav da glesav (xalxuri)<br />

glesav da glesav, namgalo,<br />

namgalo, Gemo rkinao.<br />

qasuri salesaviTa.<br />

namgalo, Gemo rkinao<br />

gaglesav da migayudeb,<br />

namgalo, Gemo rkinao,<br />

gasWer, gamiZex winao,<br />

namgalo, Gemo rkinao<br />

qarTvelTa sameurneo saqmianoba xSi rad Sro miTi simRerebis fonze<br />

mim dinareobs. ga vix senoT, Tundac, `nadi~, rodesac ojaxs me zob lebi<br />

exmarebian SromiT saqmianobaSi. isini dro ebiT muSa­koleqtivs ayalibeben.<br />

erTad sim Rera ki kravs koleqtivis wevrebs. nadis wev rTa<br />

moZaxili amsubuqebs SromiT process da axalisebs adamians. erTi<br />

wuTiT warmoidgineT, ra rTulia Sua simReris dros gundis mitoveba.<br />

amitomac gundi, rogorc wesi, samuSaos dam Tav rebamde erTadaa Sekruli.<br />

simRera muSaobis ritmsac karnaxobs glexs. garda amisa, sim­<br />

Reris dros xmaTa SeTanxmebuli JReradoba momuSaveebs Soris TviTkma<br />

yo filebasac iwvevs...<br />

19


20<br />

gamoicaniT, romeli cekvebi sruldeba am fotoebze, Semdeg<br />

ki daaxasiaTeT maTi ritmi.<br />

rogor fiqrobT, SesaZlebe lia am cekvebis gamorGeva er­<br />

Ti meorisagan ritmis Tavisebu rebis mixedviT?<br />

?


aSi mdgomareobs valsis ritmis Tavisebureba?<br />

pirvel yovlisa, mis zomaSi _ 3/4. samwilad zoma­<br />

Sia Seqmnili msof li oSi yvela valsi, ara mxolod<br />

avst ri uli, aramed franguli, germanuli, ru su li...es<br />

gaxlavT taqtis erTi Zlieri da ori susti drois<br />

monacvleoba, rac brunviTi moZraobisken miuTiTebs<br />

mo cek vaveTa wyvils.<br />

!<br />

SeasruleT/moismineT<br />

Strausis valsi<br />

da SeecadeT ahyveT<br />

cekviTac.<br />

SeasruleT ritmuli naxazi:<br />

• Tvlaze `erTi~ _ taSi, Tvlaze `ori­sami~ _<br />

magidaze marjvena­marcxena xe lebiT dartyma. gaiTvaliswineT<br />

Semdegi: pirveli Tvla iyos Zlieri,<br />

xma ma Rali, danarGeni _ susti, Gumi;<br />

• axla ki, wamodeqiT fexze da igive ritmuli<br />

naxazi, Tvlaze `erTi~ _ xma maR la, Tvlaze `orisami~<br />

_ Gumad, SeasruleT fexebis ba ku niT, ritms<br />

miusadageT Tavisufali moZraobac.<br />

i. Strausi<br />

valsi. venis tyis zRaprebi (fragmenti)<br />

7-9<br />

21


22<br />

sxvaTa Soris, samwiladi zoma valsis garda sxva cekvebisTvisac<br />

aris niSan dob livi _ mazureki, polonezi, bolero.<br />

miuxedavad erTnairi zomisa, am cek vebs advilad gamovarGevT<br />

erTimeorisagan.<br />

f. Sopeni<br />

mazureki (fragmenti)<br />

!<br />

• SeasruleT/mousmineT<br />

da SeecadeT<br />

ahyveT taSiT;<br />

• axla ki xelaxla<br />

mousmineT Strausis valss,<br />

SeadareT es ori nimuSi,<br />

aris maT So ris gansxvaveba<br />

an msgavseba?


iswavleT da SeasruleT TanaklaselebTan erTad. Tu gsurT,<br />

dawyvildiT da simReras sacekvao moZraobebic daurTeT.<br />

Tbilisis dila<br />

kinofilmidan `abezara~<br />

<strong>musika</strong> s. cincaZis<br />

teqsti p. gruzinskis<br />

roca Cemi qveynis zecas<br />

mtredis feri edeba,<br />

maSin dila Cems TbilisSi<br />

simRerebiT Tendeba.<br />

Tbilisic xom simReraa<br />

agaRelvebs, gadagwvavs,<br />

uTbilisod saqarTvelo<br />

zRaparSiac ara mwams.<br />

sanapiros xeivani<br />

tirifebi, verxvebi,<br />

rom SemeZlos, rogorc satrfos<br />

moval Semogexvevi.<br />

Tbilisic xom simReraa,<br />

agaRelvebs, gadagwvavs,<br />

uTbilisod saqarTvelo<br />

zRaparSiac ara mwams.<br />

Tqveni azriT, s. cincaZis simRera, orwilad zomaSia dawerili<br />

Tu samwilad zomaSi?<br />

gaixseneT, ra iciT sulxan cincaZis Sesaxeb?<br />

!<br />

?<br />

23


amoirGieT xazi da feri<br />

araerTgzis mosmenili/Sesrulebuli Strausis valsi da<br />

So pe nis mazurka gamosaxeT xazebiT, anu romel xazs da fers<br />

miu sa da gebdiT aqedan valss da romels mazurkas?<br />

!<br />

mazurekis ritmuli naxazi gansxvavdeba valsis mdore,<br />

tal Ri se bu ri moZraobisagan, igi savsea sworxazovani intonaciebiT,<br />

mkveTri aq centebiT (xSirad sust droze).<br />

!<br />

f. Sopeni<br />

polonezi (fragmenti)<br />

polonezis ritmi kidev erTi nairsaxeobaa samwilad zomaSi<br />

dawerili sa cek vao musikis. es gaxlavT sazeimo cekva­svla. mousmineT<br />

<strong>musika</strong>s da gan sazR vreT, rogori moZraoba SeiZleba Sesruldes aseTi<br />

musikis TanxlebiT?<br />

24


es ki, espanuri ce­<br />

k vis, boleros sanoto<br />

maga li Tia:<br />

m. raveli<br />

• taSiT SeasruleT ritmuli naxazi<br />

• SeasruleT melodia `la~ marcvalze.<br />

!<br />

25


• SeasruleT es ritmuli naxazi taSiT/kakuniT<br />

• sTxoveT Tqvens megobars, am ritms Seusabamos raime motivi/<br />

melodia<br />

• axla ki, Tavad moifiqreT raime sxva ritmuli naxazi da<br />

sTxoveT me gob rebs taSiT/kakuniT/xelT arsebuli <strong>musika</strong>luri instru<br />

men te biT gaimeoron igi.<br />

26<br />

!<br />

a. xaGaturiani<br />

cekva xmlebiT (fragmenti baletidan `gaiane~)<br />

SeecadeT gaimeoroT `ta~ marcvalze<br />

am fragmentis ritmuli naxazi.<br />

!


frangma kompozitorma debiusim Tavis piesaSi saxelwodebiT `kek­uoki~<br />

jazuri musikisaTvis damaxasiaTebel ritms mimarTa.<br />

!<br />

`kek­uoki~ XX saukunis dasawyisSi<br />

warmoiSva. es cekva Semdeg Secvala<br />

foqstrotma, Carlstonma. ufro<br />

mogvianebiT ki am cekvam `kankanis~<br />

(varie teebi sa da kafe­Santanebis<br />

cekva) msgavsi xasiaTi miiRo.<br />

naxeT da moismineT `rusuli cekva~,<br />

fragmenti igor stravinskis baletidan<br />

`petruSka~. rogori ritmu li naxazi<br />

aqvs Tqven mier mosmenil <strong>musika</strong>s,<br />

mdore, talRi seburi Tu swor xazovani<br />

intonacie biT, mkveTri aqcentebiT?<br />

moismineT es piesa.<br />

SeecadeT ta SiT gaimeoroT<br />

am nawar moebis ritmuli<br />

naxazi. aRwe reT<br />

Tqve ni SegrZ ne bebi.<br />

!<br />

27


xdeba xolme, rodesac vusmenT <strong>musika</strong>s da Gvens mexsierebaSi rGeba<br />

ritmuli naxazi an motivi, an kidev fraza, melodiac. aseTi advili<br />

dasamaxsovrebelia, magaliTad, beThovenis #5 simfoniis dasawyisi,<br />

sakmarisia erTxel mousminoT, mexsierebaSi darGeba ai, es ritmi:<br />

am motivze Tavad genialurma kompozitorma ase brZana: `ase<br />

bediswera gvikakunebs kars~. `bedisweris motivi~ _ swored aseTi<br />

saxelwodebiT Sevida musikis istoriaSi es oTxi bgerisagan Semdgari<br />

motivi.<br />

rodesac vsaubrobT ritmze, gverds ver avuvliT temps.<br />

gaixseneT, romel <strong>musika</strong>lur<br />

temps icnobT? ?<br />

Tqven mier GamoTvlili tempebis aRniSvnebis garda gamoiyeneba<br />

maTi gamaZlierebeli (molto _ Zalian) an Semasustebeli (ma non troppo<br />

_ magram arc ise) xasiaTis terminebi.<br />

28<br />

10 bedisweris motivi<br />

Tqveni azriT, rogor tempSi<br />

unda Sesruldes:<br />

• Gafiqrebuli xasiaTis <strong>musika</strong>?<br />

• saxumaro, mxiaruli ganwyobis<br />

amsaxveli <strong>musika</strong>?<br />

?


punqtiruli ritmi<br />

`me daviRupebi Tavisuf le bisaTvis. misTvis vcxovrobdi, misTvis<br />

vibrZodi, mas msxverplad Sevwirav sakuTar sicocxles... samSoblos<br />

dasacavad mogiwodebT yvelas!~ _ aseTi gmiruli mowodebiT sruldeba<br />

germaneli mwerlis, volfgang goeTes dramatuli nawarmoebi,<br />

saxelwodebiT `egmonti~.<br />

goeTes tragediaSi asaxulia XVI saukunis nam dvili<br />

istoriuli ambebi: niderlandelebis (holandia)<br />

ganmaTavisuflebeli brZola espanel dampyrobTa<br />

winaaRmdeg, ro melic espaneli mmarTvelis, hercog<br />

albas mier sastikad iqna GaxSobili. ajanyebulTa<br />

be ladi egmonti (grafi lemonali) ki sikv di liT<br />

iqna dasjili.<br />

29


as niSnavs `dramatuli Sinaarsis nawarmoebi~? es aris qmnileba,<br />

romelSic gadmocemulia daZabuli movlenebi, brZola. udidesma germanelma<br />

kom pozitorma beThovenma Seqmna <strong>musika</strong> goeTes `egmontisaTvis~.<br />

ga mov yofT erT­erT <strong>musika</strong>lur nomers am nawarmoebidan, klerhenis<br />

(egmontis sat rfos) simReras, `grgvinaven dafebi~. simReris intonaciebi<br />

aRsavsea gmiruli SemarTebiT, simkacriT:<br />

<strong>musika</strong>Si daZabulobis efeqts qmnis e. w. punqtiruli ritmi.<br />

`punqtum~ niSnavs wertils.<br />

punqtiruli ritmi Gveulebrivi ritmi<br />

daakvirdiT pirvel magaliTs, notis gverdiT wertilia dasmuli _<br />

wer ti li nots umatebs Tavisi grZliobis naxevars. punqtiruli ritmi<br />

<strong>musika</strong>lur nawarmoebs aniWebs simkveTres. igi xSirad gamoiyeneba<br />

marSebSi, gmiruli xasiaTis nawarmoebebSi.<br />

waikiTxeT da gaiTamaSeT egmontis monologi goeTes dra mi dan<br />

`egmonti~:<br />

!<br />

`o, Gemo mamaco xalxo! gamarjvebis qalRmerTi migviZRvis<br />

win! GavaxSoT tiranebis cixesimagre! ganvdevnoT isini usamarTlod<br />

dapyrobili miwidan!~<br />

grgvinaven dafebi.<br />

`Gu! gesmiT! ra xSirad momiwodebda es xmebi brZolis velze gamarjvebisaken!<br />

rogorc iqna, Rirseuli sikvdilis Sesaxvedrad momiwevs<br />

wasvla! me daviRupebi TavisuflebisaTvis. misTvis vcxovrobdi, misTvis<br />

vibrZodi, mas msxverplad Sevwirav sakuTar sicocxles... samSoblos<br />

dasacavad mogiwodebT yvelas!~<br />

dafebi.<br />

`mteri yoveli mxridan gvitevs. xmlebi elaven, megobrebo, uSiSrad<br />

SevxvdeT mters... Gvens zurgs ukan colebi, moxucebi da bavSvebi<br />

arian! samSoblosaTvis gavwioT win!~<br />

dafebi. farda eSveba, JRers <strong>musika</strong>, romelic asrulebs piesas<br />

gamarjvebis simfoniiT.<br />

30


ogorc zemoT SeniSneT, goeTes dramis mTavar gmirs, egmonts<br />

hyavs satrfo _ klerheni. moifiqreT da warmoadgineT scena _<br />

`egmontis gamoTxoveba klerhenTan~.<br />

!<br />

• SeasruleT taSiT<br />

• Tqveni azriT, amgvari ritmi daZabulobis efeqts qmnis?<br />

• axla ki sTxoveT megobars, kakuniT daukras es ritmuli<br />

naxati, Tavad ki, raime melodia SeuxameT simReriT an dakvriT.<br />

!<br />

31

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!