testu-antola tzaileak gazteriaren idazkerarako ... - Euskaltzaindia

502 EUSKERA – LIII, 2008, 2
Gero, seguru asko, definizio horrengatik, irakasleak kexatu egingo dira,
abstraktuegia delako eta erlatiboz josia. Denean dela, antola tzaileen ikuspegi
guztiz eguneratua eskain tzen dute. Ondorik, gainera, 4. mailan berriro agertuko
dira antola tzaileak.
Praktikan, zori txarrez, ezagu tza gramatikala behar bestean ez dutenez
lan tzen, aspektu ba tzuk hobe tzeko gramatika betikora i tzuli beharrean aurkituko
da irakaslea. Hala ere, deklinabidea, kasurako, testuaren sor tzeko ikuspegitik
aztertuko da:
Hona hemen testu bat sor tzean maiz gerta tzen den arazoa: hizkun tzaren
arauei ez errepara tzea eta hainbat hu tsegite egitea. 37
Holako egoeren aurrean, nolanahi ere, badira gramatikan treba tzeko liburu
modernoak, ATALAK deri tzenen erakoak. 38
Laburbilduz, segurtasunez baiezta genezake, testu­marka tzaileak metodologia
egokiz eskolara tzen direla; juntagailuek eta menderagailuek, aldiz, jarduera
pasiboetan baino ez dute lekua, ho ts, ikusi egiten dira, erabili ere bai,
neurri baten, baina jorratuak jorratu, idazle klasikoen tradizioak ez du, harrigarria
bada ere­ gaurko euskal letretan mendetik gora jasan duen bazterketa
gainditu, gramatikagile zenbaiten borondate ona gorabehera:
Euskaraz erlatiboa osa tzeko era aski uniber tsala mendeko adizkiari –(e)n
a tzizkia ezar tzea bada ere, nor…bait­, zein…bait­, zein…bait­ eta an tzeko egiturarik
ere bada, nahiz tradizio literarioan izan. Idazle zaharretan barra­barra aurki
daitezke honelakoak. 39
Hori horrela, prosa finkatua eraiki tzeko egitasmoak burutu barik segituko
du, harik eta tradizio literarioko ekarria –egungo ikasle elebidunen tzat guztiz
emankorra– eskolan ere normal tzen ez den bitartean.
Teoriak teoria, dena den, hiztunari berari dagokionez ahozko testuak
nahiz ida tziak sor tzea, ho ts, testu­antola tzaileen erabileran hiztunari berari
dagokionez erabakiak har tzea, ikasle asko euskaraz ez bizi tzean, ahalegin
akademikoa –erdaretan ez bezala– hankamo tz gera tzen da, bereziki, ikasle
erdal elebidunen kasuan.
Ondorioz, testu­marka tzaile eta juntagailu eta menderagailu jakin batzuetara
mugaturik gera tzen da testu­antola tzaileen arlo zabal bezain estrategikoa,
honelakoetara: eta; gainera; batik bat; hori dela-eta; eta gero; beraz;
baita… ere; alde batetik… bestetik…, nahiz eta testuliburuetan­eta askoz gehiago
landu antola tzaileen arloa. Guztiarekin ere, azkenerako kaltegarriena,
testu­antola tzaileak gramatikako atal soil baten espirituz ikastea.
37
alDasOrO, M. eta Beste Ba tZUeK, Euskara eta literatura, 3: 2.a Munduan hizkun tzak
mila, 43. or. Donostia, Elkar, 2005.
38
BUtrOn, J. iriOnDO (1999): e. Atalak 1 eta 2: Currículum materialak hizkun tza eta lite-
raturarako, OT argitaralpenak, Bilbo.
39 alBerDi, a., op. cit. 213.or.