inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

104
AUÑEMENDIKO LOREA
sendatzen egon natxatzun emakume au euskalduna nazala; eta, azkenik,
ez zaite aztu zer egin eutsun euskaldun batek, zeuk esan dozunez, zauriturik
idoro zenduzanean.
—Baiña ez dira, andrea, euskaldun guztiak niri lagundu eustana eta
zu langoak. Agaitik eta zugaitik neuk bere edozer gauza egingo neuke;
baiña danakgaitik ez, zerren danak ez diran onak.
—Danak onak ez. Zelan izango dira bada, gizonak eta emakumeak
badira? An eta emen, onak eta txarrak, neure aitak esan eustan senera.
Baiña gauza bat esan bear deutsut: zuk erakusten dozunez, zerbait zor
deutsunari gauza on bat egingo zeunskio, besteri ez. Zer izango zan
zugaz gaur, errekartean billatu zenduan euskalduna zure iritxikoa izan
balitz? Zer eutsun zor zuri berak? Zuganako zer zor neukan nik?
Ez ekian zer erantzun zaurituak. Erdi lotsaturik egoan, danak berari
begira eukazan eta.
—Ezagutu egizu, gizona, —iarraitu eban Riktrudisek—
Iaungoikoak batak bestea maitetuteko agindu eban ezkero, al dogun on
guztia egin bear deutsagula edozeiñi, zuzena bada zuzena dalako, eta
okerra bada zuzendu daitean; eta iakiñ eikezu gaiñera, euskaldunak prankotarren
arerioak badira, prankotarrak lenago egindako dongakeriakgaitik
izan leitekezala. Etxe onetan daukagun guztitik emongo iatzu aukeran,
baiña euskaldunari egitgen iakonaren ondamuz ez zaite egon, zerren
zure anaia dan eta zeure buruari beste opa bear deutsazun.
—Tira, tira, naikoa da iardunik, —esan eban Adalbaldok irribarrezko
arpegiagaz—. Orrek gizalegea badaki eta zauriak min emoten
deutsalako zerbait esan arren, Iaungoikoaren legea iarraituten dabenetakoa
da. Emoiozue nai dabena iaten eta edaten, gu, mutill eder onen aotik
Amandok zer diñoskun iakiten goiazan bitartean.
Olango laurkak egunero ikusi oi ziran Adalbaldoren etxean, eta
iauregi bedeinkagarri atatik, amaika bidar, arerio sartu ziranak adiskide
benetako egiñik urten oi eben.
Amandogandik menditarrak ekarri zituan agindu eta albisteak zertzuk
ziran baiña? Zer izango ziran? Auñemendik ez egoala gizonik baketuteko
itxararik; geroago eta sakonagoak zirala gorrotoak; Iesusen legea
gorrotoan bizi ziran arimetan ezin zala sartu; Adalbaldok erregeren iauregian
egin eiala al eban guztia, prankotarrak, esetsi barik, euren buruak
eta erriak zaintzen bakarrik egon eitezan geldi-geldi; ia olan bakerako
biderik billatu baleban berak, Amandok.
Txomin Agirre
XVIII
AGUR BAT
Egunak ioan, egunak etorri, urteak igaro ziran onetan eta orretan.
Adalbaldoren etxean iaio ziran seme eta alabak, asi ziran, eta erakutsi
iakoezan erakusgarri asko eta onak. Alango gurasoak eukezan.
Txiki-txikitatik sartu iakoen ariman Iaungoikoaren bildur donea,
iakituri guziten asiera zuzen eta egiazkoa; oiñez asi ziraneko, eroaten
zituan aitak edo amak landerren aurrera, euren eskuakaz emon eiuen
gizon eta emakume beartsuai, ianari, edari, soiñeko edo beste osterantzeko
laguntasuna; adiñak zerbait argitu iakoezenerako esan iakuen, aberats
da txiroak, danok Iaungoiko baten seme-alabak giñala, danok anaika,
zerurako iaioak, Iesusen odolagaz irabaziak; adierazo iakuen aberastasunak
aberatsentzat bakarrik ez zirala, ez bada geideai laguntzeko
Iaunak emoniko ondasunak baiño; urte gitxitan irauten daben neke eta
naigabezko bizitzea geunkala Lurrean ulertuerazi iakuen, eta zeruetan
barriz beti-betiko poz, atsegiñ, gozotasun eta zorinak itxaroten geunkazala.
Eta umetan aro onagaz biotzaren erdian ipinten dan azia, erne oi da
ondo, azi oi da ereti onetan, eta fruitu edo alort ugariak emon oi ditu bere
garaian.
Adalbaldo eta Riktrudisek lau ume izan zituen: gizonezkoa lenengoa,
tga andrazkoak beste iruak. Semeari Mauranto ipiñi eutsen izentzat,
eta alabai, Klotsenta, Eusebia eta Adalsenda. Eguzkia baiño ederragoak
ziran laurak, amaren itxura andikoak, euskeraz guztiz ederto ekienak,
Euskal-Erriko eresi edo kanta gozoen zaleak; eta bakea egiten zanean
amatxoren iaiotetxea ikusi eta aitonen illoi gainean arren egitera etorteko
amesetan egozan.
—Noiz izango da bakea, ama? —itanduten eutsan sarri txikitxoenak
Riktrudisi.
—Bakea, alabatxoa? Iaungoikoak gura dabenean. Erregutu egiozu
askotxu laster izan dediñ.
Eta Adalsenda ume errubageak, bere eskutxoak baturik eta gaztaiña
margoko begi ederrak zeruruntz iasota, egin oi eban arren samur-samurra,
bakea izan dediñ gizon petral errudunen artean. Zeiñ gozoro
entzungo eben zeruetan bere aitona Arnoldo eta Andre Luziak,
105