inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

96
AUÑEMENDIKO LOREA
Euskal-Erriko Loreagaz Ostrabentora, neuk bedeinkatu dot bere eta
Adalbaldoren alkartuerea, eta ondo egin dodala eta nago.
—Ez egizu ori esan, iauna, edozeiñ euskaldunen aurrean, danak
dakie baiña.
—Edozeiñen aurrean esan nekieala uste dot, eta edonori ondo irudituko
iakolakoan, gizon zuzena bada. entzuidazu esan bear deutsudana
lenengo, eta zeure biotzqk emongo deustan epaiaren zain geldituko
natxatzu. Riktrudis eta Adalbaldo uste-uste barik neure etxean ezagutu
ziran, bereala alkar maitetu eben, eta arrezkero euren biotzak alkarren
billa ebiltzan. Onak ziran biak, bata bestearentzat gisakoak, eta biak
euken gurasoen baimena. Zer egingo zenduke zeuk olango gazte on
bigaz, edo lagundu ainbat lasterren euren guraria bete eien; edo itxi, biak
illuntasunean bizi eitezen; edo Iaungoikoak erakutsi eutsen bidetik atera,
ondamendiko zorian gelditu eitezen arima eder biak? Ez deustazu erantzuten;
baiña olango gazteai zer egingo zeunskioen badakit: lagundu al
dozun indar guztiakaz, eta neuk bere orixe egin dot: lagundu al izan
dotan giñoan.
—Baiña euren guraso eta erriak arerioetakoak diranean...
—Orduan obeto, Ubero adiskidea, orduan obeto. Ez da gauza on
bat Erri bi baketutea? Bada arerioetako etxadi andi bat alkarturik, prankotarrak
eta euskaldunak baketu al bageinkez, gauza on bat egiten dogu.
Orregaitik, pozarren iakin neban Riktrudis eta Adalbaldo maite zirala,
orregaitik lagundu dautset, euren ondo-izateak Errien osasuna ekarri
daian. Euskal-Erriko Lorea erbestekoak ezagutu daienean —uste izan
dot nik— ain bizitza on eta usain gozozkoa erabilliko dau eze, maitetuko
dabe prankotarrak eta obeto begiratuko deutse Lore orren mendiari.
Adalbaldo zaldun zuzen eta garbia Mendiolako alabeagaz bat egiñik ikusitakoan,
prankotar gaztearen leialtasun egiazkoa ezagutu ondorean,
urreratuko iakoz euskaldunak eta maitetuko dabe, eta ez deutse prankotar
guztiai begi gaiztoakaz begiratuko. eta era orretan —uste neban nik—
ainbeste gizaldian gorrotoz bizi izan diran Dierri biak adiskidetu leitekez...
—Nire usteak, Ubero —iarriatu eban apezpikuak— nire usteak
prankotarren aldetik beteten asi dira: ikusi dabe zuen Lorea, Riktrudis,
eta ezagutu dabenerako an dauke, gauza on eder maitegarria legez, baratza
aberats baten erdian iarririk. Zeuek zara Adalbaldo ezagutu ez dozuenak:
ez dozue ezertarako astirik artu. Ozinbelzko gizon gorrototsuaren
deadar eta izutaldiak entzunda gora-goraka iagi zara; gizon on batek,
Padarrak esaten eutsuen egia ez dozue aitu gura izan: oben ikaragarria
Txomin Agirre
egin dozue beragaz, bapere ikaratu barik; itsutuak zagoz danok, eta
Iaungoikoak bakarrik daki zuen gaiñera zenbat kaltek etorri bear daben.
Ixill-ixillik egozan aita-semeak Amandoren iarduna entzuten, eta ez
eban txitik atera; biaña ezagutu iakuen euren biotzetan mugidaldaren bat
dabillena.
—Zuk ez dozue iakingo —itandu eban Amandok berak, Adalbaldo
zein dan?
—Izen ori oraintxe artean entzun bere ez dot nik egin. Dukea edo
olango andikiren bat dala esan deuste —erantzun eban zarrak.
—Ez zara gogoratuten zelan beiñ Aitzbarrengo eliz atarian oraiñ
urte bete inguru, Portunek prankotar bategaz auska edo burruka egin
eban?
—Bai, iauna. Orduan Portunena zan errua. Prankotarra barriz guztiz
Iaungoikozko gizona ei zan.
—Axe da ba Adalbaldo.
—A dala?
—Axe bera.
—Ara nondik len bere alde izan da, gaur u...
—Gaur bere bai: zuk ezin zeinke beiñ bere gauza zuzen baten kontra
iokatu.
—Baiña Euskal-Erriaren kontra bere ez. Eta, zuk, bear bada, ikusi
ez dozun ate batetik, Riktrudis eta Adalbaldoren ezkontzea Euskal-
Erriaren kalterako dator. Or dago lakiua.
—Zeure gogamen ori agertuizu obeto, Ubero.
—Agertuko dot. Maite diran gazte bi alkarregaz ezkonduteari,
euren eta Errien onerako bada, ez deitzot txarto, zuri entzun eta gero;
baiña euskaldun baten aberastasun, etxe eta lurrak prankotarren eskuetan
gelditzea, beti da euskaldunentzat gauza kaltegarria. Biar edo etzi.
—Ixildu zaite, Ubero; ez eidazu geiago iardun alperrik, badakit
nora zoazan eta. Zuk eregita ikusten dozun ate orrentzat badaukat nik
kisketa edo maratillea.
—Ia, ba.
—Riktrudisek Auñemendik daukazan ondasun guztiak euskaldun
beartsu edo txiroentzat geldituko dira.
—Milla aingeruak! Ori beste gauza bat da... Baiña, egia da ori gero?
Riktrudisek naiko dau? Itxiko deutsa prankotarrak emote ori egiten?
—Egia da: neuk diñotsut. Riktrudisek nai dau. Adalbaldok berak
agindu deutsa emon daiala dana, esan-mesan gaiztoen apukoa kentzeko.
97