inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

94
XVI
AMANDOREN LANA
AUÑEMENDIKO LOREA
Esan eta egin, Amandok artu eban bereala Euskal-Errirako bidea,
eta Iaungoikoaganako zelan arimak irabaziko zituan gogartetuaz, eta len
fede bagatasunaren illunpetik Ebanjelioko argira aterariko euskaldunak
zelan indartuko zituan gogoratuaz, Ama Mariari, Done Pedro eta Paulo,
eta beste Iesusen lege zabaltzailleai arrenetan eta arrenetan, eldu zan
Auñemendiraiño.
Bidean etorrela, aserre eta zer-esan andiak idoro zituan prankotarren
artean euskaldunen kontra. Au eta ori egin ebela, bata io eta bestea
zuzitu, orkoa zematu eta angoa ill, bataren gauzak erre eta bestearenak
ausi eta birrindu. Neurriak artu bearko zirala basotar lotsabageen kontra,
gogorrean asteko ordua zala, agintariak mendiak kiskaltzen asteko erregek
zer esango eban zain egozala, norbaitzuk zerbait izan ebela euskaldun
gudalariren batzukaz. Olango gauzak entzun zituan; baiña nun, nok
eta zelan gauza garbirik ez.
Lenengo euskaldunak prankotarren lurreko mugetan billatu zituan,
azkon eta beskonakaz, Auñemendiko iagole edo zaintzaille legez. Ez
eutsen abegi onik egin, baiña txarrik bere ez. Arpegirik ez emotea zan
guztia: apezpikua alde batetik ikusi ebenean, beste aldetik iges egitea,
agurrik egin barik.
«Ba! Ori baiño geiago ez bada —ziñoan bere artean Amandok—
toki egingo dot nik Euskal-Errian. Arpegi emongo deusten lekuetan sartuko
naz, ioango naz adiskidien etxetara, eta ez ete al nabe danetatik kanpora
aterako. Lenengo beintzat Uberogana ioan bear dot, eta an iakingo
ditut barri guztiak garbiro». Eta uste onegaz, Larrasorotik, Iñalatzatik,
Basaburutik, Burruntsaliniatik zear Ezpeletara sartu zan.
Uberoren etxeko ate ondoan oles eginda lastger, mutill gazte eder
batek millatsu gaiñera urten eutsan. Uberoren semea zan.
—Egun on,Gaixpar —esan eban Armandok.
—Egun on —erantzun eban besteak.
—Zelan gara?
—Bagabilz.
—Eta aita?
—Aita emen daukagu.
Txomin Agirre
Geiagoko barik barrura eioazan artean. «Um —gogamendu eban
Amandok— legorra eta illuntxoa dago Gaixpar: bestetan lango arrera
onik emen bere ez daukat: ekaitzaren ondorenak izango dira: ikusiko
dogu zarrak zer diñoan».
Uberoren aurrera eldu zanean, Amando, iarri baiño lenago, betiko
arpegikera gozotxuagaz asi iakon izketan:
—Zelan zagoz, adiskidea?
—Alan alan. Txarrerakorik ez daukagu eta.
—Iagita zagoz beintzat, eta ni azkenengo emen izan nintzanetik
ona, zer edo zer irabazi egingo zenduan.
—Iagita nabill baiña belaunetan indarrik ezin egin iat eta besoetan
bere ez. Ost-ostean ioan nintzan igandean elizaraiño.
—Elizaraiño bai? Asko egin zara orduan.
—Asko bai obe. Zerbait, iauna, zerbait bakarrik. Asko eginda egon
banintz, ez ninduan etxean billatuko.
Gazteak onetan, albo batean iarrita egoan tokitik, zelatazko begiakaz
begiratu eutsan apezpikuari.
—Zergaitik ez ba? —itandu eban onek.
—Zerren euskaldunak etxeqan egoteko garaian ez gagozan. Ez al
dozu zeuk ezer entzun?
—Gauza asko ez nik.
—Ez zenduan entzungo. Oraintxe gogoratuten naz. Zu gure
Erritik kanpoetan ibilli zara zeregintxu batzukaz, eta bidezkoa izango
zara gaur emen.
—Bidezkoa naz. Ez dakit ezer garbiro eta iakiteko ustean nator
zugana. Zer darabilzue?
—Zer erabilliko dogu? Gudarako asmoa eta gogoa.
—Gudarako asmoa eta gogoa? Zergaitik baiña?
—Zergaitik, zergaitik. Euskal-Erriko Lorea eroan deuskuelako.
—Eta zuk badakizu eroan deutsuen edo bere gurariz ioan dan?
—Dana dala. Beti da txarto Sorterritik kanpora arerioakana ioatea.
—Zertara ioaten dan. Sorterriarentzat lagunak egitera ioaten bada
ez beintzat.
—Ezin geinke guk prankotarren artean lagunik euki.
—Orretan zagoz zu bere? Benetan diñoztazu?
—Orretan nago, eta bene-benetan esaten dot.
—Bada nik lagunak kristiñau guztien artean euki bear ditugula
diñotsut, eta zenbat geiago eta zenbat lagunago obeto dala. Neu ioan naz
95