inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

90
AUÑEMENDIKO LOREA
zabalik egozala ikusitakoan, pixkaka-pixkaka etorriko ziran Mendiolara
ienteak, eta euren adiskide on eta laguntzaille gogorrenetakoa legez begiratua
izango da erbesteko dukea. Ikusi daiela gureak Adalbaldo eurakaz
batera, zeiñ eta zelangoa dan iakin daiela ondo, ezagutu daiuela bere
biotz artez eta samurra, eta euskaldun guztiak adiskidetzat euki izango
darue, Amando adiskidetzat dauken senean. Urriñetik txartzat euki izan
dana, gure ondoan ikusita gero, askotan maitatu izan oi dogu.
Onetan egozan Ostranbentora baturiko euskaldun eztegulariak, ia
etxerako bideak artzeko asmoetan, eurak egozan mandiotaraiño eldu
zanean, atz eta putz eta bero eta lurruntsua, gorputz guztitik izerdia eriola,
bero andirik ez egoan baiña, menditar gizakote narras baldan bat.
—Iesus! Aitearen, Semearen... —esan eban Riktrudisek—. Zer
dakark, Lope, euk onaiño?
—Zer ekarriko dot, andrea...
—Ezteguko ondokiñak iatera dator ori —ziñoan Pedro Marik gizategiko
atetik, barrez eta algaraz.
Emon eutsen barreari etxeko guztiak, bada gure Lope bene-benetan
egoan barregarria. Alango gizon trauskillik! Abarka urratuetatik
beatz lodi biak agirian ekarzan, txaberama andi biren buruak legez, bernetako
soka eta oialak bebera iausita, berna-sorki batzuek itxureagaz; ia
gerriraiño basaz beterikako soiñeko dindirriduna; lepotik bera lenago
ikusi geuntzan narruzko zorroa; esku batean makilla bat eta bestean
edan-ontzi ez-txikia; eta arpegi zabal biribilla sagarrik gorriena baiño
gorriagoa.
—Barre egiten dabe baiña ezdakart nik barre eragiteko albisterik,
esan eban.
—Zer dakark bada?
—Gauza onik ez.
—Esaik bada zer dan.
—Zer izango da, nire etxekoandreak ez daukala gaur Mendiolan ez
etxerik, ez abererik, ez solorik eta ez basorik.
—Zer diñozu, gizona?
—Mendiolako morroiak etxetik kanpora atara gaituela diñot, an ez
dabela Riktrudisek aginduten eta.
—Zeiñek aginduko dau bada?
—Zeiñek ez dakit ondo: Auñemendik, Erriak, euskaldunak edo ez
dakit nik zeiñek.
—Edanda zagoz zu.
Txomin Agirre
—Ez dot ondiño nai beste eta gitxiago be edan, gura baizen lenago
amaiktu iatan edaria eta.
Barre guztiak iges egin eben gizategitik. Egia zan: barre egiteko
albistarik ez ekarren Lopek.
—Zeiñek atera zaitute etxetik? —itandu eutsen danak.
—Ozinbelzko Portunek.
—Portunek? Zergaitik baiña? Zer dala eta?
—Gure etxeko andrea erbestekoagaz ezkondu dalako: Euskal-
Erriko lurrak eta ondasunak prankotarrenak eziñ izan leikezala eta.
—Eta gu errira goazenean, non sartutea gura dau bada?
—Errira ioan? Ez eizue errira ioaterik gogamendu, ez deutsue itxiko
eta.
—Itxi ez ostera? Zein eta gero Portun gure errian eta etxean sartzen
galerazoteko?
—Euskaldunen nagusi edo andienetakoa beintza ei da.
—Ez dago esku txarretan Erria! Baiña ez da bera bakarrik agintari:
Euskal mendian badira beste batzuk Portun baiño andiagoak, eta ikusiko
dogu.
—Portunen esanera iarri ei dira beste agintari guztiak bere.
—Eta egiaren alde deadar egingo dabenik ez dago iñor? Gugaitik
ez dau batek bere arpegirik aterako?
—Zeiñek gero? Bat asi ei zan zeuen onagaitik zer edo zer esaten,
baiña emon ei eutsen berea.
—Zein zan bera?
—Padarra.
—Zer egin deutse?
—Ill.
—Ill?...
—Bai. Lurpean sartu eben beintzat eta...
Danak gelditu ziran batak besteari begira zer esan ez ekiela.
—Uste genduan baiño astunago dator ekaitza —esaeban azkenean
Riktrudisek—. Ez zan egun bi edo iruko trumoia guk erritik urteeran
ikusi genduana, negu baltz luzearen asierea zan, bada negua bere gogortada
guztiakaz iausi da Mendiola eta Euskal-Erri guztiaren gaiñean. Eta
bear bada neure erruz, neure...
—Zagoz ixillik, Riktrudis —esan eutsan Amandok— Portunek
daukan aserrearen zarraparrada bat da guztia, eta ezin leiteke izan iraunkorra.
91