inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

74
AUÑEMENDIKO LOREA
Riktrudisek amaitu ebanean, bere eresi ederto esanaren soiñua
aidean gelditu zan, zidarrezko eskilla baten durundia legez, belarrietan
gili gili gozo bat egiten ebala.
—Ze bigun eta eztitsu agertzen dituan aingerutxu orrek Iesusen
legeko erakutsiak eta bere biotzeko gurari doneak! —zirautzan atsotxu
batek alboko lagun bati. —Naiago neban bere iardunak geiago iraun
baleu, arimarako argi barri bat emoten deust eta.
Zeiñ zan Ill gauan urrengo berba egin bear ebana? Aideak,
Mendiolan sartu ziranean, gorrotorako egozan, eta zer esan ez ekien iauregikoen
parkameneko eresiak entzun zituen ezkero, etsai apurrak lotsaturik
gelditu ziran, iñok ez eukan geiago itz egiteko usterik. «Toki!» —
esaten dau onetan, esku-makilleagaz beia iota, zutiñik egozan gizonen
artetik erdiran sartu nai eban gizon zar batek. «Toki! neu naz oraiñ, senitartekorik
lenago ez badago». Peru padarra zan. Ioan zan gorputz illaren
ondora, esku biak ipiñi zituan makillan, begiak iaso zituan goruntz, eta
asi eban itz neurtuetan bere eresia.
Nik ez dakit ze neurritan erestu eban, baiña esan zituan gauzen
mamiña au da:
«Ai, Arnoldo, Arnoldo! Nok esango eban zure illoi aurrean etxeko
emakumeak bakarri izango zenduzala ereslari?
»Gizonik gizonena, gudalaririk argi eta sutsuena zu izan zara
Euskal-Errian.
»Lekobide Bizkaiko gizonen Iaun andiak ez eban bere buruan zuk
beste argitasun eta besoetan zuk beste indar.
»Aitor il zanetik ona, ez deutsa iñok nire Sorterriari zuk beste ondo
egiterik emon.
»Eta ezdakust emen euskaldun agintari bat bakarra, lurperatu zaiezan
baiño lenago zuri esker on bat emoteko.
»Kristiñau bizi eta kristiñau il zara: ondo datoz bada zure ondoan
kristiñauen parkameneko eresiak.
»Baiña baita bere bizi izan zara euskaldun, eta euskaldun ill, eta ez
dira txarto etorriko Sorterriaren eresi eskertsuak.
»Neuk esango deutsudaz, antxiñetako lagun zar mategarria. Neure
txabolatik onaraiño ez naz bestetara etorri...».
Atsedentxu bat egin eban emen, arnasea artu eta begietatik bera
etorkozan malko-ariak legortuteko, eta gero, gaztetako egunetaraiño igonaz,
iarraitu eban:
«Mendian iaio ziñan eta mendian bizi mendizale, menditarrak ondamuz
azpertu zaituen artean.
Txomin Agirre
»Zu eta ni mutikotxoak giñanean, alkarregaz ibili oi giñan basoan,
arrotzak orporik ipiñ: ez daben toki itzaletan.
»Odei aldean erroiak kras-kras zugaztietako adarri gorengoetan
miruak dantzari, arkaitz-zuloetako sasi baltz tartean otsoren bat
marruaz: ez genduan orduan beste gauzarik ikusi eta entzuten.
»Gizondu ziñan gero, eta zure aurrean otsoak bildurrez igesi ioaten
ziran; eta erroi, buzoka eta miruak sarri ikusten genduzan goietatik iasten
zuk ildako euskal etsaien aragi gordiña iatera.
»Euskal-Erriaren kontra etozan bakotxean, zenbat prankotar amaitu
zenduzan! Zenbati, aizkorakada baten, kendu zeuntsen arnasea!
»Esan daiela Egurraldeko baso zabalak.
»An ikusi ziran aurrez aurre, alde batetik ule gorridun gizon andiak,
Ausarditsua burutzat ebela, besterik Lauburutarrak. Arnoldo menditarra
agintaritzat arturik.
»A, zer ekiña! gogorrak dira Rin ibai ondotik datozan gudariak,
gogorrak euskal mendietako gizon abarkadunak. Zein geldituko da garailari?
»Batzuk gure lurra irabazi eta azpiratuteko gogoak dakarz; besteak,
euren erri maite osorik eta lokarri baga gordeteko gurariak darabilz.
»A, zer ekiña! A, zer aizkora-otsa! A, zer oiuak! A, zer irrintziak!
aurrera, deadar egiten dabe gureak, "aurrera mutillak".
»Eta aurrera doaz, aurrera gizon illen gaiñetik. Eurena da garaipena.
Zeiñek gelditu leike oñaztarri bat bere bidean?...
»Bizirik gelditu diran prankotarrak Adurren ertzeraiño ioan dira
igesi. An dagoz euren deseigoa sinistu eziñik.
»Euskaldunak olango garaipenik ez dabe ikusi egundaiño, agintariari
eskerrak.
»Berak bota ditu azpira prankotarrik sendoenak, berak sartu deutse
biotzetaraiñoko ikarea, bere deadarrak zolitu dauz euskaldunen besoak.
»Aidean dakarre agintari menditarrak beren besoetan, baiña zizpuruz
eta negarrez dator, bere bizian lenengoz. Seme galant bi galdu iakoz
Egurraldeko basoan...
»Ai, Arnoldo, Arnoldo! Agintaria zu ziñan. Nok esango eban
orduan zure illoiaren aurrean etxeko emakumeak bakarri izango zenduzala
ereslari?
»Basaut eta eziñ sinistu neike. Non dira euskaldun gizon andiak?
Semeak ill iatzutzan, lagunak ixillik dagoz, arerioak pozarren. Zeure
mendiak ez zazauz, Arnoldo.
75