inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

66
XI
OTSOA ETA ARTZANORA
AUÑEMENDIKO LOREA
Ez dot esan ondiño zelango arrerea egin eutsen Pedro Mari zarrari
Ozinbeltzera egin eban bigarrengo ostera edo ioan-etorrian. Egia da,
Riktrudisek bere, ez eutsan otseiñari itaunerarik egin. Zertarako? Gertau
ziranak gertau ezkero on guztiak berandukoak izango ziran. Baiña irakurlea
zerbait iakin guratan egon leiteke eta ipiñiko dot emen Portun eta
Pedro Marik ze berba egin zituen.
Au Ozinbeltzera eldu zanean atari ondoan iarrita egoan bestea, eta
asi ziran biak era onetako izketan:
—Zek zakarz onaiño, Pedro Mari?
—Ez neure gogoak beintzat.
—Orduan premiñaren batek.
—Premiña ori zelan dan.
—Gogo barik eta premiña andi baga zatoz bera3 Eta zer dakrtzu
Mendiolako altzo-txakurra?
—Portun, zeiñ zaran eta zertara etorri nazan badakit. Aizkora barik
ez dot etxetik urten, eta ondiño, urteak izan arren, beste baten indarrakaz
nire besoa neurtu leiteke. altzo-txakurrak ezagututen ditut nik, euren
bizitza guztian emakumeen eregu billa dabiltzanak: urruingarriak dira,
Portun, eta neure biotz guztiagaz urruinduten ditut. Ni txakurra izan
banintz, artzanora izango nintzan, otsoko guztiai ortzak erakusteagaitik.
—Ogipekoen ondar zikiña, gizon zirzillen billutstasuna, otsein doillorren
zantarkeria: Ozinbeltzeko seme bategaz berbetan zagozana ez
zaite aztu: esaidazu laster esan bear dozuna, eta kendu zaite nire aurretik
tximistak baiño ariñago, neure txakurren agiñ artean amaitu gura ez
badozu zeure bizitza txakurra.
—Ozinbeltzeko seme andi, leiñargi eta gozoa, ez zaite ain laster
aserratu, eta entzuidazu apur batean: Pedro Mari morroi, gizona dan
aldetik, beste edozeiñ aiña bada; euskalduna dan aldetik, edozeiñ euskaldun
beste; eta kristiñaua dan aldetik, kristiñau ez diranak baiño geiago.
Zuk agindu deustazun txakurkeria ezleuskeo beste iñok Euskal-Errian
aginduko, baiña zuk agindu eta egiteko bere gauza tint andia ez da: andiagoak
egin oi dituzu. Ez zaite aserratu egiak entzunagaitik, ez zaite iagi
Riktrudisek diñotsuna aitu baga. Neuk bere beste gauzetarako baiño,
Txomin Agirre
burruka on bat egitreko gogo obea ekarri dot, eta alan bere, ez dot
burrukarik nai, neure etxekoandratxoak gura ez dabelako.
Bere eskuetan Pedro Mari itoteko gogo amorratu bat eukan
Portunek, eta ezbearren bat egiteko ziruan egoan; baiña Riktrudisen
izena entzun ebaneko, otsoa okela barrira ioaten dan antzera,
Mendiolako alabeagana gogoa eta biotza ioan iakozan. Bat-batera otu
iakon ez zala baldin egia zuzena izangoLope astoak esan eutsana, eta ez
ebala ondo egin berak, Portunek, Mendiolako nagusiaren kontra aiñ
azkar ekitea. Alanda guzti bere ez eban barruko artega eta bakaldarik
erakutsi gura, eta gitxiago bere buru arroa Pedro Mariren aurrean iatzi,
eta len baiño biguntxoago itz egiñaz, erantzun eutsan:
—Riktrudis! Riktrudis! Ori da bada kristiñauen artean daukazuen
usaiñ gozozko lorea, lora bakarra: beragaitik bizi zara arrotuta kristiñau
danok, batez bere Mendiolakuok eta mendeko morroi zakarrok; zuen
arrotasunean, euskaldunen nagusiak dirudizue. Eskerrak emon eikeozuz
berari, gaur emendik azurrak osorik eruaten badituzu. zuek ezeze geuk
bere Riktrudisgaitik zerbait egingo genduke.
—Ez da ezagun.
—Ez dala ezagun?
—Maite bazendu, bere ona gura bazenduke, zure egitadeok beste
era batekoak izango litzatekez: gaur eragiten deutsazun beste negar ez
eunskio eragingo.
—Zer diñozu ostera ogipeko lapur, ordi, guzurti, lotsabagea?
—Egia nik beti, miñ emoten badeutsu ere. Zu zara guzurtia: zuk
zabaldu dituzu emen guzurrak Euskal-Erria guztian, zeuk dakizu zergaitik,
eta nik bere bai. Zuk esan dozu, guzurra dala iakinda, Arnoldo nire
ugazaba, euskaldunik onena, garbiena, leiñargiena eta zintzoena, Euskal-
Mendiagaitik geien egin daben gizona, erri-saltzaille bat dala; zuk esan
dozu, bere alabea ezkonduteagaitik, prankotarraren alde biurtu dala; zuk
eragin deustsazu negar samiña Riktrudisi; zuk egin dozu euskaldunen
artean bestek egingo ezleukeana; zuk, salkinde, billau, pizti madarikatu
orrek.
Pedro Marik, azkenengo berbak, dana suturik esan zituan: buruaren
erdira etorzan arrikadak legez artu zituan besteak. Ez eban uste bere egitada
gaiztoa aiñ laster iakingo zanik, eta Pedro Mariren aotik alango salaketa
gogorra aitu ebanean, adore baga gelditu zan. Ez eukan Portunek
Pedro Mariren ardurarik: makilka zuzitu edo miña errotik kendu ezkero,
amaiturik eukan arenganako ipuiña; baiña Riktrudisegaz eukazan beste
ipuiñ batzuk. Zer esango eban Riktrudisek, bere aitagaitik alango gauzak
67