inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

62
AUÑEMENDIKO LOREA
—Nun dozu miñ, Arnoldo? —esan eutsan emazteak.
—Buruan eta biotzean... biotzean batez bere... estanda egin ete
deustan nago.
—Osatuko zara: osagille on baten billa bialdu dogu Iosepe otseiña.
—Alperrik! Ez naz osatuko, eta nai bere ez. Badakust eriotzea, eta
ondo etorri izan dedilla. Zeuek ementxe itxi bearra...
Lertuko ez bazan urten bear izan eban gelatik andre Luziak.
Alabeak aitagaz berbetan iarraitu eban:
—Autorrera on bat egingo zenduke, aita? Gauza ona da eta.
—Pozik.
—Noiz gura dozu?
—Zeinbat lenago... obeto.
—Ara emen apezpiko iauna.
Biurtu eban burua gaixoak, esanaz:
—O! Ez zaitut lenago ezagutu... Milla esker, Amando iauna: garai
onean etorri zara. Ainbeste bidean...
—Arima bati lagunduteagaitik Lurraren azkeneraiño ioango nintzateke:
zuri, neure adiskide ona, zuri lagunduteagaitik onaiño etortea ez da
ezer. Geiago eginko neuke eta pozarren...
—Milla esker, iauna, milla esker. Nai dozunean asi geinkez.
Urten eban Riktrudisek gelatik kanpora, eta an gelditu ziran apezpikoa
eta Arnoldo bakarrik ordu erdi bat inguruan. Amandok atea eregi
ebanean bera eta gaixoa biak egozan negarrez, biak erakidara eta
Iaungoikoari eskerrak emoten.
Ioan zan eliz-gizona andik ordubeteko bidean egoan elizatxora gure
Iaunaren billa eta Mendiolakoak gelditu ziran otsandigoe atarako etxea
maneau nairik. Artu eben naikoa zeregiñ. Gela barrua zuri-zuri iantzi
eben, gizategi edo mandiota isats eta izuzkeagaz igortzi goitik eta
beraiñoko mailletan olango ereti edo mugaldietarako ondo gorderik
egoan eutaldea ipiñi; zuiñoldeak erratzagaz garbitu. Lan guztiak amaitu
eta gelatik asita atariraiñoko argimutilletan kruzailloak iziotu edo biztu
orduko, betorren gure Iauna Mendiolarantz.
O! Zeinbat anditasun, zeinbat lotoskinde, zeinbat arimako samurtasun
egoan Iaunaren etorrera onetan! Ia gaberdia zan; gaua guztiz illuna
egoan, truxutsua; euria gogor eta ugari iausten zan, aritz, pago eta
gaztaiña zarren orrietan soiñu latz, motel, zarraparradazkoa egiñaz;
aizeak, gora eta bera, batera eta bestera erabiltzan zugaztietako adar eta
ostroak Egilleari ongietorri on bat emon eragiñ gura baleutse legez, aleben
gisara... eta an eioan gauza guztien laubea, ia gizonen gorte eta
Txomin Agirre
laguntasun baga, bide ziorretatik zear, aldats kera; Argitasuna izanik,
illunpetan; Izaterik altsuena zala, ezerez dan gauza baten antzera, iñoren
eskuan, Berak sorturiko seme argal gaixoaren mingoztasunak eztitutera.
Amandoren aurretik gizon bat bakarra zan, esku batean argizari amatau
edo itzalitako bat eta bestean zekekezko lasto moltso biztua zituala.
Lasto-moltsoa aidean erabilten, gau baltzaren barruan ikaragarrizko ziamarrak
egiñaz, eta noizean bein apezpikoaren aurrean ipinten eban,
bide-zuloetan euriak egin zituan osintxoak ikusirik, alderatu zediñ al
eban giñoan. Docebo iniquos vias tuas, —ziñoan Amandok bere arrenetan
iarraiturik, fede-bagako euskaldun batzuen etxe aurretik eioala, —et impii
ad te convertentur. Eta etxe atako txakurrak, argia eta oinkadak sosmau
zituenean iratzarturik, zaunkaka, zaunkaka erantzuten eutsen
Amandoren arrenari, esate donearen kontra gogarpegu gura balebe
legez. Quoniam si voluisses sacrificium, dedissem utique —zirautsan aurreratxoago,
eskuetan eukan Iaunagan baiño bestetan arretarik ipiñi baga, —holocaustis
non delectaberis. Eta txakurrak, artu eben arloan aspertu eziñik, oso
bertan batzuk eta guztiz urriñean beste batzuk zaunkaka zaunkaka ziarduen.
Mendiolara eldu baiño lentxuago Amando eta bere lagunak billatu
eben bidean, eurak legez dana bustirik eta basaz betea etorren gizon bat.
—Zer da au? zeiñentzat da? —itandu eban. Baiña ez eban erantzuerarik
bear izan, nora ioazan ikusi zituan eta. Barru guztia irakiten iarri iakon
ezagutu ebanean bera Ozinbeltzen zan artean Mendiolako iaregian gertau
zana, eta bere aurrean euki baleu orduan Ozinbeltzko mozoloa,
eskuetako makilleagaz ilgo eban.
Pax huic domui, et omnibus habitantibus in ea —esan eban Amandok
Arnoldoren gela barrura sartzean. Gaixoak bere siñismen bizia agertu
eta bereala, apezpikoak itandu eutsan:
—Parkatuten deutsezu biotzetik zuri naibageren bat emon deutsuen
guztiai?
—Biotz-biotzez —erantzu eban oekoak.
—Eta zeuk iñor itzez edo egitez naibagetu badozu, parka eske zaiakoz?
—Parka-eske naiako. eta, iauna, neure barruko gogamenak agertuteko
itz bi esan gura nituke orain.
—Ezaizuz bada.
—Neure bizitza guztian egin ditudan gauza danak onbearrez egin
izan ditut, baiña ez ziran danak onak izango. entzun daiela orain nire
etxekoak eta nire etxekoen aotik iakin daiela euskaldunak, oraiñ, eroitza-
63