inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma
inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma
inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
56<br />
AUÑEMENDIKO LOREA<br />
rren artean. Eta asi zan io batera eta io bestera, ixillik eta ziñazkida baten<br />
aria eskuetan baleuka legez, orkoai eta emengoai aditzen emoten euskal<br />
lurrean sorterri saltzailleak egozala, norbere etxadia ondo euki ezkero<br />
besteen ardurarik ez eukela norbaitzuk, eta beste olango ipuiñak; autortuten<br />
ebala azkenerako, belarrondora eta iñori ez esatekotan, erri-saltzaillea<br />
eta besteen ardurarik ez eukan euskaldun madarikagarria zein zan:<br />
Arnoldo. Eta zelan ekien askok prankotar agintari bat Arnoldo eta bere<br />
alabeagaz egon zala, eta beste askok Ozinbelzko batzarrean zer gertau<br />
zan ikusi eben, guzurrak egiaren itxurea eukan, eta egia balitz legez ebillen<br />
aotik aora.<br />
Astiune andian bear izan eban alan bere Mendiolako iauregiraiño<br />
elduteko. Morroiak bekien, baiña zelan esan nagusi etxekoandreari?<br />
Olango albisteagaz beragana ioaten ziranak zuzituko zitukean Arnoldok.<br />
guztiz ona zan, guraso bat zan danentzat; baiña bere izen onari geldigeldi<br />
itxi bear iakon.<br />
Baiña olango gauzak ez dira ixillik luzaroan eukiten, nai izan arren.<br />
edo norbaiten zurreztak edo lagunen arpegikeriak, edo umeen eziakiñak,<br />
edo ume itxurakoen iardun eta barritxukeriak, usterik gitxien danean<br />
kenduten deutse estalkia eta orduan izaten dira ordukoak.<br />
Pedro Mari atzamarkadaz beteta etxeratu zan egunean erdizkako itz<br />
batzuk kanpoan entzun arren, ez zituan Arnoldok ezertakotzat artu;<br />
baiña bere iauregian sartuta, morroirik onenaren arpegi illun eta urratua<br />
ikusi ebanean, itandu eutsan, aita on batek seme maiteari legez:<br />
—Zer dok, Pedro Mari? Zer gertau iak?<br />
Eta morroi zarrari ezer esateko astirik emon baga, Ana Mari<br />
motsak ugazabari erantzun eutsan:<br />
—Burrukan egin ei dau, zeugaitik zerbait esan dabela eta.<br />
—Nigaitik?<br />
—Bai, iauna.<br />
—Ez da, ez da, guzurra da, iauna —esan eban Pedro Marik, zer<br />
ziñoan ez ekiela— iausi egin naz, ara or zereko zerean.<br />
—Pedro Mari —iarraitu eban ugazabak— esan egidazu niri egi<br />
egia. Zer esan dabe nigaitik? Neuk bere zerbait entzun dot, eta ez deutsat<br />
iramonik egin; baiña oraiñ emen dakustanak argituten deust adimena.<br />
Betosko aserrea eukan Arnoldok au esatean. Begiratu eutsan Pedro<br />
Marik, eta ikusi ebanean bere nagusiaren bezintarte gogorra, erantzun<br />
eutsan:<br />
—Ez diran gauzak, iauna.<br />
Txomin Agirre<br />
—Zertzuk?<br />
Begiratu eutsan otseiñak barriro, eta ugazabaren arpegian ezagutu<br />
ebanean nai eta naiezkoa zala garbiro erantzutea, esan eban:<br />
—Iauna, ez dau iñok siñistuko, ezin leike siñistu zeu ezagututen<br />
zauzanak, zergaitik...<br />
—Eroapenak amaitu iataz, Pedro Mari, eta euk bere amaitu egik<br />
bein.<br />
—Erri-saltzaillea zarala zeu eta...<br />
—Eta?<br />
—Riktrudis ezkonduteagaitik prankotarren adiskide zabiltzala.<br />
—Zeiñek esan deusk?<br />
—Askok, eliza-atean egozan danak.<br />
—Eta euk, zer erantzun deutsek?<br />
—Nik? Aurrean neukanari ukabilkada bategaz agiñak atera. Baiña<br />
asko ziran eta... Gaur arratsaldean orraitiño...<br />
—Eta ire aldekorik ez zan?<br />
—Iñor bere ez.<br />
—Beraz Mendiolako iaunak i baiño beste adiskiderik ez eukan?<br />
—Aldra atan ez iauna.<br />
—Eliza batekoa: toki askotako ientea etorten da mezara eta.<br />
Lotsea, bekaitza eta arimako samintasun sakon eta neurrigabea irakurri<br />
ziran Arnoldoren arpegian, berbakaz ezer ez eban agertu baiña.<br />
Otordua da eta iaizue, esanaz, igo eban mandiotara eta an asi zan batera<br />
eta bestera bere gogamenakaz guda bizian.<br />
Mutik ez eutsan iñok atera: iauregi dana, illerria legez, ixill-ixillean<br />
gelditu zan: ixillean morroiak ezkaratzeko aulkietan iarririk, zer esan ez<br />
ekiela; ixillean etxekoandrak, sokoren baten sartuta. Arnoldoren oinkada<br />
desbardiñak eta emakumeen zotiñ-zizpuruen soiñua besterik ez zan ez<br />
ntzuten. Ilbarria sartu zan etxe atan: Mendiolako etxe iaun ospatsuren<br />
izen bedeinkagarria Euskal-Errian il zala iakin zan.<br />
Nondik etorren eriotzea? Zein zan iltzaillea? —itauntzen eutsan<br />
bakotxak bere buruari. Eta buru argikoenak laster erantzuten eben: eriotzea<br />
Ozinbeltz aldetik dator, siñisgaiztokoen eskuetatik.<br />
Eriotzea alda bada, edo gaixo aldiren bat? —ziñoan bere artean<br />
Arnoldok. Eta berberak erantzuten eban: bai, eriotzea: erriak gisa orretan<br />
iarritakoan, ez dira berealakoan beste aldera biurtuten: urteak bear<br />
dira orretarako, eta ni ez nago urteetarako eta gitxiago bere. neure erri<br />
maitearen biraopean ill bear dot! Baiña nik ez daukat zergaitik lotsatu, eta<br />
gaur arratsaldean enprarantzaren erdiran urtengo dot, gizonik geien<br />
57
Change language