inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

46
AUÑEMENDIKO LOREA
Euskal-Errira kanpotar on bat, eliz-gizona edo olangoa, paparretik bera
kurutze eder bat ebala; eta kanpotar orrek esan ei eban berak ez eukala
lamiñen bildurrik, eta kurutzearen izenean kenduko zituala lamiñok gure
lurretatik. Iñok ez ei eutsan siñistu, baiña alan bere, gizona ikusi ebenean
ain ausardi andikoa, danak gura ei eben euren etxera eroan. «Zatoz gurera»
batak eta, «zatoz gurera» besteak., ten ortik eta ten emetik soiñeko
guztia bere zatitu bear ei eutsen. Sartu ei zan bada etxe batean, eta bere
atzetik ienten andia. Baeidagoz, baeidagoz, ikaraz guztiak kanpotarrori
izan ezik, eta oso gautu zanean danentzat ianari apurren bat ipinten egozala,
daun-daun atea. Emen dira! Galduak gara! asi ei ziran danak.
Kurutzedun orrek, ate ondora ioan da, —zein da? itandu ei eban. —
Lamiñea! —besteak kanpotik. Eta orduan kurutze donea esku batean
artuta atea edegiaz, esan ei eban eliz gizonak: «alde onekoa bazara, sartu
zaitez ordu onean; baiña alde txarrekoa bazara, kurutzean ildako
Iaungoikoak ondatu zaizala inpernuko leize-zuloan». Eta au esanagaz
batera, txilioka eta uluaka iges egin ei eban lamiña orrek eta etxe atan ez
ei zan geiago besterik agertu. Iazoera au iakin zanean barriz, beste etxeetako
gizonak asi ei ziran kurutzeak egiten, arrizkoak, burdiñazkoak, eta
argizarizkoak bere bai. Arrizkoak bide-kurutzetan ipiñi ei zituen, burdiñazkoak
mendi-gaillurretan eta argizarizkoak ate eta leioetan enplata.
Ordutik aurrera ez ei da ikusi lamiñarik gure lur eta ibaietan.
Ipuiña amaitu ebanean, kolkotik olezko kurutzetxu bat atera eta
mun egiten eutsan Pedro Marik.
—Guzurra dirudi gero —ziñuan Lopek— olango piztia txarrak
munduan egon bear dabela.
—Eta guzurra izango da, asi zan esaten Riktrudis, lamiñen ori beintzat.
Irudipen bizidunen batek asmaurikop ipuiña izango da ori, baiña
bere erakutsia badauka. Orrek esan nai dau kurutzen doneak inpernuko
gaizkin danen kontrako indarra daukala, bertan, kurutzean, gure Iesus
maitea il zalako: esan gura dau gaiñera kurutzean ustekida andi bat euki
bear dogula, eta kurutzetarrak, naiz eta euskaldunak izan ez, izan leitekezala
maitegarriak, kanpotik on egitera etorri zan eliz-gizon ori legez.
—Baita beste zerbait bere esan gura deusku: —gaiñeratu eban
Arnoldok— ezergaitik bere ez dogula aztu bear aitona zarren ekanduakaz.
Iaungoikoak daki noiztik asi eta Berberak daki zergaitik, bada emen
ez dakigu, euskaldunak, itxaropenik onena legez, Lauburu edo kurutze
bat eroan dabe beti guda guztietara, aidean gizonen buru-gaiñetik, danak
ikusi eien ondo, eta berari begiratuta indartu eitezen biotzak eta gogortu
besoak. Euskaldunena izan da beti kurutzea Laubururen izenagaz, eus-
Txomin Agirre
kaldunakgandik, eta gure auzoko kantauritarrakgandik artu eben erromatarrak
Lauburua. Berak gorde genduzan gatx askotatik geuk ezgenkigula,
berak lagunduko deusku aurrerantzean bere, beragan siñisterik
badaukagu.
Arrats atako bigira, billera edo batuerea amaitu zan, eta iagi ziran
danak oiari epel-aldi bat emoteko gogoagaz.
—Gure Riktrudisek asko daki baiña —ziñoan ortz artean len aitaturiko
neskatilleak— ez dakit egiaz ez ete dan lamiñen ipuiñ ori. Neuk
kurutzea badaukat eta...
Uste orretan sartu ziren beste otsein guztiak bere euren oietara,
iñoiz baiño obeto buruen gaiñean kurutzea egiñaz.
Baiña bazan Mendiolan aiñ gozietik oeratu ez zana norbait.
Riktrudis, bere gelatxoan, oitura eban legez barruari astertu bat emoteko
gurarian, iarri zan belauniko kurutze andi baten oiñetan, adiuneko nasteak
zuzendu eta garbi ipinteko uste on bategaz. Ai! Ezin eban gauza bat
baiño besterik gogoratu. Beti bat! Iesus kurutzekoa! —ziñuan— Iesus
laztan zauriz betea, ez dedilla galdu nire arima Zuk zerurako sortu zenduana,
ez eidazula itxi galdubidean edo esetsian iausten, Iauna. Zu gura
zaitut gauza guztien gaiñetik maitetu. Etsai gaiztoak ekarriko eban beste
gizon ori gaur nire bidera, plageak bialduko eustazan Adalbaldoren
gorantziak Loperen bitartez... Iauna —iarraitu eban negarrez aspertualdi
bat egin ostean— gizon ori ez da gaiztoa, Zure legezalea da, Zure bake
gozoa nai dau berak lurrean, Zure maitetasunagaitik urkatuko litzatekeala
uste dot. Eta, gaiñera, ondo begiratu ezkero, ez deitzot gauza okerra
dana eskumunak ezagun bati bialdutea... Baiña, neu naz emen txarra,
neu, neu! Egun guztian euki dot neure buruan gizon orren gomutea, eta
bere gorantziak emon deustezenean taupada andi bat egin deust biotzak,
neuk gura neban gisara ulertu dodalako gorantziak bialdutea. Ai, ene! ai,
ene! Arren, Iauna, ez naizula itxi Zure eskutik... Ez ete dau bera
Portunek atxitu bere bidean. Ez ori, neure Iaungoikoa, ori ez! Bera ona
da eta, berak erruki ez dauka eta. Ni naz emen erruduna. Beti lengora eta
beti lengura ioakit neure burua. parkatu egidazuz, Iauna, nire argaltasunaren
utsegiteak. Damu dot, iauna, damu dot biotz guztitik... Ai, goizean
banengo Amandogaz autorrera on bat egiteko!
47