inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

42
AUÑEMENDIKO LOREA
—Ekarriko deustat kok egin arte edateko aiña.
—A! Ze ona zaran! Emen egongo naz ni egunetik laster.
—Or egongo az i bai, moskorrondo baldres ori —ziñuan Portunek
beretzat, bere bideari itxi baga. eta beste gogamen bategaz oinkadak zolituta,
aopean esan eban: ai bera balitz, eta atxituko baneu!
Lopek ostera, barriro etzin baño lenago, baziarduan bere artean:
«euretzat iaok, Ozinbeltz, or aurrean ioan dokana: bizkorra ez bazan
bera! Motza eta gauzak esango ditue nigaitik baiña, ezagututen dot nik
zeiñ zer dan eta zetan dabillen».
Txomin Agirre
VII
EUSKAL-ETXEA
Gure egunetako euskaldun zengle eta pinporte asko ezlitzetekez
guztiz erara biziko Mendiola zan lango iauregi batean. Arri mailla bi
igonda sarten zan etxez kanpotik ango sukaldera. Andia zan, baiña kezulo
baten azpian egoan dana. Alderdi guztiak keiak ondo baltzituta
eukazan, diz-diz egiteraiño. Orma-alde batean egoan iosita, eta bertan
tolosturik, iatordurako anka baten gaiñean ipinten zan ixilura andi bat,
gauza ona, batez bere negurako; ixilur orren ondoan zotzez, ziriz edo
taketez beterikako argi-mutill luze bat; eta or eta emen, burdiñazko topiñ
eta galdara lurrezko lapiko, pedarra eta txangillak; oezko ganbela, txali
eta kaikuak; eta beste premiñazko tresna batzuk ormetan esegita.
Euskaldunak euren bizitzea sukaldean Ezkaratzean) egin oi eben.
Sukaldean izaten ziran iostaldi edo olgeta guztiak, sukaldean esaten ziran
ipuiñak eta Aitorren egunetako kondaira egiazkoak, sukaldean iarten
ziran, zurezko aulki batzuetanb, zar eta gazte, nagusi eta morroiak batera,
anaitasun iaungoikozkoan, danak ontzi batetik iateko asmoetan,
zurezko edo ogizko koillara banagaz.
Udako egunetan, lotara baiño lentxuago, atari aldean egoten ziran
kontu kontari.
Baiña egozan lekuan egozala, ezagun izaten zan Mendiolan nagusietxekoandrak
zeintzuk ziran. Sukaldeko maia. Ondiño gure baserrietan
batzuk badira. Maskelua, pertza, burni-pertza. Batez bere Riktrudis. Eta
ez bakarrik guztizko begiruneagaz toki egiten eutxelako; baita bere, eta
geiago, bere banaitagaitik. Aiñ zan txukuna, aiñ zan garbia, aiñ zan begiratua,
aiñ zan ederra, aiñ zan ona, aiñ zan burutsua, aiñ zan besteak ez
langoa iaten, edaten, ibilten, itxuran eta izketan. Ez eban iñok esango
mendian iaio eta mendian asia zanik. Egia da eliz-gizonak erakutsi eutsezala
gauzaren batzuk, baiña berezkoa zan geiena.
Goizean Aitagaz Amandogana izan zan egunean, begoan Riktrudis
atari ondoko iarri-lekuan eserita, beste etxekoak eleai iaten emoten da
beste arloetan ziarduen bitartean. Amandoren etxera ostera egin eban
ezkerotik, egun guztian egon zan ganora bagea; edozer egiteko gurariagaz,
baiña zeri oratu eldu) ez ekiala; edozer lan asi eta bat bakarra amaitu
barik; gauza guztiai ikutu, ezeri baketan itxi ez, io ona, io orra, ioan,
etorri, eta zeregiñ bat bakarra bere arian eroan eziñik.
43