inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

38
VI
BIDEZ-BIDE
AUÑEMENDIKO LOREA
Ona izango da irakurleari esatea, orain artean paperean ipinten
ditudan gauza danak udabarrian gertarikoak dirala.
Seireun eta ogetamazortzi-garrengo Maiatzak egun batzuk eukazan
ondiño. Zerua garbi eta ederra agiri zan; sasi-masustak loratan egozan,
garauren bat gorrizkatuten asirikoa erakutsiaz; loratan sagar-zugatzak,
bedarrez ondo iantzirik muno eta zelaiak; bedar artean zuri, ori, eta gorri,
mueta askotako lora txiki eta andiak, eta mailluki bat edo beste; sasitik
sagastira eta adarrik adar, egaka, gasupaka, txio-txio bigunetan, txori bizkor
urduriak; mendi gaillurretan beorrak; egaletan, artaldeak eta bei
batzuek, eguzki epela artuaz bedar ianean. Baso itzalean mika zarren
kurriska garratzak entzuten ziran.
Baoian, baoian Adalbaldo, gaur Olabaratze esaten iakon erritik zear,
bide zior batetik bera, Urotz eskumataruntz eta Ustaritz-ko basoak eskerretara
itxita. Ez eutsan dukeak ezeri iaramonik egiten. Ondoan, nastean,
laiñotan legez geldituten iakozan ikusten ziran gauza danak: beste izate
bat eukan gogoan, agiri ez zan izate bedeinkagarri bat, euskal mendietako
aingerua. Osterantzeko gauza guztiak aingeruaren edergarriak, ertzak,
barrenak eta egalak ziran. Baoian, baoian tapa-tapa gure prankotarra,
Amespetsutik berutz etorren errekatxo batek bidea ebagita itxi eutsanean.
Asi zan alde batera eta bestera begira, errekatxoa nondik ondoen
igaroko eteban iakin nairik, eta orduan ikusi eban, esker aldean, intxaurzugatz
azpian iarrita, narruzko zorro bat aurrean, eta zekaleagaz egindako
ogia eta zeziñ egosia eskuetan eukazala, gizon mots, narras, traskil,
motroillo, ipurlodi bat.
—Aiskidea —deitu eutsan Adalbaldok— ondo al noa Kanbo aldera?
—Bai —erantzun eban besteak, zirkiñik egin baga, eta kopau
batean lau ontza ogi baltz aoan sartuaz.
—Eta ez al da emen zubirik erreka onen gaiñean?
—Or goragotxoan billatuko dozu.
Adalbaldok ikusi ebanean gizona aiñ zabar eta desbegiratua, itandu
eutsan, zein zan iakiteko gogoagaz:
—Zetan zagoz zeu emen?
—Beizaiñ.
Txomin Agirre
—Nongoa zara ba?
—Mendiolako morroia.
—Mendiolakoa? Arnoldorena?
—Bai.
—Eta Riktrudisena?
—Baita.
—Etxera zoazenean, bada, emon eikeozuez neure izenean gorantziak,
eta Riktrudisi esaiozu ez nazala beragaz aztuko.
Lopek, bada Lope Nagi zan beizaiña, baietz erantzun eutsan buruagaz:
aoa bete-betean eukan zeziñaz eta ogiz.
Ioan zan Adalbaldo bere bidean, eta Lope, bere mandxubea amaituta
errekan dxangada bat ur edan ebanean, etzin zan zilbotaz gora, zan
aiña luze, zorroaren gaiñean burua ipiñita.
Baiña ez eban era orretan egon andirik egin. Agertu zan laster,
prankotarrak ekarri eban bidetik bertatik, euskaldun gazte azkar bat, sendokotea,
begirada gogorrekoa, agintari itxuraduna. Gezi, aizkora eta
eizerako tresna guztiakaz etorren. Gelditu zan piska baten Loperi begira,
eta zein zan ezagutu ebanean.
—Aup! —deitu eutsan.
Iaso eban burua Lopek aupadea entzun ebanean, egon zan piska
baten begira eta ezer ikusi eziñik, argiari begiak ondo ipiñi ezin eutsazalako,
eta ezagutu eban zein zan deitzailea.
—Zu bere emetik, Portun? —erantzun eban beizaiñak.
—Bai, eta eu ikustera.
—Ni ikustera bai —esan eban morroiak barre antzean—
Mendiolako alaba bakarra banintz, ez dot esaten baiña...
—Eta zergaitik ez eu ikustera? noizean beiñ adiskideak ikustea bere
otute iat niri.
Onetan eldu zan Portun Lopeganaiño, ezarri iakon alboan, atera
eban kurkubita-azalagaz egindako ontzi bat, eta emon eutsan Loperi,
esanaz:
—Artuik eta edan eik beintzat ardaoa.
—Milla aingeru ederrak! Ez dator oraintxe txarto txarto ardaoa —
esanda, oratu eutsan Lopek esku baikaz ontziari, eta dxanga, dxanga,
dxanga, sartu eban urdaillera orain pitxerdi esango genduekean aiña bai.
—Baiña, mutill, ezadi ito, zaskel ori.
—Ito, diñozu, ito —ziñoan Lopek, arnasa andi bat artuaz, ezpanetatik
kurkubitontzia kendu eutsanean— etxat ez niri ardaotan ito bearrik
gertauko.
39