inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

34
AUÑEMENDIKO LOREA
bakean izten baiako bere basetxe eta txabolatxoetan, poz-pozik bizi da
bere lur, soro, baso, bei, ardi, auntz eta beorrai begira. Ez iako iñoiz
bururatuten beste lur bat guraritu bear dabela, edo beste erri batean
obeto biziko litzetekeala, bada beretzat euskaldun lurra baiño lur oberik
ez dago. Adiskide onak dituzu, eta edozeiñ estutasunetan ill arteraiño
lagunduko leuskizue euskaldunok. Ez dira gudazaleak, eta, alan bere,
gudetan ikusi zeinkez Anibaltarrakaz, aurren aurrenengo beti, edurrez
estalduriko mendi Apeninos da Alpes deritxenetik zear, mundu guztiari
azurretaraiñoko ikarea sartuaz. Ez deutse, eurentzat, arra bat lur ostuko
iñori; baiña Euskal-Erriak daukazan mugetatik barrura badator iñor
zematuaz edo zerbait kentzeko asmoetan, naiz eta izan munduaren iaubea,
iarkiko iakoz aurrez aurre euskaldun guztiak, aitarren seme, morroi
eta nagusi, Ama eta alaba; leoi biurtuko dira danak, eta euren iaiotetxean
arrotz-etsaiaren oiña sartu baiño lenago, banan banan atari ondoan illotzik
geldituko dira, arrotzaren kontra esatera ioiazan azkenengo apaldiz
edo biraoa ortz estutuen artean geldituten iakoela. Olangoak dira euskaldunak;
esan daidan obeto, olangoak gara: onean onak, txarrean okerrenak;
geure gogakidan, abere batzuen gisara, edo odolean, biotzean
edo ariman edo nunbaiten leiñargitasun egiazkoa darabilgunak. (Ez dot
esaten panparroikeriz, egia dalako baiño, eta egia beiñ-bere ez dot arrokeritzat
artu). Olangoak gara: gizonari laguntasuna emotean gozamena
billatu oi daroagunak, eta bide batez edo era berean, erbestekoren batzuk
gaiztakeriren bat egin edo biotza zelanbait zauritu badeuskue, atzerritarrentzat
Ernioko atxak baiño gogorragoko gizonak. Besterik aitatu bearrik
ez daukat: emen nago neu, neure semien eriotza negargarria igaroko
urteetan aztu ezin dotana. Iesusen sinismenekoa nazanari eskerrak: sinismen
orrek ipinten dau nire biotzean ezti piska bat, gero neure semeakaz
bat egingo nazxala erakutsirik; sinismen orrek agintzen deust neure areriua
maitetuteko, eta maitetuten dot, ustez; baiña beti daukat miñ neure
biotzaren erdi-erdian. Eta nik ondo ikasten ez dotan gauzea auxe da: ez
daukat gorrotorik onentzat edo orrentzat, esateko, eta alanda guztiz bere
prankotarrakaz gudetan ibilteko amorratzen egon izan naz neure bizitza
guztian.
Arnoldoren iarduna, lenengo arreta andiagaz aitu eben beragaz
egozanak; gerora, errukiz beterik. Amaitu ebanean, dirautsa dukeak:
—Biotz andikoa zara, euskalduna, eta Euskal-Erria erri andi bat.
Bene-benetan da mingarria zuek ondo ezagutuak ez izatea.
Eta Amandok, berak gogamen guztiak eukazan gauzara berbaldia
eroanaz, itandu eban:
Txomin Agirre
—Baiña ez dozue orain prankotarren kontra gudarik asiko? Zetan
gelditu ziñan Ozinbeltzen?
—Zeuregana orixe esatera etorri natxatzu, iauna. Neure alabatxu
onek bialdu eustan mandatari bat, zeure izenean, Aitz-barrenen zer iazo
zan esaten eustala; eta iakin nebaneko eta Uberoren eritxi ona iarraituaz,
prankotarrai bakean iztea erabagi genduan.
—Iaungoikoak bedeinkatu zaizala, Arnoldo.,.
—Eta ez bakarrik ori. Norbait, Portunek belarriak berotuta, bide
txarretatik aurrera asi ez zeitean, batzarrean batu ziranei esan neutsen, ez
nebala nik, oraingoan, prankotarren kontra arri bat iaurtiko, eta gudabarrian
asten ziran euskaldunei begi txarrakaz begiratuko neutsela, zerren
Portunek, kristinau bizi eta il nai genduan guztiok iraindu genduzan
Aitz-barrenen.
—Iaun zerukoak saritu zaizala, Arnoldo
—Arnoldo zaldun leiñargia —esan eutsan Adalbaldok— itxi bear
deustazu neure besoetan estutu zaidazan.
—Prankotarren besoetan ez naz egundo egon, baiña, ez zara zu
besteak langoa: zulango gizonakaz adiskide izan nai dot: erdu ona.
Iagi ziran biak besoak zabalik, eta bata bestearen kontra estutu eben
alkar, Amando eta Riktrudis pozezko malkoak ezin gorderik egozan
bitartean! Ze laurka ederra! Gizon bizarzuri ainbeste urtekoa, arrazarik
zarrenetakoaren aurkeztaria, bere egun luzeak prankotarrakaz gudetan
igaro zituana, prankotarrak ildako mutill eder maite bire gurasoa, prankotar
gazte baten besoetan, biak siñismen batekoak eta itxaropen batekoak
ziralako!
Eta oraiñ gogoratuten iat, esan barik nengoala, Adalbaldo gizon
gazte eta guztizko ederra zala. Ogetamarrenbat urte inguru eukiko
zituan; andia zan, baiña ez lodia; ardatze baiño lerdenagoa; ule gorrizka
eta begi urdiñ argi eta bizien iaubea; eta eute bigun ondo egiñakaz iantzia
egoan.
—O! —ziñoan Amandok— Iaungoikoak ekarri zaitue gaur alkar
ikusi eta ezagutu daizuen. Biok izango zare nire laguntzailleak emendik
aurrerantzean, gizon guztiak bear daben bata-besteaganako maitetasuna
erakusten. urteetan nabill arimen billa, alderdi guztietan gomutaratuaz
Kristoren esana: hoc est praeceptum meum ut diligatis invicen: au da nire esonde
eta agindua, au da beste eginkizun guztien sustraia: maitetu egizue
alkar. Maitetasunean ezagutuko gaitue gizonak Iesusen ikasleak garean
edo ez. Eta iñor badago erantzuten deustanik maitetuten dituala aide,
adiskide eta erritarrak, baiña ez etsaiak, esaten deutset barriro: ez da ori
35