inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

32
AUÑEMENDIKO LOREA
—Au da —asi zan esaten Amando, eskerreko eskua erbestekoaganontz
iasota— Adabaldo kukea, Aitz-barrenen Portunegaz aserratu zan
prankotarra.
—Au? —erantzun eben Arnoldok eta Riktrudisek, biak batera,
begiak Adalbaldoganontz botaten ebezala.
—Auxe berau. Aspaldietako neure adiskidea da, kristiñau benebenetakoa.
Neu ikustera etorri da, oindiño ordu bete ez dala, eta oraintxe
neiokon esaten Euskal-Errian zetan nabillen, eta zelan gura neukean
biotz oneko gizon guztien laguntasuna Iesusen artaldera etxadi guztiak
ekarteko. —Nai neuke iakin, duke iauna —iarraitu eban Adalbaldori
arpegi alaiagaz begira— zuk lagunduko deustazun edo ez.
—Iauna, zer esanik ez dago: nik gauza orretan neure indar guztiakaz
lagunduko deutsut —esan eban dukeak.
Eta au erantzutean Riktrudiseri begira egoan, eta Riktrudisek erakutsi
eutsan begiakaz bere oniritzia. Arnoldo berutz begira egoan, bere
gogarteakaz gogaketan.
—Baiña beste ipuiñ bat dago emen. Orretarako bakea bear dogu,
luzarorako bakea.
—Nire aldetik, iauna, betikoa izango da. ez naz ni guda zalea: —eta
au barriro Riktrudiseri begira egoala esaten eban— guda batek bere atzetik
dakarz, laguntzailletzat legez, nekeak, goseak, aserreak, gorrotoak,
kurrukak, negarrak eta odol-errekak; eta nik, alkarrenganako maitetasuna,
zer iana, iakinbidea eta biotz barruko atsegintasuna gura nituke erri
guztietan.
Riktrudisek, bere burua piska bat bi bidar makurtuaz, erakutsi
eutsan bere baimena arrotzari. Eta arrotzak, baimen orrek indartu baleu
legez, iarraitu eban bereala:
—Nire eskuetan balego, gure artean bakea betikoa izan dediñ euskaldunai
emongo neuskioez indarrean malmuzkau eta kendu iakoezan
lurrak;
itxiko neuskioe bustarri baga, beren lege eta ekanduakaz gura daben eran
bizi daitezen, eta euren adiskide egingo nitzeteke, mundu guztiaren adiskide
egingo nitzatekean gisara.
Arnoldok iaso eban bere burua, eta erbestekoari begiratu eutsan,
esaten ebana zindua ete zan edo ez ezagutu naian. Adalbaldok igarri
eutsan euskaldunari zer iakiñ gura eban, eta agertu zituan geiago eta
obeto bere barruko bidadi edo sentierak era onetan:
—Ez dot nik uste errien zoriona andi izatetik datorrenik, eta bai
onak izatetik: egin daiguzan onak, eta zorionekoak izango dira: sortu dai-
Txomin Agirre
gun biotzetan batak besteaganako maitetasuna, eta makillak, arriak, aizkorak
eta geziak bere kauz eskuetatik iausiko iakuez gizon guztiai. Danok
dakigu gaiztokeri guztien iatorria non dagon: Iesusen lege bigun gozoagaz
astutean, zeruari gure betiko zoriontasun guztien gordelekutzat ez
begiratzean. Gizon danak gura dabe euren biotzak eskatzen deutsen
gozamena, eta zeruagaz aztuta bizi badira, lurrari euren bizileku bakarra
legez begiratuten badeutse, Iaungoikoaren aginduakaz aztuta badagoz,
ez dabe beste enparauen ardurarik eukiko; bakotxak bere gozotasunen
gose-egarria bete naiko dau, al daben biderik, beste anai, lagun eta auzokoai
beastun mingotxak iruntzi eragiten deutsezan edo ez begiratu barik.
«Ibili nadin neu ondo, —esango dabe euren kolkorako— bete daidala
neuk beste guztiak baiño andiago izateko daukatan gogo beroa, eta nire
auzoko anaiak ondamuz urtu deitezela nire eskubide eta alizateak ikusirik:
emon daiuedan nik neure griña guztiai eurak deadarka eskatzen deusten
betekadea, eta ondatu beitez, gura badabe, nire geide edo lagun urkoak».
Orregaitik saiatu bear dogu Iaungoikoaren bildur donea erakusten
zeru goietan itxaroten daukagun ondo-izatea gogoratuten, eta norberaganako
daukagun maitetasun oker eta geiegizkoa gizonen biotzetatik
tutarrez kentzen. Olan izango dira errien agintariak errien guraso; mendekoak,
seme on maitaleak; eta kristandade guztia etxadi zabal maitagarri
bat.
Adalbaldok iardunean ziarduan bitartean, Riktrudis mirarituta legez
egoan, Amando pozarren, eta Mendiolako iauna zerbait esan naian egoera
on bat billatu eziñik. Prankotarra isildu zanean, apezpikoak esan
eutsan:
—Ederto itz egin dozu, Adalbaldo: neuk bere geiagorik ez neban
esango.
Eta Arnoldok:
—Bai, ederto esana dago; baiña parkatu bear deustazu, adiskidea,
gogoratuten badeutsut zure erritarrak ez dabela olango erakutsirik burutan
artu, nire gomutan beintzat.
—Egia diñozu, euskaldun zarra, eta neuk daukat iñok baiño naibage
andiagoa, prankotarra nazan aldetik, nire erritar agintari asko andi
izannaiak itsutu ditualako. Ez dot gura eurak gaitik arpegirik atera, eta
autortu bearrean nago, aspalditxoan eurak izan dirala bakearen areriorik
gogorrenak emen inguruetan. Euskaldunak ez ziran asiko gure kontra
gutarrak bakean itxi baleutse euren mendietan.
—Ikusten dot, arrotza, bakotxari berea emoten dakizula, eta mingarria
da zure erritar guztiak zure eritxikoak ez izatea. Euskaldunari
33