inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

26
AUÑEMENDIKO LOREA
guztiak bere. Iakiña da emen. Izen andikoa izan da beti eta... Neurea
nebalako? Eta zer? Zer eta emen prankotarra, atzo goizean agerturiko
arrotz lapurra baizen besterik? Eta zeiñek ez dauka lapur bat irainduteko
eskubidea? Kristoren sinismenekoak ezgarala! Sinismen orrek e, ez
dakit gaiñezka eragingo ez ete deustan. Orain artean ondo bizi izan gara
fede zarreko gizonok beste euskaldunakaz; baiña emendik aurrerantzean...
Emendik aurrerantzean bere bai. Bearko! Riktrudisegaz adiskide
izango banaz. Ez daukat beste biderik. Baiña, madari madariena! Zelan
otu iako gaur eztia baiño gozoago dan neskatilla liraiñ orri bere morroi
bat niri bialtzea? Eziñ sinistu bere leiteke. Egiñalak egin ditut bada nik,
ezagutu nebanetik oraiñ artean, emakume orren biotza irabazteko; baiña
egundo ez nau aintzakotzat artu. Aintzakotzat artu ez! Ez nik eritxi. A!
Emakumeak gaitxurizkak dituzu, eta askotan, kanpotik ezer erakutsi ez
arren, barruan erabiltzen dabe gogoa eta maitetasuna. Oraingoan beintzat
gauzeak berak dauka itxuria. uste izan dau Riktrudisek gudan asi
bear dogula; gogoratu iako bere Aita orretara iarrita badago, iñok ez
dabela atzeratuko; ni nabillela guda billa eta neure eskuetan egoala, gudarik
ez izatea esan deutse, eta, zer egingo eban orduan? Egia da, gauzak
ondo ikusi ezkero emen dagoana da, Mendiolako alabatxoak bere aitagaitik
begiratuten dabela; baiña, zeiñen bidez? nire izena zegaitik gogoratu
iako?... Gogoan ete nauka ba beti, edo sarri, edo noizean beiñ!
Zergaitik ez? Emen bakartadean, iñok entzuten ez deustala, esan neike:
ni ez naz zatarra, ederra nazala bere amaika bidar esan deuste;
Riktrudisek ikusi nau, bai, ikusi nau, begiratu ez deust egin baiña, indartsua
nazala badaki; etxe-iauntza onean iaiorikoa bere bai... zer gura dau
geiago? zergaitik maitetuko ez nau? Maitetuko ete nau bada! Au, gozotasun
guztien iturburu amaibagakoa izango litzateke niretzat. Irudituteagaz
bakarrik pozaren pozez zoratu bear iat.
Riktrudis zelan ezagut neban gomutau bear dot. Illunabar inguru
batean zan, oraiñ urte bi. Egun sentirako lagun batzuk eizera urten genduan,
egun guztian ortik eta ona ibilli giñan, eta nekatu ez bada besterik
ezgenduan egiñ. Txakurrak billatu ebazan oñatz, sen edo arrastoak urrintxora
eruan genduzan. Etxeruntz asteko gengozala, asi iakun bat-batera
trumoia, euria, txingorra eta arria. Baiña zelangoa? Bazan a egualdia! Ez
dot iñoiz alangorik ikusi. Eguna garaia baiño lenago illundu zan; baiña
ikaragarrizko tximistak argi egiten euskuen noizean beiñ, ioten zituen
zugatzak erdibituaz. Goiak bota zituan bota alak, errekak arrotu ziran;
gu, goseak batetik, eta bestetik burutik beatzetara maillatuta gengozan,
Txomin Agirre
eta erabagi genduan, tximisteak argi egitean an urretxoan ikusten zan erri
batera ioatea. —Badakit zein erri dan —lagun batek esan euskun— ortxe
bizi da Mendiolako Arnoldo, eta bere etxean ondoen artuak izango gara.
Esan eta egin, buruko tximetatik bera ura geriagula,eta abarka mantarretan
ez dakit zenbatbana lokatzegaz, Mendiolako sukalde zabalean sartu
giñan. Orduantxe ezagutu neban lenengo Riktrudis. Amesetan iruditu
geinkean gauzarik zoragarrienaren antzera agertu zan. Axe da sarrakiua
sartu eustana! Bildurtu egin nintzan, beste munduetako gauza bat ikusi
baneu legez. Bai, edertasunak badaroa beragaz gizonak konkortuteko
indar eskutukoren bat. Ni beiñik beiñ Riktrudisen iazkera, esakera, ibillera
eta begiradeak konkortuta itxi nituan. Dana zan aiñ... aiñ... ez dakit
nik zelan esan bere, barru-barruan gozotasun andi bat emoten ebana. Ez
ian, ez edan, ez berotu, ez iñori iaramonik egiñ; kokolotuta, gatzabagetuta,
izututa, lotsatuta, Riktrudiseri begiratzea baiño besterik ez neban
egiten. Gau guztian itz bi era onean ez nituan esan. Zer igaroten iatan
danak igarri eusten. Ez gaur beste iakiñ izan baneu, mila...! . Ez dot geiago,
orduan baizen ondo, neure aurrean billatu, amaika bidar Mendiolako
aldean ibilli naz baiña. Beti Arnoldo, beti andre Luzia, beti arpegi illuna,
beti txoria gordeta, eta azkenean ateak itxi. Eta ori neuri bakarrik, bada
edonoiz dagoz Mendiolako ateak zabalik, edozeiñek arkituten dau etxe
atan abegi ona: erbestekoak, eta euskaldunak ez diranak bere bai.
Kristiñauak dirala eta ez dirala. Badabill or kristiñauon elizetako nagusi
bat, Amando edo dana-dalakoa... Uum! Igarten badot nik i... Begi bietaraiño
bete bete eginda nago gero...
Gau atan orratiño asko egiñ neikean neure alde, neure gaiñ egon
banintz. Kristiñauak egiten daben Aitearen edo kurutze ori bere ez neban
egiñ maia bedeinkatutean. Ez nekian eta! Orduan igarri eusten eta itandu
bere bai zeiñ etxetakoa nintzan. Baiña, zer dauka zer ikusirik siñiste
bat edo beste eukiteak gizonak geiago edo gitxiago balio izateko?
Gaiñera, ez dot nik sinisten ez dodan gauzarik esan gura, eta ez dot esango
bere.
Eta zertarako? Ibilli eta ibilli gauzak eskura badatoz. Zeiñek esango
eustan niri atzo goizean, gizonen usteak ezin orapillotuta nenbillenean,
Riktrudisen gogoan nengoala, eta berak biralduko eustala morroia, beragaitik
zerbait egiñ nai badot esatera? Zerbait egiñ! Bai, Riktrudis maitea,
Riktrudis gurgarria, bai: nai dozun guztia egingo dot zugaitik: auspeztuko
natxazu, umilduko natxatzu eta... Ez da gero edozelangoa bart arratsean
zure Aitak emon eustan zartadea. Eta alan bere ez nintzan aserratu...
kanpotik, barruan barrukoak izan arren.
27