inprimitzeko bertsioa PDFn - Armiarma

24
«Neure emazte
Manu Mari,
Iaunak ein nau ni
Koblakari».
AUÑEMENDIKO LOREA
Peruk bere eresiak amaitu zituan, eta eskuetan eukan ontzi sagardaoz
betea lurean itxi eta aldendu zan gizakumen artetik. Ez ziran gizonak
berealakoan sakabanatu. Andik eta ordu betera entzuten ziran ondiño
alkarri esaten eutsezan sapokeriak, urriñeko aldetik, bata batera eta bestea
bestera zioazala:
—Uutik, sazkel ipurdi arraiuori!
—I, badakit nik ze aizan i, ganbelua galanta.
—Baita i astaputz zantarra.
Baiña ez zan ukabilkadarik izan, eta esanak aizeak eroan zituan laster,
mendi egaletako oiarzunetan atseden mailla batzuk eginda gero.
Gaberdi alderako dana egoan ixil ixillik. Goi aldean zeru garbi,
urdiñ, odei bagea, izarrezko begiakaz lurrera begira; eta beian barriz errekatxoa
menditik berako arkaitz artean zolitasun eta zarata andiakaz, eta
Ozinbeltz ondoko landa lau louzean geldi geldi, iñor esnatu gura ez
baleu legez; ariztiak iguiñ eta zabunik baga beso orritsuak zerurontz iasoaz;
eta erretxiñol bat makal gaiñean ereslari. Gizon guztiak lotan egozan,
gau ederraren apainduriak ikusteko adore barik.
Txomin Agirre
IV
PORTUN BARRUTIK
Baiña ez egozan danak lotan orraitiño. Ozinbeltzko iauregi bazter
batean, Otxoaren seme nagusi Portun bere oe zabalean bira-biraka
begiak ezin itxirik egoan...
Gauza asko igaro iakozan egun atan. Goizean —ziñoan bere
artean— itxaropenez beterik egon naz, neure amorro guztiak aseko
nitualakoan, prankotarrai, eta batez bere neugaz burrukan egiñ ebanari,
lurra ian eraginda. Lurra ian bakarrik? Ez, gauza utsa da ori. Basea eta
zikiña iruntzi eragin, makilka zuzitu, nire arpegian ipiñi eban eskua aizkorakada
baten ebagi, ostikoagaz aoan io, zapal-zapal egiñ, esteak atera,
birrinduta itxi; obiratu baga, bere gorputz odolduaren zatiak, erroi,
buzuka eta arranoak ian eiezan. Baiña ez, ill baiño nenago, azkenengo
orduan, begiak malkoz beterik eta erruki eske eukazanean esan baga: «ez
ekian ik, gizagaoxoorrek, zeiñegaz ebillan: iakiñ eik ontxe, iñoren laguntasun
barik illtzen agoala, Portunegaz ezin leikeala euki iolas, txokorreria
eta arrotasunik, eta bere eskuetatik ezauala aterako eure Iaun Iesukristo
orrek». O! Zer poza eukiko eban orduan Otxoaren seme zarrenak!
Zelango ikara eta bildurragaz begiratuko eutsen, egun atatik aurrera,
prankotar guztiak! Baiña arratsaldean bira iakozan bere itxaropenak, eta
bere asmo eta atsegiñ danak iges egin eutsen. Uberok eukazan erruak.
Agure petral malmutza! Etxakon ba buruan sartu euskaldunak guda
barrirako mugonean ez egozala? Mugona emongo neuskio nik ari.
Guragoko neuke io bere buru murri soillean, eta amaituko balebe
Euskal-Erriko arerioak. Gaur naiago biar baiño. Eta gero zarra dala eta,
argitsua dala eta, euskaldun bikaiña dala eta, danak berari aora begira, zer
esango daben zaiñ; eta Etxalarrek esan dabena, eta nire aitak ziñoana...
arraio-arraiua! Kristinauak esaten dabe gero, kristinauak. Eurak ei dira
onak eta zintzoak eta lagun geideari Iaungoikoaren izenean gura deutsenak.
Tximista batek erreko al ditu ba danak! Danak gero, kristinauen
asterrenik gure mendietan gelditu ez dedin. Iaungoikoaren izenean guztiai
gura deutsela. Gura izatea dok ori. Eurak izan balebe burruka bat nik
izan dodan lakoa.
Eta gaur illuntzean Arnoldok esan dabena? Milla aiñaniñuen agurea!
Bere eskuetan egoan ba dana. Berak esan baleu «gudara!» euskaldun
guztiak gudara ioango ziran; baiña berak ezetz esan dabelako, ezetz beste
25