Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
To<br />
_______________________<br />
_______________________<br />
H NEHTU NEHTU la la duh duh chuan chuan Veng-agent Veng-agent hnenah hnenah emaw emaw, emaw<br />
National National Office Office Tahan Tahan (ph. (ph. 22005)-ah 22005)-ah emaw<br />
emaw<br />
ngaihven ngaihven tur tur tur a a a ni.<br />
ni.<br />
Hnehtu E-mail: hnehtuchanchinbu@gmail.com<br />
Bu khat man K. 100<br />
Dak atangin K. 150<br />
WY Thil Tumte<br />
1. Pathian ram zau nana Chanchin Tha hril.<br />
2. Krista leh A kohhran tana rawngbawl.<br />
3. Rinna kawnga thang lian tura inzirtir.<br />
4. Chhungkua, ram leh khawtlang tana inhman.<br />
Printed at:<br />
Zolun Computer & Riso<br />
Sanmyo-Kalaymyo<br />
Ph. 073-21239<br />
<strong>toif</strong>;<strong>awmftwGif</strong>;<strong>uefYowf</strong>
HNEHTU Editorial Board Member-te<br />
Editor : RL Hmangaiha<br />
Joint Editor : Hodia<br />
Secretary : F. Lalliansanga<br />
Member-te : Lalchhuanliana<br />
: J. Muanpuia<br />
: Zonunsangi<br />
Ex-officio : Zohmingliana, NWY Director<br />
: Ngursavunga Sailo, NWY Secretary<br />
A chhunga thu awmte<br />
Editorial:.....................<br />
Sermon:<br />
1<br />
Vohbikte chan....<br />
Mission:<br />
by Aldrin, Hakhalay 2<br />
Missionary Tawngtaina...... by RL Hmangaiha<br />
Article:<br />
10<br />
10<br />
Ka Veizawng........... by Rev. Lalpeksanga<br />
Hringnun:<br />
8<br />
Hlawhtlinna Thuruk......... By Vanlal Zawma 4<br />
Nute hnena lehkha thawn..... By Zohnemsangi 9<br />
Ram ropui:<br />
An sawi America ram chu... By B. Vanlalvula<br />
Ngaihtuah a ngai e:<br />
12<br />
12<br />
Duhthlan tur dang a awm lo... By B. Zarzoliana 17 17<br />
17<br />
WY Huang: 19<br />
19<br />
Khawvel Thlirna 21-25<br />
21-25<br />
leh an thurualpuite chanchin chiang zawk leh an hmalak tum dangte an<br />
hriat theih beisei a nih thu an sawi. Al-Qaida firfiak pawl chuan an hotu,<br />
Osama bin Laden chu US sipaite kut tuarin a thi ngei tih an nemnghet<br />
tawh. Jihadist web forum-ah bin Laden-a thih thu hi puangin, al-Qaida<br />
chuan an hotupa phuba chu lak ngei an tum thu leh, US leh a thurualpui<br />
ramte chu an thiltih man hmuhtir ngei an tum thu an sawi.<br />
Pakistan-a Abbottabad khuaa Osma bin Laden-a chenna chu Muslim<br />
firfiakten hmun thianghlima an cheibawl zui loh nan Pakistan sipaite<br />
chuan an nawr chhe vek dawn tih an sawi. Bin Laden-a chenna in hi<br />
tlawh pawh theih loha khar a ni. - Vanglaini<br />
<br />
MAK VE MAI MAI: Kumin kum 2011 -ah hian, ni zat han ziak<br />
ila, 2011 January ni 1 kha 1/1/11 tia ziah theih a ni a, chuti ang<br />
bawkin 11/1/11 kan hmang liam tawh a. 1/11/11 leh 11/11/11<br />
kan hmang leh dawn a ni. Tin, 111 hrim hrim hi kumin hian a lal<br />
riau. Kumin, 2011 atang hian i pian kum paih la. Chumi chhuak<br />
leh i pian kum digit tawp pahnih belh leh la, 111 a lo chhuak zel<br />
ang. Etn. Kum 1980-ah piang ta la, 2011-1980=31+80=111. A<br />
mak ve mai mai a, a hmanna erawh chu a vang khawp mai!<br />
Hello Video Shooting Service Mawitea<br />
chauh a ni lo a nia aw!!!<br />
.............Skul luh a lo hun leh ta;...............<br />
Ziakloh puan chi hrang hrang leh Stationary chi kim ka nei e.<br />
Kohhran Awfis hmanraw chi hrang hrang leh<br />
Lehkhapuan size chi kim.<br />
Man tlawm, tha bawk si; min rawn pan ve chawt mai teh le...<br />
Tahan Bazar chhuah lam, MYA Chapel kawt thlang<br />
Phone: 09-47081388
4<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
By Vanlal Zawma<br />
Kamkeuna: June thla kan chuan kai meuh chuan chhungkaw<br />
chawhlui kilnaah thutna ruak a awm leh ta nual mai le.<br />
Thenkhatte chu zirna run sang bel turin khawpui lam an pan a, a<br />
thente erawh chu mahni chenna hnaivai deuhah boarding schoola<br />
cheng turin puanthuah an tel ve thung a. Kan zirna zawn theuhva<br />
kan hlawhtlin theihna turin kan inbuatsaih that tawk erawh a tul<br />
hle dawn a ni. Hlawhtlinna tak tak tawngbaw tur chuan tumruhna,<br />
taihmakna, tawrhchhelna leh tih fan fannate hi keimahniah a awm<br />
a tul a; Pathian malsawmna dawng tlak khawpa kan taihmak a tul<br />
a ni. Zirna kawnga hlawhtling tak tak turin zirlaite leh, nu leh<br />
pate (zirtirtu) mawhpurhna leh pawimawhna hi a inchen tawk hle<br />
awm e.<br />
ZIRLAITE MAWHPURHNA:<br />
Khawpui leh school tha nia mi<br />
tam takte sawina hmunah leh<br />
Boarding school-ahte kan luh<br />
ve theih<br />
l o h<br />
avangin<br />
chhuanlam<br />
siama rilru tihhnual mai emaw,<br />
mark sang tak hmu lo tur leh<br />
zirna kawnga hlawhtling tak tak<br />
lo tur anga innghaih nghal mai<br />
hi setana hnathawh a ni tih kan<br />
hriat a tha hle ang. Boarding<br />
schoola awm leh tuition tha<br />
thaa kal ve chu sawi loh nitin<br />
school kalna tur pawh nei lo mi<br />
tam tak an awm a, mahni<br />
inhlawh<br />
chawpa<br />
lehkha zir<br />
mi tam tak<br />
zingah mi ropui tak tak sawi tur<br />
an awm teuh bawk a ni. Nitin<br />
school kal thei tura hun tha tak<br />
i neih avangin i chhungte leh<br />
Pathian hnenah lawm thu sawi<br />
mawlh mawlh la, nitina in zir<br />
Pathian malsawmna dawng tlak<br />
khawpa kan taihmak a tul a ni.<br />
Hnehtu piancham thupui: “Mi fing pawl la, i lo fing ang” (Thuf. 13:20).<br />
Upain tleirawl an tih rual, kum 14 a lo tling ve ta reng mai. Tleirawl<br />
chhoh lai chuan hriat chak apui, tihchhin duh apui kan ngah hle a.<br />
Hnehtu pawh a lo tleirawl ve ta - nulat tlangval hmabaka a hma lam<br />
hun a hmanna turah hian finna a mamawh hle dawn a ni.<br />
‘Finna’ hi a hlu tih tuma’n kan hai lo. Neih theih a ni tih pawh kan<br />
hria. Mahse, kan hun tawng, khawvel suahsualna pung zel karah<br />
hian, “Lalpa tihtu” nih hi a khawhar thlakin a zahthlak kan ti zo ta em<br />
ni chu aw... a tih theih a! Chawlhni Kristian dinhmun atang ngawt hi<br />
chuan, ‘Finna bul’ hi kan nei dawn lo niin a lang. Kan thenawm<br />
khawvengah mi fing pawl tur an awm em? Kan kohhranah mi fing<br />
an awm em? Mi fing kan tih hi lehkha zir sang leh mi hausate hi an ni<br />
lem lo. Pathian tiha sual laka inthiar fihlimte hi mi fing an ni. Chung<br />
mite chu in khua leh tuiah an awm hlauh chuan pawl (kawm) la, i lo<br />
fing dawn a ni.<br />
Mi fing min ti-a-tu chu thinchhiat te, sawi loh tur sawi te, sawi tur sawi<br />
nachang hriat loh te, chaponate leh mi engatan maha ngaih lohnate hi<br />
a ni. Mi fing nia i hriat chu han kawm la, a fin leh fin loh i hre thuai mai<br />
ang - mi fing a nih chuan i lo fing ve mai ang. Finna aiin ngilneihna a<br />
pawimawh zawk a, he mi hriat hi finna intanna chu a ni. <br />
Editor
2<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
Eden bawhchhiatna avanga<br />
changpat sah chhum<br />
hlutna pawh tluk zo tawh lo<br />
mihringte hi eng ang fakauva<br />
hmangaihna dawng nasa bik<br />
tura duan leh vohbik nge kan nih<br />
chu le? Chakaite hi khawvel<br />
siam tirh ata tawh vawiin thlengin a sir zawngin an la kal reng a.<br />
Sai pawh hi a thlawh theih loh avangin a phunnawi ngai lo. Chu<br />
chu Pathianin a siam dan leh danglam ngai tawh lo tur chu a ni.<br />
An phunnawi ngai lo va, an tein an iak an iak ngai lo va, lungawi<br />
em emin a thenin ekdurah ei an zawng a, a thenin bawlhhlawh<br />
paihna atangin an inhnangfak hlawm a. A thenin kan tan a hnawksak<br />
turte min lo hnawh bosak a. Chuti chuan Siamtu chu an lo<br />
chawimawi thei ta a ni.<br />
Thing leh mau te, pangpar leh<br />
hruite hi han en teh. Tlangsanga<br />
ding leh tote’n ‘Kan awmna hi thli<br />
a na thin em mai, phaikuamah kan<br />
awm duh’ tiin Pathian an kar ngai<br />
lo. Ngaw durkhup hnuaia nauban<br />
mawi tak takte pawh khian kan par<br />
a mawi si a, kan awmna lah a phui<br />
mup mai a, miin min chawimawina<br />
tur hmunah insawn ang u, an ti lo<br />
va, kham leh awih pang sang tak<br />
takahte an par vul a, chi an thlah<br />
punga an dam chhung hun an<br />
hmang liam thin. Chu chu Siamtuin,<br />
‘Awm rawh se” tia phunnawi lova<br />
vohbik lallukhum an khumna hmun<br />
chu a ni.<br />
Keini ve hi: Hollywood-a an film<br />
director pakhat chuan, “Filmstar te<br />
hi khawvel a mi buai ber berte an<br />
ni. Mahni nihna dah thain mi nihna<br />
chan chakin an buai em em ringawt<br />
mai a ni,” a ti a. Hei hian hringnun<br />
rahbi tam tak kal dan a hril chiang<br />
em em mai a ni.<br />
Israel fate lal chu Pathian a ni.<br />
Mahse, an thenawmte ram zawng<br />
zawngin Lal an neih thin chu thikin<br />
Samuela kaltlangin lal neih an dil a.<br />
Chu chu Pathian chunga thil sual<br />
nasa tak an tih chu a ni ta. Chu<br />
thinlung atanga lo chhuak sual ze<br />
tin reng avang chuan Johana a tap<br />
a. Van lal Fapa meuh pawh a thil<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
3<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
siama lo changin chatuan thihna<br />
chu taksa thihna hmangin a rawn<br />
tlan a. Amah chu kan rina kan<br />
hmuh theih hialna turin kawng min<br />
sialsak a. A duh an kala a duh lo<br />
chu an kal lo mai a ni. Chu mi<br />
kawnga kalte chauh chuan Vohbik<br />
chan chu an chang dawn a ni.<br />
Tlangah te, pukah te, thlalerahte<br />
kel vun sinin an vakvai a. Hmuhsit<br />
leh elsenna tinreng hnuaiah<br />
tihduhdah leh neksawr depin an<br />
awm a. Ramhuai zawlahte puhin<br />
tihhlumah<br />
an vau a.<br />
An fate<br />
mithmuh<br />
lai ngeiin<br />
an nu leh<br />
pate an sathlum a. Hausakna chu<br />
menah thlakin, ropuina chu an<br />
ngainep a, peih lo mah se an tih<br />
tho a tul, ti ngai lo mah se an tih<br />
tho chu a tul tlat si a ni. An chanvo<br />
a ni si a, hun sawi theih a ni lo,<br />
chak lo chung chung pawh a tih<br />
hram nun kha vohbikte chan chu<br />
a ni.<br />
Kristian intite zingah hian engnge<br />
thleng thin le? Ringtu intite lakah<br />
hian eng thil fakau nge lo thleng zut<br />
zut hi? Vawi tam tak Camping-ah<br />
kan tel a. ‘A tirin’ tih atanga<br />
‘Amen’ inkara thil thlengte chu kan<br />
hre bel tlen tlun tawh. Inhriatsiakah<br />
kan champion a, innun siakah a<br />
tling zo tur erawh chu kan khat<br />
pharh lawi si!<br />
Vohbikte chan ropuizia leh hlutzia<br />
hi i chhut ngai em? A nep lo teh<br />
asin. Chutih laiin engati nge ‘Lalpa<br />
kan chan hi a na lua e’ tia kan kun<br />
ngawih ngawih chu le?<br />
Tam tak chuan sual thup nan Bible<br />
kan zahzeh a, lehlamte avangin kan<br />
inkhawm a ni ber. Min kotu avang<br />
ni lovin a hmun hma leh thil dang<br />
avangin<br />
inkhawmpui<br />
kal leh<br />
thiltihnaa<br />
kal kan tam<br />
ta lutuk hian<br />
vohbikte chan a ti na a ni. Nihna<br />
avang chuahva Bible zakzeh leh<br />
hram hram thlarau mi hi eng zah<br />
tak awm ang maw?<br />
Damna kim kan chan piah lamah<br />
hian engnge kan la tih cheu ang?<br />
Dik tak, fel em em, tha lutuk,<br />
Kristaah chuan over a awm thei lo<br />
a, amah ruala min kaihthawh hunin<br />
a ding lam sira thuthmun kan rem<br />
ve theihna tur leh vohbik<br />
chawimawina lallukhum chu kan<br />
chan ve theih ngeina turin tan i la<br />
Inhriatsiakah kan champion a, innun<br />
siakah a tling zo tur erawh chu kan khat<br />
pharh lawi si!<br />
sauh sauh ang u.#<br />
8 Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
5<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
apiangte chu zan lamah en zo reng a awm thei tawh lo.<br />
nawnin thiam vek tum ang che. Kum sawmpakua a nihin B.A.<br />
Chu chu zirlaite mawhpurhna a pass a, Lecturer-ah a tang a,<br />
By Rev. Lalpeksanga<br />
a ni a, i tih tang tangna leh i lekhabu sawmriat lai a ziak ta<br />
Famkim lohna khawvelah famkim lo mihringte kan khawsa a, kan<br />
sakhmel a inan loh ang bawkin kan duhzawng leh kan veizawng<br />
pawh a inang lo theuh ngei ang. Chuti ang bawkin keimah ngei pawhin<br />
veizawng tam tak ka nei a, chung zinga pakhat han tarlan ve ka duh chu,<br />
‘Mahni inhriat chian’ tih hi a ni.<br />
Mahni inhriat chian hi thil pawimawh tak niin ka hria. A bik takin<br />
zirlaiten kan theihnghilh loh atan pawimawh chu tunge ka nih, engnge ka<br />
tih tur tih hriat hi a ni. Zirlaite zingah mahni tih tur leh mawhphurhna hre<br />
lo, a hming maia lehkha zir hi engzat tak awm ang maw? Chuti ang<br />
bawkin mi tin hian kei hi tunge maw ka nih a, he khawvela ka damchhung<br />
hian mite tan malsawmna ni turin engnge tih theih ka neih tihte hi ngun<br />
takin ngaihtuah thar leh theuh ila, ti chuan tun ai hian kan ram leh hnamin<br />
hma kan sawn ngeiin a rinawm.<br />
Mi thenkhat chu kan fel lutuka mi tan kan hnawksak tep thin. A<br />
chhan chu kan hawihhawm avangin mi thiltihnaah tu rawn hleih lohin<br />
taihmaknate chu Pathianin mal<br />
a sawm ngei ngei dawn che a ni.<br />
ZIRLAITE PAWIMAWHNA:<br />
Zirlaite pawimawhna hi sawi<br />
tur tam hle mah se tun tumah<br />
chuan tumna tak tak kan neih a<br />
pawimawhzia chauh kan tar<br />
lang ang. “Engpawh hi tum tlat<br />
chuan tih theih loh a awm lo”<br />
tih thu huai taka sawitu Hellen<br />
Keller-i chanchin hi kan chhiar<br />
thin tawhin ka ring. Kum khat<br />
leh a chanve mi chauh a nih<br />
laiin a mit a del a, a tawng thei<br />
nghe nghe a ni.<br />
“Nang inhlawhchawp pawh<br />
tul lo, nu leh pate<br />
thawhchhuah sa ring mai i<br />
ni a; i mit leh i beng sawisel<br />
tur a awm bawk si lo, eng hi<br />
nge chhuanlam atan hman i<br />
la tum fo dawn le.”<br />
kan lo inrawlh veleh ta mai thin a. A chang chuan kan hawihhawmna hi<br />
lo va, a beng a ngawng bawk.<br />
mite dipdaltu a ni duh chawk thin. Awle, eng vanga mi sawisel hi nuam<br />
Kum ruk mi a nih atangin<br />
ti viau siin miin min sawisel let hian na tileh thin nge kan nih tihte pawh hi<br />
mitdel hawrawp hmanga zirtir<br />
i lo ngaihtuah ve ngai em? Mi kan sawisel thin hi chu mahni kan indah<br />
san vang a ni duh hle. Mahni inenlet lovin mi tlin lohna leh fel lohna kan<br />
hmu thei riau hi ka veizawng chu a ni. Isua pawhin a ngai pawimawh a ni<br />
ang - Amah ngeiin, “I mit ata khanchhuk kha la chhuak hmasa rawh;<br />
chuti chuan i unau mit ata hmawlh te tak te lak chhuah tur chu fiah takin<br />
i hmu ang,” (Mt. 7:4-5) a ti a nih kha. Chu vangin, ka veizawng chu mi<br />
tin hian tlin lohna leh fel lohna kan nei theuh va, mahni nihna leh dinhmun<br />
theuh i inchik thar leh ang u. Mi tlin lohna hmuh theih riau ai chuan mahni<br />
tlin lohna leh fel lohna hriat chhuah tum zawk zel ila, ti chuan tuna kan<br />
dinhmun theuh atangin hma kan sawn ngei ang.#<br />
a ni a, a tum a ruh bawk a,<br />
awmze nei lova a rak ri nawk<br />
nawk thin kha zawi zawiin<br />
awmzia a nei telh telh a. Thum<br />
deuh hluta, “ka tawng thei ve<br />
ta,” a tih tum phei chuan, a<br />
zirtirtu nu chu lawmin a tap<br />
zawih zawih mai a ni. Chuta<br />
chinah phei chuan a tumna dal<br />
NU LEH PATE MAWHPURHNA:<br />
“Naupang chu a kalna awm<br />
kawngah chuan zirtir ula, a upat<br />
hun pawhin a thlah lovang,”<br />
Thufingte 22:6. Naupang kan<br />
nih lai chuan kan nu leh pate hi<br />
kan lei pathian an nih angin thil<br />
engkim tithei turin leh hre vek<br />
turah kan ngai a, kan rilru leh<br />
kan thinlung zawng zawngin an<br />
mahni chu kan ring a; an<br />
chungah kan innghat tlat thin a<br />
ni. Chuvangin, ram changkang<br />
zawkahte chuan nu leh pate<br />
hian naupangte zir tur leh an<br />
tana tha tur hi an ngaihtuahpui<br />
a, kum khat emaw lek an nih lai<br />
atangin an awm dan leh an
6<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
miziate chu an zir chiang a, an Kan thu sawi a fiah theih nan<br />
kalna awm kawngah chuan an mi ropui tak takte chanchin<br />
zirtir thin a ni. Keini Kale- tehkhin tur awm teuh mah se,<br />
Kabaw phaia cheng zofate hian ka tawnhriat tlem ka’n zep tel<br />
chutiang tak chuan zirna zawk teh ang. Thenkhatte tan a<br />
kawngah duhthlan theihna kan ho viau mai thei bawk. Pawl-4<br />
la neih loh avangin matric sawrkar exam a nih lai khan<br />
(pawl 10) tha taka pass tura kum hnih meuh ka’n failed mai<br />
inzirtir hi kan mawhpurhna chu, kan rethei bawk a, unaute<br />
hmasa ber chu a ni.<br />
ngaihdan a ni lo kher mai.<br />
Tichuan, u leh naute chuan ka<br />
NU LEH PATE PAWIMAWHNA: Nu<br />
leh pate hian naupangte<br />
chungah beiseina leh rinna<br />
nung an<br />
nu hnenah “I fapa hi leilet<br />
hnungzui rual a ni tawh a, school<br />
chawlhtir tawh mai rawh, a tha<br />
a chhawr<br />
...nu leh paten hlawhtling ngei tura an theih<br />
beiseizia leh an rin tawkzia chu naupangin tawh hi!”<br />
a hriat tlat chuan....<br />
an ti<br />
hlawm a.<br />
Mahse, ka nu chuan keimahah<br />
beiseina leh rinna nung a neih<br />
tlat avangin kawng dang a dap<br />
leh ta zawk a.<br />
neihzia<br />
c h u<br />
naupangte<br />
an hriattir<br />
ngei ngei tur a ni a, chu chu<br />
naupangte tan chakna, chhelna,<br />
huaisenna leh taihmakna petu<br />
a ni. Naupang chuan a zirlaiah<br />
emaw, a thiltawnah emaw<br />
harsatna a tawk a ni mai thei a,<br />
mahse nu leh paten hlawhtling<br />
ngei tura an beiseizia leh an rin<br />
tawkzia chu naupangin a hriat<br />
tlat chuan a hnungtawlh mai<br />
mai dawn lo a ni.<br />
Kan khua (Letpanchaung)<br />
atanga km 3 dawn laia hla (teh<br />
chiah a awm lo), Mauk Lynn @<br />
Pyin Lung (Kawl khua) ah<br />
chuan ka pu (ka nu nuta)<br />
tanpuinain min zu dah leh a.<br />
Kan in atangin lehlangin school<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011 7<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
(pawl-4 kum 3-na) chu ka kal<br />
ve leh ta ngat ngat mai a ni. Chu<br />
tih hun lai chuan kan khua leh<br />
Mauk Lyin inkar kawng chu a<br />
chhe hle thin a. Khawfur lai<br />
phei chuan tui a lian a,<br />
chirhdiak thuk tak tak pal tlang<br />
tur a awm avangin leilet<br />
bialtlang zawhin kan kal thin.<br />
Thlipui leh ruahpuiin kawng<br />
lakah min nuai hrep thin<br />
avangin ka beidawng ve hle<br />
thin a, school ban mai ka rawt<br />
ta a. Mahse, ka nu chuan<br />
“Bawihte, lehkha i thiam loh<br />
chuan ni<br />
tin, a sur a<br />
sain Tuiro<br />
lamah<br />
Lawi i<br />
veng dawn asin; ka thihsan che<br />
phei chuan Lawi venga<br />
inhlawhna tur pawh i hre dawn<br />
lo. Chuvangin Mauk Lynn-ah<br />
hian theihtawp chhuahin zir<br />
tang tang la, Kawl tawngte i lo<br />
thiam ang a, i tlangval hunah<br />
khawpuiah kalin hnate i la<br />
thawk dawn alawm” tiin thu<br />
min hrilh a; chu chuan hmathlir<br />
(vision) thui thak min neihtir<br />
avangin phur tak leh chhel takin<br />
ka zir chhuak thei ta hram a ni.<br />
Thukharna: Zirna kawnga<br />
hlawttling tak tak tur chuan<br />
zirlaite chauh hi kan tawngpaw<br />
nawr vak vak tur a ni bik lova,<br />
phur tak leh chhel taka an zir<br />
theihna turin Hmathlir kan<br />
neihtir hmasa zet tur a ni. Chu<br />
tak mai chu nu leh pate<br />
(zirtirtute) mawhpurhna leh<br />
pawimawhna lian tak chu a ni.<br />
Zirlai chuan beiseina leh rinna<br />
nung nena hmathlir thui tak<br />
neiin, a<br />
hma thlir<br />
chu a thlen<br />
hma loh<br />
theih tawp<br />
chhuahin a zir fan fan anga a<br />
hlawhtling ngei ngei dawn a ni.<br />
Chu chu a ni “Hlawhtlina<br />
Thuruk” kan tih chu ni.##<br />
phur tak leh chhel taka an zir<br />
theihna turin Hmathlir kan neihtir<br />
hmasa zet tur a ni.<br />
xxx0xxx<br />
- Kan sawmna min<br />
tihhlawhtlinsak avangin<br />
Pu Zawma UAE chungah<br />
lawmthu kan sawi e. Ed.
12<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
B.Vanlalvula<br />
Kalay-Kabaw phaikuam leh thingtlang ram chhengchhe tak ata<br />
beiseina lian tak neiin kan thenawm Malaysia ramah kan tlankhawm<br />
a. Chu ramah chuan kan dam khawchhuah theihna tur leh kan inhnangfak<br />
theihna turin UNHCR kan bel a. UNHCR zarah khawvel ram ropui leh<br />
nuam takah Zofate kan inzarpharh ta duai mai. Chung zingah chuan ram<br />
ropui leh thil tithei ber ni hial USA rama thleng tawh kan tam ber a<br />
rinawm a, nghak mekte pawh kan la thahnem hle ang. Malaysia rama<br />
awm USA kal turte tan chuan America ram thleng tawhte chanchin hi<br />
kan hriat chak leh hriat nuam a ni thin. Engpawh nise, lo kal turte tan<br />
pawimawh em em lo pawh a ni mai thei a, hriatzauna ni pahfawmin tlem<br />
chu ka'n tarlang ang e.<br />
Ram ropui panin: KLIA kan thleng a, airport security RELA ho kan<br />
hlau tawh lo nghal pang a. Kuala Lumpur chung zawn kan thlen veleh,<br />
"Bye Bye Malaysia" ti chung zela vanlaizawl kan thlen hnu chuan kan<br />
ram thar thlen hun tur rilruin a ngaihtuah nghal a. Thlawhna chhung chep<br />
tak karah darkar sawm chuang zet han thut chu a ninawm thaw khat ve<br />
hle. Mahse, kan thutna hma chiahah hian TV/Video a awm vek a, kan<br />
en duh apiang hmeh chhuah tur a ni. A khat tawkin ei tur leh theitui in tur<br />
kan dawng reng bawk a. Kan chuanpui mi changkang tak tak zingah<br />
keini hnam tenau (tribal) te chu kan langsar larh mai. Chutah thenkhat<br />
thlawhna ruia lo thle nguai nguai, lo luak tawk, naupang lo tap chelchul<br />
te nen chuan USA an tih ram ropui kan ram thar chu kan thleng ta. Ar<br />
kho khuh hawn ang maiin kan thaw huai a, mahse kan bo hu si.<br />
Min lo dawnsawn dan: Airport a kan chhuk chiah hi Case worker ten<br />
min lo hmuak a. Kan in turah chuan min dah a. Chhungkua (family) leh<br />
mimal (single) min lo dawnsawn dan a inang chiah lo. Chhungkua tan<br />
chuan in hran (chhungkaw mihring milin) an lo luahsak a, mimal chu<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011 9<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
By Zohnemsangi<br />
Aw, tungchhova kal zinga mawi ber, ka Chunnu duh tak, tuilianin<br />
a chimpil theih loh leh meialhin a kan ral theih loh; i mi<br />
hmangaihna hi ka lenna kawlvelenchham atang hian ka hril zel<br />
dawn e.<br />
Ka chunnu, ka theih chhun thaikawi ziah tialte hian; Chhemdam<br />
thlifim iangin i lairil fan se la, Puan ang lo pawm nang che.<br />
Thuro iang ka Chunnu, I nunna thapin khawvel eng min hmuhtir<br />
a; Chhun leh zan mut mu tuah lo pawhin, I tan chuan parthi mawi<br />
tak ka la ni si a maw!<br />
Hai ang ka lo thang lian a, harsat mangan sawi phal lovin; zirna<br />
runsang min kaitir a, Nuamsa taka zirna run ka belh lai khan,<br />
Nang chu a sur a sa dawn lovin hna hram tuan zai i rel a.<br />
Tleirawl thinlung ka lo pu a, I mi hmangaihna haiderin tu’n<br />
min sel lo tura anka nem min hlan thin lai khan; Puan ang ka lo<br />
hnawl thin che. Chunnu i lairil tur ka lo dawn ngai lo.<br />
Tunah awze kar, kawlvalenchhamah hian riahrun remin hlim<br />
ni awm ve thin bawk mah se, ka nu i mi hmangaihna hian, ka tang<br />
laiah min chelh reng si.<br />
Ka mangan, ka hlim ni-a thu thlenna tur ka Chunnu, Mual hla<br />
kar danah kan leng ta si a, thaikawi biahthu leh anka-a inchhawn<br />
mai zawng, lunglawm a kim thei mawlh lo. Ka Nu i tangah min<br />
chawi leh teh reng la aw!<br />
Ka Nu, tunah hian silh leh fen/ sum leh pai hlan thei hrilh lo<br />
che mah ila, ka neihchhun he tawngkam khat chauh hi, min lo<br />
pawmsak nang che.<br />
“Ka Nu, KA HMANGAIH CHE” A tawp ber atan “Ka hmangaih<br />
che, ka Nu... Dam reng rawh.”#<br />
[zonun a mi lak chhawn a ni. Ed.]
10<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
|RL Hmangaiha|<br />
April chawhnu leh May chawhma lam khan Muse Mission Field ka han<br />
fang ve a, kei mi tlinglo hi ka han ‘Tawngtai’ ve ta hial a nih hi. - Editor<br />
Kei a chhiahhlawh zinga te ber, chhiahhlawha sawi tlak pawh<br />
ni lo hian lehkha ka han thawn ve tlat che hi kei pawn mak<br />
ka ti a. Missionary lehkha i vawikhat dawnna a ni mai thei a, ka<br />
lehkha ziahah hian nangmah i chen a, nangmahah kei missionary<br />
tlawm ber hi ka awm phawt chuan Lalpa Isua phei chu<br />
keimahniah hian a van awm nasa dawn em! April 26, 2011 khan<br />
Tahan atangin Lalpa mi tirhten min rawn kan dawn tih ka lo hriat<br />
khan lawmnain ka khat liam a.<br />
"Lalpa, enge sawi duh i nei thar leh ta em ni? tiin ka tawngtai<br />
a. He mission field reh tak<br />
Lalpa han che thuai teh,<br />
maiah hian eng thawm<br />
ngawi rengin awm suh la,<br />
nge riktir i tum? Keini<br />
i hnathawh chu hengho zingah<br />
lah chuan baptisma<br />
hian<br />
pek kan la nei mumal<br />
han lantir tawh ta che Lalpa?<br />
si lo va, a van zahthlak<br />
dawn em! Hengte hi baptisma kan chantir chu a ni ti a sawi tur<br />
kan nei si lo. Kan mualpho chuan nang pawh i mualpho ve dawn<br />
a ni mai. Min tira kan thawk a, min tirtu lah chu i ngawi vung<br />
vung mai a, i hmanhmawh tehreng nen i van muangchang leh si<br />
em! Chanchin Thain ka min antir a, a ngaithlatute beng i<br />
chhungawng leh si em ni? Min pen chhuahtira nang i hnungtawlh<br />
ta em ni?<br />
Kachin hnam te, Palawng hnam te, Shan mite hi min<br />
hmangaihtir a, nangin i ensan leh si em ni? I chhandamna thu leh<br />
i tlanna thu te, i ngaihdamna thute kan hril a, an nin "twlwlb twlwlb twlwlbJ" twlwlb<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011 11<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
min tihsan leh mai tur hian em ni min vahvaihtir dawn le? Keini<br />
hi ngawi ila, nang Lalpan thu i sawina tur a nih dawn phawt chuan!<br />
I tel lo chuan puanthuah tela haw kan hman kan tih leh, a bul<br />
tumtu i nihzia min hriattir leh thin bawk si a. Lalpa han che thuai<br />
teh, ngawi rengin awm suh la, i hnathawh chu hengho zingah<br />
hian han lantir tawh ta che Lalpa?<br />
Mission field-ah hian thalai mi 15 rual an lo thleng ta. Lalpa,<br />
keimahni vanga mittui tla nge an nih, heng chhandam ngaite an<br />
vei avanga mittui luang nge an nih zawk, anmahni an inkhawngaih<br />
avanga tap ta nge an nih le? Khawngaihin keini missionary min<br />
rawn tlawhtute thawm hi thawm rimawiah chantir la, an thilpek<br />
te, an inpekna te, an tawngtaina te, kan chanchin ni lovin I<br />
chanchin leh I hnathawhte an sawi hunah ngaithlatute thinlung<br />
kawngkhar hawngin, thu han sawi thar zawk teh ang che. Enge<br />
kan mamawh ni lovin<br />
enge i hman Enge kan mamawh ni lovin enge duh tih<br />
hriattir phal i hman duh tih hriattir phal la. la. A tul<br />
phawt chuan kan mittui<br />
chauh ni lovin kan<br />
thisen hi fartir la, martar tlaka min thuam chuan keini chu thi<br />
saa feh chhuak kan ni tih i hriat kha.<br />
Tunah chawlhkar hnih dawn tep min rawn chamchilh a, hmuh<br />
tur, hriat tur, tih tur engkim lang lo tura thuhruk theih a ni ta lo.<br />
Keini chu i hmanrua mai kan ni. Ramngaw vattu i rawntir belh<br />
dawn nge, 'sum lemin thian siam rawh u' i tih angin sum leh pai<br />
senga tui leihtute i rawn tir dawn nge, awmhmunah tawngtaia<br />
min puitu i neih belh ta a. Zep thu lovah chuan i mi pek naupangte<br />
hmel te, i mi hipte koh hnaih nana tingtang i mamawh thute hi<br />
kan tarlang ta mai a ni. Tih theih loh i nei lova tih loh theih i neih<br />
erawh chu chapona hmanga kan ropui dawn ai chuan engmah<br />
min pe suh. Nangmah atang, nangmah atan, nangmah avanga nung<br />
leh che kan ni si a. I thu ang zelin ni rawh se. Amen.#
16<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
chawi belh a ni zawk hlauh bawk. Nupui fanau chawm (family) ve thung<br />
chu chhiah (tax) tlem te an chawi a, kum tawp chhiah dawnlet hunah<br />
tam tak an dawng let ve thung. Hei hi mimal leh chhungkua danglamna<br />
chu a ni e. Chhungkaw member tam deuh tan chuan innghahna tlak a ni<br />
ta ve ang.<br />
Thukharna: Mizo upaten, "Ar talh dan chi khat chauh a awm lo" an tih<br />
angin America ram thleng turin ramhnuaiah harsa taka sakuh ser nghah<br />
tlawk tlawk leh awlsam taka ngah leh hlauh site nen America lamtluang<br />
kan zawh dan a inang vek lo ang. Kan tihtheih awm lo, titheitu hnathawh<br />
ringa nghah ngawt mai loh chu tihtheih kan nei lo a ni. Tunah chau leh<br />
rumin Malaysia ramah awm rih mah la, engtikniah emaw chuan America<br />
ram chu kan la thleng theuh dawn. Chu ram ropui i thlen huna i hmabak<br />
chu hei hi a ni- "thla hnih khat chhung chu hlim leh lawmin i khat ang a,<br />
kum a lo vei meuh chuan mamawh i nei tam ang a, chhungte au aw a na<br />
tual tual ang a, leiba i ngah tanin, i thawk a sak talh tawh ang. Mahse,<br />
lungngai suh. Kum tam a vei hmain dinhmun ngelnghet leh tha zawkah i<br />
ding thuai ang, i tan nasat erawh a ngai dawn a ni. Chutih hunah chuan<br />
hlimna tak leh thaw thawk nuam takin i thaw huai tawh ang a. Tichuan,<br />
hei hi maw "an sawi AMERICA ram chu" tiin a thatna i puang chhuak<br />
tawh dawn a ni.#<br />
[Zo Kawtchhuah chanchinbu sualchhuaktu leh editor hmasa ber<br />
B. Vula kut hnu kan chhiar lohna a rei ta hle. Tuna Zo<br />
Kawtchhuah Editor B. Zarzoliana hnenah ka’n dil a, min lo<br />
phalsak hlauh mai a, www.zokawtchhuah.com-a mi May 4-a kan<br />
siak chhuah a ni e. Ed.]<br />
Khawvela Lirnghing awm chhan: Lirnghing tam ber chu lei chhungril<br />
lung inthuahthip (tectonic plates) innawk vel vanga awm a ni. Hetih rual<br />
hian mihringte thiltih avang pawhin a awm thei. Tuikhuah avang te, leiverh,<br />
lungalhthei khur leh oil verhna avang tein lei kak (fault) a insiam a, lirnghing<br />
a thlentir thei a ni. Entirnan: kum 2008-a Sichuan earthquake, Chinaa<br />
mi 69,227 thihna thlentu pawh kha Zipingpu Dam vangin fault 1650 ft.<br />
zeta thui insiamin lirnghing a thlentir nia ngaih a ni. - Internet<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011 13<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
midang thleng hmasate hnenah emaw, 'one bed room' ah emaw an dah<br />
thin. A ram leilung kan rah chiah hian case worker kuthnuaiah kan awm<br />
a, anni hi kan nu leh pa te anga min enkawltu, pangchang taka kan duh<br />
zawng kan sawi a, engkima kan rawn ber tur an ni. In sawn duh tan<br />
chuan thlen hlimah Case-Worker hnenah a rang thei ang bera hrilh hriat<br />
a tha. Chutilova thil kaldan tur anga hma an lak tawh chuan thla 6 chhung<br />
emaw, a nih loh leh kan chanpual hlawkna (benefits) lamah chan tur ang<br />
chan loh pawh a awm thei a ni.<br />
Tanpuina: USA kan thlen chiah hian sorkar kuthnuaia awm ni mah ila,<br />
sorkar chuan min enkawl vek lo. Sorkar sum hi NGO Agency tam takin<br />
an la a, agency-te chuan raltlante buaipui hna hi an thawk thin a ni. A<br />
tlangpuiin thla 6-8 chhung hi inluah man leh eiin man tur kan dawng.<br />
Heng zingah hian pawisa fai (a inang vek lo) leh Bus ticket te bakah thil<br />
dang neuh neuh te hi agency hnen atanga dawn a ni bawk. Thla 6-8<br />
hnuah chuan mahnia inchawm a ngai ve tawh thung. Case worker hnenah<br />
tanpuina kan dawn chen tur leh kan dinhmun tur chiang taka zawh a tha.<br />
Sap tawng thiam lo tan pawh tawnglet an ko thei reng. An kuthnuaia<br />
kan awm chhung chuan hmaizah hlek lova kan harsatna emaw, puih kan<br />
ngaihna zawnah inthlahrung hauh lova sawi tur a ni. Kan case an khar<br />
tawh chuan min bengkhawn tha duh chiah lo thin. Engpawhnise, min lo<br />
Welcome dan chungchangah chuan MCF Quarters boss hlui Pu JH<br />
Hruaia'n "Lei thaa tla te kan awm ang a, hling kara tla te pawh an (in -<br />
min han ti leh kher a) awm ang chu" a tih hi a dik ang reng hle.<br />
Eiin lam: Hna thawh hma emaw, thla khat sum lakluh tur zat an tiamchin<br />
la lut lo tan SNAP (Supplemental Nutrition Assistance Program), food<br />
stamp (tia hriat lar zawk) hi englai pawhin a dil (dawn) theih a ni. Hei hi<br />
mi rethei te innghahna chu a ni, Pathian tih lovah chuan. State pek dan a<br />
inang vek lo va, a tlangpuiin mi pakhat tan $ 200 (thla khat sum lut<br />
$1,174 aia tlem), chhungkua mi 3 tan $ 526 (thla khat sum lut $1,984<br />
aia tlem). Kan sum lakluh a zirin hei aiin a tlem thei bawk. Sum faia pek/<br />
dawn a ni lova, bank card anga dawn a ni. Food stamp (SNAP) hian<br />
eiin theih chi reng reng, ka-a lut thei zawng zawng chu a lei thei vek a.
14<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
Ka-a lut thei tih lemah BEER chu a lei thei chuang lo a nia aw, M-a.<br />
SNAP bakah hian eiin lam dawn theih chi khat a la awm leh a. Mahse,<br />
hei hi chu raipuar leh naupang tan bik a ni a, Women, Infants, and Children<br />
(WIC) tih a ni. WIC card erawh chuan duh duh a lei thei lova,<br />
raipuar leh naupang eiin tur bik chauh a lei thei. Thlatin bawnghnute,<br />
artui, cereal leh naupang chaw bakah theirah leina tur liau liau US$ 10<br />
an pe bawk. He WIC ngawt pawh hi sum faia chhut chuan US$150 hu<br />
a ni daih. Chhangchhe pa tan pawh eiin lamah chuan lungngaih tur a<br />
awm lo. A rethei apiangin sorkar zemzen a ni mai.<br />
Dam lo enkawl chungchang: USA thlen hlim chuan Medicaid hi kan<br />
dawng tlangpui a. Kan dawn hun chhung erawh a inang lo. Kan sum<br />
lakluh danin a hril dawn a ni. Tin, chhungkuaa mi pakhat chauhin hna a<br />
thawha sum lut a tlemin emaw, raipuar leh naupang kum 18 hnuai lam<br />
chin chuan rei tak an dawng thei. State then khatah chuan kum 21 hnuai<br />
lam thleng dawng an awm bawk. Hna thawh hma thla 6 chhung chu<br />
dawn dan tlangpui a ni a, hemi chhung chuan hrilselna inentir tur zawng<br />
zawng chu inentir vek a tha. Medicaid emaw, insurance pakhat khat<br />
emaw nei lova inentir (check-up) mai mai chi a ni lo. Kan khaw thenawm<br />
tawngkam han hawh lawk ila, sum sen chu 'a nawi lo' (a tam an tihna) a nia.<br />
Medicaid hian nau neih leh thil dang tam tak a huap (cover) thei<br />
a. Mahse, ha phawi leh silfai hi a awlsam viau laiin ha vuah leh lam chu<br />
Medicaid-in a theih tawh meuh lo. Ha chungchangah chuan Malaysia a<br />
siam kha a duhawm mah zawk. Kan thenawm Tedim nu Pi No No-i<br />
pawh a ha hmai pahnih a phawi ringawta a vuah leh thei tawh si lo, Pi<br />
Habal-i an tih tak nghe nghe hi. Kan pastor-in an pa lawk bal emaw tiin<br />
a lo zawt ngam lawk lo zui… Ha lam chungchangah chuan sum sen "A<br />
nawi lo" a nia.<br />
Zirna: "A-bang" leh "Terima kasih" aiah "hi/hello" "thank you" tih a nih<br />
tawh avangin sap tawng thiam lo tan tawng zir hi hnapuiah neih hmasak<br />
a tha. Tawng zir tir tan chuan ESL class (English as a Second Language)<br />
hi an kal tlangpui a. Mi thenkhat chuan 'ESL chu a ho lutuk,<br />
ABC atangin kan tan ang' an ti thin a. Mahse, a ho lo. Tawng thar zir tur<br />
tan a bul mai nilo, a hram atanga zir hi a tha nge nghe. Keini'n " Z" (zet)<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011 15<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
kan tih mai pawh hi "Zi" in zu lam ri daih a. Hna thawk paha lehkha zir<br />
tam tak an awm bawk. Kum 18 hnuai lam erawh chu Sorkar school-ah<br />
an kal ang.<br />
Sap ramah kan awm a, sap tawng thiam loh chu kawng chi hrang<br />
hrangah harsatna kan tawk. Kan thlen hlimin ka thiannu pawh damdawi<br />
inah a kal a, daktor-in damdawi ei tur a hrilh leh fawn tur a hrilh kha hre<br />
chiang tawh hek lo. A hriat dan chuan "Tylenol fawn rawh min ti" a ti ta<br />
tlat pek a. Tylenol chu natchhawkna (keini lama paracetomol ang kha)<br />
lo ni rengin. A rawn hawn kawngah Tylenol fawn dan tur mite chu a la<br />
zawt lehnghal. Inti sap tawng awphawi tawkin Tylenol a ti a, Sap pa<br />
chuan hawi vual vual chungin 'Thailand' mi chu saw lamah an awm mai<br />
thei' lo ti ve zaih.<br />
Hna thawh: A chunga kan sawi tak angin sap tawng thiam lo tan hna<br />
tha hmuh a harsat tlangpui a. Kan phak tawk chu awm ve bawk mah<br />
se, tawng thiam leh thiam lo inkar chu a danglam deuh thin. State tin<br />
hlawh (basic) a inang vek lo. Hna a zirin hlawh a thain a tha lo mai a ni.<br />
Mizo tam tak chu sa talhna hmun lamah an thawka hlawh a thaa tawng<br />
thiam aiin tharum a pawimawh ve thung.<br />
A rammi nih theih dan: Raltlan (refugee) te hi USA ram chhungah dan<br />
anga lut (Legal Immigrants) kan ni a. Kum khat hnuah USA ah tiam chin<br />
awm lova chen phalna Green Card dil theih a ni. Green Card neih tawh<br />
chuan Vote thlak theihna tiam lovin USA ram mi (Citizen) te dawn theih<br />
zawng zawng chu dawn theih vek a ni a. Kum 5 hnuah chuan a ram mi<br />
nihna "Citizenship" dil theih a ni bawk. Sap tawng leh USA inrelbawl<br />
dan te, a ram chanchin tlangpuite hriat erawh a ngai ang.<br />
Beisei awm (TAX): "A nei ta an laksak anga a nei lo hnenah an pe<br />
ang" tih hi USA inrelbawl dan a ni. Sorkar-ah hian chhiah (tax) hi loh<br />
theih lova pek a ngai a. Mahse, hei hi a thlawn lo. Kum tawpah (tax<br />
dawnlet hun tak chu Jan - Apr) dawn let vek a ni. Hetah hian mimal<br />
(single) leh chhungkua (family) inkar a hla hle. Single hi chhiah an laksak<br />
teuh a, kum tawpah tlem te an pe let thung a. Sorkar-in mimal sum<br />
lakluh tur a ruahman aia tam sum a lak luh chuan chhiah dawnlet aiin
20<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
tlang hle a ni. Ohhla WY member-te rawngbawlna zarah Upa pakhat<br />
chu fakna hla atangin lawmna nasa tak a dawng a, vawiin thleng hian<br />
Lalpa fakna atan amaha phuar awm zawng zawng chu phelhsak a ni a,<br />
Lalpa a ropui hle. Ohhla WY member-te, Lalpan malsawmin awmpui<br />
zel rawh se. - Tv. Kamdingliana<br />
3. Gospel Team feh chhuak: JFP thawktute leh UBS faculty & Student<br />
te chuan local 19-ah rawngbawlin an feh chhuak a, mi 9 niin; April<br />
25 - May 11 thleng an feh chhuak a ni. Zan lamah chuan inkhawm<br />
program hman thin a ni a, praise and worship zawnga inkhawm kaihhruai<br />
a ni deuh ber. Zai a tho tha thei hle mai a, a thu lamah pawh Lalpa<br />
inpuanna langin an hria a; an hlim tlang hle. Zan inkhawm banah Local<br />
upate remtihnain JFP rawngbawlna, Isua film te chhuah thin a ni a. Zanlai<br />
thleng pawhin entu an thahnem thei hle a, Local thenkhatah phei chuan<br />
Lalpa hnathawh a lang a; mittui far zawih zawih khawpin kan thlir ho a<br />
ni. Kan Pathian hming chu fakin awm rawh se. UBS Saya Lalramnghaka<br />
leh JFP Board Secretary Tv. Kamdingliana hovin Gospel team hi feh<br />
chhuak an ni.<br />
4. Degree la lawmpuina: Nl. Nancy Zirsangliani (D/o) Rev. Dr. Morris<br />
Liana fanu, Yangon chuan M.A. (Theo.) a khum a, kan lawmpui hle.<br />
5.Thu inziahsiak hawng:<br />
- Thupui: “Zo Nun Mawi, Liam Lul Suh”<br />
- Thumal: 1500-1800 inkar.<br />
- Mi tupawh tel theih a ni e.<br />
- Paper chu Computer-a chhut, A4 size-a phek lehlam<br />
chauhva chhut ni thei se. E-mail atanga thawn duhte tan:<br />
hnehtuchanchinbu@gmail.com-ah thawn theih a ni.<br />
Hnehtu chhiartu zawng zawngte Hnehtu Piancham<br />
vawi 14-na hmingin chibai kan buk a che u.<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011 17<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
B. Zarzoliana<br />
Spain Nupang Branco leh Ortega an tih thiandun pahnih hi an awm a.<br />
Inkawm rual tak an nih mai bakah inthenawm hnaite an ni bawk.<br />
Branco-a pa chu sumdawng hausa tak, in lian leh ropui taka khawsa,<br />
motor nalh tak tak nena khawlai leng thin an ni. Ortega pa erawh chu<br />
relkawng siamnaa thawk pa rethei tak, kawngsira thil zuar thin, dap in<br />
chhete khawsa leh mahni ke baka khawlai leng chhuak ve ngai lo an ni.<br />
An naupan lai atangin Branco-a pa<br />
chuan, Branco-a chu “ Ka fapa, i<br />
lo len hunah chuan, i tuizawng leh i<br />
duh ber ni thei turin tan la ang che.<br />
Ukil nih i duh em? Ka thianpa ukil<br />
thiam tak a awm a, a hnenah i zir<br />
thei ang. Doctor nih i duh zawk<br />
pawhin thian doctor thiam tak ka<br />
nei a, a hnenah i zir thei bawk.<br />
Lemchan lam i tui zawk a nih<br />
pawhin a zirna sikul tha berah, director<br />
thiam thiam zirtirtu kan ruai<br />
mai ang. Hei hi hre reng rawh, i pa<br />
hi sumdawng naran ka ni lo,<br />
sumdawng hlawhtling tak ka ni a,<br />
sumdawnna lam i tui a nih pawhin<br />
heng ka sumdawnna thil zawng<br />
zawng hi i kutah ka hlan ang,” tiin<br />
a hrilh thin a.<br />
Ortega pa ve thung chuan, “ Ka<br />
fapa, sum leh pai rohlu engmah ka<br />
nei lo. I tana ka tihsak theih awm<br />
chhun chu kawngsira thil zawrh hi<br />
a ni mai. Keimah nena hetianga<br />
kawngsira thil zawrh bak engmah<br />
thil dang beisei suh ang che,” tiin a<br />
hrilh thin.<br />
An pate zirtirna chu vawng rengin<br />
Branco-a chuan ukil ropui tak nih<br />
tumin a zir tan ta a, hun rei vek lovah<br />
chuan ukil hna chu ningin doctor a<br />
zir leh ta zawk a. Doctor hna pawh<br />
chu rilru sei tak put ngai leh<br />
dawhtheih ngai tak a ni, tih a hriat<br />
chuan ka mizia nen a inmil lo tiin,<br />
lemchan lam a zir leh ta a. Rei loah<br />
lamchan lam pawh chu a hahthlak<br />
e mai tiin, a pa sumdawnna lam chu<br />
a ngaihven leh ta a, mahse khua a
18<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
tlai zo tawh. A pa sumdawnna chu kawngsir mai ni tawh lovin mahniin<br />
tlachhiain amah pawh engmah a ni dawr a siam thei ta a, kum 30 a vei<br />
ta lo.<br />
meuh chuan thawmhnaw (Fashion)<br />
Ortega erawh chuan a pa thil chi hrang hrang siamna company<br />
zawrh chu puiin, ni sa leh ruahsur lian tak neitu a ni ta hial mai.<br />
hnuaiah pawh khel lova Tunah hian khawvel ram 68-ah<br />
thawhchhuah ngai a ni. Kawngsira company 1691 neiin, khawvela<br />
thil zuar nafam chu miin an hmusit thawmhnaw zuar chhuaktu com-<br />
hle a, inzawrhna tur hmun an chan pany lian no 2-na leh kum 2010<br />
loh chang pawh a tam mai. A pa khan khawvel mi hausa no. 9-na a<br />
hna hrehawm leh zahthlak tak chu ni a, Forbes list of billionaires<br />
duh lova a tap hial thinte pawh a 2011-ah chuan no.7 na a ni ta<br />
pa chuan a dem bik hauh lo. bawk. A thawmhnaw (fashion<br />
Mahse kawng dang thlan tur an stores) dawr hming hi ka hriat<br />
nei si lo va, hreh tak chungin a pa zawng tak Zara tih zu ni ve tlat a.<br />
chu a zui leh nge nge thin. Amah chu Amancio Ortega a ni a,<br />
Tichuan, hetianga kawngsira thil US $ Billion 31 vel chuah a nei<br />
zawrh hi ka duh lo a nih si chuan<br />
he hmun atanga tal chhuah theihna<br />
maw le!#<br />
kawng awm chhun chu, [Kan sawmna ngai pawimawha<br />
thahnemngai tak leh taima taka he thu tha tak rawn thawhtu<br />
hna hi ka thawh a ngai tih a hre Zokawtchhuah Editor hnenah<br />
chhuak ta. Kum rei lo teah chuan lawmthu kan sawi e. Ed.]<br />
<br />
Nui lawkss...<br />
Zurui pakhat police-in an man a, vuak an tum lai chuan chu pa<br />
chuan:- “Tunah misual hovin a changtupa an lo sawisa ang,” te a la ti<br />
vel!!<br />
Kha skul pawh kha luh a’n har awm mai mai khawp a, pawl 5<br />
admission tih dawn paw’n Matric certificate thil tel a ngai!<br />
Hla a phuah ve a: “Lenkawl a hnim, thinlai a zing; Tiau chhum<br />
a fual, nang ngaih a zual; A tla ruahtui, a far mittui, Nang ngaiin<br />
ka ~AP, a dawk ka HNAP!<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011 19<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
1. Ohhla District bialfan report: NWY Annual Conference rorel angin<br />
NWY EB-ten Ohhla Developing District chu May 4-13, 2011 khan<br />
tluang taka bial fan a ni. Bialfanga kalte: Pu Zohmingliana - Director, Pu<br />
Ngursavunga Sailo - Secretary, Nl. Laltlanzari - Treasurer leh Pu J.<br />
Muanpuia - Auditing Board member bakah, zaia rawngbawl turin Nl.<br />
Siang Nei Sung - Sekan leh Nl. C. Dinmawii - Tuingo te an ni.<br />
Ohhla Developing District hi Local pahnih chauh an ni a, Ohhla<br />
local leh Dumva Local te an ni. Dumva pan turin Ohhla atangin May 5,<br />
2011 zing atangin bial fang mi 6-te bakah puak phur mi 3-te kan chhuak<br />
a, May 6, 2011 Zirtawp tlai dar 6:30-ah Dumva kan thleng. Dumva-ah<br />
hian kohhran in 7 an ni a, WY member 10 tha zet an awm. Bialfang tan<br />
an lo ramvaka sakhi pahnih an kap. May 9, 2011 Thawhtanni kha vawk<br />
talhin bialfang min chelh a, kohhran pum huapa ruai theh a ni. Kohhran<br />
chhuah hlim ang mai khan inkhawm boruak a nuamin a nung a, kan<br />
hlimtlang hle. May 10-ah kan lo hawng a, May 11-ah Ohhla kan thleng.<br />
Ohhla Local-ah nikhat leh zanhnih kan cham. Ohhla Local hian min lo<br />
lawm hle mai a, min duhsak hle bawk. An mikhual nih a manhla tham a<br />
ni. WY member an tangrual a, a thlamuan thlak hle. Kawng laka ei in tur<br />
chi hrang hrangte pawh min buaipui vek a, a lawmawm tak meuh meuh<br />
a ni. Ohhla District-a WY Local pahnih hi Lalpan malsawm rawh se.<br />
He NWY EB bialfang hian District rawngbawlna leh hmalak zelna atan<br />
rah duhawm tak a chhuah ngei kan beisei a ni. - Pu Zohmingliana<br />
2. Ohhla WY Gospel team: April 29 zan atang khan Ohhla WY Gospel<br />
team chu member 33 niin Pyinkone Local-ah an feh chhuak a. April<br />
30 (Inrin) ni chu nilengin Games & Sport chi hrang hrang (Hmeichhe<br />
football, mipa football, saihrui-pawh, lukhama invuakthlak & adt...) an<br />
hmang hova, inkhawm boruak pawh a ropui hle. Thlengtu Local-in vawk<br />
an lo talhsak a, WY Day pawh combined-a hmang ho zelin, Pyinkone<br />
WY member zawng zawng leh Upate nen WY Day zanriah ruai ropui<br />
tak an kil hova, thlarau lamah leh taksa lamah pawh an hlawkin an hlim
24<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
Shinto hi an thlahtute atanga an sakhua a ni a. BC 500 vela atang tawh<br />
khan he sakhua hi an zui tawh a ni. “Shin tao” tih hi China tawng atanga<br />
lak a ni a, a awmzia chu ‘Kami (an pathian) hnen thlenna kawng’ tihna a<br />
ni a, sakhaw lehkhabu leh invawnna dan pawh an nei hran chuang lo.<br />
Kum 1542 khan Portugal mi chu Japan ramah hian missionary turin a<br />
kal a, mi tam tak Kristianah a siam a, mahse, tun thleng hian Kristian hi<br />
1% bak an pel thei lo a ni. Tin, heng zinga a chanve vel chauh hi Japan<br />
mi dik tak nia sawi a ni bawk.<br />
Heti anga Kristian an pun theih lohna chhan hi thutak aia mihring<br />
inlaichinna an ngaih pawimawh zawk vang a ni an ti. Kristian sakhua hi<br />
tha ti hle mah se an thenawmte leh mi dangte tihbuai an hlauh avangin an<br />
pung thei lo niin Japan rama Kristian hruaitu pakhat, Okuyama chuan a<br />
sawi.<br />
Japana thil thleng chungchangah hian khawvela kohhran lian ber, Yoido<br />
Full Gospel Church, South Korea-a senior pastor Rev. David Yonggi<br />
Cho chuan Japan chhiatna chungchang hi sawiin, ‘Pathian vaukhanna’ a<br />
ni. “Japan ram hian milem a bia a, Pathian awm ring lote an tam a,<br />
khawvel thil (materialism)-ah an tlan nasat avangin Pathianin a warning<br />
a ni. He chhiatna hi malsawmnaah chang se, Pathian lam hawi phah nan<br />
hmang se ka duh tak zet a ni,” tiin a sawi.<br />
Thu lakna: www.christianmediasociety.com March 2011<br />
Osama thi mah se, al-Qaida pawl an la hlauhawm reng:<br />
US senior intelligence official chuan Osama bin Laden-a pawl, al-Qaida<br />
firfiak pawl chu an hotupa ber thi tawh mah se, US leh ram dangte tan<br />
an la hlauhawm reng niin a sawi. Official chuan, 'Hlawhtling taka firfiakte<br />
laka beihpui thlakna neih a nih hnu hian, intelligence lam chuan America<br />
mipuite himna tur a ngaihtuah zui a ni. Al-Qaida leh firfiak pawl dangte<br />
chu beih chhunzawm zel a ni ang. Osama bin Laden thihna hian al-<br />
Qaida pawl chu tichhe hle mah se a pawl hi an la hlauhawm reng tho a<br />
ni' a ti.<br />
US sipaite chuan Pakistan-a Abbottabad-a bin Laden-a chenna in<br />
atangin firfiakte hmanrua tam tham tak an man a, heng hmanruate hi<br />
enfiah mek a ni. Official-te chuan hmanrua an man atang hian al-Qaida<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011 21<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
Khawvel In sang ber atanga zuangthla: UAE ram Dubai khawpuia<br />
khawvel in sang ber Khalifa Tower, ft. 2717-a sang, chhawng 147<br />
atangin, May 10 khan mipa kum 20 mi chu a zuang thla a. Chhawng<br />
108-na varanda-ah a zu tla hlum a ni. Kum 2010 January a hawn tan,<br />
he In sang hi chhawng 160 a awm a, he In sang atanga an vawikhat<br />
tlakhlumna a ni. Company hotute nena inti thiam lova thinrim zuangthla<br />
niin an sawi. - NLM 13.5.2011<br />
Thla 3 chhunga Motor Mtd. 4 chuang hralh: Japan rama Motor<br />
company lian Nissan chuan kumin (2011) March thla tawp thlenga an<br />
motor hralh hlep chu US $ 3.7 billion a nih thu an sawi. Thla thum<br />
chhung hian Nissan motor mtd. 4.2 an hralh chhuak a ni. An hralh chhuah<br />
zingah hian motor model thar chi sawm a tel a, China-in 3.6% an lei a,<br />
Europe lamin 19% leh America-in 17% a lei a ni. - NLM 15.5.11<br />
Ni tha hmang Thlawhna: Ni zung chakna rinchhana siam Thlawhna<br />
thar chuan Switzerland - Belgium inkar mel 370-a hla chu darkar 12<br />
chhungin a thleng a. Kum 2010 July khan darkar 26 chhung an lo chhin<br />
tawh a, kumin May 13 zing dar 8:40 khan passenger phurin a hna a<br />
thawk tan ta a ni. A thla hi ft. 206-a sei a ni a, pound 3500 rit he<br />
Thlawhnaah hian solar plat 12000 vuah a ni. Electronic engine pali vuah<br />
a ni a, van sanga a thlawh laiin darkar khatah mel 43-a chakin a thlawk<br />
thei a ni. - NLM 15.5.11<br />
Ranger Club stricker Zilavit-a ManU-in lei dawn: Nicky Zilavit<br />
chu ManU-in pound mtd. 13-in lei dawn. Kum 25-a upa Zilavit-a hi<br />
Ranger Club-ah hian thla 10 emaw chhunga inkhelh vawi 26-ah vawi<br />
18 a pet goal thei a, ManU chuan a hmu tai ta riau mai a ni. Zilavit hi<br />
Croatia football team-a an thiampui pa kha a ni. - Internet
22<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
Ronaldo a tho leh: Khawvela football pet thiama ‘BER’ hauh pha thin<br />
Brazil footballer Ronaldo kha hre lo kan tlem hle ang. Ama ho hian kum<br />
1994 leh 2002 World Cup-ah khan pakhatna an lo la tawh a. Kum 34a<br />
upa Ronaldo chuan Korentian Club tan kum 2012 thleng khel turin a<br />
puanven a sawichhing leh ta. May 25-ah Inter Milan leh June 2 hian<br />
Barcelona nen an inkhelhnaah a lo lang leh dawn a ni. -NLM 15.5.2011<br />
Cofee in hnu te cancer veng thei: Ni tin Cofee no 5 chin in thin<br />
hmeichhe mi 6000 vel an enchhin atangin an hnute cancer thei laka<br />
venhimna 57% a nih phak thu Sweeden ram, Stockhom khawpui<br />
Carolinscar University a Scientist mi thiamten an hmu chhuak.<br />
Plastic-a siam sipai lawng: Kahpathira siam aiin Plastic a lawng an<br />
siam hian tui chhunga bomb an phum ruk lakah a him zawk hle dawn a<br />
ni tiin British lawng sipai captain chuan a sawi HMS Ramsay tia a hming<br />
an vuah darthlalang leh Plastic hmanga siam he lawng thar hi kumli chhung<br />
raldo thei tura an ruahman a ni. Tuifinriat mawnga leilung pianhmangte<br />
thla a la thei a, tui hnuaia thil sakhat te awm dan pawh engnge a nih a hre<br />
thei vek dawn a ni. He lawng metre 52 chauhva sei hian lawng liante ang<br />
bawkin a hma zawna tuikawng fello te pawh a insial awng thei dawn a<br />
ni. - NLM 14.5.11<br />
Pope John Paul thisen en duh apiang: Kum 2005 April 2-a thi ta<br />
Pope John Paul II thisen um te pali khata thun zinga pakhat chu Vaticanah<br />
John Paul II hminga inkhawmna an buatsaihah mipui hmuh theiha<br />
dah lan a ni dawn. Pope John Paul II thih hma lawka an lak he a thisen<br />
hi Vatican chuan a ngaihlu hle. Vatican-ah hian kum 27 chhung Pope<br />
nihna a vuan a ni. - 7Day News May<br />
Osma bin Laden tihhlum hnua thil thleng: Taliban hovin an lo puan<br />
lawk angin May 13 khan Pakistan hmar thlang lama sipai training hmun<br />
puiah bomb pahnih an tipuaka mi 80 vel an thi. He bomb puak pahnih<br />
puak hi thihchilh bomb nia rin, Osma bin Laden a tihhlum hnua Pakistan<br />
a inbeihna rapthlak ber a la ni. - NLM 13.5.11<br />
Hnehtu piancham JUNE 2011 23<br />
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~<br />
Osma bin Laden kha<br />
1957: Saudi billionaire Mohamad bin Laden-a fa 52 zinga 17-na niin,<br />
King Abadur Azit University-ah Engineering zirin a sei lian.<br />
1979: Afgan ram Soviet (Russia)-in a beih khan Communist a haw hle<br />
a, Afgan-ah kalin Mujahitdin ho nen inkawpin kum sawm chuang ral<br />
donaah a tel.<br />
1991: Middle East indonaah khan US sipai nuai thum chu Saudi-ah an<br />
rawn lut a, heta tang hian America hi a haw leh em em a ni.<br />
1994: A awmna ram Saudi sawrkar hlauvin Sudan ramah a tlanchhia.<br />
Chuta tangin 1996-ah Afgan-ah lut lehin Al Qaida pawl a din. A changin<br />
sum pai hmangin a bei a, a changin ralthuam hmangin. A changin amah<br />
ngeiin hma a hruai thin.<br />
1998: February-ah ‘America leh a thianthate he khawvel ata kan nuai<br />
chimit vek tur a ni,’ tiin thu a puang. August-ah Kenya leh Tanzania<br />
rama US Ambassador an bomb chhiatah khan amah hi a bul tumtu nia<br />
ngaih a ni. FBI chuan US $ mtd. 25-in a lu an zuar. US leh Israel chuan<br />
a nung chunga man turin an veh nghal char char.<br />
2001: September 11 (9/11) WTC Thlawhnain a sut chhiat kha a bul<br />
tumtu a puh a ni leh. US a thin a rim ta hle a, Afgan rama Al Qada<br />
tawmkuk chu a bei.<br />
2004: Pakistan sipaiten May-July thla chhung khan nasa takin US an<br />
tanpui a, kum 2005-ah an chawlhsan rih.<br />
2011: America sipaiten May 1 khan Osma bin Ladena chenna hmunah<br />
an kaphlum ta! A ruang hi tuifinriatah an paih.<br />
Sakhaw lama Japan ram dinhmun<br />
Japan ramah hian mihring maktaduai 127.5 vel zet an awm a. An sakhaw<br />
pui ber chu Shinto a ni a, 84% atanga 96% te chuan Shinto leh Buddhist<br />
sakhua an zui a, Christian hi zaa pakhat (1%) vel chauh (maktaduai<br />
2 vel chauh) an awm a, Hindu, Muslim leh sakhaw tenau te te an awm<br />
ve bawk.