sabirJo saqmis safuZvlebi

sabirJo saqmis safuZvlebi sabirJo saqmis safuZvlebi

10.04.2013 Views

adastureben, samarTlis erovnul sistemebSi mimoqcevis sagnebad ganixileba. amitom, isini miCneulia yidva-gayidvis, Senaxvisa da sxva sanivTo garigebebis obieqtebad. maTi floba, gamoyeneba da gankargva samarTlebrivi normebiT wesrigdeba. fasiani qaRaldebi da sabrunavi dokumentebi rogorc sanivTo samarTlis obieqtebi, floben ra gansakuTrebul ekonomikur niSan-Tvisebebs, specialur samarTlebriv reJimsa da gansakuTrebul regulirebas moiTxoven. kontinenturi samarTlis sistemaSi fasian qaRaldad is dokumenti miiCneva, romelic mis gamomSvebsa da mflobels Soris arsebul samarTalurTierTobas gansazRvravs. amasTan, fasiani qaRaldi mis mflobels garkveul qonebriv uflebebsac aniWebs, romlis realizacia mxolod TviT am dokumentis wardgeniT SeiZleba. 1 aseTia fasiani qaRaldis cnebasTan dakavSirebuli zogadi samarTlebrivi doqtrina da Tanamedrove praqtika kontinenturi samarTlis sistemaSi. fasiani qaRaldebis ekonomikuri Sinaarsidan da iuridiuli bunebidan gamomdinare, kontinenturi samarTlis sistemaSi isini sam ZiriTad jgufad iyofa: fuladi qaRaldebi, romlebSic gansazRvruli Tanxis gadaxdis moTxovnis uflebaa gamoxatuli (mag., obligaciebi, Tamasuqebi, Cekebi da sxv.); fasiani qaRaldebi, romlebSic saaqcio sazogadoebaSi an kompaniaSi monawileobisa da dividendis miRebis uflebaa mocemuli (mag., aqciebi da sxv.); sasaqonlo qaRaldebi, romlebSic gamoxatulia sanivTo samarTali, upiratesad, sakuTrebis samarTali. aseTi fasiani qaRaldi konkretuli saqonlis miRebis uflebas adasturebs da, imavdroulad, misi gankargvis saSualebsac warmoadgens anu saqonelganmkargulebeli dokumentia (mag., konosamenti da sxv.). rogorc aRiniSna, fasiani qaRaldis flobiT ganmtkicebuli uflebebis sarealizaciod aucilebelia TviT am qaRaldis wardgena. es iuridiulad niSnavs, rom fasiani qaRaldis floba samarTlis subieqtis xarisxSi misi mflobelis legitimacias (uflebebis dakanonebas) axdens. 1 Агапеева Е.В. Правовое регулирование рынка ценных бумаг в России и США. М., 2004, С. 5-6. 45

fasiani qaRaldis cneba pirvelad germaniaSi warmoiSva da Semdeg sxva qveynebSi gavrcelda. saukunenaxevris winaT germanelma samarTalmcodneebma fasiani qaRaldi nivTobriv-samar- Tlebrivi Sinaarsis mqone dokumentad miiCnies. Tanamedrove gagebiT, germanul Teoriasa da praqtikaSi, fasian qaRaldad iseTi dokumenti iTvleba, romlis wardgena masSi ganivTebuli uflebebis gansaxorcieleblad aucilebelia. 1 germanelTa Teoriul Sexedulebebs mTlianad iziareben SveicariaSic. gansakuTrebuli mdgomareoba ukavia frangul samarTlebriv doqtrinas. franguli samarTali ori saxis fasian qaRaldebs cnobs: pirveli moicavs masiuri emisiis im qa- Raldebs, romlebic safondo birJebze maklerebis xelSewyobiT mimoiqcevian. maT miekuTvneba obligaciebi da aqciebi. meore saxeobad iseTi qaRaldebia miCneuli, romlebic savaWro operaciebis angariSsworebisaTvis arian gankuTvnili, mag., Tamasuqebi da Cekebi. amgvarad, frangi iuristebis azriT, pirvel variantSi gvaqvs kapitalis bazari, xolo meoreSi _ fuladi bazari. Tumca, isic unda aRiniSnos, rom franguli samarTali konosaments arc erT jgufSi ar iTvaliswinebs. 2 mocemuli sakiTxis Sesaxeb saerTo anu anglo-saqsonuri samarTali erTmaneTs daesesxa da dReisaTvis erToblivi Sexeduleba Camoayaliba. mag., amerikulma samarTalma sabrunavi dokumentebis Sesaxeb didi britaneTis 1882 wlis kanoni `sabrunavi Tamasuqebis Sesaxeb~ gamoiyena da Tavis samarTalSi fasian qaRaldebs securities-i uwoda, romelic mogvianebiT did britaneTSic gavrcelda. fasiani qaRaldebis Sesaxeb aSS-Si ramdenime kanonia miRebuli: 1933 wlis kanoni `fasiani qaRaldebis Sesaxeb~, 1934 wlis kanoni `fasiani qaRaldebisa da safondo birJebis Sesaxeb~, 1940 wlis kanoni `komerciuli korporaciebis Sesaxeb~, aseve erTiani amerikuli savaWro kodeqsi. aSS-Si fasian qaRaldebs Semdeg jgufebad yofen: sabrunavi instrumentebi (`negotiable instruments~) _ aqciebi, pai (wili); sainvesticio fasiani qaRaldebi (`investment securities~). maT miekuTvneba upirobo gadaxdis iseTi dokumentebi, rogoricaa 1 Алексеев И.А. Ценные бумаги: Опыт Германии. Иркутск. 1994, С. 67. 2 Агапеева Е.В. Правовое регулирование рынка ценных бумаг в России и США. М., 2004, С. 12. 46

fasiani qaRaldis cneba pirvelad germaniaSi warmoiSva da<br />

Semdeg sxva qveynebSi gavrcelda. saukunenaxevris winaT germanelma<br />

samarTalmcodneebma fasiani qaRaldi nivTobriv-samar-<br />

Tlebrivi Sinaarsis mqone dokumentad miiCnies. Tanamedrove<br />

gagebiT, germanul Teoriasa da praqtikaSi, fasian qaRaldad<br />

iseTi dokumenti iTvleba, romlis wardgena masSi ganivTebuli<br />

uflebebis gansaxorcieleblad aucilebelia. 1<br />

germanelTa Teoriul Sexedulebebs mTlianad iziareben<br />

SveicariaSic. gansakuTrebuli mdgomareoba ukavia frangul<br />

samarTlebriv doqtrinas. franguli samarTali ori saxis fasian<br />

qaRaldebs cnobs: pirveli moicavs masiuri emisiis im qa-<br />

Raldebs, romlebic safondo birJebze maklerebis xelSewyobiT<br />

mimoiqcevian. maT miekuTvneba obligaciebi da aqciebi. meore<br />

saxeobad iseTi qaRaldebia miCneuli, romlebic savaWro<br />

operaciebis angariSsworebisaTvis arian gankuTvnili, mag., Tamasuqebi<br />

da Cekebi.<br />

amgvarad, frangi iuristebis azriT, pirvel variantSi<br />

gvaqvs kapitalis bazari, xolo meoreSi _ fuladi bazari.<br />

Tumca, isic unda aRiniSnos, rom franguli samarTali konosaments<br />

arc erT jgufSi ar iTvaliswinebs. 2<br />

mocemuli sakiTxis Sesaxeb saerTo anu anglo-saqsonuri<br />

samarTali erTmaneTs daesesxa da dReisaTvis erToblivi Sexeduleba<br />

Camoayaliba. mag., amerikulma samarTalma sabrunavi<br />

dokumentebis Sesaxeb didi britaneTis 1882 wlis kanoni `sabrunavi<br />

Tamasuqebis Sesaxeb~ gamoiyena da Tavis samarTalSi fasian<br />

qaRaldebs securities-i uwoda, romelic mogvianebiT did<br />

britaneTSic gavrcelda.<br />

fasiani qaRaldebis Sesaxeb aSS-Si ramdenime kanonia miRebuli:<br />

1933 wlis kanoni `fasiani qaRaldebis Sesaxeb~, 1934 wlis<br />

kanoni `fasiani qaRaldebisa da safondo birJebis Sesaxeb~, 1940<br />

wlis kanoni `komerciuli korporaciebis Sesaxeb~, aseve erTiani<br />

amerikuli savaWro kodeqsi.<br />

aSS-Si fasian qaRaldebs Semdeg jgufebad yofen:<br />

sabrunavi instrumentebi (`negotiable instruments~) _ aqciebi,<br />

pai (wili);<br />

sainvesticio fasiani qaRaldebi (`investment securities~). maT<br />

miekuTvneba upirobo gadaxdis iseTi dokumentebi, rogoricaa<br />

1<br />

Алексеев И.А. Ценные бумаги: Опыт Германии. Иркутск. 1994, С. 67.<br />

2<br />

Агапеева Е.В. Правовое регулирование рынка ценных бумаг в России и<br />

США. М., 2004, С. 12.<br />

46

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!