sabirJo saqmis safuZvlebi

safondo birJebi
================
msoflios 60 qveyanaSi 150-mde safondo birJa moqmedebs,
maT Soris, CrdiloeT amerikaSi – 15, evropaSi _ 100, cenralur
da samxreT amerikaSi _ 20, danarCeni _ aziaSi, afrikasa da
avstraliaSi. arsebobs safondo birJebis saerTaSoriso
federacia (Stab-bina mdebareobs parizSi), romelic ganviTarebuli
sabazro ekonomikis 30-mde safondo birJas aerTianebs.
misi mizania fasiani qaRaldebis sabazro struqturebis
koordinacia da aqcionerTa Tanabari uflebebis uzrunvelyofa.
niu-iorkis safondo birJa
(NYSE _ New York Stock Exchange)
aSS-is sabirJo sistema msoflioSi yvelaze msxvili da
ganStoebulia.
amerikis sameurneo teritoriis didma masStabebma mravalricxovani
safondo birJebis arseboba ganapiroba. mkacri konkurenciis
pirobebSi sabrokero biznesSi safinanso operaciis
centri gaxda qalaqi niu-iorki _ amerikis sabirJo guli.
miiCneven, rom q. niu-iorkSi, uol-stritis 68-Si, brokerTa
jgufma, `xis qveS~, pirveli birJa daaarsa. Tavdapirvelad vaWrobdnen
xorbliTa da TambaqoTi, 1788 wlamde monebsac ki yiddnen
da yidulobdnen. birJis devizi iyo: `iyide iafad, gayide
Zvirad~.
birJaze fasiani qaRaldebis gayidvis Sesaxeb pirveli informacia
1792 wels gamoqveynda. gayidva Suamavlebis meSveobiT
ganxorcielda. im dros niu-iorkSi registrirebuli iyo
mxolod erTi banki _ `Bank of New York~, qalaqis mosaxleoba
35 aTas kacs Seadgenda.
niu-iorkis safondo birJam, Tavisi arsebobis xangrZlivi
drois manZilze, mravali aRmasvla-Cavardna ganicada. am birJaze
sakmaod mravlad iyvnen gamdidrebulebic da gakotrebulebic,
adgili hqonda arnaxul spekulacias, sayovelTao panikas,
TaRliTobas, meqrTameobasa da gamomZalvelobasac. Tumca, bir-
Jis savaWro brunva da monawileTa raodenoba sistematurad
mainc izrdeboda.
amerikis safondo bazrebis istoriaSi mniSvnelovani wvlili
1933-34 wlebis movlenebma Seitana. `didi depresiis~ gamo,
amerikis senatma safuZvliani ekonomikuri gamokvlevebi Caata-
153