You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Kum Kum 1 119-<strong>na</strong>,<br />
1 -<strong>na</strong>, Bu Bu Bu 10 <strong>107</strong>-<strong>na</strong> 10 -<strong>na</strong> <strong>Kohhran</strong> <strong>Kohhran</strong> <strong>Palai</strong><br />
<strong>Palai</strong> Sept Sept - - Oct., Oct., 2011<br />
2011<br />
chuan <strong>bu</strong>h lo dah khâwltu chuan ngaiin a leitir char char tho kha<br />
khaw dang atanga chaha phurh a’n ni ta a. Chutah chiah chuan<br />
man belh sa ang rate vêl chuan chu X chu bûk khatah rate<br />
mipui kut thleng nghal turin a pangngai US dollar khata an lei<br />
han hralh ta zar zar mai ang a, <strong>bu</strong>h theih laiin ram dangho chuan<br />
man chu a to chho chu a ni mai. USD 1.5 vêlin kan lo lei. [Hemi<br />
Buh chu mi zawng zawng ei a ni dinhmu<strong>na</strong>h hian US ram<br />
a, common good a to hian chêng chhunga mimal sumdawngin<br />
thleng<strong>na</strong> rate pawh a titla thei a chu X chu rawn tawlh chhuaka<br />
ni. Ram chhung thil chauh a rawn zuar chhuak turin<br />
nih<strong>na</strong>ah a nghawng thûk vak lo Commercial Trading Depart-<br />
mai pawh ang a.<br />
ment lamin chhiah lâk dan fel<br />
Khawvel levela kan tak tlawh chhuah ngai an<br />
mamawh tlân em em thil tam duan bawk si avangin mimal<br />
tak a awm. Chu chu World sumdawngho lo inrawlh<strong>na</strong> chi<br />
Common Good (X) lo ni ta a ni lo. Inrawlh pawh ni se, a<br />
sela. Chu common good X chu hlâwk chuang lo vang. Dan<br />
hmun danga hmuh tur awm lo ang thlapa chhiah a<br />
khawpin America hian lo lei chawi<strong>na</strong>ah a hlâwk<strong>na</strong> tur chin<br />
khâwl (stock) ta teuh sela. Kan zawng zawng a sem ral zo<br />
hmuh theih<strong>na</strong> awm chhun pawh vang) US dollar 1.5 chu kan<br />
chu a zawmpui (network) ram chêng thleng<strong>na</strong> pangngai<br />
dawrte lo ni leh zêl si sela. Chu USD 1 = 700 K rate-a chhût<br />
thil khawvel ram tini<strong>na</strong> kan chuan chêng 1050 a lo ni a. US<br />
mamawh chu kan chatlak deuh ram chhunga US dollar khat<br />
thuap ta maw tihah a man sâng man kha kan rama chêng 1050<br />
deuh pawhin kan lei ngam a nih chhoh chuan US stocking<br />
theuh awm e. Kan lei ta chur avangin kan rama an chêng<br />
chur rêng a. Mahse, lehlamah thleng<strong>na</strong> rate a kai a, kan tangka<br />
chuan, chu kan thil lei chur chur hlut<strong>na</strong> (value) erawh a tlahniam<br />
chu ama US ram chhungah tih<strong>na</strong> a ni mai. Tichuan, US<br />
chuan a hrên tân ve miah loh chuan an tangka dollar chu a<br />
avangin a stock hmaa a rate châng chuan a hui khâwm leh<br />
12<br />
12<br />
Kum Kum 1 119-<strong>na</strong>,<br />
1 -<strong>na</strong>, Bu Bu 10 106-<strong>na</strong> 10 -<strong>na</strong> <strong>Kohhran</strong> <strong>Kohhran</strong> <strong>Palai</strong><br />
<strong>Palai</strong> Sept Sept - - Oct., Oct., 2011<br />
2011<br />
- J. Khuma, M.A./M.Ed. (Inter<strong>na</strong>tio<strong>na</strong>l<br />
Ma<strong>na</strong>gement & Policy)<br />
Thuhmahruai<br />
“Eng vang nge ‘chêng thleng<strong>na</strong> a tla, a kai’ hi an tih zung<br />
zung thin le?” “Tu hian nge tikai a, eng hian nge titla thin le?”<br />
tih hi mipui atangin tu chhân hlawh lo zawh<strong>na</strong> a lo chhuak fo va,<br />
tun tumah hian chhân theih tum ila, kan chhâng<br />
kimchang lo deuh a nih pawhin a<br />
ri rêt rêt tal siam i’n tum<br />
dawn teh ang.<br />
Khawvel<br />
sumdawn<strong>na</strong><br />
economy vir vêl dan hi<br />
stock market hian a hnukah a<br />
hrêng a, a chungah ro a nei tlat<br />
mai. Ram pakhat chêng hlut<strong>na</strong><br />
a tisângin a tikiam thei a, ram<br />
pakhat export leh import (ram<br />
paw<strong>na</strong> <strong>bu</strong>ngraw zawrh chhuah<br />
leh châwk luh) thu-ah pawh<br />
kawngro a su hle. Economics<br />
zir chhuak ni lo mah ila, a hre<br />
zâwkte cho chhuah <strong>na</strong>n tal ka<br />
han ziak hrim hrim ang e.<br />
Ram pakhat chêng<br />
hlut<strong>na</strong> tikiama tisâng thei thil<br />
chi hnih a awm tiin hriat awlsam<br />
turin lian takin then ila.<br />
Chûngte chu: (1) Local<br />
Economy Factor (Ramchhung<br />
9<br />
sum lût leh<br />
chhuak enkawl<br />
dan) leh (2) Exter<strong>na</strong>l<br />
(Global) Business Organ<br />
Network Impact (Ram pawn<br />
atanga Ramte or Pawlho intêl<br />
khâwm Economy kal vêl<br />
sawhkhâwk) vang tiin.<br />
Local Economy Factor:<br />
Ramchhung sum lût chhuak<br />
enkawl dan vanga ram pakhat<br />
chêng hlut<strong>na</strong> tlâk hniam theih<br />
dan kawng hniha then theih a<br />
la ni; (i) thil rate sân vang leh<br />
(ii) tangka note chhut belh zêl<br />
vang. He thil pahnih hi an<br />
invawvêt ve tlat thei. Pawisa an<br />
chhut belh chuan thil man<br />
(rate) a kai a, thil man a kai<br />
chuan Economy Control hneh